Mosbesimi ndaj ujit të rubinetit ka bërë që uji i ambalazhuar të kthehet në një produkt global, edhe në vende ku furnizimet publike janë ndër më të kontrolluarat. Marketingu e paraqet si më të pastër dhe më të shëndetshëm, por provat shkencore tregojnë se kjo nuk është gjithmonë e vërtetë.
Studime të viteve të fundit kanë zbuluar se uji në shishe shpesh përmban baktere, mikroplastikë dhe kimikate që rrjedhin nga vetë plastika. Një studim i vitit 2025 gjeti nivele të larta ndotjeje bakteriale në bidonë të rimbushshëm dhe shishe plastike. Në shumë vende, uji i rubinetit kontrollohet më rreptë se ai i shisheve: furnizimet publike testohen çdo ditë për baktere, metale të rënda dhe pesticide, ndërsa prodhuesit e ujit në shishe testohen më rrallë dhe nuk detyrohen të publikojnë të dhëna të detajuara.
Kërkimet kanë zbuluar se disa produkte të ujit në shishe përmbajnë dhjetëra mijëra grimca mikroplastike për litër. Këto grimca lidhen me inflamacion, çrregullime hormonale dhe akumulim të mundshëm në organe. Plastika e shisheve mund të lëshojë substanca si antimon, ftalate dhe bisfenole (BPS, BPF), veçanërisht kur ekspozohet ndaj nxehtësisë. Këto komponime mund të veprojnë si disruptorë endokrinë, të lidhur me probleme të fertilitetit dhe metabolizmit. Edhe pse nivelet në shishe janë të ulëta, shkencëtarët shqetësohen për efektet e ekspozimit të vazhdueshëm.
Uji i ambalazhuar nuk është steril. Pasi hapet, mikroorganizmat shumohen shpejt, sidomos në shishe të harruara në makina të ngrohta. Ripërdorimi i shisheve njëpërdorimshe shton edhe më shumë rrezikun bakterial.
Nga ana tjetër, uji i rubinetit shpesh përmban minerale të dobishme dhe në disa vende edhe fluor për parandalimin e kariesit. Fëmijët që pijnë kryesisht ujë në shishe raportojnë norma më të larta të prishjes së dhëmbëve.
Nga ana mjedisore, ndikimi është i madh: blihen rreth një milion shishe plastike çdo minutë. Prodhimi i një litri uji të ambalazhuar kërkon deri në 2000 herë më shumë energji se furnizimi i një litri uji të rubinetit dhe gjeneron rreth 80 gramë CO₂.
Në një botë ku ndryshimet klimatike, ndotja dhe rritja e popullsisë po rrisin presionin mbi burimet ujore, zgjidhjet alternative po bëhen thelbësore. Pajisje të decentralizuara si Solar2Water, që prodhon ujë të pijshëm nga ajri duke përdorur energji diellore, mund të ulin varësinë nga plastika dhe të përmirësojnë aksesin në ujë të sigurt.
Uji në shishe mbetet i domosdoshëm në emergjenca, por në shumicën e vendeve të zhvilluara nuk është më i sigurt se uji i rubinetit. Në një periudhë ndryshimesh të mëdha, dallimi real midis këtyre dy burimeve është më i rëndësishëm se kurrë.
Category: Shëndetësi
-
Uji në shishe/ Rreziqet që nuk i dini
-
Ja koha ideale e darkës në dimër për metabolizëm të shëndetshëm dhe energji gjatë natës
Me ardhjen e dimrit, ditët bëhen më të shkurtra dhe errësira vjen më herët dhe kjo ndikon edhe në ritmet tona të trupit. Ekspertët thonë se kur jashtë bëhet errësirë më herët, ora biologjike e trupit (ritmi circadian) gjithashtu “ndryshon shpejtësinë”, duke sinjalizuar trupin se është koha për t’u çlodhur dhe për t’u përgatitur për gjumë.
Studimet tregojnë se nëse darkoni shumë vonë, për shembull pas orës 21:00, trupi djeg më pak yndyrë dhe sheqeri në gjak mund të rritet më shumë se sa duhet. Gjithashtu, ngrënia vonë dërgon sinjale të kundërta në tru: melatonina (hormoni që nxit gjumin) ju thotë se është koha për të fjetur, por stomaku juaj po përpiqet të tretë ushqimin. Kjo mund të ndikojë negativisht në cilësinë e gjumit dhe të shkaktojë shqetësime gjatë natës.
Orari ideal për të ngrënë darkë në dimër është midis 17:00 dhe 19:00, sepse:
-lejon tretje të qetë para gjumit,-ndihmon metabolizmin dhe ekuilibrin e sheqerit në gjak,dhe është në harmoni me ritmet natyrore të trupit gjatë stinës së ftohtë.
Për shumë njerëz kjo mund të duket e vështirë për t’u arritur për shkak të punës, trafikut apo jetës familjare. Por ekspertët sugjerojnë që të vendosni një orar fiks për darkën, të planifikoni vaktet paraprakisht dhe të lëvizni orarin e darkës me rritje të vogla (p.sh. 10–15 minuta, çdo ditë) deri sa trupi të përmirësohet pa stres.
Gjithashtu është mirë të kujtoni që darka duhet të jetë vakt i lehtë, duke ndihmuar tretjen dhe duke mbajtur shëndetin e përgjithshëm më të mirë. -
Gërhisni gjatë natës? Ja çfarë do të thotë kjo për shëndetin e zemrës suaj
Gërhitja mund të jetë më shumë sesa një shqetësim i zakonshëm gjatë natës. Ajo mund të tregojë për apne të gjumit, një çrregullim që lidhet me një rritje të rrezikut të dështimit të zemrës.
Forma më e zakonshme e apnesë së gjumit është apneja obstruktive, që ndodh kur indet e buta të fytit bien gjatë gjumit dhe pengojnë frymëmarrjen. Kjo bllokadë shkakton ndërprerje të frymëmarrjes që zgjasin të paktën 10 sekonda dhe ndodhin shumë herë gjatë natës, duke ulur nivelin e oksigjenit në gjak. Ulja e oksigjenit mund të shkaktojë inflamacion dhe rritje të hormoneve të stresit, duke vënë presion mbi zemrën dhe sistemin kardiovaskular.
Megjithatë, jo të gjithë ata që gërhasin kanë apne të gjumit dhe jo të gjithë me apne gërhasin. Studime tregojnë se gërhitja, edhe pa apne, mund të lidhet me presion të lartë të gjakut, një tjetër faktor rreziku për zemrën.
Për të përcaktuar shkakun e gërhitjes, duhet të konsultoheni me një mjek. Në disa raste, mund të rekomandohet një studim nate i quajtur polisomnografi, që mat valët e trurit, ritmin e zemrës, frymëmarrjen dhe nivelin e oksigjenit gjatë gjumit.
Ndër mënyrat për të reduktuar gërhitjen janë ndryshimi i pozicionit të gjumit, mbajtja e peshës së shëndetshme dhe shmangia e alkoolit. Në raste më serioze, mjeku mund të rekomandojë përdorimin e aparateve CPAP ose trajtime të tjera për të përmirësuar frymëmarrjen.
Gërhitja mund të duket e pafajshme, por mund të jetë shenjë e një rreziku serioz për zemrën. Njihni shenjat dhe kërkoni këshillën e një specialisti për të mbrojtur shëndetin tuaj kardiovaskular. -
Gërhitja gjatë natës mund të paralajmërojë rrezikun e dështimit të zemrës
Gërhitja mund të jetë më shumë sesa një shqetësim i zakonshëm gjatë natës. Ajo mund të tregojë për apne të gjumit, një çrregullim që lidhet me një rritje të rrezikut të dështimit të zemrës.
Forma më e zakonshme e apnesë së gjumit është apneja obstruktive, që ndodh kur indet e buta të fytit bien gjatë gjumit dhe pengojnë frymëmarrjen. Kjo bllokadë shkakton ndërprerje të frymëmarrjes që zgjasin të paktën 10 sekonda dhe ndodhin shumë herë gjatë natës, duke ulur nivelin e oksigjenit në gjak. Ulja e oksigjenit mund të shkaktojë inflamacion dhe rritje të hormoneve të stresit, duke vënë presion mbi zemrën dhe sistemin kardiovaskular.
Megjithatë, jo të gjithë ata që gërhasin kanë apne të gjumit dhe jo të gjithë me apne gërhasin. Studime tregojnë se gërhitja, edhe pa apne, mund të lidhet me presion të lartë të gjakut, një tjetër faktor rreziku për zemrën.
Për të përcaktuar shkakun e gërhitjes, duhet të konsultoheni me një mjek. Në disa raste, mund të rekomandohet një studim nate i quajtur polisomnografi, që mat valët e trurit, ritmin e zemrës, frymëmarrjen dhe nivelin e oksigjenit gjatë gjumit.
Ndër mënyrat për të reduktuar gërhitjen janë ndryshimi i pozicionit të gjumit, mbajtja e peshës së shëndetshme dhe shmangia e alkoolit. Në raste më serioze, mjeku mund të rekomandojë përdorimin e aparateve CPAP ose trajtime të tjera për të përmirësuar frymëmarrjen.
Gërhitja mund të duket e pafajshme, por mund të jetë shenjë e një rreziku serioz për zemrën. Njihni shenjat dhe kërkoni këshillën e një specialisti për të mbrojtur shëndetin tuaj kardiovaskular.
-
Çfarë është ‘rage bait’ dhe si manipulojnë mediat sociale emocionet tona
Kushdo që kalon pak kohë në rrjete sociale e njeh mirë atë ndjesinë e vogël, por të fortë: zemra të rreh më shpejt, nervat të ngrihen, sytë të hapen më shumë, kur të del përpara një video absurde, një titull i ekzagjeruar, një koment që duket sikur është shkruar vetëm për të të acaruar.
Nuk është rastësi. Nuk është “rast i izoluar i internetit”.
Është i projektuar. Ky mekanizëm quhet rage bait dhe është ndërtuar qëllimisht për ta kthyer zemërimin tonë në klikime, klikimet në vëmendje, dhe vëmendjen në fitim.
Çfarë është “rage bait”?
“Rage bait” është përmbajtje online e krijuar enkas për të provokuar:
-zemërim
-përçmim
-neveri
-indinjatë
Mund të jetë një status, një video, një titull lajmi, një koment, një meme. Zakonisht:-e thjeshtuar në ekstrem
-e nxjerrë nga konteksti
-e ekzagjeruar ose e shtrembëruar
Qëllimi nuk është të informojë, por të të detyrojë të reagosh:
të komentosh, të ndash, të ofendosh, të mbrosh veten, të “vendosësh drejtësinë”.Në një farë mënyre, është clickbait 2.0: në vend të kureshtjes, luan drejtpërdrejt me emocionet negative, sepse:
-ato ndizen më shpejt
-mbahen më gjatë
-dhe, për platformat, janë më fitimprurëse.Pse funksionon kaq mirë provokimi?Sepse nuk po luhet vetëm me mendimin tonë, por edhe me biologjinë tonë.
Kur ne ndeshemi me diçka që na duket ofenduese, e padrejtë, kërcënuese aktivizohet sistemi limbik, veçanërisht amigdala, pjesa e trurit që “ngre alarmin” sapo nuhat rrezik për ne ose për “grupin tonë”.
Shkencërisht, kjo quhet negativity bias:
-truri i kushton shumë më tepër rëndësi informacionit negativ sesa atij neutral apo pozitiv.
Çfarë ndodh praktikisht?
-ndjejmë urgjencë: “Duhet të reagoj!”
-bie aftësia për të menduar me qetësi
-rritet shansi të komentojmë, të shpërndajmë, të sulmojmë pa verifikuar asgjë
Paralelisht, futet në lojë edhe sistemi i shpërblimit në tru:-kur shfryjmë online dhe shohim që të tjerët pajtohen me ne
-marrim like, “bravo”, komente mbështetëse
-truri lëshon dopaminë. Dhe dopamina i thotë sistemit tonë:
“Bëje përsëri. Kjo ndjehet mirë.”Kështu, indinjata kthehet në mini–varësi: sa herë që zemërohemi publikisht dhe marrim aprovime, forcohet lidhja mes zemërimit dhe ndjenjës së shpërblimit.
Algoritmi e do zemërimin tuaj.
Për platformat, kjo është ar.
Sa më shumë të rrish online, të debatosh, të grindesh, të reagosh aq më shumë:kohë ekrani
të dhëna
reklama të shfaqura
dhe pra, më shumë fitim.Algoritmet janë të programuar që të promovojnë përmbajtjen me angazhim të lartë. Dhe çfarë sjell më shumë komente, share, reagime të forta? Pikërisht çfarë na zemëron, na trondit, na frikëson.
-
BBC: Super gripi në Mbretërinë e Bashkuar, numri i pacientëve i rritur ndjeshëm, ja ‘skenari më i keq’
Javën e kaluar kishte mesatarisht 2,660 pacientë me grip në ditë në spitalet e Mbretërisë së Bashkuar – numri më i lartë ndonjëherë për këtë kohë të vitit dhe 55 përqind më shumë se javën e kaluar, raporton BBC. Drejtoresha e Shërbimit Kombëtar Shëndetësor të Mbretërisë së Bashkuar (NHS), prof. Megan Pandit, thotë: “Kjo valë e paprecedentë e super-gripit e vendos NHS-në në një situatë të skenarit më të keq për këtë kohë të vitit.”
Me kulmin e valës që nuk është më në horizont, NHS England thotë se tani ka mjaftueshëm pacientë me grip për të mbushur më shumë se tre spitale të tëra.
Ekspertët kanë parashikuar prej kohësh se ky sezon mund të jetë veçanërisht i vështirë për shkak të versionit të ri të mutuar të virusit, shkruan BBC .
“Kjo valë e paparë e supergripit e vendos NHS-në në një situatë të skenarit më të keq për këtë kohë të vitit”, thotë profesoresha Megan Pandit, Drejtoreshë Kombëtare Mjekësore e NHS-së.
“Numri i pacientëve në spitale me grip është jashtëzakonisht i lartë për këtë kohë të vitit.”
“Akoma më keq, numri i infeksioneve vazhdon të rritet dhe kulmi nuk është ende në horizont, kështu që NHS pret një periudhë jashtëzakonisht sfiduese në javët e ardhshme”, thotë ajo.
Ai shton se stafi është “shtyrë deri në kufijtë e tij për të vazhduar të ofrojë kujdesin më të mirë të mundshëm për pacientët”.
Shifrat e fundit vijnë në një kohë kur ekspertët kanë parashikuar tashmë se gripi mund të jetë veçanërisht i rëndë këtë sezon për shkak të një lloji të ri të mutuar të virusit që qarkullon.
H3N2 “K” është një lloj virusi sezonal i influencës A.
Njerëzit nuk e kanë hasur shpesh këtë lloj në vitet e fundit, që do të thotë se imuniteti natyror ndaj tij është më i dobët.
Shkencëtarët monitorojnë evolucionin e viruseve të gripit sepse ato ndryshojnë vazhdimisht, dhe vaksina sezonale duhet të përditësohet çdo vit për të qenë në hap me këto ndryshime.
Këto ndryshime evolucionare ndodhin në një ritëm të njohur si “zhvendosje dhe devijim”.
Më shpesh, virusi “zhduket” ngadalë duke bërë ndryshime të vogla, por herë pas here ka një ndryshim të papritur dhe të rëndësishëm kur virusi pëson mutacion të rëndë – gjë që ndodhi me llojin H3N2.
-
Aromat e Krishtlindjeve gjermane në tavolinën tuaj, ushqimet më të preferuara në festat e fundvitit
Çdo vit, nga fundi i nëntorit, rrugët e qyteteve gjermane mbushen me një atmosferë magjike. Tregjet e Krishtlindjeve të hapura, nga Berlin e deri në Nuremberg, tërheqin vendas dhe turistë me dritat, karuselat vintage dhe stendet me dhurata unike.
Por një nga atraksionet më të mëdha janë pa dyshim ëmbëlsirat tradicionale gjermane, që aromat e tyre tërheqin të gjithë kalimtarët.
Weihnachtsplätzchen janë përgatitur me përbërës tradicionalë si kanellë, xhenxhefil, karafil, anis, kardamom, mjaltë dhe ndonjëherë edhe çokollatë. Këto ëmbëlsira shërbejnë perfekt pranë një filxhani Glühwein të ngrohtë, ose thjesht për t’u shijuar me kafe, çaj apo çokollatë të ngrohtë.
Origjina e këtyre biskotave shkon deri në shekullin e mesëm, në kuzhinat e manastireve gjermane. Mungesa e përbërësve të përballueshëm për qytetarët e zakonshëm bëri që vetëm manastiret të mund të blinin erëza të shtrenjta, duke eksperimentuar me receta që do të bëheshin traditë.
Nga Lebkuchen, Aachener Printen, deri te biskotat e vogla si Makronen dhe Butterplätzchen, secila ka karakterin e vet unik:
Makronen: Me shije të lehtë të marshmallos dhe arrorësh.
Butterplätzchen: Biskota me gjalpë dhe vanilje, formë yjesh dhe pemësh Krishtlindjeje, të zbukuruara me glazurë.
Lebkuchen: Biskotat e famshme të Nurembergut, të bëra me arrë bajame, lajthi dhe shpesh pa miell, të përhapura mbi wafers të hollë.
Vanillekipferl: Biskota me formë gjysmëhëne, të mbushura me bajame dhe lajthi, të spërkatura me sheqer pluhur.
-
Këto janë tri gjërat që duhet shmangur gjatë dimrit për të qëndruar i shëndetshëm
Një neurolog ka zbuluar tre gjërat që ai nuk do t’i bënte kurrë këtë dimër – dhe njëra prej tyre mund t’ju befasojë.
Në një video të re të publikuar në TikTok, neurologu nga Miçigani, Dr. Baibing Chen – i njohur online si Dr. Bing – ndau këshilla thelbësore për ndjekësit e tij.
Dhe cila është gjëja e parë që ai shmang gjatë dimrit?
Përdorimi i ngrohësve elektrikë pa kujdes të jashtëzakonshëm. Ai paralajmëron se duhet të jeni jashtëzakonisht të vëmendshëm ndaj rreziqeve që këto pajisje paraqesin.
“Ngrohësit elektrikë janë ndër shkaqet kryesore të zjarreve në shtëpi gjatë dimrit, dhe në ambiente të ajrosura dobët – sidomos kur janë pa dalje – ato mund të shkaktojnë grumbullim të monoksidit të karbonit, i cili ja heq trurit oksigjenin,” shpjegon Dr. Chen.
Sipas Cleveland Clinic, helmimi me monoksid karboni ndodh kur thithen gazra që përmbajnë këtë substancë. Ai shpesh lirohet nga pajisje si skarat, llampat e gazit dhe motorët e makinave.
“Çdo vit shoh raste të helmimit me monoksid karboni, dhe edhe ekspozimi i lehtë mund të shkaktojë dhimbje koke, konfuzion ose probleme me kujtesën; ndërsa ekspozimi i rëndë mund të çojë në dëmtime të trurit apo edhe në vdekje,” paralajmëron ai.
Gjëja e dytë që ai nuk e injoron kurrë? Ndikimi i orëve të shkurtra të dritës mbi humorin e njeriut.
“Orët më të shkurtra të ditës gjatë dimrit mund të ulin serotoninën dhe melatoninën, të cilat ndikojnë në humor, fokus dhe gjumë,” shpjegon ai.
Kjo mund të shkaktojë atë që quhet Çrregullimi Afektiv Sezonal (Seasonal Affective Disorder) – një formë depresioni që shfaqet shpesh me ndryshimin e stinëve.
Por mjeku thekson se ka mënyra për ta luftuar këtë gjendje:
“Përdorimi i një lampe drite për 20–30 minuta në mëngjes, ushtrimet e rregullta dhe dalja jashtë gjatë orëve me dritë mund të ndihmojnë në rivendosjen e orës së brendshme të trupit,” thotë ai.
Këshilla e tretë e Dr. Chen: kurrë mos bëni aktivitete dimërore pa u ngrohur dhe shtrirë më parë.
“Mot i ftohtë e mashtron trurin të besojë se nuk po punoni aq shumë sa në të vërtetë jeni, sepse nuk ndjeni të nxehtët ose djersën. Kjo është e rrezikshme, sepse edhe një veprim i thjeshtë si heqja e borës është shumë më intensiv se sa mendojnë njerëzit,” thotë ai.
“Kam parë persona që kanë pësuar atak kardiak dhe goditje në tru për këtë arsye,” shton ai.
Prandaj ai rekomandon:
“Gjithmonë ngrohuni dhe shtrihuni për të paktën 5–10 minuta, dhe bëni pushim çdo 15–20 minuta.”
Në komentet poshtë videos, shumë përdorues e mbështetën neurologun, duke ndarë përvoja personale.
“Një koleg më vdiq në gjumë nga ataku i zemrës pasi hoqi borën,” shkroi një përdorues.
Dikush tjetër sugjeroi: “Mos hiqni borë mbi moshën 65 vjeç — paguani ndonjë fëmijë të lagjes.”
Ndërsa një elektrikant shtoi: “Rreziqet e ngrohësve elektrikë nuk duhen nënvlerësuar. Jini të kujdesshëm!”.
-
Shqipëria dhe Italia nisin bashkëpunimin për shërbimin neonatal, Sala: Standarde europiane në kujdesin ndaj nënës dhe fëmijës
Ministria e Shëndetësisë dhe e Mirëqenies Sociale, në bashkëpunim me qeverinë italiane, nisën zbatimin e projektit “Përmirësimi i shëndetit të nënës dhe të porsalindurit në Shqipëri – MATHERNA”, një nismë strategjike që synon transformimin e shërbimeve neonatale dhe të kujdesit për nënat në Shqipëri.
Projekti vjen pak javë pas marrëveshjes së nënshkruar në Romë, gjatë mbledhjes së përbashkët të dy qeverive.
Falë një financimi prej 6 milionë eurosh nga qeveria italiane dhe mbështetjes tekniko–shkencore të ASST Fatebenefratelli Sacco, MATHERNA përfaqëson një model të ri partneriteti ndërinstitucional të orientuar drejt ofrimit të shërbimeve cilësore në struktura spitalore moderne, të sigurta dhe të pajisura sipas standardeve ndërkombëtare.
Gjatë fjalës në takimin prezantues, ministrja e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale, Evis Sala, theksoi rëndësinë thelbësore të investimeve në periudhën neonatale (0-28 ditë), një fazë vendimtare për zhvillimin dhe shëndetin gjatë gjithë jetës.
“Përmes bashkëpunimit me qeverinë italiane nuk po hapim thjesht një fazë të re pune, por po përcaktojmë një standard të ri në kujdesin neonatal dhe atë maternal në Shqipëri. Ky investim do të ketë ndikim të drejtpërdrejtë në jetën e familjeve të reja dhe do të na afrojë më shumë me standardet e Bashkimit Evropian”, u shpreh Sala.
Ambasadori i Italisë në Shqipëri, Marco Alberti, theksoi se “shëndeti dhe Shërbimet Shëndetësore janë përparësi të bashkëpunimit dypalësh, siç parashikohet në Marrëveshjen G2G”.
“ASST Fatebenefratelli Sacco është një institucion zbatues i shkëlqyer së bashku me Rajonin Lombardia sjellim në Shqipëri jo vetëm burime, por edhe kompetenca të avancuara klinike, dije organizative dhe praktika shëndetësore të përafruara me ato evropiane”, theksoi Alberti.
Drejtoresha e Agjencisë Italiane për Bashkëpunim dhe Zhvillim (AICS) në Tiranë, Letizia Fischioni, theksoi se “bashkëpunimi italian prej vitesh qëndron krah Shqipërisë me ndërhyrje që integrojnë forcimin e infrastrukturave, zhvillimin e aftësive profesionale dhe përmirësimin e shërbimeve shëndetësore.
Sektori i shëndetësisë mbetet një shtyllë e angazhimit tonë tridhjetëvjeçar në vend, përmes nismave që synojnë të përmirësojnë ofertën shëndetësore.
Gjithashtu, drejtoresha e përgjithshme e ASSTFatebenefratelli Sacco, Maria Grazia Colombo, nënvizoi se “është një nder për ASST Fatebenefratelli Sacco (Spitali Buzzi dhe M. Melloni i Milanos) që është përzgjedhur nga Assessorato al Welfare i Rajonit Lombardia si institucioni udhëheqës i projektit të Shëndetit Materno-Fëmijor në Shqipëri”.
Projekti do të zbatohet në dy spitale universitare dhe tre spitale rajonale dhe parashikon modernizimin e terapive intensive neonatale, futjen e teknologjive të avancuara, standardizimin e protokolleve klinike si dhe forcimin e rrjetit referues kombëtar.
MATHERNA është plotësisht në përputhje me prioritetet e Strategjisë Kombëtare të Shëndetit dhe me objektivat e reformave të qeverisë shqiptare, të cilat synojnë uljen e mortalitetit neonatal dhe atij maternal në nivelet e vendeve të Bashkimit Europian. -
Sëmundja e Alzheimerit, pjesa e trupit që paralajmëron për rrezik
Studimi i ri nxjerr në pah një korrelacion midis sëmundjes dhe një organi specifik në trup, duke zbuluar mosfunksionime që mund të jenë një tregues prognostik.
Sëmundja e Alzheimerit, forma më e zakonshme e demencës, është sinonim i një sërë simptomash shkatërruese dhe dobësuese, duke përfshirë humbjen e kujtesës afatgjatë, harresën, çorientimin dhe, në fund të fundit, pamundësinë për të funksionuar në mënyrë të pavarur në baza ditore.
Tani, një studim i ri i botuar në The Lancet Neurology po tërheq vëmendjen ndaj një simptome të hershme të margjinalizuar: Atrofia Kortikale Posteriore (PCA).
Ky është një grup simptomash vizuospatiale, të cilat, sipas studimit të parë në shkallë të gjerë nga ekipi shkencor i UC San Francisco, shfaqen në deri në 10% të pacientëve me sëmundjen e Alzheimerit.
Sipas studiuesve, atrofia kortikale posteriore (PCA) është një parashikues i sëmundjes së Alzheimerit.
Konkretisht, 94% e pacientëve me këtë gjendje kishin gjithashtu patologji të sëmundjes neurodegjenerative, ndërsa 6% kishin gjendje të tilla si demenca me trupa Lewy dhe demenca frontotemporale.
Disa nga simptomat më karakteristike të atrofisë kortikale posteriore janë vështirësia në vlerësimin e distancave, dallimin e lëvizjes nga objektet stacionare dhe kryerjen e aktiviteteve të tilla si shkrimi ose ngritja e një objekti që ka rënë në dysheme.
Shumica e pacientëve fillimisht tregojnë funksion normal të trurit, por rreth katër vjet pas fillimit të simptomave të atrofisë kortikale posteriore, shfaqet demenca e lehtë deri në të moderuar (simptoma të humbjes së kujtesës, probleme me funksionet ekzekutive, sjelljen dhe të folurit).