Shqipëria në listë/ Plani i ri BE-së për mbrojtje përjashton SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe Turqinë
Ursula von der Leyen
BRUKSEL- Plani i ri i Komisionit Evropian për të forcuar mbrojtjen evropiane përfshin masa “sigurie” për pjesëmarrjen e vendeve të treta në projektet e përbashkëta të mbrojtjes dhe prokurimin e sistemeve të përbashkëta të armëve. Nën “presionin” e shteteve të veçanta anëtare, të cilat promovojnë forcimin e industrisë evropiane të mbrojtjes dhe të “tregut evropian të produkteve” si Franca, por edhe nga shqetësimet specifike të vendeve të tjera anëtare, si Greqia, plani i ri strategjik “Gatishmëria 2030 – Riarmatimi i Evropës” u lejon shteteve anëtare të marrin hua vetëm për të forcuar industritë evropiane të mbrojtjes ose ato nga vende të treta të partneritetit të sigurisë që kanë tashmë marrëveshje.
Vetëm Norvegjia dhe Ukraina “mund të marrin pjesë në kontrata, por pa mundësinë e marrjes së kredive” sipas “Librit të Bardhë” të Komisionit. Vendet me të cilat BE deri më tani ka nënshkruar marrëveshje për sigurinë dhe mbrojtjen, sipas zyrtarëve evropianë janë gjithsej gjashtë: Moldavia, Koreja e Jugut, Norvegjia, Japonia, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria.
I pyetur për këtë, komisioneri përgjegjës Andrius Kubilius shpjegoi se “prokurimi i përbashkët mund të përfshijë: vendet kandidate, kandidatët potencialë dhe vende të tjera të treta me të cilat Bashkimi ka hyrë në një partneritet sigurie dhe mbrojtjeje”.
Nëse vendet e treta, si SHBA, Britania e Madhe dhe Turqia, do të donin të merrnin pjesë në iniciativat evropiane të mbrojtjes ose skemat e përbashkëta të prokurimeve, do të duhej të nënshkruanin një marrëveshje sigurie dhe mbrojtjeje me BE-në, sqarojnë zyrtarët evropianë.
“Zhvillimi i një partneriteti reciprokisht të dobishëm me Turqinë”
Konkretisht për Turqinë në tekstin e “Librit të Bardhë” për mbrojtjen thuhet se “është vend kandidat për anëtarësim në BE dhe partner afatgjatë në fushën e Politikës së Përbashkët të Sigurisë dhe Mbrojtjes. BE do të vazhdojë të angazhohet në mënyrë konstruktive në zhvillimin e një partneriteti reciprokisht të dobishëm në të gjitha fushat me interes të përbashkët bazuar në angazhimin e barabartë të Turqisë për të ecur përpara në rrugën e bashkëpunimit për të gjitha çështjet me rëndësi për BE-në, në përputhje me konkluzionet e Këshillit Evropian të prillit 2024”.
Në të njëjtën kohë, dhe për sa i përket rregullimit të mjetit të “huadhënies së sigurt”, neni 17, i cili i referohet kushteve për pjesëmarrjen e subjekteve dhe në lidhje me prokurimin e produkteve nga vendet e treta, nënvizon se “Bashkimi mund të përfshijë marrëveshje dypalëshe ose shumëpalëshe me vende me të njëjtin mendim. Në veçanti, vendet kandidate, vendet potenciale kandidate përveç Ukrainës dhe vendet e treta me të cilat Bashkimi ka marrëveshje të partneritetit të sigurisë dhe mbrojtjes (NBI)”.
Duhet theksuar se këto marrëveshje kërkojnë vendime unanime nga Këshilli Evropian dhe kriteret përfshijnë edhe përafrimin me politikën e jashtme të BE-së. si dhe marrëdhëniet e mira fqinjësore.
Sipas zyrtarëve evropianë, sistemet e avancuara të armëve për të cilat vendet jashtë BE-së janë të pranueshme gjithashtu do të përjashtohen të kenë kontroll mbi projektimin ose përdorimin e komponentëve të veçantë, siç janë sistemet e raketave amerikane Patriot./ZËRI
Burimi
