Amantia, kryeqendra ilire, mes historisë legjendare dhe arkitekturës së mahnitshme monumentale
Qyteti antik i Amantias, një Monument Kulture i rrallë në trevat shqiptare, është një nga dëshmitë më mbresëlënëse të qytetërimit ilir. I ndërtuar mbi një kodër me lartësi strategjike, ai dominon peizazhin përreth dhe ofron një panoramë mahnitëse mbi luginën e lumit Shushicë, duke dëshmuar zgjedhjen e kujdesshme të vendndodhjes nga ndërtuesit e tij.
Si një nga qendrat më të rëndësishme të fisit ilir të Amantëve, qyteti lulëzoi nga shekulli V para Krishtit dhe ruajti rëndësinë e tij deri në periudhën romake. Roli i tij si një qendër politike, ekonomike dhe fetare e bëri atë një nyje të rëndësishme të Ilirisë së Jugut.
Fortifikimi, një inxhinieri e avancuar ilireMuret rrethuese të Amantias, të ndërtuara në shekullin IV para Krishtit, janë një kryevepër e inxhinierisë dhe arkitekturës ilire. Ato shtrihen në një perimetër prej rreth 2,1 kilometrash dhe janë të ndërtuara me gurë të skalitur të mëdhenj, të vendosur pa përdorur material ngjitës.
Struktura e tyre është një kombinim i formave poligonale, paralelopipede dhe trapezoidale, duke siguruar një ndërtim të fortë dhe rezistent ndaj erozionit e sulmeve të mundshme. Në disa seksione, blloqet e gurit arrijnë deri në 2,60 metra gjatësi, një shenjë e forcës dhe precizionit të ndërtimit.
Përveç mureve, një element thelbësor i fortifikimit janë kontrafortet, të cilat shfrytëzojnë terrenin natyror për të rritur stabilitetin dhe mbrojtjen e qytetit. Në hyrjet e akropolit, dallohen portat me hark të rremë, një veçori tipike e arkitekturës ilire, që më pas u përdor edhe nga kulturat e mëvonshme.
Amfiteatri dhe tempulli i AfërditësNjë ndër monumentet më të rëndësishme të zbuluara në Amantia është amfiteatri, i cili dëshmon për zhvillimin e jetës kulturore dhe sociale të qytetit. Me një kapacitet prej disa qindra spektatorësh, ky teatër ka shërbyer si një vend i rëndësishëm për rituale, gara sportive dhe evente publike.
Një tjetër perlë arkitekturore është Tempulli i Afërditës, ndërtuar në shekullin III para Krishtit, i cili konfirmon kultin e perëndeshës së dashurisë dhe bukurisë në këtë qytet ilir. Ky tempull, me një planimetri tipike të tempujve helenistikë, tregon për ndikimet kulturore të Amantias dhe lidhjet e saj me botën greko-romake.
Misteret dhe zbulimet arkeologjikeAmantia mbetet një territor i pasur me mistere arkeologjike. Ekspeditat e kryera deri më sot kanë zbuluar objekte të shumta të përdorimit të përditshëm, artefakte prej qeramike, stoli dhe monedha antike, të cilat dëshmojnë për një ekonomi të zhvilluar dhe tregti të gjallë.
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Vlorë, e cila kujdeset për këtë Monument Kulture, fton vizitorët dhe studiuesit të eksplorojnë këtë vend magjepsës, ku çdo gërmim sjell në dritë një pjesë të re të historisë sonë të lashtë.
Me bukurinë e saj natyrore, monumentet unike dhe rëndësinë historike, Amantia mbetet një nga destinacionet më të vyera për ata që dëshirojnë të zhyten në thellësitë e qytetërimit ilir dhe të zbulojnë rrënjët e identitetit shqiptar.
Përgatiti: Albert Vataj
Burimi
