Çfarë janë ATACMS, raketat amerikane që mund të përdoren kundër Rusisë?

Për herë të parë, administrata Biden ka autorizuar Ukrainën të përdorë raketa balistike të furnizuara nga Shtetet e Bashkuara për sulme brenda Rusisë, sipas zyrtarëve amerikanë, duke shënuar një ndryshim të madh në politikë. 

Raketat njihen si Sistemet Raketore Balistike Taktike të Ushtrisë, ose ATACMS. Sipas zyrtarëve amerikanë, ato pritet të përdoren fillimisht kundër trupave ruse dhe atyre koreano-veriore për të mbështetur forcat ukrainase në rajonin Kursk të Rusisë perëndimore. 

Ukraina ka bërë fushatë për vite me radhë që të marrë këtë autorizim, i cili vjen në muajt e fundit të administratës Biden. Presidenti i zgjedhur Donald J. Trump ka thënë se do të kërkojë një fund të shpejtë të luftës në Ukrainë. 

Çfarë bëjnë këto raketa? 

ATACMS, të prodhuara nga Lockheed Martin, janë raketa balistike me rreze të shkurtër, që, në varësi të modelit, mund të godasin objektiva deri në 300 kilometra larg me një kokë shpërthyese që përmban rreth 170 kilogramë eksploziv. 

Raketat balistike fluturojnë shumë më lart në atmosferë sesa raketat e artilerisë dhe me një distancë shumë më të madhe, duke u kthyer në tokë me shpejtësi të madhe për shkak të forcës së gravitetit. 

Ato mund të lëshohen nga sistemet HIMARS që Shtetet e Bashkuara kanë furnizuar Ukrainën, si dhe nga sistemet më të vjetra M270 të dërguara nga Britania dhe Gjermania. 

Edhe pse shpesh quhen “raketa me rreze të gjatë,” ky është një term subjektiv. Ato mund të arrijnë më thellë në territorin rus sesa çdo raketë tjetër ukrainase, por nuk udhëtojnë aq larg sa një raketë lundruese ose raketë balistike ndërkontinentale. 

Raketa ATACMS u zhvillua në vitet 1980 për të shkatërruar objektiva të rëndësishme sovjetike në thellësi të linjave armike. Ajo u ndërtua si një armë e rrallë e drejtuar në një kohë kur SHBA mbështetej kryesisht te bombat tradicionale dhe municionet e padrejtuara. 

Sot, Pentagoni ka dy versione të raketës ATACMS në inventarin e tij, një që përmban municione thërrmuese dhe një tjetër që ka një kokë shpërthyese të vetme. 

Pse priti SHBA? 

Vendimi për të furnizuar Ukrainën me raketa ATACMS ka qenë një çështje delikate që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022. Që në fillim të luftës, Presidenti Volodymyr Zelensky i Ukrainës ka kërkuar armë që mund të godasin më thellë në territorin e mbajtur nga Rusia dhe madje edhe në Rusi vetë. 

Shtetet e Bashkuara furnizuan Ukrainën me ATACMS vitin e kaluar, por administrata Biden deri tani nuk kishte dhënë miratimin për përdorimin e tyre përtej kufirit në Rusi. 

Shtëpia e Bardhë ishte e shqetësuar se nëse Ukraina përdorte raketat për të goditur objektiva thellë brenda Rusisë, Presidenti Vladimir V. Putin mund të përgjigjej duke përshkallëzuar konfliktin. 

“Po përpiqemi të shmangim Luftën e Tretë Botërore,” ka thënë Presidenti Biden. 

Disa zyrtarë të Pentagonit gjithashtu ishin kundër furnizimit të këtyre raketave për shkak të rezervave të kufizuara. 

Zelensky thotë se ky lloj armësh është jetik për aftësinë e vendit të tij për të nisur një kundërofensivë më të gjerë dhe ka këmbëngulur se nuk ka plane për të goditur qytete ruse apo për të shënjestruar civilët. 

Të dielën, ai sugjeroi në një adresim mbrëmjeje se kufizimi amerikan ishte hequr pa e konfirmuar, duke thënë: “Gjërat e tilla nuk shpallen. Raketat do të flasin vetë.” 

Si do t’i përdorë Ukraina? 

Ushtria ruse po përgatitet të nisë një sulm të madh me rreth 50,000 ushtarë, duke përfshirë trupa koreano-veriore, kundër pozicioneve të fortifikuara ukrainase në Kursk, me qëllim rimarrjen e gjithë territorit rus që ukrainasit pushtuan në gusht. 

Ukrainasit mund të përdorin raketat ATACMS për të goditur grumbullimet e trupave ruse dhe koreano-veriore, pajisjet kryesore ushtarake, nyjet logjistike, depot e municioneve dhe linjat e furnizimit thellë brenda Rusisë. Kjo mund të ndihmojë ukrainasit të pengojnë efektivitetin e kundërofensivës ruso-koreano-veriore. 

Vitin e kaluar, Presidenti Biden ra dakord të furnizojë disa qindra raketa ATACMS për përdorim në territorin ukrainas të pushtuar nga rusët, përfshirë Gadishullin e Krimesë. Prandaj, mbetet e paqartë se sa raketa u kanë mbetur ukrainasve për t’i përdorur në rajonin e Kurskut. 

A i ka përdorur SHBA këto raketa në luftime? 

Po. Ushtria amerikane ka lëshuar rreth 30 raketa ATACMS në vitin 1991 gjatë Operacionit Desert Storm, sipas të dhënave qeveritare. Ato u përdorën për të goditur lëshuesit e raketave balistike me rreze të mesme të Irakut dhe vendet e raketave tokë-ajër. 

Versionet e para të këtyre raketave, që përmbanin municione thërrmuese, mund të fluturonin rreth 160 kilometra. Pasi mbërrinin mbi objektivat e tyre, ato lëshonin 950 mini-bomba. 

Gjithashtu, ushtria amerikane përdori më shumë se 400 raketa taktike me mini-bomba gjatë Operacionit Liria e Irakut, sipas të dhënave qeveritare, veçanërisht në orët e para të pushtimit të vitit 2003. 

Më vonë, Pentagoni kufizoi përdorimin e municioneve thërrmuese sepse shpesh dështonin, duke mbushur fushat e betejës me bomba të pashpërthyera që vrisnin dhe lëndonin ushtarë dhe civilë pas përfundimit të luftimeve. Ushtria rinovoi shumë nga raketat e hershme ATACMS në vitet 2000 dhe zëvendësoi mini-bombat me një kokë shpërthyese të vetme. / New York Times – Syri.net
Burimi