Cila është e ardhmja e Bashar al-Assadit dhe familjes së tij?

Kur Bashar al-Assad u rrëzua, kjo ktheu faqen jo vetëm në presidencën e tij 24-vjeçare, por edhe në më shumë se 50 vitet e sundimit të familjes së tij në Siri.
Para se Assad të merrte detyrën në vitin 2000, babai i tij i ndjerë Hafez ishte president për tre dekada.

Tani, me rebelët e udhëhequr nga grupi militant islamik Hayat Tahrir-al Sham (HTS) që formojnë një qeveri kalimtare, e ardhmja e ish-presidentit, gruas së tij dhe tre fëmijëve të tyre është e pasigurt.

Ata janë tani në Rusi, ku u është ofruar azil, por çfarë i pret?

Si u largua Assad nga Siria?
Bashar al-Assad nuk i besoi pothuajse askujt për planet e largimit nga Siria ndërsa po përfundonte sundimi i tij.
Sipas një raporti të reuters, më shumë se njëqind njerëz të afërt me Assadin thuhet se i kanë konfirmuar këto pretendime.
Ai gjeti strehim në Moskë, e cila ka qenë gjithmonë një nga aleatët më të rëndësishme. Ai i la në mëshirë të fatit bashkëpunëtorët e tij.
Disa orë para arratisjes në Moskë, Assad siguroi 30 komandantë ushtarakë dhe të sigurisë në Ministrinë e Mbrojtjes se mbështetja ruse ishte në rrugë e sipër dhe u bëri thirrje forcave tokësore të jenë të durueshme. Kështu ka thënë një nga komandantët që mori pjesë në takim për Reuters.
Shumica e burimeve të agjencisë kërkuan anonimitetin për të folur lirshëm për çështje të ndjeshme. Për ish-presidentin folën bashkëpunëtorët e tij, diplomatët, anëtarët e shërbimeve të sigurisë dhe zyrtarë të lartë iranianë.
Të shtunën e kaluar, Assad njoftoi në zyrën presidenciale se do të kthehej në shtëpi. Në vend të kësaj, ai u nis për në aeroport. Ai i kërkoi këshilltares për media, Buthaina Shaaban, që të vinte tek ai në mënyrë që të përgatitnin një fjalim së bashku. Kur mbërriti, kuptoi se nuk kishte njeri atje.
“Assad as nuk u përpoq të luftonte deri në fund, as nuk i thirri ushtarët e tij. Ai i la mbështetësit të përballeshin me fatin e tyre”, tha Nadim Houri, drejtor ekzekutiv i Iniciativës për Reformën Arabe, një institut rajonal.
Agjencia nuk ishte në gjendje të vinte në kontakt me Assadin në Moskë, ku ai mori azil politik. Sipas dëshmive të njerëzve të afërt me ish-liderin sirian, ai bëri gjithçka për të zgjeruar pushtetin ndërsa askush nuk mund ta merrte me mend se ai kishte në plan të largohej nga vendi.
Familja e Assadit ka pasur lidhje të ngushta për shumë vite me Moskën. Sipas një raporti të organizatës joqeveritare Global Witness, familja Assad ka investuar në pasuri të paluajtshme pas vitit 2012, si rrokaqiejt “Qyteti i Kryeqyteteve” në Moskë. Organizata zbuloi se deri në vitin 2019, familja Assad kishte blerë apartamente në dy rrokaqiejt e Moskës me një vlerë totale prej të paktën 40 milionë dollarësh.
Gruaja e Assadit, Asma thuhet se mbërriti në Moskë me fëmijët e saj disa ditë para rënies së regjimit në Damask. Bashar al-Assad iu bashkua familjes pasi u arratis.
Pse u arratis në Rusi?
Bëhet e ditur se Rusia ishte një aleat i vendosur i Assadit gjatë luftës civile në Siri dhe ka dy baza kryesore ushtarake në vendin e Lindjes së Mesme.
Në vitin 2015, Rusia nisi një fushatë ajrore në mbështetje të Assadit që e ktheu valën e luftës në favor të qeverisë.
Një grup monitorues me bazë në Mbretërinë e Bashkuar raportoi se më shumë se 21,000 njerëz, përfshirë 8,700 civilë, u vranë në operacionet ushtarake ruse gjatë nëntë viteve në vijim.
Megjithatë, e hutuar nga lufta e saj në Ukrainë, Rusia ose nuk ishte e gatshme ose e paaftë për të ndihmuar qeverinë e Assadit të ndalonte ofensivën e rrufeshme të rebelëve që filloi në fund të nëntorit.
Disa orë pasi forcat rebele morën kontrollin e Damaskut, u raportua nga media shtetërore ruse se Assad dhe familja e tij kishin mbërritur në Moskë dhe se atyre do t’u jepej azil.
Por kur zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov u pyet për vendndodhjen e Assadit dhe kërkesën për azil ai tha: “Nuk kam asgjë për t’ju thënë tani. Sigurisht, një vendim i tillë nuk mund të merret pa miratimin e kreut të shtetit”.
E lidhjet e familjes Assad me Rusinë, veçanërisht me Moskën, janë të dokumentuara mirë, shkruan BBC, përcjell Telegrafi.
Një hetim i vitit 2019 nga Financial Times zbuloi se familja e gjerë e Assadit kishte blerë të paktën 18 apartamente luksoze në kryeqytetin rus, në një përpjekje për të mbajtur dhjetëra milionë dollarë jashtë Sirisë gjatë luftës civile.
Ndërkohë, djali i madh i Assadit, Hafez, është një student doktorature në qytet.
Mes kaosit në fundjavë, televizoni shtetëror rus raportoi se zyrtarët në Moskë ishin në bisedime me “opozitën e armatosur siriane” për të siguruar bazat dhe misionet diplomatike të Rusisë.
Kush janë gruaja dhe fëmijët e Assadit?
Assad është i martuar me një shtetase të dyfishtë britaniko-siriane, Asma, e cila ka lindur dhe është rritur në Londrën perëndimore nga prindër sirianë.
Ajo ndoqi shkollën dhe universitetin në Londër përpara se të bëhej bankiere.
Asma u transferua në Siri me kohë të plotë në vitin 2000 dhe u martua me Assadin rreth kohës kur ai pasoi babain e tij si president.
Ajo posedon një pasaportë britanike, kështu që mund të kthehet edhe në Mbretërinë e Bashkuar.
Por, raportohet se SHBA-ja ka vendosur sanksione ndaj babait të saj, Dr Fawaz al-Akhras, i cili gjithashtu raportohet të jetë në Rusi.
Andaj, Asma mund të dëshirojë të qëndrojë në Moskë për momentin.
Assad dhe gruaja e tij kanë tre fëmijë: Hafezin, Zeinin dhe Karimin.
Një raport i Departamentit Amerikan të Shtetit për Kongresin e vitit 2022 tha se pasuria neto e familjes së gjerë Assad ishte midis 1 miliardë dhe 2 miliardë dollarë – megjithëse theksohej se ishte e vështirë të vlerësohej sepse pasuritë e tyre “besohet se janë të shpërndara jashtë dhe të fshehura në shumë llogari”.
Sipas raportit, Bashar dhe Asma mbanin “marrëdhënie të ngushta patronazhi me lojtarët më të mëdhenj ekonomikë të Sirisë, duke përdorur kompanitë e tyre për të pastruar paratë nga aktivitetet e paligjshme dhe për të dërguar fondet për regjimin”.
A mund të përballet Assad me ndjekje penale?
Pas rënies së dinastisë Assad, Sekretarja e Përgjithshme e Amnesty International, Agnes Callamard tha se sirianët i ishin nënshtruar asaj që ajo e quajti “një katalog tmerrues i shkeljeve të të drejtave të njeriut që shkaktoi vuajtje të patregueshme njerëzore në një shkallë të gjerë”.
Kjo përfshin “sulme me armë kimike dhe krime të tjera lufte, si dhe vrasje, tortura, zhdukje me forcë dhe shfarosje që përbëjnë krime kundër njerëzimit”.
Ajo i bëri thirrje komunitetit ndërkombëtar që të sigurojë që personat e dyshuar për shkelje të ligjit ndërkombëtar dhe shkelje të tjera të rënda të të drejtave të njeriut duhet të hetohen dhe ndiqen penalisht për krimet e tyre.
Në Francë, gjykatësit kanë kërkuar një urdhër arresti për Assadin për bashkëpunim të dyshuar në krime kundër njerëzimit dhe krime lufte, në lidhje me një sulm kimik vdekjeprurës në Siri në vitin 2013, nën konceptin ligjor të juridiksionit universal.
Ndryshe, Rusia nuk ekstradon shtetasit e saj.
Assad nuk ka gjasa të largohet nga Rusia për të shkuar në një vend ku ai mund të ekstradohet përsëri në Siri ose ndonjë tjetër që mund ta akuzojë atë për një krim. /Telegrafi/
Burimi