Brenda konkursit të bukurisë në një nga vendet më të këqija në botë për të qenë një grua

Fituesja Aisha Ikow

Ndërsa shumë njerëz në Somali u mbërthyen nëpër kafene dhe shtëpi të dielën mbrëma për të parë finalen e futbollit të Euros, qindra banorë më elegant të Mogadishu u mblodhën në hotelin Elite buzë plazhit për një garë tjetër, Miss Somalia. Fakti që rreth një kilometër larg një makinë bombë shpërtheu jashtë restorantit Top Coffee, i mbushur me tifozë futbolli, nxjerr në pah kontrastet dramatike të jetës në Somali.
Ndërsa konkurrentët e shfaqjes së bukurisë po parakalonin në hotel, të paktën pesë persona u vranë dhe rreth 20 u plagosën nga shpërthimi aty pranë. Grupi militant islamik al-Shabab, i cili ka kontrolluar pjesën më të madhe të Somalisë për më shumë se 15 vjet, tha se kreu sulmin.
Hani Abdi Gas themeloi konkursin Miss Somalia në 2021, një gjë e guximshme për të bërë në një vend kulturalisht konservator me probleme me militantët islamikë. Somalia ka kryesuar rregullisht listën e vendeve më të këqija në botë për të qenë një grua.
Zonja Gas u rrit në kampin e refugjatëve Dadaab në Kenia, së bashku me qindra mijëra somalezë të tjerë që ikën nga lufta dhe thatësira. Ajo u kthye në vendlindje në vitin 2020. Megjithëse konkursi ka të bëjë me bukurinë, zonja Gas tha se frymëzimi pas konkursit ishte ngritja e zërit të grave dhe nxjerrja e tyre nga izolimi.
“Kjo nxit unitetin dhe fuqizimin,” tha ajo.
Zonja Gas beson se është koha që Somalia t’i bashkohet pjesës tjetër të botës kur bëhet fjalë për konkurset e bukurisë.
“Dua të festoj aspiratat e grave me prejardhje të ndryshme, të ndërtoj besimin e tyre dhe t’u jap atyre një shans për të shfaqur kulturën somaleze në mbarë botën.”
Konkursi i sivjetshëm sigurisht që përfaqësoi gra nga fusha të ndryshme të jetës. Një nga konkurentet ishte një police. Shumë në Somali e shohin të tmerrshme idenë e konkurseve të bukurisë. Disa i shohin ato si një fyerje ndaj Islamit dhe kulturës somaleze. Të tjerë thonë se ato janë një formë tjetër e abuzimit gjinor, duke i reduktuar gratë në objekte.
“Unë jam i neveritur me idenë e vajzave tona të reja që konkurrojnë në këtë garë të tmerrshme,” tha udhëheqësi i klanit Ahmed Abdi Halane.
“Gjëra të tilla janë kundër kulturës dhe fesë sonë. Nëse një vajzë vesh rroba të ngushta dhe del në skenë, kjo do të sjellë turp për familjen dhe klanin e saj. Gratë duhet të qëndrojnë në shtëpi dhe të veshin rroba modeste.”
Disa gra janë gjithashtu kundër konkurseve të bukurisë.
“Është mirë të mbështesim rininë somalezë, por jo në mënyra që bien ndesh me fenë tonë,” tha studentja Sabrina, e cila nuk donte të zbulonte mbiemrin e saj.
“Nuk është e përshtatshme që një grua të shfaqet në publik pa mbuluar qafën dhe kjo është ajo që bënë konkurrentet e Miss Somalia.”
Ndryshe nga rrobat dhe vellot me ngjyra të errëta të veshura nga shumë gra somaleze, konkurrentet e Miss Somalia mbanin fustane madhështore dhe me figura. E veshur me një fustan të gjatë të artë me mëngë të zbritura, 24-vjeçarja Aisha Ikow u kurorëzua Miss Somalia dhe mori në shtëpi një çmim prej 1000 dollarësh. Ajo është studente universitare dhe grimere, dhe përfaqëson shtetin Jugperëndimor. Finalistet e tjera ishin mbretëreshat rajonale të bukurisë nga Jubaland në jug dhe Galmudug në Somalinë qendrore.
“Unë do ta përdor këtë si një mundësi për të luftuar kundër martesës së hershme dhe për të promovuar arsimimin e vajzave,” tha znj. Ikow.
“Konkursi feston kulturën dhe bukurinë somaleze, duke formuar një të ardhme më të ndritshme për gratë.”
Gjashtë gjyqtarët, pesë gra dhe një burrë, e patën të vështirë të zgjidhnin fituesin. Paneli përfshinte themeluesen zonja Gas, një përfaqësuese nga ministria e rinisë dhe Miss Somalia 2022. Ata i vlerësuan garuesit sipas bukurisë së tyre fizike, mënyrës se si ecën në pasarelë, mënyrës së veshjes dhe mënyrës se si flisnin në publik.
Ka pasur edhe një votim online të hapur për publikun. Kushtoi 1 dollarë për të votuar, me paratë e mbledhura të përdorura për financimin e ngjarjes në Mogadishu dhe udhëtimet jashtë shtetit për të konkurruar në garat Miss Afrika, Miss Bota dhe Miss Universe.
Konkursi i natës në një hotel luksoz buzë detit ishte shumë larg jetës së shumicës së njerëzve në Somali, veçanërisht grave. Katër milionë somalezë, rreth një e katërta e popullsisë, po jetojnë diku tjetër në vend pasi u detyruan të largohen nga shtëpitë e tyre.
OKB vlerëson se 70% deri në 80% e tyre janë gra. Në vitin 2024, u mblodhën mjaft të dhëna që Somalia të përfshihej në Indeksin e Zhvillimit Njerëzor të Kombeve të Bashkuara për herë të parë në tre dekada. Erdhi i fundit.
Somalia është e katërta nga fundi në Indeksin e Pabarazisë Gjinore të OKB-së. Grupet e ndihmës thonë se 52% e grave në vend kanë përjetuar dhunë me bazë gjinore. Rreth 98% i nënshtrohen gjymtimit gjenital femëror.
Tradicionalisht, kur një burrë përdhunonte një grua, “ndëshkimi” i tij ishte se ai duhej të martohej me gruan që kishte sulmuar seksualisht. Qëndrimet ndaj përdhunimit dhe formave të tjera të abuzimit ndaj grave nuk kanë ndryshuar shumë gjatë viteve.
Në vitin 2013, një grua në Mogadishu u dënua me një vit burg pasi raportoi se ishte përdhunuar nga anëtarë të forcave të sigurisë. Në republikën e vetëshpallur të Somaliland, udhëheqësit fetarë shfuqizuan një ligj të vitit 2018 për shkeljet seksuale pothuajse sapo u nënshkrua. Versioni i rishikuar nuk i mbron gratë nga martesat e fëmijëve, martesa e detyruar, përdhunimi ose forma të tjera të abuzimit seksual.
Por fakti që mund të mbahet një konkurs Miss Somalia në Mogadishu, qoftë edhe një kilometër larg një sulmi vetëvrasës, tregon se vendi po ndryshon si në aspektin e qëndrimeve ashtu edhe në aspektin e sigurisë.
Një konkurs bukurie do të ishte e paimagjinueshme disa vite më parë, veçanërisht kur al-Shabab kontrollonte kryeqytetin. Turma në Hotel Elite nuk u largua deri në orët e para të mëngjesit. Ata nuk e dëgjuan zhurmën e sulmit aty pranë pasi u mbyt nga zhurma e valëve të Oqeanit Indian që shpërthenin në plazh./Përkthyer dhe përshtatur nga BBC-ZËRI
Burimi