Makthi i heshtur i shpopullimit ballkanik!

Deri në vitin 2023, u raportua se 3500 mjekë dhe infermierë ishin larguar nga Shqipëria për në Gjermani. Ky është një makth për Shqipërinë. Një popullsi në plakje, e cila logjikisht kërkon më shumë kujdes mjekësor në krahasim me të rinjtë, një emigracion në shkallë të gjerë mjekësh dhe më pak të rinj që studiojnë mjekësi…

Në Ballkan po ndodh një makth i heshtur, me emigracion në shkallë të gjerë plus një lindje të ulët. Serbia dhe Shqipëria kanë humbur mbi gjysmë milioni njerëz që nga viti 2014, Bosnja dhe Hercegovina pritet të humbasë gjysmën e fuqisë punëtore deri në vitin 2050 (më shumë se gjatë luftërave të vitit 1990), dhe Kroacia duke humbur më shumë se një milion qytetarë që nga viti 1990.
Anëtarësimi në BE sjell shumë përfitime, duke filluar nga demokratizimi, sundimi i ligjit, mbrojtja e pakicave dhe liria e fjalës. Një gjë që vendet me të ardhura të ulëta aktualisht ose që synojnë t’i bashkohen BE-së nuk e kishin parashikuar ishte migrimi në shkallë të gjerë.
Ballkani ka qenë epiqendra e luftërave të pamëshirshme dhe spastrimit etnik – por nuk ka asgjë më të rrezikshme sesa një popullsi në rënie të vazhdueshme, e nxitur nga nivelet e ulëta të lindjeve, emigracioni masiv dhe një treg gjithnjë e më jotërheqës për investimet e huaja.

Arsyet e largimit?

Ballkani ka qenë gjithmonë një burim emigracioni, dhe kjo nuk është diçka e re, me shumë në periudha të ndryshme që ikin nga luftërat, varfëria ose thjesht në kërkim të mundësive më të mira.
Në vitet 1960 dhe 1970, udhëheqësit jugosllavë madje autorizuan burrat të migronin në Gjermani dhe Austri si ‘Gastarbeiter’ [punëtorë të huaj]. Emigracioni masiv pasoi shpejt pas rënies së komunizmit në Shqipëri. Për vendet relativisht të vogla të cilave u mungojnë burimet natyrore, migrimi shpesh shihej si alternativa më e mirë për të lehtësuar barrën e mbipopullimit.
Ajo që e ka bërë situatën aktuale një bombë me sahat është një nivel shumë më i ulët i lindjeve dhe mungesa e një politike nga qeveria për të trajtuar këtë çështje.
Rajoni nuk ka arritur kurrë me një ekonomi reale tregu. Shumica e politikanëve kanë përgatitur ekonominë e tyre për të pasuruar veten ose rrethin e miqve të tyre, duke lënë shanse të kufizuara dhe të pakta për njerëzit.
Ndërsa korrupsioni dhe nepotizmi kanë qenë një faktor mbizotërues në dhënien e vendeve të punës në qeveri, pagat e ulëta në shumë ndërmarrje private ishin një element thelbësor për t’i bërë ato jo tërheqëse për emigrantët vendas ose të huaj.
Për shkak të madhësisë së vogël të këtyre vendeve, ato nuk janë në gjendje të tërheqin mjaftueshëm investime të huaja ose kompani të mëdha që mund të ofrojnë një pagë të paguar mirë. Pavarësisht se të gjitha qeveritë kombëtare e njohin problemin, ato pothuajse nuk kanë ndërmarrë ndonjë veprim. Përveç disa kufizimeve për punonjësit e kujdesit shëndetësor , profesionet e tjera janë të vështira për t’u frenuar – madje edhe për kujdesin shëndetësor është vetëm një shtyrje,
Për ta komplikuar situatën, praktikisht të gjithë mund të udhëtojnë lehtësisht nga vendet e Ballkanit drejt vendeve më të pasura si Austria, Italia, Gjermania apo vendet e Beneluksit.
Të pajisur me njohuri mjaft të mira gjuhësore, gjetja e një pune dhe zhvendosja në një vend tjetër që ofron paga më të mira ose mundësi më të mëdha është e lehtë. Nga ana tjetër, vendet e Ballkanit nuk janë në gjendje të sjellin mjaft fuqi punëtore të huaj për të kompensuar ata që u larguan, në ndryshim për shembull nga Polonia, e cila tërhoqi 1.3-1.5 milionë ukrainas (para fillimit të luftës së 2022) si punëtorë në sektorë të ndryshëm.
Emigrimi masiv i të rinjve, të arsimuar mirë, e privon vendin e origjinës nga puna, përveç problemit të plakjes së popullsisë dhe fondeve të mjaftueshme për të ruajtur sistemin e pensioneve.

IT, turizëm, shëndetësi

Pothuajse çdo sektor vuan nga emigracioni, por në veçanti këta tre: duke qenë se pothuajse çdo punë lidhet me teknologjinë, shumë prej kompanive në rajon nuk mund të gjejnë ekspertë të IT-së,
Pagat e ofruara nga kompanitë kroate janë shumë më të ulëta se sa mund të ofrojnë kompanitë gjermane, përveç sigurimit social dhe shëndetësor.
Turizmi ishte sektori i dytë që vuante nga eksodi masiv. Ndonëse janë vetëm më të ngarkuarit për tre deri në katër muajt e vitit, por vendimtare për rritjen ekonomike të pothuajse të gjitha vendeve të rajonit, shumë supermarkete , hotele , restorante dhe bare kanë vështirësi në gjetjen e stafit të nevojshëm,
Deri vonë, nuk ishte e vështirë për hotelet që ndodheshin pranë bregdetit të rekrutonin shqiptarë nga qytetet e vogla për të punuar për tre deri në katër muaj ose të punësonin adoleshentë ose studentë gjatë pushimeve të tyre verore. Në sektorin e turizmit, megjithatë, ata tani po lëvizin në vende më të mira. Destinacioni primar është Kroacia, ku sezoni turistik është më i gjatë dhe paga është më e lartë.
Sektori i tretë është shëndetësia, ndërkohë që janë ndërmarrë disa hapa për të frenuar emigracionin, por këto me shumë mundësi vetëm do ta shtyjnë problemin, por nuk do ta zgjidhin atë.
Deri në vitin 2023, u raportua se 3500 mjekë dhe infermierë ishin larguar nga Shqipëria për në Gjermani. Ky është një makth për Shqipërinë. Një popullsi në plakje, e cila logjikisht kërkon më shumë kujdes mjekësor në krahasim me të rinjtë, një emigracion në shkallë të gjerë mjekësh dhe më pak të rinj që studiojnë mjekësi, do të rrisë në mënyrë të pashmangshme listat e pritjes në spital.
Ndërsa Bullgaria, Rumania dhe Kroacia humbën popullsinë pas anëtarësimit në BE, Moldavia, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut kanë humbur tashmë popullsi përpara se të anëtarësohen në BE.
A mund ta trajtojnë qeveritë problemin me paga më të larta, përmirësim të kujdesit shëndetësor apo shërbime më të mira? Pse emigrojnë të rinjtë? A mund të bëjë qeveria diçka për t’i ndaluar ata?
Këto janë disa nga pyetjet më të vështira për t’u përgjigjur. Njerëzit migrojnë për një sërë arsyesh, dhe pagesa është sigurisht një prej tyre, plus standardi shumë më i lartë i jetesës në Evropën Perëndimore.
Shumica e njerëzve largohen për t’u vendosur në një shoqëri jo të korruptuar me shëndet dhe mirëqenie të përmirësuar, një shoqëri të bazuar në rregulla, pa nepotizëm apo korrupsion. Duke qenë se të rinjtë priren të udhëtojnë më gjerësisht dhe kanë aftësitë e kërkuara, ata shpesh shohin më shumë mundësi si për veten ashtu edhe për familjet e tyre në një shoqëri demokratike. Prandaj, ky migrim lidhet shumë me aspektet financiare dhe monetare, por edhe me shpresën për një të ardhme më të mirë dhe më të sigurt.
Për qeveritë rajonale, rruga përpara është kalimi nga një kombinim i një stabilizimi dhe politikash autoritare në një shoqëri të organizuar në mënyrë demokratike. /Përshtati “Pamfleti” nga “EUobserver” /Autor: Rigels Lenja
Burimi