Le Monde: Ndahet nga jeta në moshën 88-vjeçare, shkrimtari i madh shqiptar Ismail Kadare

Gazeta franceze Le Monde shkruan se ai ishte një nga të paktët autorë shqiptarë të njohur dhe të përkthyer në mbarë botën. Vdiq të hënën në Tiranë.
Le Monde njoftoi sot për ndarjen nga jeta të shkrimtarit të shquar shqiptar Ismail Kadare, që një pjesë të jetës e kaloi në Francë.
“Ishte romani i parë i Ismail Kadaresë, “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” i botuar në Shqipëri në vitin 1963,  që i solli famë, duke e bërë menjëherë një nga të paktët shkrimtarë shqiptarë të njohur ndërkombëtarisht.
I përkthyer në mbi 45 gjuhë dhe fitues i çmimeve më prestigjioze letrare (Man Booker, Prince of Asturias, Jerusalem Prize), Kadare vdiq në Tiranë të hënën, më 1 korrik, në moshën 88-vjeçare.
Ai lindi më 28 janar 1936, në Gjirokastër, një qytet që ndodhet 200 kilometra larg Tiranës, në jug malor të Shqipërisë. I listuar si një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, njihej nën Perandorinë Bizantine si Argyropolis, “Qyteti i Argjendtë” – dhe ky qytet historik luajti një rol të rëndësishëm në punën e tij.
Kadare e përshkroi atë në romanin e tij të vitit 1971 “Kronikë në gur” dhe në veprën e tij madhështore autobiografike të vitit 2015 “Kukulla”.
Në jetën e tij si në tregimet e tij, Kadare kthehej gjithmonë në Gjirokastër, “qyteti më i pjerrët në Europë”, i vetmi ku mund të “varnit kapelen në majë të një minareje”.
Dyshime të përjetshme për paqartësi
Gjirokastra ishte gjithashtu vendlindja e diktatorit shqiptar Enver Hoxha (1908-1985), gjë që ishte, natyrisht, një koinçidencë e fatit, por Kadare e ndjeu se tërhiqej pak më shpesh nga ajo – nga Hoxha, nga diktatura, nga historia politike e vendit të tij.
Se ai u ftua për të shpjeguar se si kishte mundur të mashtronte apo të merrej me regjimin – një formë komunizmi te e cila ai kishte njohur pothuajse çdo version, rus, kinez dhe më pas plotësisht autonom.
Duke folur me Le Monde në vitin 2001, ai nuk e fshehu lodhjen e tij duke qenë gjithmonë i detyruar për të shmangur dyshimet e përjetshme të paqartësisë për të kur e pyetën për Shqipërinë. “Më vjen neveri të shpenzoj kaq shumë energji duke folur për këtë. Në thelb, ajo që njerëzit më pyesin është se si dola i gjallë nga sistemi? Por ju mund të pushkatoheshit për gjëra më të vogla, kështu që pse duhej të kisha sakrifikuar veten? Ata që më ligjërojnë më thonë: “Nuk ke qenë i sinqertë me diktatorët.” Por a është e nevojshme të jesh i sinqertë me banditët dhe kafshët e egra?”
Burimi