Lajmidites.com

Category: Bota

  • Bie qeveria në Bullgari, kryeministri jep dorëheqjen pas protestave masive

    Bie qeveria në Bullgari, kryeministri jep dorëheqjen pas protestave masive

    protestat ne bullgari

    BULLGARI- Qeveria e Bullgarisë ka dhënë dorëheqjen pas javësh protestash në rrugë kundër politikave të saj ekonomike dhe dështimit të perceptuar për të luftuar korrupsionin. Kryeministri Rosen Zhelyazkov njoftoi dorëheqjen e kabinetit të tij në një deklaratë televizive të enjten, disa minuta para se parlamenti të votonte për një mocion mosbesimi.
    Dorëheqja vjen disa javë përpara se Bullgaria të bashkohet me eurozonën më 1 janar.
    “Koalicioni ynë u takua, diskutuam situatën aktuale, sfidat me të cilat përballemi dhe vendimet që duhet të marrim me përgjegjësi. Dëshira jonë është të jemi në nivelin që pret shoqëria. Pushteti buron nga zëri i popullit”, tha Zhelyazkov, duke njoftuar vendimin e qeverisë për të dhënë dorëheqjen.
    Protesta masive
    Mijëra bullgarë  u mblodhën të mërkurën në mbrëmje në Sofje dhe dhjetëra qytete të tjera në të gjithë kombin e Detit të Zi, të fundit në një seri demonstratash që kanë theksuar zhgënjimin e publikut me korrupsionin dhe dështimin e qeverive të njëpasnjëshme për ta çrrënjosur atë.
    Javën e kaluar, qeveria e Zhelyazkov tërhoqi planin e buxhetit të vitit 2026, i pari i hartuar në euro, për shkak të protestave.
    Partitë opozitare dhe organizata të tjera thanë se po protestonin kundër planeve për të rritur kontributet e sigurimeve shoqërore dhe taksat mbi dividentët për të financuar shpenzime më të larta shtetërore.
    Pavarësisht tërheqjes së qeverisë lidhur me planin e buxhetit, protestat kanë vazhduar të pandërprera në një vend që ka mbajtur shtatë zgjedhje kombëtare në katër vitet e fundit – më të fundit në tetor 2024 – mes përçarjeve të thella politike dhe sociale.
    Presidenti Rumen Radev i bëri thirrje gjithashtu qeverisë në fillim të kësaj jave të jepte dorëheqjen. Në një mesazh drejtuar ligjvënësve në faqen e tij në Facebook të enjten, Radev tha: “Midis zërit të popullit dhe frikës nga mafia. Dëgjoni sheshet publike!”
    Radev, i cili ka kompetenca të kufizuara sipas kushtetutës bullgare, tani do t’u kërkojë partive në parlament të përpiqen të formojnë një qeveri të re. Nëse ato nuk arrijnë ta bëjnë këtë, siç duket e mundshme, ai do të krijojë një administratë të përkohshme për të drejtuar vendin deri në mbajtjen e zgjedhjeve të reja./ZËRI

  • Planin i paqes, Zelensky: Ekziston mundësia e një referendumi për çështjet territoriale

    Planin i paqes, Zelensky: Ekziston mundësia e një referendumi për çështjet territoriale

    Volodymyr Zelensky përmendi mundësinë që çështja e kontrollit territorial në Ukrainën lindore të hidhet në referendum, ndërsa Kievi përballet me presion gjithnjë e më të madh për të pranuar kushtet e një plani paqeje që po formësohet për t’i dhënë fund luftës.
    Sipas Bloomberg, Moska insistion që Ukraina të tërheqë forcat e saj nga Donbasi lindor, i cili përfshin zona të rajoneve Donetsk dhe Luhansk, territore që ushtria ruse nuk ka arritur t’i pushtojë gjatë pothuajse katër viteve të pushtimit.
    Presidenti ukrainas ka marrë pjesë në bisedimet që lidhen me propozimin më të fundit të paqes të Donald Trump, por ai mban qëndrimin e pandryshuar se Ukraina nuk do të marrë në konsideratë dorëzimin e territoreve ndaj Kremlinit.

    “Rusët duan gjithë Donbasin, ne nuk e pranojmë këtë,” u shpreh Zelensky para gazetarëve në Kiev të enjten. “Besoj se populli ukrainas do t’i përgjigjet këtij pyetjeje. Qoftë përmes zgjedhjeve apo një referendumi, populli duhet të ketë fjalën e tij.”
    Territoret ukrainase janë në qendër të negociatave mes Uashingtonit, Kievit dhe Moskës, teksa palët përpiqen të hartojnë një marrëveshje të mundshme paqeje. Zelensky tha se SHBA ka diskutuar mbi mundësinë që zona të shpallet si “zonë e lirë ekonomike”, ndërsa Rusia propozon krijimin e një “zone të demilitarizuar”.
    “Amerikanët po kërkojnë formatin e duhur,” u shpreh ai. “Le të shohim si do të zhvillohen gjërat. Besoj se shumë do të varen nga ushtria jonë.”
    Aleatët e Ukrainës pritet të shqyrtojnë versionin më të ri të planit të paqes të enjten, pas bisedimeve që zhvilluan një ditë më parë liderët e Gjermanisë, Francës dhe Britanisë së Madhe me Trump.
    Kancelari gjerman Friedrich Merz deklaroi se është “relativisht optimist” për progresin që mund të arrihet deri në fundjavë, teksa palët synojnë të arrijnë një konsensus mbi kushtet.
    “Mbi të gjitha, bëhet fjalë për koncesionet territoriale që Ukraina është e gatshme të bëjë, por kjo është një çështje që duhet ta vendosin presidenti ukrainas dhe populli ukrainas,” tha Merz në Berlin pas takimit të tij me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Mark Rutte. “Këtë ia bëmë të qartë presidentit Trump.”
    Zelensky shtoi se Kievi i ka paraqitur SHBA-së një version të përditësuar të planit të paqes. Përveç planit me 20 pika, korniza e marrëveshjes do të përfshijë garanci sigurie dhe një marrëveshje për rindërtimin e Ukrainës, theksoi ai.

  • Orban: Donald Trump ka një vizion të qartë për rënien e Evropës

    Orban: Donald Trump ka një vizion të qartë për rënien e Evropës

    Kryeministri hungarez Viktor Orban, ka shprehur edhe një herë dakordësinë e tij me homologun amerikan Donald Trump, duke vënë në dukje se strategjia e re e sigurisë kombëtare e administratës amerikane tregon se Shtetet e Bashkuara e kuptojnë “rënien e shkallës kulturore” të Evropës.
    Javën e kaluar, Shtëpia e Bardhë publikoi tekstin, i cili deklaroi se Shtetet e Bashkuara mund të rishqyrtojnë marrëdhënien e tyre me Evropën dhe se kontinenti po përballet me “zhdukje kulturore” dhe duhet të ndryshojë kursin.
    Edhe pse teksti ka provokuar reagime në Evropë, Orban, i cili është gjithashtu një aleat i hershëm i Donald Trump, e përshkroi atë si “më të rëndësishmin dhe interesantin në vitet e fundit”. Uashingtoni, argumentoi ai, ka kuptuar se Evropa ka arritur në një “ngërç ekonomik” dhe se vlerat e saj, demokracia dhe tregu i lirë janë të gjitha në rrezik.

    Sipas Orban, qeveria amerikane e kupton që Evropa duhet të rindërtojë marrëdhënien e saj me Rusinë “në një nivel strategjik”. Ai mban lidhje të ngushta me Moskën, pavarësisht pushtimit të Ukrainës.
    “Amerika ka një pamje të saktë dhe të qartë të rënies së Evropës. Ata e shohin rënien në një shkallë kulturore, kundër së cilës ne në Hungari kemi luftuar për pesëmbëdhjetë vjet. Më në fund, ne nuk po luftojmë vetëm”, ​​tha Orbán.
    Muajin e kaluar, Shtetet e Bashkuara i dhanë Hungarisë një përjashtim njëvjeçar nga sanksionet e SHBA-së për përdorimin e naftës dhe gazit rus, pasi Orban mbrojti kërkesën e tij për një përjashtim gjatë një takimi miqësor me Trump në Uashington.

  • ‘Arkitektët’ e Inteligjencës Artificiale shpallen ‘Personazhi i Vitit’ nga Revista Time

    ‘Arkitektët’ e Inteligjencës Artificiale shpallen ‘Personazhi i Vitit’ nga Revista Time

    Revista prestigjioze Time ka zgjedhur “Arkitektët e Inteligjencës Artificiale” si Personazhin e Vitit 2025, duke theksuar ndikimin e jashtëzakonshëm që teknologjia ka në jetën e përditshme.

    Personazhi i Vitit i revistës Time për vitin 2025 nuk është një person i vetëm.
    Shefi i Nvidia-s, Jensen Huang, kreu i Meta-s, Mark Zuckerberg, pronari i X, Elon Musk, dhe “nëna e inteligjencës artificiale” Fei-Fei Li janë ndër liderët e teknologjisë që paraqiten në njërën nga dy kopertinat e revistës.
    Kjo vjen në kohën e një përparësie me ritëm të shpejtë në teknologji, i nisur nga lançimi i ChatGPT nga OpenAI në fund të vitit 2022.
    Shefi i OpenAI, Sam Altman, tha në shtator se chatbot-i përdoret nga rreth 800 milionë njerëz çdo javë.Firmat e mëdha të teknologjisë po investojnë miliarda dollarë në inteligjencën artificiale dhe infrastrukturën që qëndron pas saj, në një përpjekje për të qëndruar përpara rivalëve.
    Këtë vit ka dy kopertina, njëra një vepër arti që përshkruan shkronjat e Inteligjencës Artificiale të rrethuara nga ‘arkitektët’, dhe një tjetër pikturë e fokusuar në vetë liderët e teknologjisë.
    Kryeredaktori i revistës, Sam Jacobs, tha se “askush” nuk pati një ndikim aq të madh në vitin 2025 sa “individët që imagjinuan, projektuan dhe ndërtuan inteligjencën artificiale”.
    Analistët thonë se viti 2025 mund të shihet si një “pikë kthese” për sa i përket  përdorimit të inteligjencës artificiale në jetën tonë të përditshme.
    Disa njerëz tani zgjedhin chatbot-et në vend të motorëve të kërkimit dhe mediave sociale për të planifikuar festat , për të gjetur dhurata për Krishtlindje apo për të zbuluar receta.

    Top Channel

  • Vuçiç: Do t’i fal të gjithë të dyshuarit për keqpërdorime në rastin e Shtabit të Përgjithshëm

    Vuçiç: Do t’i fal të gjithë të dyshuarit për keqpërdorime në rastin e Shtabit të Përgjithshëm

    Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, më 11 dhjetor njoftoi se, nëse ngrihet aktakuzë lidhur me heqjen e statusit të monumentit të kulturës për kompleksin e Shtabit të Përgjithshëm në Beograd, ai do t’i falë të gjithë ata që “gjoja kanë marrë pjesë në keqpërdorime”.

    “Nuk do t’iu jap mundësinë që të ndjekin penalisht ata që nuk kanë asnjë faj. Unë jam fajtor. Unë jam ai që kam dashur modernizimin e Serbisë. Unë jam ai që kam dashur të sjell një investitor të madh”, tha Vuçiç në Nish, duke iu përgjigjur pyetjeve të gazetarëve pas vizitës në fabrikën Palfinger.

    Në vendin ku ndodhet kompleksi i Shtabit të Përgjithshëm, i shkatërruar gjatë bombardimeve të NATO-s në vitin 1999, është planifikuar ndërtimi i një kompleksi luksoz nga kompania investuese “Affinity Partners” e Jared Kushnerit, dhëndrit të presidentit amerikan, Donald Trump.

    Projekti kundërshtohet nga aktivistët, përfaqësuesit e partive opozitare dhe një pjesë e ekspertëve.

    Ai përsëri ofendoi prokurorinë që po udhëheq hetimin për keqpërdorim të detyrës dhe falsifikim dokumentesh, në bazë të të cilave Qeveria në maj i hoqi statusin e pasurisë kulturore kompleksit të Shtabit të Përgjithshëm në qendër të Beogradit.

    Vuçiq gjithashtu tha se nuk e di nëse ekziston aktakuzë ndaj tij në lidhje me këtë rast.

    “Nuk e di nëse ekziston, por nuk mund ta fsheh buzëqeshjen dhe gëzimin. I nxis që ta publikojnë aktakuzën. Do të ishte kulmi i karrierës sime, sepse kjo do të tregonte në mënyrën më të mirë se si është rrënuar shteti, si e kanë rrëmbyer nga jashtë, çfarë kanë bërë përmes platformave mediale nga të gjitha anët”, tha Vuçiç.

    Ndër të dyshuarit në procedurën e udhëhequr nga Prokuroria Publike për Krim të Organizuar e Serbisë është ministri aktual i Kulturës së Serbisë, Nikolla Sellakoviq. Atij i ngarkohen dy vepra penale: keqpërdorim i pozitës zyrtare dhe falsifikim i dokumentit zyrtar.

    Që nga nisja e hetimit nga Prokuroria për Krim të Organizuar, Vuçiç, së bashku me përfaqësues të tjerë të pushtetit në Serbi, kanë bërë një sërë akuzash dhe fyerjesh ndaj prokurorisë.

    Kolegji i Prokurorisë për Krim të Organizuar ka njoftuar disa herë se muajt e fundit prokurorët e tyre kanë qenë të ekspozuar ndaj presionit të vazhdueshëm përmes deklaratave publike të presidentit të Serbisë, përfaqësuesve të Kuvendit dhe Qeverisë si dhe aktorëve të tjerë politikë dhe disa mediave.

  • Greqia merr presidencën e Eurogrupit, ministri i Financave zgjidhet në krye

    Greqia merr presidencën e Eurogrupit, ministri i Financave zgjidhet në krye

    Ministri i Financave i Greqisë, Kyriakos Pierrakakis është zgjedhur president i Eurogrupit.
    Lajmi është bërë i ditur nga Partia Popullore Europiane me anë të një reagimi në rrjetet sociale.
    PPE shprehet se me emërimin e Pierrakakis në krye të Eurogrupit, ekonomia e Europës është në duar të sigurta.
    Pierrakakis zëvendëson në këtë post homologun e tij qipriot, Makis Keravnos.
    “Urime @pierrakakis për zgjedhjen e tij si President i Eurogrupit. Me të në krye, ekonomia e Evropës është në duar të afta dhe e gatshme për sfidat që e presin.
    Rikthimi i Greqisë është më shumë sesa një përrallë. Është një histori evropiane e qëndrueshmërisë, reformës dhe rritjes”, shkruan PPE.

  • Zbulohet data, kur do të nisë gjyqi për shpërthimin në Ibër-Lepenc

    Zbulohet data, kur do të nisë gjyqi për shpërthimin në Ibër-Lepenc

    Gjykimi ndaj tre të akuzuarve për shpërthimin në kanalin e Ibër-Lepencit është caktuar që të nisë më 24 dhjetor.
    Seanca fillestare ndaj vëllezërve Dragisha dhe Jovan Viqentijeviq dhe Igor Dimoviq do të mbahet në orën 09:30 të 24 dhjetorit, tha për Radion Evropa e Lirë zëdhënësja e Gjykatës Themelore në Prishtinë, Mirlinda Gashi.
    Më 9 dhjetor, Prokuroria Speciale e Kosovës njoftoi për ngritjen e aktakuzës ndaj tre të pandehurve për shpërthimin që ndodhi më 29 nëntor 2024 në fshatin Varragë.
    Prokuroria i ngarkon të pandehurit me veprat penale të “rrezikimit të rendit kushtetues me shkatërrimin apo dëmtimin e instalimeve dhe pajisjeve publike, “kryerjes së veprës terroriste”, “armëmbajtjes pa leje” dhe “spiunazhit”.
    Aktakuza thotë se vëllezërit Viqentijeviq, së bashku me persona ende të panjohur, “pas një marrëveshje paraprake, kanë vendosur eksploziv [rreth 20 kilogramë të llojit Trinitrotoluene ‘TNT’] në brendësi të kanalit”.
    Sipas Prokurorisë, vëllezërit Viqentijeviç e kishin aktivizuar lëndën shpërthyese përmes një çante që e kishin lidhur me litar në një shtyllë betoni, “ku si pasojë është dëmtuar rëndë struktura e betonit të kanalit Ibër-Lepenc, është shkaktuar ndërprerje e furnizimit me ujë të pijshëm, është rrezikuar prodhimi i energjisë elektrike”.
    Ndërmarrjes Ibër-Lepenc, sipas aktakuzës, i është shkaktuar një dëm prej afër 400 mijë eurosh.
    Jovan Viqentijeviç, po ashtu, akuzohet për spiunazh. Sipas Prokurorisë Speciale, deri në momentin e arrestimit ai ishte i rekrutuar nga Shërbimi Informativ Ushtarak i Serbisë dhe mbante gradën e togerit.
    Prokuroria tha se ai e kishte ndihmuar këtë shërbim “duke mbledhur informacione dhe dokumente të klasifikuara me qëllim që të njëjtat t’i përdorë gjatë aktivitetit të tij të kundërligjshëm në territorin e Kosovës”.
    Në hetimet këtë rast, Kosova ka bashkëpunuar me partnerë evropianë dhe ata amerikanë.
    Lidhur me shpërthimin, autoritetet kishin arrestuar dhjetëra persona të dyshuar dhe kishin sekuestruar armë dhe eksplozivë.
    Por, deri më tani dihej se për këtë rast ishin dërguar në paraburgim vëllezërit Dragisha dhe Jovan Viçentijeviç.
    Ndërmarrja Hidroekonomike Ibër-Lepenc, furnizon me ujë disa qytete të Kosovës dhe Korporata Energjetike e Kosovës për ftohjen e termoelektranave të saj. Kjo ndërmarrje është në pronësi të plotë të Qeverisë së Kosovës.
    Menjëherë pas shpërthimit, autoritetet në Kosovë fajësuan Serbinë se qëndron pas kësaj ngjarjeje, por akuzat u mohuan nga Beogradi.
    Më 10 dhjetor, kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, tha se të dhënat e inteligjencës tregojnë se tre serbët e akuzuar për shpërthimin në Ibër-Lepenc kanë qenë të lidhur ngushtë me strukturat shtetërore të Serbisë.
    “Tashmë është në rrugë të mbarë hetimi i këtij rasti, ku janë siguruar prova se pikërisht tre serbët e akuzuar ishin në vendin e ngjarjes natën kritike, për ç’gjë falënderoj institucionet përkatëse të Republikës së Kosovës dhe FBI-në nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës për punën profesionale të kryer në këtë rast”, tha Kurti përmes një postimi në Facebook.
    Sipas tij, gjykimi në këtë rast “do ta dëshmojë se të akuzuarit ishin pjesë e strukturave ilegale të Serbisë, të lidhur ngushtë me mikun e [presidentit të Serbisë Aleksandar] Vuçiçit, terroristin Millan Radoiçiq, dhe strukturat tjera shtetërore të Serbisë që planifikuan dhe urdhëruan sulmin terrorist”.
    Kurti iu referua ish-nënkryetarit të Listës Serbe, partisë më të madhe të serbëve në vend, Millan Radoiçiç, të cilin autoritetet kosovare e kërkojnë me fletarrestim për vepra të ndryshme penale, përfshirë për një sulm vdekjeprurës kundër Policisë së Kosovës në veri të vendit më 2023.
    Radoiçiçit e mori përgjegjësinë për atë sulm ku u vra një rreshter kosovar.
    Gjatë përleshjeve që pasuan u vranë edhe tre sulmues serbë./ REL

  • Polonia do të nisë ndërtimin e centralit të saj të parë bërthamor

    Polonia do të nisë ndërtimin e centralit të saj të parë bërthamor

    Ndërtimi i centralit të parë bërthamor të Polonisë do të fillojë tani, pasi Komisioni Evropian miratoi kërkesën e Varshavës për të ndarë 14.2 miliardë euro ndihmë shtetërore për projektin.
    Vendimi u mirëprit nga kryeministri Donald Tusk, i cili tha në një mbledhje të kabinetit se kjo do të thotë që “ndërtimi do të jetë në gjendje të fillojë menjëherë”, që këtë muaj.
    Centrali bërthamor, i cili do të ketë një kapacitet deri në 3.75 gigavat (GW), do të ndërtohet në bregdetin verior të Detit Baltik të Polonisë.

    Pritet të fillojë funksionimin në gjysmën e dytë të viteve 2030.

  • Në Paris mblidhen aleatët për planin e paqes, Putin: Po ecim përpara me një ritëm të qëndrueshëm

    Në Paris mblidhen aleatët për planin e paqes, Putin: Po ecim përpara me një ritëm të qëndrueshëm

    Lufta në Ukrainë ka hyrë në ditën e 1,387-të, ndërsa zhvillimet diplomatike dhe ushtarake po intensifikohen.

    Të shtunën, zyrtarë të lartë nga Ukraina, SHBA-ja, Franca, Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar pritet të takohen në Paris për të diskutuar planin e paqes për Kievin.
    Ky takim vjen para një samiti të rëndësishëm që do të mbahet të hënën në Berlin, ku pritet të marrin pjesë kryeministri britanik Keir Starmer dhe presidenti francez Emmanuel Macron, sipas kancelarit gjerman Friedrich Merz.
    Pjesëmarrja e ish-presidentit amerikan Donald Trump në këtë samit mbetet ende e paqartë, duke shtuar pasiguri mbi qasjen amerikane në këtë fazë kritike të konfliktit.
    Putin: “Iniciativa strategjike është në duart tona”
    Nga Moska vijnë deklarata të forta. Gjatë një videokonference me komandantët ushtarakë, presidenti rus Vladimir Putin tha se “iniciativa strategjike është plotësisht në duart e Forcave të Armatosura Ruse”, duke theksuar se përparimi në rajonet e Donetskut, Luganskut, Zaporizhias dhe Khersonit “po vazhdon në mënyrë progresive dhe të qëndrueshme”.
    Kremlini njoftoi gjithashtu se operacionet në terren mbeten aktive dhe se objektivat strategjike po ndiqen sipas planeve të ushtrisë ruse.
    Nga ana tjetër, pala ukrainase ka marrë përgjegjësinë për një sulm me dron ndaj një platforme nafte në Detin Kaspik. Sulmi konsiderohet një tjetër sinjal i zgjerimit të objektivave të Ukrainës për të prekur infrastrukturën energjetike ruse përtej zonave të zakonshme të konfliktit.

    Top Channel

  • Kërcënimet gjeopolitike në rritje, BE-ja shtrëngon rregullat për kontrollin e investimeve të huaja

    Kërcënimet gjeopolitike në rritje, BE-ja shtrëngon rregullat për kontrollin e investimeve të huaja

    Parlamenti Evropian dhe shtetet anëtare të BE-së po ndërmarrin hapa për të parandaluar rivalët si Kina, që t’i “shndërrojnë” investimet e tyre në armë.

    Shtetet anëtare të Bashkimit Evropian dhe Parlamenti Evropian kanë arritur një marrëveshje për të forcuar kontrollin e investimeve të huaja në bllok, ndërsa tensionet rriten për shkak të investimeve nga vende të tilla si Kina.

    Parlamenti kishte kërkuar një shqyrtim të gjerë të investimeve të huaja direkte, por janë shtetet anëtare të BE-së ato që kanë autoritetin përfundimtar mbi shqyrtimet e investimeve. Të dyja palët tani kanë rënë dakord për një tekst të përbashkët që forcon rregullat ekzistuese.

    Sipas marrëveshjes, shqyrtimet e detyrueshme tani do të mbulojnë pajisjet ushtarake, inteligjencën artificiale, teknologjitë kuantike, gjysmëpërçuesit, lëndët e para, infrastrukturën e transportit dhe atë digjitale, madje edhe sistemet zgjedhore.

    “Duke kërkuar që të gjitha shtetet anëtare të zbatojnë një mekanizëm shqyrtimi dhe duke forcuar bashkëpunimin midis tyre, rregullorja mbyll boshllëqet e mundshme për investimet me rrezik të lartë në tregun e brendshëm”, tha eurodeputeti Bernd Lange, kryetar i komitetit të tregtisë së Parlamentit.

    Ai shtoi se negociatorët e Parlamentit “kanë avokuar me sukses për një fushëveprim minimal më të gjerë të mekanizmave kombëtarë të shqyrtimit, duke siguruar që investimet në sektorë veçanërisht kritikë duhet të shqyrtohen nga të gjitha shtetet anëtare”.

    Mbrojtja e sigurisë ekonomike të Evropës

    Korniza e ripërpunuar rrjedh nga një iniciativë e Komisionit Evropian për të forcuar mbrojtjen ekonomike të BE-së.

    “Në muajt e fundit, është bërë e qartë se konteksti gjeopolitik ka ndryshuar ndjeshëm”, tha një diplomat i BE-së të enjten. “Tregtia nuk mund të shihet më gjithmonë si një transaksion neutral midis operatorëve të pavarur ekonomikë.”

    Ai vuri në dukje se disa raste të kohëve të fundit “demonstruan se instrumentet ekonomike janë përdorur si armë kundër Evropës për qëllime gjeopolitike”.

    Në shtator, Holanda e vendosi prodhuesin e çipave Nexperia, me seli në Holandë dhe në pronësi kineze, nën mbikëqyrje shtetërore, nga shqetësimi se njohuritë kritike nga objektet e saj evropiane mund të ktheheshin përsëri në Kinë.

    Pekini u përgjigj duke kufizuar eksportet e çipave në Evropë, duke kërcënuar kështu industrinë automobilistike të BE-së, e cila mbështetet shumë në këto komponentë. Edhe pse një marrëveshje SHBA-Kinë përfundimisht i riktheu eksportet, tensionet midis Pekinit dhe Hagës mbeten të larta.

    BE-ja ka pasur një mekanizëm bashkëpunimi për shqyrtimin e investimeve të huaja direkte që nga tetori i vitit 2020, por rezistenca fillestare ishte e fortë.

    “Në fillim, disa aktorë ekonomikë në të gjithë Evropën ngurronin të (zbatonin) një shqyrtim të tillë”, tha një burim parlamentar për Euronews. “Çështjet e investimeve janë thelbësore për ta dhe ndonjëherë ata nuk i shohin rreziqet.”

    Sipas rregullave të BE-së, Komisioni mund të kërkojë informacion dhe të japë opinione, por nuk mund ta detyrojë një shtet anëtar të shqyrtojë dhe bllokojë një investim.

    Për më tepër, një rregullore e vitit 2023 prezantoi një regjim të ri shqyrtimi për subvencionet jashtë BE-së të dhëna kompanive që operojnë në bllok – një tjetër veprim që e vendos Kinën fort në qendër të vëmendjes./ Euronews.