Tag: njerëzorë

  • Skelete të lashta anormale: Pse njerëzimi mund të jetë shumë më i vjetër se sa mendojmë

    Skelete të lashta anormale: Pse njerëzimi mund të jetë shumë më i vjetër se sa mendojmë

    Kohë pas kohe arkeologët kanë raportuar gjetjen e shumës skeleteve të lashta njerëzore, të cilat kundërshtojnë besimet aktuale evolucionare dhe që tregojnë se ekzistenca e njeriut në Tokë është shumë e vjetër sesa mendohej deri vonë. Një raport intrigues u shfaq në një revistë amerikane të gjeologjisë në vitin 1862: “Në qarkun Makupin në Ilinois, u gjetën kohët e fundit eshtrat e një njeriu në një shtrat të mbuluar me qymyr, 32 metra nën sipërfaqen e tokës… Eshtrat ishin të mbuluara me një kore ose shtresë të lëndës së fortë me shkëlqim, të zezë si vetë qymyri, por kur u pastruan kockat morën ngjyrën e tyre të bardhë natyrale”.

    Qymyri në të cilin u gjetën mbetjet ka një vjetërsi midis 320 dhe 286 milion vitesh. Ndërkohë një tregim më i mirë i dokumentuar i një gjetje anormale është ai i një nofulle të një njeriu të zbuluar në Foxhall, Angli, në vitin 1855, në një gurore gati 5 metra nën nivelin e tokës, dhe që ishte të paktën 2.5 milionë vite i vjetër.

    Mjeku amerikan Robert H.Kojer e përshkroi Nofullën e Foxhall si “reliktin më të vjetër të ekzistencës njerëzore”. Por problemi me atë fosil të veçantë ishte pamja e tij moderne. Një mandibulë më e ngjashme me majmunin do të ishte më e pranueshme pavarësisht nga lashtësia e saj e madhe, por shumë kolegë të tij nuk e besuan vërtetësinë e asaj kocke, ndoshta sepse forma e nofullës nuk ishte primitive thotë paleontologu Henri Osborn.

    Ndërkohë një kafkë njerëzore plotësisht moderne u gjet në Buenos Aires të Argjentinë, në një formacion të epokës së Pliocenit të Hershëm, që zbuloi praninë e njerëzve modernë në Amerikën e Jugut midis 1 dhe 1.5 milion vjet më parë. Por sërish pamja moderne e kafkës nuk përputhet me të menduarit konvencional mbi origjinën njerëzore, ndaj nuk u mor shumë seriozisht.

    Në këtë rast kemi një shembull të qartë të datimit sipas parimeve të morfologjisë dhe një shpërfillje të qartë të të gjitha të dhënave të tjera, sado të besueshme qofshin. Mendimi është i thjeshtë; nëse duket moderne, duhet të jetë moderne. Asnjë njeri modern nuk mund të kishte ekzistuar kaq shumë në kohë, kështu që duhet të përjashtohet si mundësi.

    Kjo qasje përdor të menduarit jologjik, nëse merret parasysh se kafka u gjet në një shtresë të epokës së para Ensenadeanit, e cila, sipas llogaritjeve gjeologjike aktuale, daton deri në 1.5 milionë vjet. Të dhënat shkencore, si me një mori rastesh në mbarë botën, nuk përputhen me analogjinë përfundimtare.

    Ndërkohë në një gurore në Avenju dë Klishi në Paris, u zbulua në vitin 1868 nga Eugjen Bertra pjesë të një kafke njeriu së bashku me një femur dhe disa kocka këmbësh. Shtresa nga e cila u gërmua skeleti i bënte fosilet rreth 330.000 vjet të vjetra.

    Vetëm kur Neandertalët u pranuan si paraardhësit të njerëzve modernë, antropologët francezë u detyruan ta hiqnin skeletin e Klishi nga linja evolucionare njerëzore, pasi një lloj njeriu modern nuk mund t’i paraprijë të afërmit e tyre më të vjetër Neandertalë. Zakonisht pranohet se Neandertalët kanë ekzistuar nga 30.000 deri në 150.000 vjet më parë, ndërsa skeleti i Klishi që daton mbi 300.000 vjet më parë ishte thjesht një gjetje e pranueshme, pavarësisht nga provat për të mbështetur vërtetësinë e tij.

    Në vitin 1911, një tjetër skelet njerëzor anatomikisht modern u zbulua pranë qytetit të Ipsuiçit në Angli nga J.Reid Moir. I gjetur në thellësinë 1.37 metra midis një shtrese balte dhe rëre akullnajore, skeleti mund të jetë deri në 400.000 vjet i vjetër. Natyrisht, pamja moderne e skeletit ishte shkaku i kundërshtimit të fortë, por nëse gjetja do të kishte qenë e ngjashme me Neandertalin, nuk do të kishte pasur asnjë pikëpyetje mbi pozicionin e tij në sedimentet akullnajore.

    Ekspertët mendojnë se ai i përket periudhës akullnajore Hokniane, midis 330.000 dhe 400.000 vite më parë. Por ka disa që mendojnë se ajo nisi rreth 600.000 vjet më parë, gjë që mund ta bëjë akoma më të vjetër skeletin e Ipsuiç. Një dëshmi tjetër është skeleti i Kastenedolo vendosur në shpatet jugore të Alpeve, 10 km në juglindje të qytetit të Breshias.

    Ai u gjet në vitin 1860 nga profesor Xhuzepe Ragaconi, që arriti në përfundimin se ai i përkiste epokës së Pliocenit, 3-4 milionë vite më parë. Fillimisht kjo nuk u pranua nga ekspertët e kohës.

    Por pasi ekzaminoi personalisht skeletet e Kastenedolo në Institutin Teknik të Breshias në vitin 1883, profesor Xhuzepe Sergi, një anatomist nga Universiteti i Romës, u bind se ato përfaqësonin mbetjet e njerëzve që kishin jetuar pikërisht gjatë epokës së Pliocenit. / Marrë me shkurtime nga ancient origins – bota.al

  • “Goditje çdo forme krimi të organizuar”/ Lufta kundër trafikimit të qenieve njerëzore, Policia e Shtetit: Shqipëria…

    “Goditje çdo forme krimi të organizuar”/ Lufta kundër trafikimit të qenieve njerëzore, Policia e Shtetit: Shqipëria…

    Në kuadër të projektit EU4Migration, u zhvillua sot një takim në Drejtorinë Vendore të Kufirit dhe Migracionit në Gjirokastër, me pjesëmarrjen e drejtoreshës për Politikat e Migracionit, Azil dhe Antitrafikut në Ministrinë e Brendshme Alma Bime, përfaqësuesve të departamentit për Kufirin dhe Migracionin, të Drejtorisë Vendore për Kufirin dhe Migracionin Gjirokastër, UNHCR, dhe International Police Organization – IPO.
    Mbrojtja e personave që largohen nga diskriminimi, përndjekja dhe konfliktet është detyrim ligjor dhe angazhim ndërkombëtar. Sipas Policisë së Shtetit, takimi u fokusua në forcimin e bashkëpunimit institucional në fushën e azilit, menaxhimit të kufijve dhe identifikimit të rasteve të trafikimit të qenieve njerëzore.
    Njoftimi i Policisë:
    “Shqipëria nuk do të shërbejë si rrugë kalimi apo strehë e sigurt për rrjetet e trafikimit të qenieve njerëzore. Ky është një shembull i vendosmërisë së institucioneve ligjzbatuese për të mbrojtur jetën dhe dinjitetin njerëzor, si dhe për të goditur çdo formë të krimit të organizuar”.

  • Lufta kundër trafikimit të qenieve njerëzore, Policia: Shqipëria, jo strehë për rrjetet kriminale

    Lufta kundër trafikimit të qenieve njerëzore, Policia: Shqipëria, jo strehë për rrjetet kriminale

    Mbrojtja e personave që largohen nga diskriminimi, përndjekja dhe konfliktet është detyrim ligjor dhe angazhim ndërkombëtar.
    Në kuadër të projektit EU4Migration, u zhvillua sot një takim në Drejtorinë Vendore të Kufirit dhe Migracionit në Gjirokastër, me pjesëmarrjen e drejtoreshës për Politikat e Migracionit, Azil dhe Antitrafikut në Ministrinë e Brendshme Alma Bime, përfaqësuesve të departamentit për Kufirin dhe Migracionin, të Drejtorisë Vendore për Kufirin dhe Migracionin Gjirokastër, UNHCR, dhe International Police Organization-IPO.

    Sipas Policisë së Shtetit, takimi u fokusua në forcimin e bashkëpunimit institucional në fushën e azilit, menaxhimit të kufijve dhe identifikimit të rasteve të trafikimit të qenieve njerëzore.

    ”Shqipëria nuk do të shërbejë si rrugë kalimi apo strehë e sigurt për rrjetet e trafikimit të qenieve njerëzore. Ky është një shembull i vendosmërisë së institucioneve ligjzbatuese për të mbrojtur jetën dhe dinjitetin njerëzor, si dhe për të goditur çdo formë të krimit të organizuar”, njoftoi Policia.

  • E pabesueshme: Mjekësia e epokës antike, jashtëzakonisht e avancuar

    E pabesueshme: Mjekësia e epokës antike, jashtëzakonisht e avancuar

    Gërmimet në një shpellë indoneziane, tregonë se njerëzit e epokës së gurit kishin njohuri të avancuara mjekësore dhe ky zbulim po e përmbysë historinë.

    Të varrosura në një varr të cekët thellë brenda një shpellë të largët indoneziane, arkeologët kanë gjetur eshtrat e një individi të ri. Me këtë rast, ata thonë se mund të rishkruajnë historinë mjekësore.

    Duke përdorur teknikat e takimit me radiokarbon, shkencëtarët vlerësojnë se trupi ka mbetur i patrazuar për 31,000 vjet brenda shpellës Liang Tebo në provincën lindore Kalimantan në Borneo, sipas një studimi të botuar në revistën Nature të mërkurën.

    Por aspekti më i habitshëm i zbulimit ishte se të riut ose të resë i mungonte këmba e poshtme e majtë. Ajo kishte shenja se ishte amputuar (prerë) me kujdes kur personi ishte para adoleshencës ose adoleshent i hershëm. Prerja ishte bërë para se të vdiste, nga shkaqe të panjohura midis moshës 19 dhe 21 vjeç, thanë studiuesit.

    (Këmba u hoq qëllimisht me një prerje të pastër dhe të pjerrët.)

    Skeleti çuditërisht i paprekur u gjet në vitin 2020 nga arkeologë australianë dhe indonezianë.

    Ata thonë se amputimi (prerja) zbulon aftësi të konsiderueshme kirurgjikale dhe është shembulli më i hershëm në të dhënat arkeologjike. Ky fakt tronditë të kuptuarit tonë për sofistikimin e njerëzve të epokës së gurit.

    “Është domethënëse sepse shtyn ndjeshëm njohuritë e specieve tona rreth kirurgjisë dhe mjekësisë komplekse,” tha Maxime Aubert, profesor në Qendrën për Kërkime Sociale dhe Kulturore të Universitetit Griffith në Queensland.

    Ata duhej të kishin një njohuri të thellë të anatomisë njerëzore, si të ndalonin rrjedhën e gjakut, anestezinë dhe antiseptikën.

    Të gjitha këto u bënë normë vetëm kohët e fundit,” shkroi Aubert.

    Ekspertët kishin menduar se njerëzve u mungonte ekspertiza për të kryer procedura të vështira si amputimi derisa shfaqja e bujqësisë dhe vendbanimeve të përhershme transformuan shoqërinë njerëzore brenda 10,000 viteve të fundit.

    Para këtij zbulimi, i amputuari më i vjetër i njohur ishte një fermere e moshuar. Asaj i ishte hequr parakrahu i majtë pak mbi bërryl 7000 vjet më parë në Francë, vuri në dukje studimi.

    Vetëm 100 vjet më parë, amputimi kirurgjik u bë një normë mjekësore perëndimore. Përpara zhvillimeve si antibiotikët, tha studimi, shumica e njerëzve do të kishin vdekur në kohën e amputimit.

    “Humbja e gjakut, shoku dhe infeksioni i mëvonshëm ishin burimet kryesore të amputimit që ishin fatale deri relativisht kohët e fundit në historinë njerëzore,” tha Tim Maloney, studiues në Universitetin Griffith dhe një nga bashkautorët e studimit.

    (Në shpellën ku u zbulua skeleti i amputuar u gjetën shenja duarsh.)

    Kujdesi në komunitet

    Individit iu amputua këmba e majtë e poshtme si fëmijë dhe mbijetoi për gjashtë deri në nëntë vjet pas operacionit, sipas hulumtimit.

    Nuk kishte asnjë gjurmë infeksioni në kocka dhe rritja e re e kockave ishte formuar mbi zonën e amputuar, diçka që kërkon kohë të konsiderueshme. Plus, ndërsa pjesa tjetër e skeletit ishte e madhësisë së të rriturve, kockat e amputuara ndaluan së rrituri dhe ruajtën madhësinë e fëmijës.

    Kirurgu ose kirurgët që kryen operacionin 31,000 vjet më parë, me gjasë me thika dhe bisturi të bëra nga guri, duhet të kenë pasur njohuri të hollësishme të anatomisë dhe sistemeve muskulare dhe vaskulare për të ekspozuar dhe negociuar venat, enët dhe nervat, dhe për të parandaluar humbjen fatale të gjakut dhe infeksionin, thuhet në studim.

    Pas amputimit, infermieria dhe kujdesi intensiv do të kishin qenë jetik, dhe plaga do të duhej të ishte pastruar dhe dezinfektuar rregullisht.

    “Unë mendoj se është e mahnitshme që kjo është dëshmi reale, e drejtpërdrejtë arkeologjike. E prekshme për një shkallë vërtet të lartë të kujdesit ndaj komunitetit,” tha Maloney.

    Për të jetuar për vite me një këmbë të amputuar në terren malor, individi do të kishte nevojë për shumë ndihmë dhe kujdes të vazhdueshëm nga komuniteti i tyre.

    “Që ky fëmijë i mbijetoi procedurës dhe vlerësohet se ka jetuar për shumë vite më pas është befasuese,” tha Charlotte Roberts, profesoreshë emeritus në Departamentin e Arkeologjisë në Universitetin e Durham në MB, në një koment të botuar krahas studimit. Ajo nuk ishte e përfshirë në hulumtim.

    Roberts ra dakord me vlerësimin se gjymtyra ishte hequr qëllimisht. Një dëmtim aksidental nuk do të tregonte një prerje të pastër. As nuk kishte gjasa që këmba të ishte prerë si një dënim, duke pasur parasysh se individi jetoi për vite pas amputimit dhe u varros me kujdes, tha Roberts.

    Ekipi australian tha se ishte e mundur që këta grumbullues gjuetarë të kishin njohuri për bimët medicinale, të tilla si antiseptikët, që do të ishin rritur në pyllin tropikal të Borneos.

    (Një ekip arkeologësh indonezianë dhe australianë gërmuan skeletin.) 

    Rajoni emocionues për zbulime

    Mbetjet e fëmijës u datuan në dy mënyra: datimi radiokarbon i mbetjeve të qymyrit në shtresat e sedimentit sipër dhe poshtë skeletit; dhe një dhëmb i datuar duke matur prishjen radioaktive të izotopeve të uraniumit. Një element kimikë ky që gjendet në smaltin e dhëmbëve.

    Është gjithashtu varrimi më i vjetër i njohur i qëllimshëm në ishujt e Azisë Juglindore. Me shënues gëlqerorë të vendosur në majë të varrimit, trupin e vendosur në një pozicion të përkulur, fetal dhe një top të madh okër. Një pigment mineral ky, i përdorur në artin e shpellave të epokës së gurit.

    Skeleti u zbulua në një rajon që është bërë një vend emocionues për paleoantropologjinë: Liang Tebo. Një shpellë e madhe gëlqerore me shabllone të duarve njerëzore në mure. Ajo është e vendosur në një peizazh të largët malor, të arritshëm vetëm me varkë në periudha të caktuara të vitit.

    Arti shkëmbor figurativ më i vjetër në botë është gjetur në shpella gjetkë në Indonezi dhe specie të zhdukura njerëzore si Homo floresiensis me përmasa të vogla dhe Homo luzonensis janë gjetur në ishuj në të njëjtin rajon.

    “Është nga kjo zonë që njerëzit u nisën me varkë për të kaluar ishullin e Azisë Jugore për të arritur në kontinentin e Papua-s dhe Australisë (udhëtimi i parë i suksesshëm detar)”, tha Aubert përmes emailit. “Ata ishin artistë të avancuar dhe tani ne e dimë se (ata) kishin njohuri të avancuara mjekësore”.

    “Në Liang Tebo, ne takuam këtë të amputuar parahistorik 31,000 vjeçar më pak se 1 metër nga sipërfaqja. Ne e dimë se kemi ende 3-4 metra të tjera sedimente për të gërmuar para shkëmbinjve,” shtoi ai.

    Gërmimi në vitin 2020 u ndërpre nga alarmi për përhapjen e Covid-19. Arkeologët me bazë në Australi vrapuan në shtëpi për të shmangur mbylljet e kufijve që do të zgjasin më shumë se dy vjet.

    “Ne nuk mund të mos dëshirojmë të kthehemi. Ndoshta do të gjejmë më shumë mbetje njerëzore dhe ndoshta mbetje të specieve të panjohura.”/cnn

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    CILAT JANË SHTETET ME INTELIGJENCËN MË TË LARTË NË VITIN 2022?

  • 18 Vjet pa Ingmar Bergmanin, regjisorin e “Persona” dhe “The Seventh Seal” që eksploroi mistikën e jetës dhe vdekjes

    18 Vjet pa Ingmar Bergmanin, regjisorin e “Persona” dhe “The Seventh Seal” që eksploroi mistikën e jetës dhe vdekjes

    Më 30 korrik 2007, bota e kinemasë humbi një nga titanët e saj më të mëdhenj, regjisorin suedez Ingmar Bergman, i cili ndërroi jetë në moshën 89-vjeçare. Bergman konsiderohet një nga regjisorët më të mëdhenj të shekullit të 20-të, i njohur për filma që trajtojnë pyetje të thella ekzistenciale dhe filozofike, duke ndryshuar përgjithmonë peizazhin e artit filmik. Me veprat e tij ikonike si “The Seventh Seal” (Kalaja e shtatë), “Wild Strawberries” (Mollët e egra) dhe “Persona”, Bergman eksploroi dimensionet më të errëta të shpirtit njerëzor, dyshimin ndaj Zotit, frikën nga vdekja, kompleksitetin e marrëdhënieve njerëzore, dhe izolimin emocional.Filmat e tij nuk ishin thjesht histori për t’u parë, por eksperienca filozofike që kërkonin nga publiku një përfshirje të thellë mendore dhe emocionale. Përmes simboleve dhe imazheve të fuqishme, Bergman trajtoi dilemën e përjetshme midis besimit dhe skepticizmit, shpresës dhe dëshpërimit, dashurisë dhe vetmisë. “The Seventh Seal”, për shembull, me figurën alegorike të Vdekjes që luan shah me protagonistin, është bërë një nga skenat më të njohura dhe të citueshme në historinë e kinemasë.Përtej suksesit të tij në film, Bergman ishte një autor i frymëzuar edhe në teatër dhe letërsi, duke shkruar dhe drejtuar mbi 170 prodhime teatrore gjatë karrierës së tij. Ai ndërtoi një karrierë të gjatë dhe të respektuar, që përfshinte bashkëpunime me aktorë legjendarë dhe studio intensive mbi natyrën njerëzore dhe ekzistencën, shkruan KultPlusTrashëgimia e Bergmanit shtrihet edhe në akademinë universitare, ku filmat e tij studiohen jo vetëm si vepra artistike, por edhe si tekste filozofike dhe psikologjike. Ai bëri që kinemaja të njihej si një medium i fuqishëm për eksplorimin e pyetjeve të mëdha të jetës dhe vetëdijes njerëzore, duke sfiduar perceptimet e thjeshta dhe duke i hapur rrugën artit filmik për të qenë një formë e vërtetë reflektimi dhe introspektive.Në një botë ku arti shpesh kërkon thjesht argëtim, Bergman mbetet një shembull i rrallë i një artisti që përdori kinemanë për të thelluar kuptimin e ekzistencës dhe për të sfiduar publikut të tij të mendojë për natyrën e vetes dhe universin përreth./ KultPlus.com

  • Dita Botërore kundër Trafikimit të Qenieve Njerëzore

    Dita Botërore kundër Trafikimit të Qenieve Njerëzore

    E miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në vitin 2013 me anë të rezolutës A/RES/ 68/192, 30 korriku u caktua si Dita Botërore kundër Trafikimit të Qenieve Njerëzore.

    Në rezolutë thuhet se një ditë e tillë ishte e nevojshme për të rritur ndërgjegjësimin mbi gjendjen e viktimave të trafikimit njerëzor dhe për promovimin, mbrojtjen e të drejtave të tyre.

    Simboli i kësaj dite është ”Zemra blu”, e cila përfaqëson trishtimin e atyre që trafikohen duke na kujtuar zemrën e ftohtë të atyre që blejnë dhe shesin qeniet njerëzore.

    Trafikimi i personave është një krim i rëndë dhe një shkelje e rëndë e të drejtave të njeriut. Çdo vit, mijëra burra, gra dhe fëmijë bien në duart e trafikantëve, në vendet e tyre dhe jashtë vendit. Pothuajse çdo vend në botë është i prekur nga trafikimi, qoftë si një vend i origjinës, tranzit apo destinacion për viktimat.

    UNODC, si kujdestar i Konventës së Kombeve të Bashkuara kundër krimit të organizuar transnacional (UNTOC) dhe protokolleve të tij, ndihmon shtetet në përpjekjet e tyre për të zbatuar Protokollin për Parandalimin, Frenimin dhe Ndëshkimin e Trafikimit të Personave (Protokolli i Trafikimit të Personave).

    Protokolli për parandalimin, shtypjen dhe ndëshkimin e trafikimit të personave përcakton trafikimin e personave si rekrutimin, transportin, transferimin, strehimin ose pranimin e personave, me anë të kërcënimit ose përdorimit të forcës ose formave të tjera të shtrëngimit, rrëmbimit, mashtrimit, abuzimit të pushtetit ose i një pozicioni të cenueshmërisë ose i dhënies ose marrjes së pagesave ose përfitimeve për të arritur pëlqimin e një personi që ka kontroll mbi një person tjetër, me qëllim të shfrytëzimit.

  • Misteri 500-vjeçar i fshehur në veprën e Leonardo Da Vinçit “zbulohet më në fund”

    Misteri 500-vjeçar i fshehur në veprën e Leonardo Da Vinçit “zbulohet më në fund”

    Leonardo da Vinçi është piktori dhe dijetari i shquar që qëndron pas veprës ikonike Mona Lisa, por a e dinit se sa shumë gjeometria ndikoi në veprat e tij artistike?

    Me siguri keni dëgjuar ose parë edhe vizatimin e tij tjetër të shquar të Njeriut Vitruvian, të krijuar rreth vitit 1490, dhe ilustrimi përfaqëson përmasat ideale njerëzore të da Vinçit me gjeometri siç përshkruhet nga arkitekti i lashtë romak Vitruvius.

    Por për më shumë se 500 vjet, një gjë që e la botën e artit të hutuar ishin përmasat e caktuara që da Vinçi vizatoi për krahët dhe këmbët në imazh.

    Megjithatë, një dentist nga Londra mendon se e ka zgjidhur misterin e mbajtur prej kohësh me studimin e botuar në Journal of Mathematics and the Arts.

    Sipas Rory Mac Sweeney, përgjigjja mund të gjendet në ijët e Njeriut Vitruvian: një trekëndësh barabrinjës që ai mendon se mund të shpjegojë “një nga veprat më të analizuara, por edhe më të fshehta në historinë e artit”

    Siç u përmend më parë, vizatimi është frymëzuar nga Vitruvi, i cili besonte se trupi i përsosur i njeriut duhet të futet brenda një rrethi dhe një katrori.

    Një katror është përdorur nga da Vinçi që i përshtatet ‘pozës kryqëzore’ të burrit me krahët dhe këmbët e shtrira, ndërsa pjesa e brendshme e rrethit është vendi ku krahët dhe këmbët janë të hapura.

    Në të kaluarën, mendohej se përmasat e vizatimit bazoheshin në Teorinë e Raportit të Artë, por ky supozim popullor nuk ishte i vërtetë, pasi matjet nuk kanë kuptim.

    Përgjigja ka qenë pikërisht para nesh, thotë Mac Sweeney, duke përshkruar se si ajo është “fshirë në sy të lirë”, sipas Science Alert .

    “Nëse i hapni këmbët… dhe i ngrini duart mjaftueshëm sa gishtat e shtrirë të prekin vijën e majës së kokës… hapësira midis këmbëve do të jetë një trekëndësh barabrinjës”, shkroi da Vinçi në shënimet e tij për Njeriun Vitruvian.

    Mac Sweeney ndoqi këtë, por pasi bëri llogaritjet në trekëndësh, zbuloi se kishte një raport prej rreth 1.64 me 1.65 të shkaktuar nga përhapja e këmbëve të burrit dhe lartësia e kërthizës së tij.

    Kjo është afër raportit tetraedral (1.633), i përdorur për të gjetur mënyrën më të mirë për paketimin e sferave, i cili nuk u përcaktua zyrtarisht deri në vitin 1917.

    Raporti lartësi-bazë i një forme piramidale mund të jetë 1.633 nëse katër sfera janë të lidhura sa më ngushtë të jetë e mundur – një parim i ngjashëm me parimin trekëndor të përdorur në stomatologji, siç mund të jetë vënë re nga Mac Sweeney.

    Në këtë kontekst, kur shikohet një nofull njerëzore, raporti i trekëndëshit të Bonwill-it, i përdorur që nga viti 1864 dhe që është pozicionimi më i mirë për funksionin e nofullës, është gjithashtu 1.633.

    Sipas Mac Sweeney, kjo nuk është rastësi, pasi ai beson se nofullat tona maksimizojnë efikasitetin mekanik duke u përputhur natyrshëm me gjeometritë tetraedrale.

    A mund të përsëritet raporti tetraedral jo vetëm në nofullat tona?

    Mac Sweeney mendon se ky është rasti, meqenëse “anatomia njerëzore ka evoluar sipas parimeve gjeometrike që qeverisin organizimin optimal hapësinor në të gjithë universin”.

    “Të njëjtat marrëdhënie gjeometrike që shfaqen në strukturat optimale kristalore, arkitekturat biologjike dhe sistemet koordinative të Fuller-it duket se janë të koduara në përmasa njerëzore,” vazhdoi ai, “duke sugjeruar që Leonardo intuitoi të vërteta themelore rreth natyrës matematikore të vetë realitetit.”

    Le të themi se Mac Sweeney ka të drejtë me gjetjet e tij (gjë që mbetet për t’u parë midis shkencëtarëve); kjo do të thotë që, ndërsa vizatonte Njeriun Vitruvian, da Vinçi mund të ketë hasur në një parim universal.

    Kjo tregon vetëm se, mbi 500 vjet më vonë, ne ende po zbulojmë më shumë informacion rreth njërit prej vizatimeve më të njohura në botë.

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    Momentet e fundit të Ozzy Osbourne/ U përpoqën ta shpëtonin me orë të tëra, një helikopter me mjekë u ul në rezidencën e tij!

  • “Ishte momenti më i vështirë si qenie njerëzore”/ Erjona Rusi shpërthen në lot teksa rrëfen dhimbjen për babain

    “Ishte momenti më i vështirë si qenie njerëzore”/ Erjona Rusi shpërthen në lot teksa rrëfen dhimbjen për babain

    Moderatorja Erjona Rusi ishte e ftuara e puntatës së fundit të këtij sezoni në emisionin që vetë ajo ka moderuar gjatë gjithë vitit. Kësaj here, në një format të veçantë, ajo u vendos përballë ish-kolegut të saj Arjon Muça dhe rrëfeu më shumë nga vetja.
    Ndër momentet më prekëse të bisedës, ishte rrëfimi i saj për periudhën kur babai i saj ishte i sëmurë. Me lot në sy, Erjona ndau me publikun një përvojë që e ka lënë thellë të prekur, duke prekur edhe problematikat e sistemit shëndetësor në Shqipëri.
    Erjona Rusi: Kam një kujtim shumë të keq që lidhet me sëmundjen e babit, më është ngulitur shumë thellë, momenti më i vështirë si qenie njerëzore dhe që ka të bëjë edhe me politikat e këtij shteti me faktin se sa social ka qenë shteti shqiptar.
    Njerëzit e paralizuar apo me aftësi ndryshe përfitojnë kemp, një shumë qesharake, por që të përfitosh kempin duhet që pas një viti të bëhet një rikontroll, mjekët e kempit duhet të vërtetonin që i sëmuri vazhdon të jetë i sëmurë dhe unë i jam lutur, po lutur atyre mjekëve që të vinin ta shihnin babin tek shtëpia, unë sa kisha marrë një makinë të vogël dhe u thashë ju marr unë me makinë dhe hajdeni shiheni se babin s’e lëvizim dot, nuk erdhën, do ta sillni këtu thanë, unë me mamin dhe vëllanë e kemi marrë babin me batanije se nuk e ngrinim dot, e kemi futur në makinë që ta shihnin mjekët dhe të merrnim kempin pastaj ne. Po e di ç’ndjesi e ndyrë dhe e poshtër njerëzore është ta shohësh të afërmin tënd në atë gjendje? Isha shumë e vogël, të isha kjo Erjona që jam sot përpara atyre mjekëve, ata do ta harronin, unë kurrë s’do ta bëja, jo vetëm nga ana ekonomike se sot jam më mirë, por namin do të bëja.
    Ishte edhe një rast kur isha në spital, isha gati t’i fusja thonjtë në fyt një mjeku se e hoqi nga reanimacioni dhe e çoi në dhomë se s’kishte marrë lekët, si mund të luash me jetët e njerëzve se s’ke marrë lekët, mbase emrat mund t’i kem harruar, por i mbaj mend, s’dua t’i takoj, kam urrejtje shumë, nuk janë të gjithë mjekët kështu. Kam pasur eksperienca të tmerrshme me babin dhe mjekët.

  • Misteri 500-vjeçar i fshehur në veprën e Leonardo Da Vinçit ‘zbulohet më në fund’

    Misteri 500-vjeçar i fshehur në veprën e Leonardo Da Vinçit ‘zbulohet më në fund’

    Leonardo da Vinçi është piktori dhe dijetari i shquar që qëndron pas veprës ikonike Mona Lisa, por a e dinit se sa shumë gjeometria ndikoi në veprat e tij artistike?

    Me siguri keni dëgjuar ose parë edhe vizatimin e tij tjetër të shquar të Njeriut Vitruvian, të krijuar rreth vitit 1490, dhe ilustrimi përfaqëson përmasat ideale njerëzore të da Vinçit me gjeometri siç përshkruhet nga arkitekti i lashtë romak Vitruvius.

    Por për më shumë se 500 vjet, një gjë që e la botën e artit të hutuar ishin përmasat e caktuara që da Vinçi vizatoi për krahët dhe këmbët në imazh.

    Megjithatë, një dentist nga Londra mendon se e ka zgjidhur misterin e mbajtur prej kohësh me studimin e botuar në Journal of Mathematics and the Arts.

    Sipas Rory Mac Sweeney, përgjigjja mund të gjendet në ijët e Njeriut Vitruvian: një trekëndësh barabrinjës që ai mendon se mund të shpjegojë “një nga veprat më të analizuara, por edhe më të fshehta në historinë e artit”.

    Siç u përmend më parë, vizatimi është frymëzuar nga Vitruvi, i cili besonte se trupi i përsosur i njeriut duhet të futet brenda një rrethi dhe një katrori.

    Një katror është përdorur nga da Vinçi që i përshtatet ‘pozës kryqëzore’ të burrit me krahët dhe këmbët e shtrira, ndërsa pjesa e brendshme e rrethit është vendi ku krahët dhe këmbët janë të hapura.

    Në të kaluarën, mendohej se përmasat e vizatimit bazoheshin në Teorinë e Raportit të Artë, por ky supozim popullor nuk ishte i vërtetë, pasi matjet nuk kanë kuptim.

    Përgjigja ka qenë pikërisht para nesh, thotë Mac Sweeney, duke përshkruar se si ajo është “fshirë në sy të lirë”, sipas Science Alert .

    “Nëse i hapni këmbët… dhe i ngrini duart mjaftueshëm sa gishtat e shtrirë të prekin vijën e majës së kokës… hapësira midis këmbëve do të jetë një trekëndësh barabrinjës”, shkroi da Vinçi në shënimet e tij për Njeriun Vitruvian.

    Mac Sweeney ndoqi këtë, por pasi bëri llogaritjet në trekëndësh, zbuloi se kishte një raport prej rreth 1.64 me 1.65 të shkaktuar nga përhapja e këmbëve të burrit dhe lartësia e kërthizës së tij.

    Kjo është afër raportit tetraedral (1.633), i përdorur për të gjetur mënyrën më të mirë për paketimin e sferave, i cili nuk u përcaktua zyrtarisht deri në vitin 1917.

    Raporti lartësi-bazë i një forme piramidale mund të jetë 1.633 nëse katër sfera janë të lidhura sa më ngushtë të jetë e mundur – një parim i ngjashëm me parimin trekëndor të përdorur në stomatologji, siç mund të jetë vënë re nga Mac Sweeney.

    Në këtë kontekst, kur shikohet një nofull njerëzore, raporti i trekëndëshit të Bonwill-it, i përdorur që nga viti 1864 dhe që është pozicionimi më i mirë për funksionin e nofullës, është gjithashtu 1.633.

    Sipas Mac Sweeney, kjo nuk është rastësi, pasi ai beson se nofullat tona maksimizojnë efikasitetin mekanik duke u përputhur natyrshëm me gjeometritë tetraedrale.

    A mund të përsëritet raporti tetraedral jo vetëm në nofullat tona?

    Mac Sweeney mendon se ky është rasti, meqenëse “anatomia njerëzore ka evoluar sipas parimeve gjeometrike që qeverisin organizimin optimal hapësinor në të gjithë universin”.

    “Të njëjtat marrëdhënie gjeometrike që shfaqen në strukturat optimale kristalore, arkitekturat biologjike dhe sistemet koordinative të Fuller-it duket se janë të koduara në përmasa njerëzore,” vazhdoi ai, “duke sugjeruar që Leonardo intuitoi të vërteta themelore rreth natyrës matematikore të vetë realitetit.”

    Le të themi se Mac Sweeney ka të drejtë me gjetjet e tij (gjë që mbetet për t’u parë midis shkencëtarëve); kjo do të thotë që, ndërsa vizatonte Njeriun Vitruvian, da Vinçi mund të ketë hasur në një parim universal.

    Kjo tregon vetëm se, mbi 500 vjet më vonë, ne ende po zbulojmë më shumë informacion rreth njërit prej vizatimeve më të njohura në botë.

  • Rikthimi i ‘Frankenstein’ në ekran

    Rikthimi i ‘Frankenstein’ në ekran

    Romani “Frankenstein” i Mary Shelley, i botuar për herë të parë në vitin 1818, konsiderohet si një nga veprat themelore të letërsisë gotike dhe të zhanrit fantastiko-shkencor. Ky tregim i fuqishëm mbi një shkencëtar që guxon të sfidojë natyrën dhe të krijojë jetë jashtë normave njerëzore, për të përfunduar i ndëshkuar nga pasojat e zgjedhjeve të tij, ka frymëzuar dhjetëra adaptime në teatër, film dhe televizion. Në qendër të veprës qëndron jo vetëm tmerri i krijesës së bërë nga njeriu, por edhe dilemat morale, përgjegjësia ndaj jetës dhe vetmia ekzistenciale.

    Në versionin e ri filmik që pritet të lansohet në nëntor 2025 në Netflix, regjisori Guillermo del Toro e rikthen këtë histori të njohur përmes një lenteje të errët dhe vizualisht të pasur, karakteristike për stilin e tij. I bazuar drejtpërdrejtë në romanin origjinal të Shelley, adaptimi i del Toros synon të qëndrojë besnik ndaj temave filozofike dhe emocionale të veprës, duke thelluar ndjeshmërinë e krijesës dhe dramën tragjike të krijuesit të saj, shkencëtarit Victor Frankenstein, përcjellë KultPlus.

    Me aktorë të talentuar si Oscar Isaac, Jacob Elordi, Mia Goth etj., ky film nuk paraqet thjesht një histori horror, por një rrëfim të thellë mbi humbjen, veten, besimin dhe kufijtë e humanitetit. Del Toro i jep jetë këtij miti letrar me një qasje bashkëkohore, pa e humbur lidhjen me rrënjët klasike të tregimit.

    Ky adaptim pritet të jetë një ndër risjelljet më të denja të romanit, duke e paraqitur “Frankenstein” si një histori të përjetshme që vazhdon të sfidojë kohën dhe ndërgjegjen njerëzore./KultPlus.com