‘Fryti im dhimbte aq shumë sa nuk mund të flija’: Në vijën e frontit të mpox

Egide Irambona, 40 vjeç, qëndron pa këmishë në shtratin e tij të spitalit, pranë dritares, në një dhomë trajtimi që e ndan me dy burra të tjerë. Rrezet e diellit të mbrëmjes që ndriçojnë mbi qytetin kryesor të Burundit, Buxhumbura, hyjnë brenda. Fytyra e tij, e ndriçuar nga një dritë e butë, është e mbuluar me flluska. Edhe kraharori dhe krahët e tij janë të tillë.
“Kisha nyje limfatike të ënjtura në fyt. Ishte kaq e dhimbshme sa nuk mund të flija. Pastaj dhimbja u largua nga atje dhe kaloi në këmbë,” i tregon ai BBC-së.
Zoti Irambona është i infektuar me mpox (linë e majmunit). Ai është një nga më shumë se 170 rastet e konfirmuara të regjistruara që nga muaji i kaluar në Burundi. Një nga vendet më të varfra në botë, ai kufizohet me Republikën Demokratike të Kongos, epiqendra e disa shpërthimeve të fundit të mpox-it, të cilat kanë çuar në të paktën 450 vdekje dhe 14,000 raste të dyshuara deri më tani këtë vit.
Në Burundi, nuk ka pasur të dhëna për vdekje dhe nuk është ende e qartë sa vdekjeprurës është shpërthimi aktual – i një lloji të ri të quajtur Clade 1b – sepse nuk ka mjaftueshëm kapacitet për të kryer testime në zonat e prekura.
Megjithatë, mpox është shpallur një emergjencë globale shëndetësore për shkak të frikës se mund të përhapet shpejt në vendet dhe rajonet që nuk janë prekur më parë.
Ky është dita e nëntë e trajtimit të zotit Irambona në Spitalin Universitar Mbretit Khaled. Një nga mënyrat që virusi përhapet është përmes kontaktit të ngushtë me dikë të infektuar dhe duket se ai ia ka kaluar gruas së tij. Ajo po ashtu po trajtohet në të njëjtin spital.
“Kisha një mik që kishte flluska. Mendoj se e mora nga ai. Nuk e dija se ishte mpox. Fatmirësisht, shtatë fëmijët tanë nuk kanë shfaqur asnjë shenjë se mund ta kenë,” thotë zoti Irambona, ndërsa zëri i tij zbehet.
Ky spital në Buxhumbura është një nga tre qendrat e trajtimit të mpox-it në qytet. Pesëdhjetë e nëntë nga 61 shtretërit e disponueshëm janë të zënë nga pacientët e infektuar – një e treta janë nën moshën 15 vjeç dhe, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, fëmijët janë grupmosha më e prekur këtu.

Odette Nsavyimana është mjekja përgjegjëse në spital dhe thotë se numri i pacientëve po rritet. “Ne po vendosim çadra jashtë.” Janë tre deri tani – një për triazh, një për të mbajtur rastet e dyshuara dhe një për të pranuar rastet e konfirmuara përpara se të transferohen në pavijone.
“Është e vështirë, sidomos kur vijnë foshnjat. Ata nuk mund të qëndrojnë vetëm, kështu që unë duhet t’i mbaj nënat e tyre këtu gjithashtu. Edhe nëse ato nuk kanë simptoma… Është një situatë kaq e vështirë,” thotë Dr. Nsavyimana, me zërin e saj të zbutur nga maska mbrojtëse e fytyrës.
Sa duhet të shqetësohemi për mpox?Çfarë është mpox dhe si përhapet?Burundi tani po përjeton një rritje të rasteve të mpox-it.
“Jam e shqetësuar për numrat. Nëse vazhdojnë të rriten, nuk kemi kapacitetin për t’i trajtuar.”
Një përpjekje e madhe bëhet për të izoluar të infektuarit nga pjesa tjetër e popullsisë së spitalit. Ka shirit të kuq kudo dhe vizitorët, të cilët kërkohet të veshin pajisje mbrojtëse, janë të distancuar fizikisht nga të infektuarit.
Zyrtarët mjekësorë janë të shqetësuar për burimet e kufizuara. Ka vetëm një laborator në vend ku mund të testohen mostrat e gjakut për virusin, ka mungesë të kompleteve të testimit dhe nuk ka vaksina. 
Mbajtja e kushteve higjienike në Buxhumbura është gjithashtu e vështirë pasi qasja në burimet bazë si uji është e kufizuar në qytet. Ka mungesë të ujit të rrjedhshëm dhe njerëzit mund të shihen duke pritur në radhë në çezmat publike.
Dr. Liliane Nkengurutse, drejtoreshë kombëtare për Qendrën e Operacioneve të Emergjencave Shëndetësore Publike, thotë se ajo është vërtet e shqetësuar për ditët në vijim.
“Kjo është një sfidë e vërtetë. Fakti që diagnoza bëhet vetëm në një vend vonon zbulimin e rasteve të reja. Qendrat shëndetësore po telefonojnë laboratorin duke thënë se kanë raste të dyshuara, por duhen kohë që ekipet nga laboratori të shkojnë aty ku janë rastet e dyshuara për të marrë mostra. Dhe duhen edhe më shumë kohë për të dalë rezultatet e testeve. Ne kemi nevojë për rreth 14 milionë dollarë (10.7 milionë paund) për të qenë në gjendje të paktën të çojmë përgjigjen tonë në nivelin tjetër,” thotë ajo.
Pavarësisht nga lajmet se vaksinat po mbërrijnë në DR Kongo që javën e ardhshme, nuk ka raportime për një lëvizje të ngjashme për Burundin.  
Ndërgjegjësimi publik për mpox-in është i kufizuar.

Buxhumbura është vetëm 20 minuta larg kufirit me DR Kongon dhe është një qendër për udhëtime dhe tregti ndërkufitare. Por nuk ka asnjë ndjenjë të rreziqeve të mundshme të një shpërthimi.
Qyteti është i gjallë me aktivitet. Njerëzit ende blejnë dhe shesin mallra si zakonisht. Shtrëngimet e duarve, përqafimet dhe kontakti shumë i ngushtë janë normë. Ka radhë të gjata në stacionet e autobusëve, me njerëz që përpiqen të hipin në automjete të shërbimit publik tashmë të mbushura plot.
“Shumë njerëz nuk e kuptojnë rëndësinë e kësaj çështjeje. Edhe aty ku ka pasur raste, njerëzit ende thjesht përzihen,” thotë Dr. Nkengurutse.
BBC-ja foli me disa njerëz në Buxhumbura dhe shumica nuk e dinin se çfarë ishte mpox-i. Dhe ata që e dinin nuk ishin të vetëdijshëm se po përhapej në vendin e tyre.
“Kam dëgjuar për këtë sëmundje, por nuk kam parë kurrë dikë që të vuajë prej saj. E kam parë vetëm në rrjetet sociale,” tha një person.
“E di që prek foshnjat dhe të rinjtë. Kam frikë nga kjo, por kjo nuk do të thotë që unë thjesht do të qëndroj në shtëpi. Më duhet të punoj. Familja ime duhet të hajë,” tha një tjetër.
Punonjësit e shëndetësisë e dinë se bindja e njerëzve për të treguar më shumë kujdes mund të jetë e vështirë mes një popullsie skeptike që përballet me një mori sfidash ekonomike.
Por ata do të vazhdojnë të trajtojnë pacientët, të sigurohen që ata të përmirësohen dhe të përpiqen të gjurmojnë ata me të cilët kanë qenë në kontakt në përpjekje për të frenuar përhapjen e virusit./ BBC – Syri.Net
Burimi