Urdhëri i Nexhmije Hoxhës: Ditarin e Kroit mos e botoni, aty Enveri del i sëmurë që nuk shkonte në zyrë

Enver Hoxha, i sëmurë /

Nëse ka rrjedhur Haxhiu, s’lajthit Partia! Ai, në çdo faqe e nxjerr Enverin të sëmurë, madje gjysëm të vdekur. S’ka qënë ky Enveri ynë. Shqiptarëve s’u duhet një Enveër i tillë…

Pjesa e Dytë
Vijon nga Pjesa e Parë
Libri i Haxhi Kroit u ndalua me urdhër të Nexhmije Hoxhës, pohon-redaktori që u angazhua disa kohë me përgatitjen e tij. Duke iu kthyer rrethanave si është njohur me vendimin e papritur, ai shpjegon kronikën e ngjarjes.
“Menjëhjerë pas porosisë së Alisë, kujton redaktori, kontaktova Haxhi Kroin dhe mora prej tij ditarin me 40 blloqet e dorëshkrimeve.” Po atë ditë, sipas tij, një kopje të tyre e ka marrë Nexhmije Hoxha, e cila pas dy javësh e ka thirrur në zyrë dhe e ka njoftuar se Libri i Kroit nuk do të botohej.
“I befasuar nga reagimi i saj, shton kalemxhiu i besuar i KQ, e pyeta për arsyet e pezullimit.  Nexhmija e vrejtur në fytyrë, pasi më pyeti nëse e kisha lexuar materialin deri në fund, shpërtheu me ton të vrazhdë: Nëse ka rrjedhur Haxhiu, s’lajthit Partia! Ai, në çdo faqe e nxjerr Enverin të sëmurë, madje gjysëm të vdekur. S’ka qënë ky Enveri ynë. Shqiptarëve s’u duhet një Enver i tillë.” Me sa dukej, shton redaktori i veprave të Hoxhës, Nexhmijes i kishte tërhequr vëmëndjen fakti që Kroi kishte dokumentuar me saktësi gjithë kronologjinë e sëmundjeve të të shoqit, duke filluar nga gjëndjet gripale, e deri infarktet e zemrës, çfarë sipas saj denatyronte imazhin e tij.
Sakaq, e veja e Hoxhës, ndjehej keq kur sekretari i tij, kishte memorizuar deri në detaje kohën e qëndrimit të të shoqit në punë.
“Në fakt, shprehet zyrtari i aparatit të KQ, kronometrimi që Kroi i kishte bërë kohës së qëndrimit të Hoxhës në zyrë, konfirmonte një shifër aspak të këndëshme: Enveri frekuentonte zyrën në aparatin e KQ jo më shumë se 100 ditë në vit dhe qëndronte aty jo më shumë se tre orë në ditë!” I pyetur për raportet e Nexhmijes me Kroin pas kësaj, redaktori i veprave të diktatorit, shpjegon se me vdekjen e Enverit, ish sekretari i tij, shikohej gjithnjë e më rrallë në KQ, çfarë parakuptonte një farë ftohje edhe me të venë e Hoxhës.
 Me Enverin duke ndjekur vizitën e Niksonit në Kinë
 Lajmi për vizitën e presidentit të SHBA-s në Kinë në shkurt të vitit 1972, ka rënë si bombë në kupolën e Partisë. I tronditur si rrallëherë, kreu i regjimit ka angazhuar tërë aresnalin e njerëzve dhe mjeteve të Komitetit Qëndror për ta ndjekur me vëmënëndje dhe për të deshifruar nga afër çdo mesazh të prodhuar nga ngjarja befasuese. Ajo që hynte në histori si java që ndryshoi botën, për Hoxhën paralajmëronte një divorc tronditës  me aleatin e vetëm komunist.
Në ditarin e Haxhi Kroit zbardhet përkujdesja e veçantë e kabinetit të Sekretarit të Parë të Partisë, për t’i krijuar kushte sa më konforte këtij të fundit që të ndjek nga afër çdo detaj të vizitës së pabesueshme të presidentit Nikson në Kinën e Mao Ce Dunit.
Duke iu referuar ditëve në vigjilje të ngjarjes së pazakont, njeriu diskret i Hoxhës, kujton porosinë e tij për t’i sjellë në zyrë një aparat televizori nëpërmjet të cilit do të ndiqte nga RAI ceremoninë e pritjes dhe takimet zyrtare të kreut të Shtëpisë së Bardhë në Pekin. Më tej, ditët e qëndrimit të Niksonit në Kinë, sipas kujtimeve të Kroit, kanë qënë ditët më intesive për eprorin e tij, i cili si asnjëherë tjetër, ka qëndruar për orë e orë të tëra pa dalë nga zyra.
Tronditja që pësonte Tirana zyrtare nga “krushqia” e fundit midis dy kundërshatrëve historik, ishte dramtike. Prej vitesh, ajo i kishte dërguar disa mesazhe e këshilla mbi një sërë çështjesh autoriteteve komuniste të shtetit të madh aziatik, por ato ishin shpërfillur në heshtje, duke rritur pakënaqësinë e liderëve shqiptarë, veçanërisht të kreut të Partisë, Enver Hoxha. 
Në shënimet e Kroit bëhet e ditur se përplasjet me miqtë kinezë kishin nisur më herët, qysh kur Pekini zyrtar orvatej të rregullonte marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik dhe të hapej me Perëndimin.
“Në verën e vitit 1971, nënvizon sekretari i Hoxhës, Henri A. Kisinger, këshilltar i Presidentit amerikan për sigurinë, zhvilloi një vizitë të fshehtë në Pekin, pa marrë mendimin e lidershipit shqiptar. Zhvillimet e papritura në Kinën e Maos pasuan njëra tjetrën në fillimin e viteve 70. Tashmë lajmet nga Pekini në zyrën e Enverit, zinin kreun e axhentës dhe kreu i Partisë konsumonte orë të tëra me bashkëpunëtorët e afërt për vijën e sjelljes ndaj lidershipit kinez që zhytej dita ditës në “llumbin e borgjezisë dhe imperializmit”.
Vizita e Niksonit në Pekin, pas asaj të Titos, Çausheskut dhe Karilos, shefit të Partisë revizioniste spanjolle, vlerësohej në Tiranë jo thjesht një kinezëri e rastit, por një rreshtim i Kinës në “krahun e forcave reaksionare dhe antipopullore”.
Në ditarin e Kroit dokumentohen telegarafisht takimet e përditshme të sekretarëve të KQ, mbledhjet periodike të Byrosë Politike të kësaj periudhe, që kishin për kryefjalë tradhëtinë e Kinës dhe rrëshqitjen e saj drejt Perëndimit.
Hoxha, shkruan sekretari i tij, për të ndjekur situatën, është detyruar të ndërpresë pushimet dimërore në Vlorë dhe të kthehet në Tiranë kur kishte vetëm 20 ditë që kishte shkuar.
Në korespodencën me njëshin e Partisë në vilat e udhëheqjes në Ujin e Ftohtë, zyrtari i KQ, zbulon ndërkaq shpërblimin e panjohur të çiftit Hoxha. I përpiktë si gjithnjë në raportet konfidenciale, Kroi shprehet në shënimin e datës 17 janar 1972: Sot i dërgova shoqes Nexhmije rrogën e dyjavorit të parë të Janarit. Për shokun Enver 1150 lekë dhe të saj 750 lekë. Gjithsej 1900 lekë.
Në morinë e ngjarjeve që ka koleksionuar Kroi nga kontaktet me Hoxhën në vitin 1972, tërheq vëmëndjen preokupimi i këtij të fundit për të verifikuar reflektimin e poetit Vehbi Skënderi, i cili ishte ndëshkuar tre vite më parë për manifestim të shfaqjeve liberale në një mbledhje të organizatës së Partisë së Universitetit. I besuari i Enverit që ka ndjekur çështjen, pohon se i ka raportuar atij jo vetëm për rehabilitimin e poetit të njohur, por edhe për veprën e shquar që kishte botuar së fundi për Partinë dhe shokun Enver.
Kroi sakaq nuk harron të shpreh ndjenjat e veta për poemën e Skënderit  “Vazhdim i një bisede”, e cila, sipas tij, është vepër e goditur që nxjerr madhështinë e Partisë si një mëmë e dhimbsur që kujdeset për anëtarët e saj, por njëkohësisht edhe e rreptë me ata që kanë dalë në qorrsokak dhe janë molepsur me mbeturinat e së kaluarës.
“Infakti i parë në ‘73, shoku Enver katër muaj regjim shtrati”
 Nga tetori i vitit 1973 deri në shkurt të vitit 1974, Enver Hoxha, ka qënë me regjim shtrati. I janë dashur katër muaj e gjysëm, shkruan Kroi, të rikthehet në punë, por jo me atë gjallërinë e parë, madje me pasoja jo të pakta. Ka qënë data 2 shkurt e vitit 1974, kur është shfaqur për herë të parë në zyrë pas tronditjes në zemër. “Nuk mbaj mënd hovin e madh të gëzimit kur e pashë, shënon sekretari i tij në ditar. I dola përpara, e prita, e përqafova, më puthi. Bisedova pak. Atë e preokuponte çështja e të shkruarit, po do të mendojmë, tha, si do ta zgjidhim edhe këtë me diktofon apo me diçka tjetër”.
Nga ky moment i trishtë, bashkë me regjimin e punës së kreut të Partisë, do të ndryshonte edhe regjimi i kabinetit të tij. Haxhi Kroi, shefi  i këtij të fundit, pohon se eprori i tij tashmë vjen gjithnjë e më rrallë në zyrë; ka kufizuar shumë takimet me liderët e tjerë dhe në pjesën më të madhe fjalimet nuk i shkruan, por i inçizon. Në këto rrethana, të besuarit të Enverit, i duhet të përkujdeset, siç shprehet, edhe për fuksionimin e dhomës së mjekimit të udhëheqësit të sëmurë, që është hapur enkas për të ngjitur me zyrën e punës. Kabineti i Hoxhës, që këtej, përveç zyrtarëve e ndihmësve, sekreatreve e datilografistëve, do të shtohej me mjek, inxhinerë, teknik inçizimi e deri te folës për t’i lexuar materialet e interesuara.
Viti mbrapsht ’74, shënoi një mori ngjarjesh të padëshiruara, shkruan Kroi duke veçuar operacionin e Pranverës, vajzës së vetme të Hoxhës që e ka tronditur jo pak atë dhe familjen e tij dhe grabitjen në mesnatë të shtëpisë së Vahid Lamës, ndihmësit të Enverit. Sakaq, nuk kanë munguar as ndodhitë e gëzueshme, ku shefi i kabinetit të kreut të regjimit, nxjerr në krye të tyre martesën e Sokolit, djalit të vogël të Hoxhës. “Bashkë me shokët e grupit, shkuam për t’i uruar, shkruan Kroi në shënimet e datës 29 mars 1974, duke iu referuar dasmës në Bllok. Na pritën në pjesën e re të banesës. Në krye qëndronte Sokoli me Liliana Sotirin, vajzën e instruktorit të partisë në Tiranë, Lili Sotiri. I uruam nga zemra. Marrja e një vajze nga një familje e thjeshtë për bashkëshorte tregon më së miri si i ka edukuar shoku Enver djemtë dhe vajzën e vetme”…
 “Fjalimi i Enverit i 15 marsit ‘73, këputi kokën e Paçramit”
 Drama e Todi Lubonjës e Fadil Paçramit, njohur ndryshe si viktimat e Plenumit të IV të KQ, të qershorit ’73, ka nisur fill pas Festivalit të XI të Këngës në RTSH. Ditari i Haxhi Kroit, zbulon momentet kryesore, së paku ato që ka mësuar në zyrën e Hoxhës të kësaj fushate, projektuar nga kreu i regjimit. Hedhur telegrafisht, në formën e kronikave ditore, ngjarjet pararendëse të kryqëzuatës kundër së dy fuksionarëve të lartë, që mbulonin sektorët e edukimit dhe propagandës, në shënimet e sekretarit të Hoxhës, vijnë kronoligjikisht, duke filluar me fjalimin e këtij të fundit në Presidiumin e Kuvendit Popullor në 9 janar ’73, në të cilin kritikoi për herë të parë frymën moderniste të festivalit të 11 dhe vijojnë me alarmin e beftë në plenumin e 3 shkurtit ’73, për rrezikun që i këcënohej Partisë dhe vendit nga sitata e rëndë në disa institucione si Radio Televizioni Shqiptar, Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve dhe sektorë të tjerë të kulturës dhe rinisë. Pas këtij momenti, projeksioni i Hoxhës po bëhej përherë e më i qartë, duke kulmuar në fjalimin e 15 marsit 73 në mbledhjen e aparatit të KQ.
Këtë radhë në objektin e goditjes nuk ishin thjesht shfaqje e dukuri negative që pengonin progrsin, por një grup i organizuar antiparti me emra konkret. “Fjala e shokut Enver u dha dërrmën “rrufjanëve politik” që fshehin dorën pasi hedhin gurin”, shkruan Kroi, duke kujtuar duartrokitjet e nxehta të të pranishmëve, ku nuk është përfshirë Fadil Paçrami, i cili “përplaste duart me angari lehtë-lehtë, refleks ky i një qëndrimi disaprovues”.
Fadil Paçrami, asokohe sekretar i KP rrethit të Tiranës, pas këtij çasti të padëshirueshëm, e ka parë veten në syrin e ciklonit dhe, siç shkruan ndihmësi i Hoxhës, ka shkuar qysh të nesërmen në zyrën e tij, për të paraqitur ndjesën e radhës te kreu i Partisë, por ky i fundit e ka shpërfillur hapur kërkesën për takim. Në ditarin e sekretarit të Enverit, zbulohen sakaq detaje të panjohura nga fjalimi ogurzi “Si ta kuptojmë dhe luftojmë me sukses rrethimin e egër imperialisto-revizionist mbi vendin tonë”, i cili është përgatitur para 15 marsit ‘73. Shënimet e Kroit bëjnë të qartë se nga janari deri në qershor kur u zhvillua plenumi i 4-t, është zhvilluar një fushatë e jashtëzakonshme kundër liberalizimit të papranueshëm në arte dhe letërsi, e cila është finalizuar me dënimin e të gjithë  “modernistëve” dhe kryqëzimin e krerëve të lartë që kishin drejtuar sektorët e edukimit dhe  propagandës.(vijon…)/Pamfleti nexhmije hoxha enver hoxha haxhi kroi ditari
Burimi