Analiza/ Gjermania drejt një epoke “Deutsche vita”?
Gjermania u hapi portat shpenzimeve për të riarmatosur dhe ringjallur aktivitetin e saj ekonomik. Pas votimit nga deputetët në fillim të kësaj jave, Bundesrtagu miratoi sot planin e investimeve të qeverisë së ardhshme, hapi i fundit në marrjen e një kthese të paprecedentë buxhetore.
– Çfarë po ndryshon?
Për të adresuar trazirat gjeopolitike, plani i liderit të konservatorëve, Friedrich Merz, kancelarit të ardhshëm, mbështetet në dy shtylla: një reformë e “frenave të borxhit”, një mekanizëm kushtetues që kufizon kapacitetin huamarrës të vendit dhe një fond gjigant investimi për infrastrukturën.
Të gjitha shpenzimet e mbrojtjes që tejkalojnë 1% të PBB-së nuk do të llogariten më në këtë mekanizëm frenues që kufizon deficitin buxhetor vjetor të qeverisë.
Berlini po vret kështu dy zogj me një gur: de facto nuk do të ketë më tavan për huamarrjen për shpenzimet ushtarake dhe qeveria do të rifitojë hapësirën buxhetore vjetore prej gati 20 miliardë eurosh duke hequr mbrojtjen nga llogaritjet e deficitit.
Fondi special i infrastrukturës do të ketë një vëllim prej 500 miliardë euro për 12 vjet, nga të cilat 100 miliardë do të caktohen për projekte që kontribuojnë në tranzicionin klimatik.
Së fundi, shtetet rajonale do të lejohen të kenë deficite deri në 0,35% të PBB-së gjermane çdo vit.
Në total, kjo përfaqëson një stimul kolosal prej më shumë se 1 000 miliardë euro për dekadën e ardhshme.
– Çfarë i duhet vendit?
Në anën e mbrojtjes, ushtria gjermane “ka ende shumë pak nga gjithçka”, sipas vlerësimit vjetor nga Komisionerja e Mbrojtjes e Parlamentit, Eva Högl, edhe pse tronditja e luftës në Ukrainë i ka tronditur gjërat.
Ky është rezultat i dekadave të investimeve të pakta: Berlini e ka vendosur veten nën mbrojtjen amerikane brenda NATO-s që nga viti 1945 dhe ka reduktuar më tej buxhetin e tij ushtarak pas përfundimit të Luftës së Ftohtë.
Shpenzimet ushtarake gjermane arritën 2% të PBB-së – objektivi i NATO-s – për herë të parë vitin e kaluar. Një objektiv i ri prej 3% të PBB-së u përmend nga ministri i Mbrojtjes, i cili do të përfaqësonte afërsisht 129 miliardë euro në vit bazuar në PBB-në e vitit 2024.
E fiksuar prej kohësh pas disiplinës buxhetore, Gjermania duhet të modernizojë gjithashtu rrugët, rrjetet hekurudhore, shkollat dhe spitalet.
Ekonomia më e madhe e Evropës u rendit e 27-ta në botë për cilësinë e infrastrukturës në vitin 2024 në Indeksin Global të Inovacionit – nga e 12-ta në 2020.
”Të paktën 5 000 ura kanë nevojë për rinovim në vend”, sipas Ministrisë së Transportit, e cila vlerëson nevojën në 220 miliardë euro deri në vitin 2029 vetëm për departamentin e saj.
– Çfarë efektesh në ekonomi?
Ndërsa ekonomia më e madhe e Evropës rrezikon të vuajë recesionin për një vit të tretë radhazi, fondi special i infrastrukturës mund t’i shtojë një pikë më shumë rritjes që në vitin 2026 dhe më pas dy pikë në vit më pas, sipas institutit ekonomik DIW.
Analisti i ”Berenberg”, Holger Schmieding vlerëson se fitimi i PBB-së do të jetë më i kufizuar, rreth 0,3 pikë gjatë viteve të ardhshme.
Fituesit e mëdhenj të ”bazukës” buxhetore janë kompanitë e armëve, çmimet e aksioneve të të cilave janë në rritje dhe sektori i ndërtimit, i cili po përgatitet për një ”epokë të re të artë”.
Industria gjermane, së cilës i mungon konkurrueshmëria, mund të përfitojë nga një rritje në kostot e energjisë falë uljes së planifikuar të taksave për energjinë elektrike dhe rrjetet.
Borxhi i Gjermanisë do të rritet, por në nivelin aktual prej 63% të PBB-së – krahasuar me gati 115% për Francën – vendi ka ende një diferencë të rehatshme.
”Miliarda shpenzime gjermane pritet të nxisin rritjen e eurozonës me 0,2 pikë në 2025 dhe 0,7 pikë në 2026”, sipas Xavier Chapard, një analist në LBPAM.
– Cilat janë kufijtë?
E përditshmja e biznesit ”Handelsblatt” paralajmëron kundër iluzioneve të kësaj “Deutsche Vita” të financuar nga borxhi: vetëm paratë nuk do të mjaftojnë për të rivendosur konkurrencën e industrisë gjermane, e cila duhet të përmirësojë produktivitetin e saj dhe ka mungesë të dëshpëruar të punëtorëve të kualifikuar.
“Infrastruktura moderne është thelbësore për një nga ekonomitë më të mëdha në botë, por ajo në vetvete nuk nxit inovacion, transformim apo mundësi të reja rritjeje”, tha analisti i ING Carsten Brzeski.
”Qeveria e ardhshme do të duhet të zbatojë reforma reale strukturore”, thekson ai.
Një kufizim tjetër: “Shumë institucione publike u mungojnë kapacitetet dhe aftësitë për të zbatuar në mënyrë efektive projekte të mëdha infrastrukturore. Kapaciteti është i kufizuar edhe në sektorin privat” për shkak të mungesës së fuqisë punëtore, thekson instituti ekonomik DIW.
Rreziku është gjithashtu politik për Friedrich Merz, i cili bëri një kthesë 180 gradë pas fushatës për ashpërsinë buxhetore.
Partia e ekstremit të djathtë AfD e ka denoncuar vazhdimisht atë si një “grusht shteti financiar”./ a.jor.
(Shënim: “Deutsche vita” – lojë fjalësh me shprehjen italiane ”dolce vita” apo ”jetë e ëmbël”)
Burimi
