Mbreti Charles III përfundon vizitën e parë australiane nga një monark britanik në fuqi në 13 vjet

Mbreti Charles III përfundon vizitën e parë në Australi nga një monark britanik në 13 vjet të martën, ndërsa antimonarkistët shpresojnë se debati rreth udhëtimit të tij është një hap drejt një qytetari australian, që të bëhet kreu i shtetit.
Pwr Charles dhe gruan e tij, Mbretëresha Camilla, angazhimi i tyre përfundimtar ishte një inspektim i anijeve të marinës në portin e Sidneit, në një ngjarje të njohur si një rishikim i flotës.
Udhëtimi i Charles në Australi u zvogëlua për shkak se ai po i nënshtrohet trajtimit të kancerit. Ai mbërrin në Samoa të mërkurën.
Aktivisti indigjen Wayne Wharton, 60 vjeç, u arrestua jashtë shtëpisë së operës herët pasdite të martën, përpara se anëtarët mbretërorë të përshëndesnin turmën.
“Do të pretendohet se njeriu po vepronte në mënyrë abuzive dhe kërcënuese dhe nuk kishte respektuar dy udhëzimet e mëparshme të lëvizjes”, thuhet në një deklaratë të policisë. Ai u akuzua për moszbatim të udhëzimit të policisë dhe do të dalë në gjykatë më 5 nëntor.
Wharton tha se ai synonte t’i njoftonte Charles, një thirrje për t’u paraqitur në gjykatë për krime lufte dhe për gjenocid, por kurrë nuk u afrua me çiftin.
Vizita mbretërore ishte “një shuplakë në fytyrë për çdo person aborigjen të mirë dhe person me mendje të drejtë në Australi, që është përpjekur t’i japë fund jetës së tyre,” tha Wharton për AP pas arrestimit të tij.
Të hënën, senatorja e pavarur indigjene Lidia Thorpe i bërtiti Charles, gjatë një pritjeje se ai nuk ishte mbreti i saj dhe se Australia nuk ishte toka e tij.
Wharton tha se ai e mbështeti Thorpe “absolutisht 100%”. Ai kishte protestuar me një grup të vogël demonstruesish jashtë një shërbimi kishtar të Sidneit ku çifti mori pjesë të dielën ,nën një pankartë “Perandoria e ndërtuar mbi gjenocidin”.
Esther Anatolitis, bashkëkryetarja e Lëvizjes së Republikës Australiane, e cila bën fushatë për një qytetar australian për të zëvendësuar monarkun britanik si kreun e shtetit të Australisë, tha se ndërsa mijëra njerëz dolën të shihnin mbretin dhe Camilla në angazhimet e tyre publike, numrat ishin më të mëdhenj kur nëna e tij, Mbretëresha Elizabeta II, vizitoi për herë të parë Australinë 70 vjet më parë.
Rreth 75% e popullsisë së Australisë e pa personalisht mbretëreshën, gjatë vizitës së parë nga një monarku britanik më 1954.
“Është e kuptueshme që australianët do të mirëpresin mbretin dhe mbretëreshën, ne gjithashtu i mirëpresim ata,” tha Anatolitis. “Por nuk ka kuptim të vazhdohet të ketë një kryetar shteti të emëruar nga lindja nga një vend tjetër.”
Anatolitis pranoi se do të ishte e vështirë që shumica e australianëve në shumicën e shteteve të votonin për ndryshimin e kushtetutës. Australianët nuk e kanë ndryshuar kushtetutën e tyre që nga viti 1977.
Avokatja kushtetuese Anne Twomey tha se një republikë australiane nuk është diçka për të cilën Charles, 75 vjeç, duhet të shqetësohet gjatë jetës së tij.
Ajo tha se dështimi i një referendumi vitin e kaluar për të krijuar një organ përfaqësues “krejtësisht të padëmshëm” indigjen për të këshilluar qeverinë, tregoi vështirësinë.
“Është vetëm se në përgjithësi njerëzit nuk janë të përgatitur për të ndryshuar kushtetutën,” tha Twomey.
“Pra, një republikë, e cila do të ishte një çështje kushtetuese shumë më komplekse se ajo e vitit të kaluar, do të ishte shumë më e ndjeshme ndaj një fushate frikësuese dhe ndaj opozitës,” tha ajo.
“Pra, nëse nuk do të kishit mbështetje absolutisht unanime në të gjithë bordin dhe një arsye të fortë për ta bërë këtë, ajo do të dështonte,” shtoi ajo.
Philip Benwell, kryetar kombëtar i Lidhjes Monarkiste Australiane, e cila dëshiron të ruajë lidhjen kushtetuese të Australisë me Britaninë, tha se ai po qëndronte pranë Thorpe në pritjen në Canberra kur ajo filloi t’i bërtiste mbretit dhe të kërkonte një traktat me Australianët indigjenë.
Thorpe është kritikuar, duke përfshirë disa udhëheqës indigjenë, për të bërtitur ndaj mbretit dhe për dështimin për të treguar respekt.
Thorpe ishte i papenduar. Ajo hodhi poshtë kritikat, se qasja e saj agresive ndaj monarkut ishte e dhunshme.
“Unë mendoj se ajo që ishte e papranueshme është dhuna në atë dhomë, e mbretit të Anglisë që lavdëron veten, pasuri të vjedhura, kjo është ajo që është e dhunshme,” tha Thorpe për Australian Broadcasting Corp, autoriteti, që paguhet nga çdo tatimpagues në këtë vend.”
Kryeministri Australian, Anthony Albanese dëshiron që Australia të bëhet republikë, por ka përjashtuar mundësinë e një referendumi gjatë mandatit të tij të parë trevjeçar. Një votim mbetet një mundësi, nëse Partia e tij Laburiste e qendrës së majtë fiton zgjedhjet, që do të priten deri në maj të vitit të ardhshëm.
Australianët vendosën në një referendum më 1999 për të mbajtur Mbretëreshën Elizabeth II, si kreun e shtetit. Ky rezultat konsiderohet gjerësisht se ka qenë pasojë e mosmarrëveshjes rreth mënyrës se si do të zgjidhej një president dhe jo mbështetja e shumicës për një monark.
Historiania mbretërore e Universitetit të Sidneit, Cindy McCreery dyshon se Australia nuk është ende gati për të bërë ndryshimin.
“Ka interes për t’u bërë një republikë, por unë mendoj se ajo që mund të harrojmë është se nga pikëpamja logjistike, ne nuk do të kemi një referendum për këtë çështje së shpejti,” tha McCreery.
“Unë, si historiane, mendoj se ndoshta nuk është realiste të presim një referendum të suksesshëm për një republikë, derisa të kemi bërë më shumë punë për të njohur historinë tonë … të ndërlikuar,” tha ajo.
“Të bëhesh republikë nuk do të thotë se ne disi e kemi hedhur poshtë kolonializmin britanik. Shpresojmë se kjo do të thotë që ne po angazhohemi me historinë tone, në një mënyrë të ndershme dhe të zhytur në mendime,” shtoi ajo./ AP.
Burimi