Ushtria Europiane: Të gjitha skenaret e planit të ri gati 1 trilion euro
Nga Giuseppe Sarcina, Corriere Della Sera
Paratë, të paktën në letër, janë. Rreth 800 miliardë euro për të nxitur 27 vendet e BE-së për të shpenzuar dhe investuar më shumë në mbrojtje. Tani na duhen strategji politike dhe mbi të gjitha plane ushtarake. Në teori, Evropa nuk po fillon A-ja. Traktati i Lisbonës, i cili hyri në fuqi më 1 dhjetor 2009, parashikon në nenin 28 se Bashkimi “do të ketë një kapacitet operacional, duke përdorur mjete civile dhe ushtarake”. Prandaj, këto ditë nuk jemi dëshmitarë të një mutacioni gjenetik të BE-së. Udhëheqësit e 27 vendeve po rizbulojnë një nga arsyet themeluese të BE-së.
Ne nuk fillojmë nga e para
Raporti Draghi dhe Enrico Letta kanë ringjallur një debat që filloi një dekadë më parë dhe më pas u neglizhua deri më 24 shkurt 2022, ditën e sulmit rus në Ukrainë. Mund të shohim se strukturat për të adresuar tre probleme themelore që lidhen me mbrojtjen e përbashkët tashmë ekzistojnë. Së pari: në vitin 2004 u krijua «Eda», «Agjencia Evropiane e Mbrojtjes», një organizatë me vëmendje të veçantë për bashkëpunimin ndërmjet industrive ushtarake, së cilës iu bashkua në vitin 2021, me të njëjtin qëllim, «Edf», «Fondi Evropian i Mbrojtjes». Së dyti: në vitin 2017 lindi “Karta”, “Rishikimi i Koordinuar Vjetor i Mbrojtjes”, për të racionalizuar dhe koordinuar shpenzimet ushtarake të vendeve, duke shmangur fragmentimin, dyfishimin dhe shpërdorimin. Së treti: në vitin 2018 debuton “Pesco”, “Permanent Structure Cooperation”, me objektivin e deklaruar “rritja e kapaciteteve dhe ndërveprueshmërisë së Forcave të Armatosura Europiane”. Me fjalë të tjera: vendosni standarde të përbashkëta midis 27 partnerëve për sa i përket trajnimit, pajisjeve, armëve.
Deri më tani, i gjithë ky aparat ka luajtur një rol margjinal, në mos të parëndësishëm. Për një arsye shumë të thjeshtë: Mbrojtja Evropiane iu besua dhe ende i është besuar NATO-s. Mendimi i shumicës dërrmuese midis politikanëve dhe udhëheqësve ushtarakë evropianë është se ne nuk mund të bëjmë pa Aleancën Atlantike, domethënë amerikanët. Ndër të tjera, gjenerali austriak Robert Brieger është i bindur për këtë që nga 16 marsi 2022, ai është president i «Eumc», «Komiteti Ushtarak i Bashkimit Evropian», organi që ka koordinuar misionet ushtarake evropiane (18 deri më tani). Në një intervistë të fundit, Brieger vuri në dukje se Evropës i mungojnë ende shumë gjëra: strukturat e komandës dhe kontrollit, transporti ajror, mjetet e inteligjencës dhe më shumë.
Gjenerali Giorgio Battisti, ish-komandant i Forcave të Reagimit të Shpejtë të NATO-s dhe tani president i Komisionit Ushtarak të Komitetit Italian të Atlantikut, është gjithashtu dakord. Battisti fokusohet tek mungesa e ushtarëve: “Për momentin të gjitha vendet janë të përfshira në perimetrin e NATO-s. Ku gjejmë më shumë staf për një strukturë paralele europiane? Ne kemi nënshkruar marrëveshje që na detyrojnë t’i vëmë njësitë tona në dispozicion të Aleancës Atlantike. Komanda e NATO-s po përgatit një forcë prej 300,000 trupash për të mbrojtur Evropën. Ne nuk jemi në gjendje, me numrat aktualë, të përsërisim një dislokim të ngjashëm: ushtarët janë gjithmonë të njëjtët”. Vincenzo Camporini, ish-shefi i shtabit të Mbrojtjes Italiane dhe këshilltar shkencor i Institutit të Çështjeve Ndërkombëtare, është më i hapur ndaj mundësive. “Sigurisht, do të duhej kohë, por mund të ndërtohet një shtyllë e përbërë nga një grup prej pesë ose gjashtë vendeve evropiane të koordinuara nga një komandë e integruar. Nuk do të kishte nevojë të kopjohej komanda gjigante e NATO-s në Mons (në Belgjikë), ku veprojnë 18 mijë njerëz. Do të mjaftonte shumë më pak. Në atë pikë, formacioni evropian mund të dialogojë në kushte të barabarta me partnerët e tjerë, duke filluar nga amerikanët”.
Trump i panjohur
Por çfarë do të ndodhte nëse Donald Trump do të vendoste të reduktonte, nëse jo të tërhiqte, kontributin amerikan? Si Camporini ashtu edhe Battisti mendojnë se NATO mund të mbijetojë gjithsesi, edhe nëse “me një gamë të reduktuar veprimi”. Por a ka edhe Evropa zgjidhje emergjente? Për këtë bien dakord edhe Camporini dhe Battisti: «Po, dhe nuk mungojnë shembujt». Camporini: “Vendet e mëdha kanë një komandë të përbashkët kombëtare që, nëse është e nevojshme, mund të përforcohet nga oficerë dhe personel nga jashtë. Një nga modelet është operacioni evropian në Çad në vitin 2020, i koordinuar nga komanda franceze dhe i menaxhuar në terren nga një gjeneral irlandez. Ka funksionuar”. Battisti kujton “koalicionin e të gatshëmve” në Afganistan në 2001 dhe nënvizon se si Franca dhe Mbretëria e Bashkuar “kanë ngritur tashmë një komandë divizioni me 20,000 ushtarë të gatshëm për të vepruar jashtë perimetrit të NATO-s”.
Ombrella e Parisit
Në sfond, natyrisht, është “çështja bërthamore”. Në fund të fundit, bomba atomike mbetet komponenti kryesor i parandalimit. Pak besojnë se amerikanët do të çmontojnë bazat e tyre në Gjermani, Mbretërinë e Bashkuar dhe Itali, duke sjellë kokat e tyre bërthamore në shtëpi. Emmanuel Macron ofron mbulesë për bombën atomike franceze për partnerët europei. Polonia është e hapur ndaj idesë. Por këtu politika kthehet në lojë: a do të vendoste presidenti francez për të gjithë nëse, si dhe kur të aktivizonte mbrojtjen bërthamore? Edhe ky diskutim, i pamendueshëm vetëm pak muaj më parë, hyn në skenarin e ri.
Burimi
