Çfarë qëndron prapa vonesës në hakmarrjen e premtuar të Iranit kundër Izraelit?

Ka kaluar gati një muaj që kur Irani u zotua të ‘dënojë’ Izraelin për vrasjen e liderit të Hamasit, Ismail Haniyeh në Teheran.
Haniyeh u vra më 31 korrik gjatë një vizite në kryeqytetin iranian, ku kishte udhëtuar për të marrë pjesë në inaugurimin e presidentit të ri të Iranit, Masoud Pezeshkian. Vdekja e tij, e ndjekur nga premtimi i Iranit për t’u hakmarrë, ndezi një valë spekulimesh dhe raportimesh në media që sugjeronin se një sulm iranian ndaj Izraelit ishte i pashmangshëm. Megjithatë, asnjë sulm i tillë nuk është materializuar.
Javën e kaluar, zëdhënësi i Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike të Iranit (IRGC) tha se hakmarrja kundër Izraelit mund të marrë një kohë ‘të gjatë’ për t’u kryer, duke shtuar paqartësi të mëtejshme në situatë.
Në prill, Irani iu përgjigj një sulmi të dyshuar izraelit në konsullatën e tij në Damask, i cili vrau dy komandantë të lartë ushtarakë iranianë mes të tjerëve, në më pak se dy javë. Vonesa e zgjatur këtë herë ka ngritur pikëpyetje në lidhje me strategjinë aktuale të Teheranit.
Analistët tregojnë disa faktorë që mund të shpjegojnë hezitimin e Iranit. Kryesorja midis tyre është frika nga një përgjigje e fuqishme izraelite që mund të çojë në siklet të mëtejshëm për Iranin dhe potencialisht të përshkallëzohet në një konflikt më të gjerë, që përfshin Shtetet e Bashkuara. Udhëheqja iraniane, e cila i jep përparësi mbajtjes së pushtetit mbi gjithçka tjetër, ka të ngjarë të jetë e kujdesshme për të shkaktuar një situatë që mund të dobësojë kontrollin e saj.
“Shumë në Iran, duke përfshirë figurat kryesore të klasës politike të vendit, po paralajmërojnë udhëheqjen për pasojat e një lufte gjithëpërfshirëse, që mund të jetë vërtet shkatërruese për vendin dhe vdekjeprurëse për regjimin,” tha për Al Arabiya English, Arash Azizi, nga Qendra Frederick S. Pardee e Universitetit për Studimin e së Ardhmes me rreze të gjatë. Vendosja e kohëve të fundit e aseteve shtesë ushtarake amerikane më afër Iranit ,gjithashtu duket se e ka penguar Teheranin. Sipas Pentagonit, kjo prani e shtuar e SHBA-së ka  ‘hyrë në hapësirën kryesore’ të udhëhejes së Iranit.
Irani ka treguar më parë një neveri të fortë ndaj luftës me SHBA-në. Një shembull kryesor i kësaj janë pasojat e vrasjes së shefit të Forcave Quds të Iranit, Qassem Soleimani nga SHBA në vitin 2020. Pavarësisht rëndësisë së Soleimanit, përgjigja e Iranit ishte e matur, që synonte shmangien e një lufte gjithëpërfshirëse me SHBA-në.
Një konsideratë tjetër janë përpjekjet e vazhdueshme për të negociuar një armëpushim midis Izraelit dhe Hamasit në Gaza. Irani nuk ka gjasa të dëshirojë të ndërmarrë ndonjë veprim që mund të fajësohet për prishjen e këtyre bisedimeve, pasi ai kërkon të shmangë atë që mund të shihet si një prishës në komunitetin ndërkombëtar.
Irani është gjithashtu i vetëdijshëm për zgjedhjet e ardhshme presidenciale në SHBA në nëntor. Regjimi iranian është veçanërisht i kujdesshëm për të mos ndërmarrë asnjë hap, që mund të rrisë shanset e ish-presidentit Donald Trump, administrata e të cilit mbajti një qëndrim shumë më agresiv ndaj Iranit në krahasim me atë të Joe Biden.
“Një luftë me Izraelin do të tërhiqte SHBA-në në një konflikt më të madh, i cili mund të dëmtojë shanset e Kamala Harris në zgjedhjet e nëntorit. Republika Islamike do të bëjë gjithçka për të ndaluar Trump që të zgjidhet përsëri”, tha për Al Arabiya English, Saeid Golkar, një profesor i asociuar i Shkencave Politike në Universitetin e Tenesit në Chattanooga dhe këshilltar i lartë në Bashkuar kundër Iranit Bërthamor.
Pavarësisht nga këto konsiderata, Irani në fund mund të ndihet i detyruar t’i përgjigjet Izraelit për shkak të sikletit të rëndë të vrasjes së një aleati në tokën e tij, qoftë edhe vetëm me një veprim simbolik të ngjashëm me sulmin e tij në prill. Kjo përgjigje mund të mos përfshijë domosdoshmërisht sulme direkte me raketa apo dron si ato të prillit, por mund të matet dhe telegrafohet në mënyrë të ngjashme paraprakisht për të minimizuar dëmet, duke shmangur kështu përshkallëzimin e mëtejshëm.
Dilema kryesore për Teheranin mbetet se si të krijojë një përgjigje që pengon agresionin e mëtejshëm izraelit, pa eskaluar në një luftë të plotë – diçka që Irani dëshiron dëshpërimisht ta shmangë. Udhëheqja në Teheran po ecën në një litar të ngushtë, duke u përpjekur të balancojë pritshmëritë nga mbështetësit e saj për një përgjigje, me nevojën për të shmangur një konflikt që mund të dalë jashtë kontrollit./ Al Arabia.
Burimi