Erosi dhe Psikanaliza (III)

Prof. Fatos TARIFA
(Vijon nga dje)
Otto Gross, një emër i harruar?
Frojdi, natyrisht, është i njohur për publikun e lexuar shqiptar, por një tjetër psikanalist i shquar, Otto Gross është një emër thuajse i panjohur. Arsyeja është se, pas vdekjes së tij—në vetmi e në mjerim të plotë—në vitin 1920, vepra që ai la pas dhe kontributi e tij u nënvleftësuan dhe u injoruan për dekada me radhë, pavarërisht rolit që ai ka luajtur në zhvillimin e psikanalizës, si një ndër pionierët e saj, si dhe ndikimit që ka pasur në rrethet letrare, artistike e kulturore në një numër vendesh të Europës qendrore në kohën e tij.
Interesimi për të është ringjallur vetëm në dekadat e fundit. Kjo ka ndodhur kryesisht jo për mënyrën se si është rivlerësuar Otto Gross nga studiues të interesuar për historinë e psikanalizës, por nga interesimi që ka ngjallur e ngjall kjo figurë te studiuesit e interesuar për historinë e anarkizmit, për shkrimtarët ekspresionistë gjermanë dhe për sociologjinë e Max Weberit, ose tek ata që i kanë zbuluar emrin dhe veprën e Gross-it përmes ndikimit që ai ka pasur te shkrimtarë të tillë, si Franz Kafka, D. H. Lawrence, Franz Jung dhe artistë të tjerë, përfshirë edhe disa prej themeluesve të Dadaizmit, si Hugo Ball apo Emmy Hennings. Më poshtë shtjelloj shkurtimisht pikëpamjet e tij, duke u përpjekur të vlerësoj vendin që Gross zë në historinë studimit të seksualitetit.
 
Një persona non grata në psikanalizë
Gross, një nxënës i Frojdit, ishte një figurë shumë interesante, por edhe shumë kundërthënëse. Vetë Frojdi e konsideronte atë si një ndër mendimtarët më origjinalë në radhët e nxënësve të tij por, për shkak të varësisë së tij nga droga e të jetës boheme që bënte, kuptoi se Gross nuk do të kishte një karrierë akademike e profesionale të suksesshme.
Në fakt, kur Gross u shtrua për rehabilitim në një spital të Zurihut, ai u trajtua nga kolegu i tij bashkëmoshatar Carl Jung. Ky i fundit, gjithashtu një nxënës i Frojdit, pohonte në atë kohë se i tërë botëkuptimi i tij ndryshoi kur u përpoq të analizonte Gross-in. Jung i shkruante Frojdit se vetë “shëndeti i tij psikik kishte përfituar nga bisedat me Gross-in, ‘një djalë jashtëzakonisht i mirë, me të cilin kushdo ndihet mirë menjëherë sapo çlirohet nga komplekset e tij’”. “Unë vetë zbulova te Gross shumë aspekte të natyrës sime”, i shkruante Jung mësuesit të tij, “aq sa shpesh ai dukej si të ishte vëllai im binjak”.
Sidoqoftë, ishte pikërisht Jung ai që më vonë e diagnostikoi kolegun e tij si një “skizofren” dhe ndikoi që edhe vetë Frojdi dhe rrethet e psikanistëve ta luftonin e ta përjashtonin Gross-in nga radhët e tyre si një persona non grata. Wilhelm Reich do të kishte më vonë një fat të ngjashëm.
 
Psikanaliza si “program ndryshimesh revolucionare”
Gross u pajtua me idenë themelore të Frojdit se neurozat kanë një bazë seksuale dhe u fokusua në studimet e tij te seksualiteti. Ai shkroi edhe për homoseksualitetin, si te meshkujt dhe te femrat, dhe u shpreh me forcë kundër diskriminimit të homoseksualëve. Por Gross e vuri në dyshim tezën themelore të mësuesit të tij, që si shkak të vetëm të neurozave konsideronte seksin.
Në dallim nga Frojdi, madje në kundërshtim me të, Gross i kushtoi vëmendje rolit të faktorëve socialë e kulturorë në çrregullimet mendore. Ai ishte ndër të parët psikanalistë që e vuri theksin në lidhjen që ekziston mes konflikteve psikopatologjike dhe problemeve shoqërore, duke e bërë këtë pikëpamje temë qendrore në fjalën që mbajti në kongresin e parë ndërkombëtar të psikanalizës, që u mblodh në Salzburg më 1908.
Po në atë kongres, Gross shprehu pikëpamjen e vet se psikanaliza mund të luante një rol aktiv në politikë, në mënyrë që të mund të evitohej dhuna që ushtrojnë mbi individin dhe shoqërinë kultura patriarkale dhe autoritariste. Ai besonte se psikanaliza përmban në vetvete një program veprimi revolucionar. Ajo mund të shërbejë si armë në një “revolucion kundërkulturor” për të përmbysur rendin ekzistues dhe jo si një mjet që i detyron njerëzit t’i përshtaten më mirë atij rendi. Gross shkruante: “Psikologjia e së pandërgjegjshmes është filozofia e revolucionit…Ajo është thirrur që të mundësojë një liri të brendshme, është thirrur si një përgatitje për revolucionin”.
Frojdi e kundërshtoi me forcë pikëpamjen e nxënësit të tij duke iu përgjigjur publikisht me këto fjalë: “Ne jemi mjekë dhe mjekë do të mbetemi”. Njëzet e dy vite më vonë, duke i prerë lidhjet me nxënësin e tij Wilhelm Reich, që gjithashtu kërkonte ta lidhje psikanalizën me politikën (dhe për të cilin shkruaj më poshtë), Frojdi do të deklaronte: “Nuk është qëllimi ynë, as qëllimi i ekzistencës sonë, që të shpëtojmë botën…Unë jam një shkencëtar. Unë s’kam të bëj aspak me politikën”.
Pasojat e këtij qëndrimi kontestues ndaj Frojdit, patriarkut të psikanalizës, u ndjenë menjëherë jo vetëm në veprimtarinë shkencore të Otto Gross-it, por edhe në mënyrën e tij të jetesës në vitet që pasuan. Ai u bë një ndër figurat më të rëndësishme të një lëvizjeje anarkiste që frymëzohej nga politika e çlirimit seksual dhe një ndër protagonistët kryesorë të “lëvizjes erotike” në prag të Luftës së Parë Botërore.
Gross nuk hoqi dorë nga metoda psikanalitike e Frojdit por e orientoi atë në një drejtim libertarian, duke u bërë i pari që u përpoq ta lidhte psikanalizën me politikën, për më tepër me një politikë radikale, që synonte çlirimin nga moraliteti seksual sundues përmes transformimeve të thella në jetën morale të shoqërisë.
 
Trupi dhe mendja—konflikti primordial
Një ndikim të veçantë në formulimin e pikëpamjeve të tij mbi çlirimin e moralit seksual sundues në shoqërinë e kohës së vet duket se kishin pasur Max Stirner dhe Friedrich Nietzsche. Idetë e këtij të fundit Gross i përqafoi me shumë entuziazëm. Prej tij ai mori veçanërisht idenë se rrethanat politike e shoqërore ekzistuese krijonin personalitete të fortë, të pajisur me talente të jashtëzakonshëm, por që s’mund të vetëpërmbushen.
Kufizimet normative të imponuara nga shoqëria kapitaliste krijojnë struktura patogjenike personaliteti pikërisht te këta individë të jashtëzakonshëm, sepse nevojat e tyre për vetpërmbushje nuk realizohen dot. Gross krijoi bindjen se konflikti mes individit dhe shoqërisë, që kishte si shkak pikërisht këtë kontradiktë, prirej të krijonte anomali strukturore e psikike.
Për shkak se individi dhe shoqëria janë të pandarë, konflikti mes tyre, argumentonte Gross, domosdoshmërisht shndërrohet në një “konflikt brenda vetë individit” dhe ky pikërisht ishte shkaku i krizës së thellë kulturore në shoqërinë e kohës së tij. Strukturat familjare patriarkale e autoritariste dhe një kod i rreptë moral, i institucionalizuar në martesën monogame, sipas tij, e kishin ruajtur e trashëguar këtë konflikt ndër shekuj. Gross e shihte transformimin e brendshëm personal të individit, pra emancipimin e tij, edhe atë erotik, të lidhur ngushtë me ndryshime që duhet të ndodhin jashtë tij, pra me transformimin e vetë shoqërisë.
Ndryshimi i një shoqërie represive, mendonte Gross, duhet të fillojë nga ndryshimi i atyre strukturave dhe nga rrëzimi i atyre barrierave që vetë individi ka brenda tij, duke e luftuar “autoritetin që ka depërtuar brenda qenies së tij”. Ai vetë besonte se arritjet e psikanalizës si shkencë kishin krijuar parakushtet dhe ofronin instrumentet për ta mundësuar këtë.
Në njërën prej veprave të tij të fundit, Tri ese mbi konfliktin e brendshëm (shkruar më 1920, por botuar pas vdekjes së tij), Gross parashtroi kritikën e tij ndaj shoqërisë patriarkale të lidhur me kritikën ndaj familjes nukleare, brenda së cilës—dhe për shkak të së cilës—konflikti mes prindërve dhe fëmijëve është i paevitueshëm dhe i përhershëm.
Gottfried Heuer, një psikanalist i njohur jungian, arsyeton se përfundimi në të cilin erdhi Gross mbi shkaqet e vuajtjeve emocionale dhe traumave në marrëdhëniet familjare, që si burim kanë strukturën nukleare të familjes, mund të shjegohet edhe me përjetimet e tij personale si një fëmijë që u rrit në një familje me një baba të ashpër dhe me një nënë të nështruar atij.
Gross u shpreh në favor të lirisë së gruas dhe të barazisë së saj me burrin, si dhe në favor të zgjedhjes së lirë të partnerëve dhe formave të reja të marrëdhënieve, të cilat të ishin të çliruara nga dhuna e detyrimi. Konfliktet dhe dhunën në familje ai i shihte pandashmërisht të lidhura me strukturat hierarkike e patriarkale të shoqërisë, ndërsa problemet dhe vuajtjet e individit si të pandara nga vuajtjet e të gjithë njerëzimit. Përvoja e tij e kishte bindur Gross-in se, “në dhomën e konsultimeve të psikanalistit gjen të gjitha vuajtjet e njerëzimit”.
Për Gross-in, konfliktet në familje, sidomos konflikti mes fëmijëve dhe prindërve është një konflikt psikodinamik; ai përjetohet së brendshmi si një luftë mes vetes dhe tjetrit dhe, më vonë, orientohet së jashtmi në jetën seksuale të të rriturve si një dinamikë marrëdhëniesh seksuale. Sipas tij, “vetja” (qysh në fëmijëri) duhet lënë të jetë “individi natyror” që ai ka lindur dhe të zhvillohet si i tillë e jo të dominohet nga shoqëria patriarkale sunduese, mishërim i së cilës janë prindërit (kryesisht babai), që marrin pronësinë mbi trupin e fëmijës, pra edhe pronësinë mbi nevojat dhe dëshirat e tij trupore, seksuale.
Gross i konsideronte trupin dhe mendjen si të ishin një, pasi për të, “çdo proces psikik është në të njëjtën kohë një proces fiziologjik”. Ai iu bashkua radhëve të atyre studiuesve që refuzuan të pranonin një botë fizike të ndarë nga bota shpirtërore dhe ajo intelektuale. Për ta, trupi dhe shpirti janë shprehje të një procesi të vetëm dhe, prandaj, një qenie njerëzore mund të shihet vetëm si një e tërë.
Hapi i parë për të realizuar çlirimin e individit, në atë kuptim anarkist që gjejmë të Gross, ishte çlirimi i tij nga normat morale sunduese në fushën e moralitetit e të seksualitetit. Kjo, sipas tij, pasi seksualiteti—jo në vetvete, si i tillë, por si objekti i një morali seksual që është gjithnjë në një konflikt të pazgjidhshëm me çdo gjë që ka të bëjë me vlerat, me vullnetin dhe me realitetin shoqëror—është “motivi universal i një numri të pafundëm konfliktesh të brendshme” te çdo individ.
 
Një revolucion në emër të Matriarkatit
Gross u përpoq të krijonte një ideal humanist, por utopik, mbështetur në psikanalizën, që synonte krijimin e një jete më të mirë për individin përmes çlirimit erotik të tij. Ashtu si Reich, Gross ishte një përkrahës i revolucionit seksual dhe i dashurisë së lirë dhe vetë ai jetoi në përputhje me këto bindje të tij. Siç shkruan një prej studjuesve të tij, “Gross e vuri jetën e vet në shërbim të vizionit që ai kishte për një shoqëri të çliruar nga autoriteti e kontrolli” dhe kjo bëri që ai të gjente shumë përkrahës, veçanërisht në rrethet boheme të Mynihut dhe në komunitetin anarkist të Asconës, për të cilin shkruaj më poshtë.
Gross besonte se konflikti mes dëshirave seksuale natyrore të individit, që sipas tij janë poligame, nga njëra anë, dhe normave e rregullave shoqërore, nga ana tjetër, çon në katastrofa psikike, nëse këto norma e rregulla nuk përputhen me nevojat e individit. Pothuajse në të njëjtën kohë me të, filozofi i shquar anglez Bertrand Russell, nga një këndvështrim shumë i ndryshëm, por gjithsesi emancipues, argumentonte se “të gjitha rregullat morale duhet të vlerësohen nisur nga fakti se sa ato synojnë të realizojnë qëllimet që ne dëshirojmë”.
Për Gross-in, antagonizmi mes dëshirave seksuale natyrore të individit dhe normave e rregullave shoqërore buron nga vetë rendi patriarkal sundues që imponon monogaminë dhe heteroseksualitetin ekskluziv. Ky rend duhej ndryshuar por, siç shprehej ai, asnjë ndryshim rrënjësor në jetën e shoqërisë nuk është i mundur nëse nuk ndodhin ndryshime të thella në jetën personale të njerëzve (në mentalitetin e tyre, në sjelljet dhe në marrëdhëniet e tyre me të tjerë), ashtu sikurse ndryshimet personale bëhen të pamundura nëse shoqëria mbetet e njëjta e nuk ndryshon.
Kjo pikëpamje dialektike tek ai është shumë e rëndësishme. Me fjalë të tjera ajo mund të shprehej kështu: zhvillimi personal i hap rrugën zhvillimit të shoqërisë dhe zhvillimi i shoqërisë bën të mundur zhvillimin në nivel personal.
Gross besonte se mënyra e vetme për çlirimin seksual të individit e të shoqërisë ishte zëvendësimi i patriarkatit me “komunizmin matriarkal”, me fjalë të tjera, ndryshimi i rendit shoqëror ekzistues. Sipas tij, ka vetëm një të drejtë—e drejta amtare (maternal right). Fjalët e tij se “Revolucioni që po afron është një revolucion për matriarkatin”, të thëna në vitin 1913, u bënë një epitomë për lëvizjen feministe të viteve 1960. Një revolucion në emër të Matriarkatit! Ne besojmë, shkruante Gross në atë kohë, se “një revolucion i tillë do të jetë i pari dhe i vetmi që do të bashkojë në një koncept të vetëm gruan, lirinë dhe shpirtin”.
Gross besonte se “duke i dhënë fund monogamisë do të bëhej i mundur jo vetëm çlirimi i gruas, por edhe vetë çlirimi i burrit”. Ai ishte bashkëkohës i Bronislaw Malinowski-t, njërit prej antropologëve më të shquar të shekullit të 20-të, dhe ishte njohur nga afër me veprën e tij mbi popullsinë aborigjene të Australisë.
Gross ishte, gjithashtu, një admirues pasionant i veprës së antropologut e sociologut zvicerian Johann Jakob Bachofen, i shquar për teorinë e tij mbi matriarkatin. Vepra e këtij të fundit mbi rolin dhe të drejat e grave në shoqëritë e lashta, ashtu si dhe vepra e Engelsit Origjina e familjes, e pronës private dhe e shtetit, me të cilën Gross ishte i njohur, përshkruanin shoqëri primitive matriarkale të periudhës së Neolitit, të organizuara si gjinokraci, në të cilat, rolin dominues e luanin gratë dhe marrëdhëniet seksuale mes anëtarëve të grupit ishin të lira e të pakufizuara.
Pothuajse në të gjitha shoqërtë paraagrare, gratë, për shkak të funksionit të tyre riprodhues dhe kujdesit për rritjen e fëmijëve, kishin një rol më të madh se sa burrat dhe gëzonin respekt e pushtet në familje e në komunitet. Me ndryshimin e kushteve ekonomike e atyre së jetesës, kur njerëzit, pasi kishin nisur të punonin tokën e të mbarështonin kafshë shtëpiake për nevojat e tyre nuk kishin më nevojë të ndryshonin vendbanimin dhe burrat, të çliruar nga domosdoshmëria e sigurimit të ushqimit përmes gjuetisë së kafshëve të egra, nuk largoheshin më nga familjet e tyre, gjendja ndryshoi.
Admirimi për gruan, për trupin dhe natyrën e saj, si simbol i nënës, nisi të humbasë, ndërkohë që roli, pozita dhe autoriteti i saj në familje e në komunitet gradualisht u dobësuan. Pozita dhe autoriteti i gruas i kaluan burrit. Me këtë, kthesë të madhe—“the Great Reversal”, siç e ka cilësuar atë Joseph Campbell, ra matriarkati, që ishte një rend i së drejtës amtare dhe gjithçka ndryshoi.
Përmbysjen e atij rendi Engelsi e ka konsideruar si “disfatën e madhe historike botërore të seksit femëror”. Ai shkruante: “Burri mori në dorë frenat e sundimit edhe në shtëpi dhe gruaja e humbi pozitën e vet të respektuar, u kthye në shërbëtore, në skllave të epsheve të tij, u bë një vegël e thjeshtë për të pjellë”.
Për mendimtarë radikalë, si Otto Gross dhe Wilhelm Reich, vepra si ato që përmenda më sipër shërbyen si një blueprint për një shoqëri seksualisht të çliruar të së ardhmes. Reich, për të cilin shkruaj më poshtë, besonte se “midis fiseve primitive që kishin një jetë seksuale të kënaqshme e të pakufizuar, nuk kishte krime seksuale, nuk kishte sjellje seksuale që të konsideroheshin perverse dhe as brutalitet seksual mes burrave e grave, ndërsa përdhunimi as që mund të imagjinohej, pasi në shoqëri të tilla ai ishte krejt i padomosdoshëm”.
Gross, nga ana e vet, besonte se “çdo ndrydhje e dëshirave që burojnë nga instinktet natyrore çon në shtypje dhe, për rrjedhojë, në revolucion”. Në të kundërt, gjendja e lirisë, përfshirë dhe lirinë seksuale, që sipas tij karakterizonte gruan e periudhës së matriarkatit, e nxjerr më mirë në pah bukurinë, krenarinë, dinjitetin dhe autonominë e gruas.
 
Gross, anarkizmi dhe komunitet utipikë
Otto Gross u bë një figurë shumë e njohur e me influencë në rrethet e artistëve bohemë e anarkistë të Berlinit, Mynihut dhe Vienës në prag të Luftës së Parë Botërore. Shumë prej tyre i tërhiqte karizma e tij, personaliteti i tij provokues dhe idetë e tij mbi seksualitetin e lirë. Po kështu, kërkesat e tij për të përdorur forma antiautoritariste të një edukimi të lirë, të çliruar nga shtypja, si dhe ato për emancipimin e individit nga familja tradicionale dhe nga normat represive të shoqërisë, gjetën mjaft popullaritet në radhët e rretheve anarkiste e feministe të kohës.
Psikanalisti i njohur Ernest Jones, i cili ishte njohur me Gross-in më 1908, në autobiografinë e tij e përshkruan atë si njeriun që “i përafrohet më shumë idealit romantik të një gjeniu që kam takuar ndonjëherë”. “Unë nuk kam parë kurrë”, shprehej ai”, një forcë penetruese të tillë për të kuptuar mendimet më të thella të të tjerëve”.
Idetë e Gross-it patën një ndikim të madh sidomos në lëvizjen anarkiste të kohës, pasi ato shërbenin për të legjitimuar kërkesat për emancipim erotik dhe praktika seksuale jokonformiste. Karizma dhe influenca e rij në rrethet boheme e anarkiste të Europës qendrore në fillim të shekullit të 20-të lidhen shpesh me përvojën e tij në një komunitet utopik në Ascona, një fshat i vogël në jug të Zvicrës, në rrëzë të Monte Verità (Mali i së Vërtetës) dhe buzë Liqenit të Madh (Lago Maggiore), që Zvicra e ndan me Italinë.
Ai komunitet, i njohur ndryshe si kolonia e Asconës apo Monte Veritá, u krijua në fillim të viteve 1900 nga dy artistë hollandezë, Henri Oedenkoven and Ida Hofmann. Synimi i tyre ishte promovimi i një filozofie të jetuari bazuar në kthimin në natyrë, pa u kufizuar nga normat e shoqërisë, përmes një diete vegjetarianë dhe jetesës në natyrë duke iu ekspozuar diellit, nudizmit dhe teosofisë.
Shumë shpejt kjo koloni tërhoqi vëmendjen dhe u bë një vend takimi i njohur për një rreth tepër heterogjen njerëzish—anarkistë, teosofistë, komunistë, pacifistë, psikanalistë, antroposofistë, shkrimtarë bohemë, artistë dadaistë, nudistë, kërcimtarë, vegjetarianë, utopistë të çdo lloji, natyropatë, profetë të vetëshpallur, mistikë supersticiozë, ezoteristë, mbështetës të lëvizjeve të ndryshme alternative të asaj kohe, që mund të quheshin kundërkulturë—me fjalë të tjera, për këdo që ishte kundër shkencës e teknologjisë, kundër luftës dhe shtetit të industrializuar modern dhe kundër normave tradicionale.
E krijuar në dekadën e fundit të së ashtuquajturës Belle Epoque, komuniteti i Asconës mendohet se u inspirua nga asketizmi tolstoian. Në fakt, idea e një komuniteti utopik si ai i Asconës zë fill me revolucionarin anarkist rus Mikhail Bakunin, një figurë shumë popullore në radhët e anarkistëve europianë. Në fillim të viteve 1870 Bakunini u vendos në Locarno të Zvicrës, shumë pranë Asconës, ku jetoi për disa vite. Ai tërhoqi vëmendjen dhe interesimin e shumë shkrimtarëve ekspresionistë, të shumë artistëve dhe elementëve anarkistë e radikalë europianë, disa prej të cilëve nisën të jetojnë në rrethinat e Locarnos. Influenca e Bakuninit në atë rajon të Zvicrës duket se frymëzoi më vonë krijimin e komunitetit utopik të Asconës.
Fundi i shekullit të 19-të dhe fillimi i shekullit të 20-të, në fakt, panë krijimin e një sërë komunitetesh radikalë në shumë rajone të botës—në Afrikë, në Azi, në Amerikën Latine—kryesisht në formën e kolonive të ngritura në hapësira larg metropoleve dhe qendrave të industrializuara. Njëri prej komuniteteve utopikë më të njohur në atë kohë ka qenë Ferma Tolstoi, e krijuar në vitin 1910 pranë Johanesburgut, në Afrikën e Jugut. Themeluesi i saj, Mohandas Gandhi, i cili më vonë do të udhëhiqte me sukses lëvizjen për pavarësinë e Indisë nga sundimi britanik, u frymëzua për krijimin e saj nga libri i Tolstoit Mbretëria e Zotit është brenda jush (1894), një traktat filozofik anarkist, që predikonte një organizim të ri të shoqërisë mbështetur në krishtërimin dhe në një dashuri universale.
Komuna të tjera utopike anarkiste të rëndësishme kanë qenë fshati Nōson Seinen Sha në Japoni (në vitet 1920), në të cilin prona ishte kolektive, nuk kishte hierarki shoqërore dhe ku u eksperimentuan modele demoktatikë organizimi e drejtimi, si dhe komuna Rastafarian Pinnacle në Xhamajka.
Edhe pse komunitete të tillë dallonin shumë prej njëri-tjetrit, ata të gjithë synonin krijimin e modeleve utopikë për një shoqëri ideale. Shumë syresh u përpoqën të vinin në jetë idetë e socializmit anarkist duke tërhequr aktivistë politikë, reformatorë socialë dhe intelektualë vetmitarë. Robert Kramm sugjeron se krijimi i komuniteteve të tillë utopikë në atë periudhë frymëzohej nga—dhe ishte pjesë integrale e një—transformimi strukturor global, që nxiste si imagjinatën, ashtu edhe përpjekjet praktike për një rend shoqëror më të mirë.
 
Ascona, një botë e lirë?
Komuniteti i Asconës fitoi shumë shpejt reputacionin e një Utopie, aq sa shkrimtari i njohur anglez Herbert G. Wells, në romanin e tij Një Utopi moderne (1905), e vendosi shoqërinë utopike të imagjinuar prej tij, e cila karakterizohej nga “progresi dhe stabiliteti politik”, në Ticino, rajoni italian i Asconës. Po kështu, në romanin tjetër Botë e lirë (1913), që përshkruan një shoqëri të re, në të cilën “shumica e popullsisë do të jenë artistë”, Wells e përfytyron krijimin e asaj shoqërie në Lago Maggiore, pranë Asconcës.
Koloninë utopike të Asconës e vizituan një numër i madh personalitetesh të njohur kulturorë e artistik të kohës, një pjesë e të cilëve madje edhe qëndruan në të për një kohë. Ndër ta vlejnë të përmenden shkrimtarët e shquar gjermanë Herman Hesse, Erich Maria Remarque dhe shkrimtari anglez D. H. Lawrence, poetët gjermanë Hugo Ball dhe Stefan George, anarkisti i njohur rus Peter Kropotkin, kërcimtaret dhe koreografet e njohura Isadora Duncan (amerikane) dhe Mary Wigman (gjermane), piktorët zvicerianë Carl Eugen Keel dhe Filippo Franzoni, mjeku socialist anarkist gjerman Raphael Frieedeberg, arkitekti belg Henry van de Velde, por edhe Gustav Stresemann, i cili, më vonë, për disa muaj, në vitin 1923, do të bëhej kancelar i Gjermanisë e më pas, në vitet 1923-1929, ministër i jashtëm i saj dhe, në atë cilësi, do të merrte më 1926 Çmimin Nobel për Paqe.
Gross u njoh me koloninë utopike të Asconës përmes poetit dhe mikut të tij të ngushtë anarkist, Erich Mühsam. Ai u vendos në Ascona në vitin 1905 dhe, falë ideve dhe karizmës së tij, fitoi shumë shpejt autoritet mes anëtarëve të atij komuniteti. Ata e përqafuan idenë mbi “revolucionin seksual” që predikonte Gross dhe, njëlloj si ai, u përpoqën të zbatonin në praktikë parimet e dashurisë së lirë dhe një mënyrë alternative jetese larg presioneve të shoqërisë. Jo pa meritë, Groos është konsideruar si “the founding grandfather” i kundërkulturës së shekullit të 20-të.
Gross konsideroj prej tyre si një eksponent i rëndësishme e psikanalizës dhe u bë një figurë qëndrore në qarqet anarkiste e spiritualiste të atij komuniteti. Në Ascona ai praktikoi psikanalizën duke i këshilluar pacientët e tij të realizonin çdo fantazi seksuale që kishin. Synimi ishte të ringjallte tek ata një farë misticizmi pagan, duke u dhënë lirinë të bëheshin pjesë e orgjive seksuale, arsye kjo për të cilën më vonë ai edhe u dëbua nga Ascona. Gross u sugjeronte pacientëve të tij se kura më e mirë për ta ishte nxitja e dëshirave animaliste që kishin brenda vetes, duke u çliruar nga drojtja, nga frika dhe nga vetëburgosja e tyre. Sipas tij, “gjendja vërtet e shëndetshme e një neurotiku është imoraliteti seksual”.
Historiani Arthur Mitzman shkruan se “Gross besonte se për të arritur lirinë, njeriu nuk duhet kurrë të shtypë asnjë dëshirë të vetën. Asgjë nuk ishte e ndaluar, edhe nëse dukej irracionale, madje as inkurajimi i vetëvrasjes, nëse këtë e dëshironte vetë pacienti. Gross besonte se qytetërimi perëndimor ishte shkaku i shtypjes së lirisë së individit. Ata që vinin në Monte Verità ishin pa dyshim të gjithë të zhgënjyer nga idealet dhe nga vlerat represive të atij qytetërimi”.
Varësia që krijoi nga morfina dhe kokaina bënë që Gross t’i nënshtrohej një terapie rehabilituese nga kolegu i tij psikanalist Carl Jung, që e vizitoi në Ascona. Këtu, Jung ra pre e ideve të Gross-it duke praktikuar për një kohë zakonet pagane e mitologjike të adhurimit të diellit. Në veprën e tij të njohur Psikologjia e së pandërgjegjshmes (1917), Jung shkruan se “e tërë mitologjia e diellit është një projeksion psikologjik i parajsës” dhe se ajo mitologji dhe adhurimi i diellit kanë qenë “feja e parë natyrore e popujve parakristianë”.
 
Otto Gross dhe Max Weber
Në vitin 1913 (dhe përsëri më 1914), Max Weber vizitoi Asconën për të ndjekur një çështje ligjore. Në atë komunitet ai u gjend papritur mes një numri njerëzish që me vetëdije, si anarkistë, ishin vënë në opozitë me rendin borgjez, duke e sfiduar atë në mënyrat e tyre. Në Ascona, ku qëndroi për disa javë, Weber u shoqërua gjatë me Otto Gross-in, tek i cili, pas takimit të tyre të parë më 1907, kishte vënë re pushtetin e karizmës së tij.
Në atë kohë Weber kishte filluar të merrej sistematikisht me psikanalizën, të cilën e shihte me rëndësi për studimet e tij në fushën e historisë së kulturës. Duke dashur të kuptonte marrëdhënien mes seksualitetit dhe filozofisë morale, ai tregoi një interesim të veçantë për shpjegimin e instinkteve seksuale tek individi njerëzor.
Weber kishte lexuar ndërkohë veprat kryesore të Frojdit dhe ishte njohur nga afër me krijimtarinë shkencore të Gross-it. Edhe pse i kishte kritikuar veprat e hershme të Frojdit si punë jo maftueshmërisht të përkryera dhe për paqartësi semantike të terminologjinë psikoanalitike, Weber besonte se veprat e Frojdit ishin një arritje shkencore shumë të madhe.
Sa i përket Gross-it, Weber e kritikoi atë ashpër për anarkizmin e tij politik në çështje të seksualitetit. Ai shprehej vendosmërisht kundër një mënyrë jetese emocionalisht erotike dhe u bë një kritikues i ashpër i pikëpamjeve të Gross-it, të cilat i konsideronte “naive e të rrezikshme”. Sipas tij, çlirimi seksual që predikonte Gross ishte një “psychiatrische Ethik”, një etikë tërësisht e kulluar, idealiste, që merrte si masë natyrën normale të individit njerëzor duke injoruar çdo përgjegjësi të vetën.
Në sytë e Weber-it, Gross kishte lëvizur nga “pozitat e një shkence rigoroze, në fushën e spekulimit metafizik”. Sidoqoftë, pavarësisht kësaj kritike, për Weber-in Gross paraqiste interes pasi nga gjetjet e tij psikoanalitike mund të nxirreshin instruksione për jetën reale, të cilat Weber mendonte se mund t’i zhvillonte në nivelin e një teorie etike-normative.
Nga fundi i jetës së vet, siç dëshmon gruaja e tij, Marianne Weber, Max Weber u bë më i interesuar për “efektet e një erotizmi të çliruar nga normat shoqërore në personalitetin e individit si i tërë” pasi, në analizë të fundit, ishte personaliteti i individit në tërësinë e vet ai që kishte rëndësi për të. Një ndër studiuesit e njohur të Weber-it vë në dukje madje se ai u bë gjithnjë e më i vëmendshëm ndaj pikëpamjeve filozofike dhe estetike që, në një mënyrë a në një tjetër, vinin në kundërshtim me postulatin e tij kryesor mbi kuptimin e realitetit shoqërore vetëm mbi bazën e një racionaliteti instrumental.
Gross duhet të ketë ndikuar te Weber që ky të pranonte edhe rolin që luajnë vlerat në shoqëri, edhe nëse ato janë thjesht të një natyre emocionale. Nga ana tjetër, Weber duket se u ndikua jo pak nga personalitetit i Gross-it në zhvillimin e konceptit të tij mbi karizmën, koncept që zë një vend të rëndësishëm në teorinë e tij sociologjike mbi fenë dhe autoritetin.
 
Burimi