Lajmidites.com

Category: Shëndetësi

  • Vetmia në tryezë rrit rreziqet për shëndetin e të moshuarve!

    Vetmia në tryezë rrit rreziqet për shëndetin e të moshuarve!

    Një studim i fundit zbulon se të moshuarit që hanë shpesh vetëm përballen me rreziqe të mëdha për shëndetin e tyre. Ata janë më të prirur ndaj kequshqyerjes, sepse mungesa e motivimit për të përgatitur vakte të shëndetshme shpesh çon në ushqim të pabalancuar. Përveç kësaj, vetmia gjatë vakteve mund të ndikojë negativisht në humor dhe të rrisë ndjenjën e izolimit social.

    Të ngrënit së bashku nuk është thjesht një akt i thjeshtë i ushqimit. Ai ofron mundësinë për ndërveprim social dhe mbështetje emocionale, duke ndihmuar në reduktimin e ndjenjës së vetmisë dhe stresit. Bisedat gjatë vakteve mund të stimulojnë trurin dhe të mbajnë mendjen aktive, duke ndihmuar në parandalimin e rënies së funksioneve njohëse.

    Përveç përfitimeve sociale, vakte të përbashkëta gjithashtu nxisin zakone ushqimore më të shëndetshme. Kur ushqehemi me të tjerët, shpesh përpiqemi të konsumojmë më shumë larmi ushqimesh dhe të mbajmë porcione më të balancuara. Kyç kombinim i ushqimit të mirë dhe ndërveprimit social përmirëson shëndetin e përgjithshëm dhe cilësinë e jetës për të moshuarit, duke e bërë çdo vakt më shumë se thjesht ushqim, një moment lidhjeje dhe kujdesi.

    Prandaj, të ftojmë të moshuarit të hanë së bashku mund të jetë një hap i thjeshtë, por i fuqishëm për shëndetin dhe mirëqenien e tyre.

  • Shkencëtarët identifikojnë burimin kryesor të kancerit më agresiv të vezoreve

    Shkencëtarët identifikojnë burimin kryesor të kancerit më agresiv të vezoreve

    Shkencëtarët kanë bërë një zbulim të madh që mund të ndihmojë në diagnostikimin më të hershëm dhe trajtimin më të mirë të kancerit të vezoreve, sipas ”The Guardian”.

    Studimi fokusohet te një lloj kanceri shumë agresiv i quajtur karcinomë seroze me gradë të lartë (HGSC), i cili është një nga shkaqet kryesore të vdekjeve nga kanceri tek gratë.

    Një problem i madh me këtë kancer është se zakonisht zbulohet vetëm kur është përhapur, gjë që e bën shumë të vështirë trajtimin dhe shumica e grave jetojnë më pak se pesë vjet pas diagnozës.

    Deri më tani, mjekët dyshonin se HGSC-ja fillonte në tubat fallopiane dhe jo në vezore, por nuk dihej saktësisht cilat qeliza ishin burimi.

    Studimi i ri nga “Cornell University”, udhëhequr nga Dr. Alexander Nikitin, tregon se qelizat “pre-ciliated tubal epithelial cell” (qeliza epiteliale para-cilie) në tubat fallopiane janë burimi më i mundshëm i HGSC-së. Këto qeliza janë në mes të ndryshimit nga qelizat burimore në qeliza të pjekura me cili (strukturat e vogla që ndihmojnë lëvizjen e vezëve dhe lëngjeve).

    Kur dy gjene kryesore kundër kancerit, TP53 dhe RB1, ishin çaktivizuar në këto qeliza te minjtë e modifikuar gjenetikisht, kanceri filloi të zhvillohej shpejt. Po ashtu, gjeni Krt5 rezultoi shumë aktiv dhe mund të përdoret si tregues i hershëm për diagnostikim.

    Ky zbulim është i rëndësishëm sepse mund të çojë në diagnostikim më të hershëm, trajtime të personalizuara dhe testime të reja për parandalimin e kancerit të vezoreve.

    Edhe pse studimi është kryer te minjtë, anatomia e tubave fallopiane te njerëzit është shumë e ngjashme, kështu që zbulimet mund të aplikohen edhe tek njerëzit.

    Në thelb: studiuesit identifikuan qelizat pre-ciliated të tubave fallopiane si burimin kryesor të kancerit ovarian agresiv, gjë që mund të ndihmojë në diagnostikim dhe trajtim më të hershëm dhe të efektshëm.

  • Si vendos truri se cilat kujtime të ruajë?

    Si vendos truri se cilat kujtime të ruajë?

    Kujtimet më të qëndrueshme janë rezultat i një mekanizmi në zhvillim të vazhdueshëm. Kujtesa afatgjatë rregullohet nga një rrjedhë kohëmatësish molekularë që aktivizohen në momente të ndryshme, madje edhe gjatë periudhave të gjata kohore, dhe që vendosin nëse një kujtim do të ruhet përgjithmonë apo do të fshihet.

    Rezultatet e gjetura nga studimi i botuar në revistën ”Nature”, në koordinim me universitetin ”Rockefeller” në Nju Jork mund të na ndihmojnë të kuptojmë më mirë çrregullimet e kujtesës si ato të shkaktuara nga sëmundja e Alzheimerit.

    Për shembull, mund të na lejojë të anashkalojmë zonat e dëmtuara të trurit dhe të drejtojmë kujtimet përmes qarqeve alternative.

    Hulumtuesit e udhëhequr nga Priya Rajasethupathy kërkuan t’u përgjigjen pyetjeve themelore se si formohet kujtesa, duke vëzhguar sjelljen e minjve në një sistem realiteti virtual dhe më pas duke studiuar mekanizmat në veprim në trurin e tyre, ndërsa ata formonin kujtime pak a shumë të qëndrueshme.

    Të dhënat e mbledhura lejuan identifikimin e tre rregullatorëve kryesorë që veprojnë në zona të ndryshme të trurit.

    Informacioni që duhet të mbahet mend fillimisht ruhet në zonën e trurit të quajtur hipokampus, ku aktivizohet kohëmatësi i parë molekular, i quajtur ”Camta 1”.

    Pas njëfarë kohe, hyn në funksion kohëmatësi i dytë, Tcf4, i cili lejon ruajtjen e kujtesës dhe së fundmi, kohëmatësi Ash1l konsolidon më tej kujtesën afatgjatë.

  • “Do shtohen sëmundjet”/ Vaksinat për hepatitin B, SHBA heq rekomandimin, ekspertët ngrenë alarmin

    “Do shtohen sëmundjet”/ Vaksinat për hepatitin B, SHBA heq rekomandimin, ekspertët ngrenë alarmin

    Komiteti Keshillues për Praktikat e Imunizimit në Departamentin Amerikan të Shëndetësisë i dha fund këte të premte rekomandimit për të vaksinuar foshnjat e porsalindura kundër virusit të Hepatitit B menjëherë pas Lindjes.
    Paneli i Këshilltarëve voti me 8 vota pro dhe 3 kundër për të mbështetur vendimmarrjen e bazuar tek cdo individ duke thënë se duhet të jenë prindërit ata që do të vendosin nëse duan që të porsalindur të vaksinohen menjëherë.
    Në muajin qershor Sekretari Amerikan I Shëndetësisë Robert F Kennedy Junior, shkarkoi të Gjithë Anëtaret e Komiteti Keshillues për Praktikat e Imunizimit duke I zëvendësuar ato me ekspertë që janë kundër vaksinave. Në Shtetet e Bashkuara të porsalindurit janë vaksinuar menjëherë me vaksinën kundër Hepatiti B që nga vitit 1991 dhe që ateherë sipas ekspertëve vaksinat kanë parandaluar rreth 90 mijë vdekje.
    Udhezimi I ri sugjeron gjithashtu që foshnjat që duan të marrin një doze të kësaj vaksine nuk duhet ta marrin menjëherë pas lindjes por dy muaj pas saj. Komiteti Keshillues për Praktikat e Imunizimit në Departamentin Amerikan të Shëndetësisë megjithatë theksoi në rekomandimin e kësaj të premteje se foshnjat të cilat kanë lindur nga nëna të prekura nga Hepatiti B, duhet ta marrin vaksinën menjëherë pas lindjes.
    Ekspertët e Shëndetit Publik në Shtetet e Bashkuara kanë shprehur shqetësime se Sugjerimet më të fundit do të ngrenë shqetësime të pabaza për sigurinë e vaksinave , duke inkurajuar disa njerëz që të mos e marrin vaksinën. Për pasojë dicka e tillë do të sillte shtim të sëmundjeve dhe viruseve.
    Hepatiti B është një infeksion i mëlçisë që përhapet nëpërmjet kontaktit të drejtpërdrejtë me lëngjet trupore dhe mund të çojë në probleme të rrezikshme shëndetësore duke përfshirë Kancer, apo edhe dështim të mëlicisë.
    Gratë shtatzëna që kanë hepatit B gjithashtu mund ta transmetojnë virusin tek të porsalindurit gjatë lindjes, gjë që mund të çojë në infeksione kronike që mund të dëmtojnë mëlçinë. Personat e infektuar me Hepatit B nuk kanë gjithmonë simptoma, që do të thotë se mund të mos jenë të vetëdijshëm se e mbajnë virusin dhe mund ta përhapin atë ndërsa kujdesen për fëmijët dhe foshnjat.

  • Çfarë është ‘kutia e zezë’ tek ilaçet dhe si i mbron pacientët?

    Çfarë është ‘kutia e zezë’ tek ilaçet dhe si i mbron pacientët?

    Një kuti e zezë te një ilaç ose produkt shëndetësore tingëllon frikësuese, veçanërisht kur publikohet ose hiqet papritur nga paketimi.

    Kjo ndodhi me 10 nëntor 2025, kur Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) njoftoi heqjen e këtij paralajmërimi nga terapia hormonale për menopauzën. Por çfarë përfaqëson realisht ky paralajmërim dhe pse është i rëndësishëm?

    “Kutia e zezë” është njoftimi më i fortë i sigurisë që FDA-ja vendos për një ilaç. Ajo shërben për të paralajmëruar mjekët dhe farmacistët se një medikament mund të ketë rreziqe serioze për shëndetin, përfshirë rrezikun për lëndime të rënda apo vdekje. Këta profesionistë janë të detyruar t’ua komunikojnë këto rreziqe edhe pacientëve.

    Këto paralajmërime përfshihen në fletëudhëzimin zyrtar të ilaçit, i cili është dokumenti zyrtar që shoqëron çdo medikament me recetë. Ky dokument u jep profesionistëve të shëndetit informacion mbi përdorimin e saktë, dozimin, provat klinike dhe të gjitha rreziqet e mundshme. Kërkesa për këto udhëzime rrjedh nga një ligj i miratuar në vitin 1966 për mbrojtjen e konsumatorit.

    FDA-ja ndan rreziqet në “masa paraprake” dhe “paralajmërime”. Masat paraprake lidhen me dëmtime të lehta ose të moderuara, ndërsa paralajmërimet tregojnë rreziqe serioze. Më të rëndat prej tyre janë paralajmërimet e “kutisë së zezë”, të cilat vendosen brenda një kutie të zezë për të tërhequr vëmendjen maksimale. Sipas një studimi të vitit 2022, mbi 400 medikamente kanë aktualisht një paralajmërim të tillë.

    Shembuj tipikë janë disa antidepresivë, të cilët rrisin rrezikun e vetëvrasjes në javët e para të përdorimit, sidomos te fëmijët dhe të rinjtë. Një tjetër është klozapina, e përdorur për skizofreninë, e cila mund të ndalojë prodhimin e qelizave të bardha të gjakut dhe të shtojë rrezikun për infeksione vdekjeprurëse. Terapia hormonale për menopauzën mori paralajmërim në vitin 2003 për shkak të rrezikut për kancer gjiri, por të dhënat e reja treguan se për gratë 50–60 vjeçe është e sigurt, ndaj paralajmërimi u hoq në vitin 2025.

    Këto paralajmërime ndikojnë drejtpërdrejt në vendimet e mjekëve për përshkrimin e barnave dhe luajnë gjithashtu rol ligjor në rastet e neglizhencës mjekësore. Ato nuk janë të përhershme: me daljen e të dhënave të reja, FDA-ja mund t’i shtojë, ndryshojë ose t’i heqë ato, në varësi të nivelit real të rrezikut. /The Conversation/ 

  • Ndërhyrjet estetik mund të shkaktojnë bllokim të enëve të gjakut, verbëri…

    Ndërhyrjet estetik mund të shkaktojnë bllokim të enëve të gjakut, verbëri…

    Ndërhyrjet estetike dhe injeksionet në fytyrë janë kthyer në një trend masiv vitet e fundit, por bashkë me popullaritetin është rritur edhe rreziku.

    Ekspertët paralajmërojnë se këto procedura, që shpesh duken të thjeshta dhe të sigurta, mund të shkaktojnë komplikacione serioze, përfshirë bllokimin e arterieve që çon në deformime të fytyrës dhe madje verbëri. Ky paralajmërim vjen pas një studimi ndërkombëtar, ku përmes ekografisë u analizuan 100 raste komplikacionesh të shkaktuara nga këto injeksioni/ ndërhyrje estetike.

    Sipas studimit, klinikat duhet të kryejnë ekografi para çdo injeksioni në fytyrë, me qëllim identifikimin e enëve të gjakut dhe shmangien e dëmtimit të tyre. Udhëheqësja e kërkimit, Dr. Rosa Sigrist nga Universiteti i São Paulo-s në Brazil, tha se edhe pse të rralla, rastet e “okluzionit vaskular”, kur mbushësi injektohet në ose pranë arterieve  mund të rezultojnë fatale për indet e fytyrës.

    “Komplikacionet e tilla mund të shkaktojnë nekrozë, deformime të fytyrës, verbëri dhe në raste ekstreme goditje në tru”, deklaroi Dr. Sigrist. Ajo shtoi se zonat rreth hundës janë veçanërisht të rrezikshme, pasi enët e gjakut komunikojnë me struktura shumë delikate të kokës.

    Studimi u zhvillua midis majit 2022 dhe prillit 2025 në disa qendra ndërkombëtare radiologjie dhe dermatologjie në Brazil, Kolumbi, Kili, Holandë dhe SHBA. Rezultatet do të prezantohen këtë javë në takimin vjetor të Shoqatës Radiologjike të Amerikës së Veriut.

    Nga analiza me ekografi, studiuesit zbuluan se në gati gjysmën e rasteve kishte mungesë qarkullimi në enët e vogla të gjakut të fytyrës, ndërsa në një të tretën e rasteve nuk kishte qarkullim as në enë më të mëdha. Sipas Dr. Sigrist, përdorimi i ekografisë si gjatë planifikimit ashtu edhe gjatë trajtimit të komplikacioneve lejon injektimin e saktë të ilaçit për shpërbërjen e mbushësit, duke ulur nevojën për doza të mëdha.

    Edhe Shoqata Britanike e Kirurgëve Plastikë Estetikë (BAAPS) mbështet përdorimin e ekografisë, ndonëse thekson se ende nuk konsiderohet standard i detyrueshëm në klinikat estetike. Presidentja e shoqatës, Nora Nugent, tha se hartëzimi i enëve të gjakut para trajtimit rrit ndjeshëm sigurinë e pacientëve dhe se profesionistët e pakualifikuar përbëjnë rrezik të madh.

    Ndërkohë, qeveria britanike ka paralajmëruar masa të reja për rregullimin e procedurave estetike. Sipas propozimeve, procedurat me rrezik të lartë, përfshirë “Brazilian butt lift”, do të kryhen vetëm nga profesionistë të kualifikuar. Klinikat që ofrojnë mbushës dhe botoks do të kenë detyrimin të plotësojnë standarde të reja licencimi. Konsultimi publik për këto ndryshime pritet të hapet në fillim të vitit 2026, ndërsa vendimi final do t’i takojë Parlamentit britanik.

  • A ndryshojnë ëndrrat tona teksa plakemi?

    A ndryshojnë ëndrrat tona teksa plakemi?

    Mund të supozojmë se fëmijët shohin makthe me përbindësha nën shtrat, ndërsa të rriturit ëndërrojnë ngjarje stresuese si afatet. Por a ka vërtet prova shkencore që tregojnë se ëndrrat ndryshojnë me moshën?

    Edhe pse ka mekanizma të besueshëm që shpjegojnë se si plakja mund të ndikojë në ndryshimin e ëndrrave me kalimin e kohës, shumë pak kërkime e kanë shqyrtuar këtë temë.

    “Ëndërrimi varet nga sistemet nervore të përfshira në imagjinatë, kujtesë dhe emocione, të gjitha këto zhvillohen dhe riorganizohen me moshën,” tha për Live Science dr. Giulio Bernardi, drejtues i grupit të kërkimit SPACE (Sleep, Plasticity, and Conscious Experience) në Shkollën IMT për Studime të Avancuara Lucca në Itali. Megjithatë, “çuditërisht pak studime kanë shqyrtuar në mënyrë sistematike se si ëndrrat ndryshojnë nëpër fazat e jetës.”

    Studimet që e kanë hetuar këtë kanë treguar se njerëzit priren t’i raportojnë ëndrrat ndryshe në etapa të ndryshme të jetës. Ndërsa ëndërrimtarët e rinj i shohin dhe i përjetojnë më gjallërisht, njerëzit më të moshuar raportojnë situata më të ndërlikuara dhe më pak emocionale.

    Një nga shpjegimet më të thjeshta dhe më të zakonshme për mënyrën se si përshtaten dhe evoluojnë ëndrrat tona quhet “hipoteza e vazhdimësisë”, e propozuar për herë të parë në vitin 1971.

    Sipas kësaj teorie, ëndrrat tona priren të pasqyrojnë atë që po përjetojmë në jetën zgjuar, nëse jemi në pushime, mund të shohim diell e rërë kur flemë, por nëse jemi të shqetësuar për punën, mund të ‘transportohemi’ sërish në zyrë. Por në fund, paralelet mes gjumit dhe realitetit thonë shumë pak për arsyen se pse ëndrrat tona mund të ndryshojnë teksa rritemi.

    “Ndryshimet në ëndërrim gjatë jetës pasqyrojnë ndërveprimin e ndërlikuar mes zhvillimit të trurit, arkitekturës së gjumit dhe pjekurisë njohëse-emocionale,” tha Bernardi. Gjithçka, nga kujtesa te cilësia e gjumit, ndikon në mënyrën se si i përjetojmë ëndrrat dhe pasojat e tyre: “Këta faktorë përcaktojnë jo vetëm sa gjallërisht krijohen ëndrrat gjatë gjumit, por edhe sa të mundshme janë të mbahen mend kur zgjohemi.”

    Si ndryshojnë ëndrrat me moshën

    Kërkimi themelor mbi ëndrrat e fëmijëve u krye nga studiuesi i gjumit David Foulkes, nga vitet 1970 deri në vitet 1990. Sipas tij, ëndrrat e fëmijëve priren të jenë të thjeshta, ato përfshijnë kafshë, objekte statike dhe ndërveprime të thjeshta. (Megjithatë, kërkimi mbi ëndrrat e fëmijëve është i vështirë, sepse rezultatet varen nga aftësia e fëmijës për të kuptuar çfarë është ëndrra dhe si ta tregojë atë.)

    Në adoleshencë, ëndrrat bëhen më të shpeshta dhe më të gjalla, duke pasqyruar ndryshimet e shumta që përjetojmë në jetë. Adoleshentët më të vegjël raportojnë ëndrra rreth rënies, ndjekjes dhe përballjes me përbindësha ose kafshë, ndërsa të rinjtë më të rritur ëndërrojnë më shumë rreth stresit të shkollës dhe marrëdhënieve të reja.

    Në jetën e rritur, ëndrrat zakonisht bëhen më të zakonshme e më pak dramatike. Një studim zbuloi se të rriturit dhe të moshuarit shohin shpesh ëndrra ku mbërrijnë diku me vonesë ose ku “përpiqen vazhdimisht të bëjnë diçka”, më shpesh se grupmoshat e tjera. Ëndrrat e çuditshme dhe makthet vazhdojnë të shfaqen, por agresiviteti i adoleshencës venitet, ndërsa kompleksiteti i ëndrrave fillon të pasqyrojë edhe më shumë jetën e zgjuar.

    Studimet tregojnë se në pleqëri, njerëzit nuk raportojnë aq shumë ëndrra. Shumë përjetojnë edhe “ëndrra të bardha”, ku mbajnë mend që kanë parë një ëndërr, por nuk rikujtojnë çfarë ka ndodhur. Në pjesë, kjo shpjegohet nga cilësia më e dobët e gjumit te të moshuarit, por një pjesë tjetër lidhet me aftësinë për të kujtuar saktë dhe përshkruar përvojën e ëndrrës, një aftësi që ndryshon me moshën.

    “Ëndërrimi përkufizohet si përvoja subjektive që ndodh gjatë gjumit,” tha për Live Science Michael Schredl, drejtues i laboratorit të gjumit në Institutin Qendror të Shëndetit Mendor në Gjermani. “Ajo që marrim ne është vetëm ëndrra ose rrëfimi i ëndrrës, pra rikujtimi i asaj që ka ndodhur në gjumë.”

    Në fund të jetës, dhe gjatë procesit të vdekjes, njerëzit shpesh raportojnë se shohin të afërm të ndjerë dhe vizione të mbledhjes së gjërave e përgatitjes për një udhëtim në ëndrrat e tyre. Studimet mbi pacientët në azil kanë treguar se këto ëndrra janë shpesh qetësuese dhe u japin njerëzve paqe, duke pasqyruar reflektimin që shfaqet zakonisht në fund të jetës. / Live Science – Syri.net

  • Ishte planifikuar të luftonte herpesin, zbulohet vaksina që ndihmon në betejën kundër demencës

    Ishte planifikuar të luftonte herpesin, zbulohet vaksina që ndihmon në betejën kundër demencës

    Me rreth 10 milionë raste të reja të demencës çdo vit në mbarë botën, komuniteti shkencor po intensifikon kërkimet për mënyra efikase që mund të parandalojnë ose ngadalësojnë zhvillimin e saj.

    Përveç faktorëve të njohur të stilit të jetesës, të dhëna të reja shkencore kanë nxjerrë në pah një armë të papritur mbrojtëse: vaksinën kundër herpesit zoster.

    Vaksina që mund të mbrojë trurin

    Një analizë e kryer nga studiuesit në Shkollën e Mjekësisë të Stanfordit zbuloi se të moshuarit e vaksinuar kundër herpesit zoster kishin 20% më pak gjasa të zhvillonin demencë brenda shtatë viteve, krahasuar me personat e pavaksinuar. Studimi, i botuar kohë më parë në ‘Nature’, mbështetet në hipotezën se viruset që prekin sistemin nervor mund të rrisin rrezikun e demencës.

    Në vazhdim, një studim tjetër i botuar në ‘Cell’ nxori në pah se e njëjta vaksinë mund të ngadalësojë përparimin e demencës edhe tek ata që janë tashmë të diagnostikuar.

    Herpes zoster, i shkaktuar nga virusi varicella-zoster, është një infeksion i dhimbshëm që rikthehet vite pas infeksionit fillestar me variçelë. Ndërkohë, demenca prek mbi 55 milionë njerëz globalisht, duke e bërë kërkimin për faktorët që ndikojnë në zhvillimin e saj një përparësi ndërkombëtare.

    Studime të mëhershme kanë sugjeruar një lidhje midis vaksinës dhe uljes së rrezikut të demencës, por nuk mund të përjashtonin ndikimin e stilit të jetesës së njerëzve të vaksinuar.

    Një përparësi e madhe kërkimore erdhi nga programi i vaksinimit në Uells, i cili më 1 shtator 2013 vendosi të vaksinojë vetëm personat që ishin saktësisht 79 vjeç. Ata që ishin 78 ose 80 vjeç nuk u përfshinë menjëherë.

    Kjo krijoi një mundësi të rrallë: krahasimin e dy grupeve pothuajse identike, sikur të ishin pjesë e një prove klinike.

    Analiza përfshiu të dhënat e më shumë se 280,000 të moshuarve dhe dha rezultate të qarta.

    Çfarë zbuluan studiuesit pas 7 vitesh?

    Rënien e rasteve të herpesit zoster me 37% te të vaksinuarit.

    20% ulje të rrezikut të demencës në krahasim me të pavaksinuarit.

    Më pak raste të dëmtimit të lehtë njohës brenda 9 viteve.

    Tek personat tashmë të diagnostikuar me demencë, vaksina ishte e lidhur me mbijetesë më të lartë dhe përparim më të ngadalshëm të sëmundjes.

  • Rritja e fëmijëve me mbështetjen e ChatGPT, cilat pyetje bëjnë më shpesh prindërit

    Rritja e fëmijëve me mbështetjen e ChatGPT, cilat pyetje bëjnë më shpesh prindërit

    Inteligjenca artificiale po bëhet një mjet i dobishëm për prindërit në menaxhimin e vendimeve dhe temave të vështira.

    Sipas hulumtimeve, nënat dhe baballarët modernë janë gjithnjë e më të hapur ndaj përdorimit të inteligjencës artificiale për t’i ndihmuar me vendimet prindërore .

    Një raport tregoi se tre nga 10 prindër të fëmijëve nën moshën 18 vjeç kanë përdorur inteligjencën artificiale për t’u dhënë këshilla fëmijëve të tyre , ndërsa 33 përqind e kanë konsideruar ta bëjnë këtë, raporton Zaphetna.rs.

    Prindërit më shpesh e përdorin inteligjencën artificiale për të ndihmuar me detyrat e shtëpisë (45 përqind) ose kur kërkojnë argëtim ose libra të përshtatshëm për moshën (39 përqind). Megjithatë, deri në 40 përqind do të drejtoheshin te mjete si Copilot ose ChatGPT nëse do të duhej të diskutonin tema të vështira si dhuna nga bashkëmoshatarët, pikëllimi për humbjen ose marrëdhëniet.

    Gjithashtu, 39 përqind e prindërve në një anketë me 5,000 të rritur e gjetën inteligjencën artificiale të dobishme për të shpjeguar tema më komplekse si ndryshimi i klimës ose puberteti, shkruan Express.co.uk.

    Harry Gove, zëdhënës i OnePoll, i cili kreu anketën, tha:

    “IA mund të ndihmojë vërtet në gjetjen e përgjigjeve për pyetjet ose zgjidhjeve për problemet shumë shpejt – dhe për prindërit që shpesh ekspozohen ndaj shumë pyetjeve dhe problemeve, mund të jetë një zgjidhje e thjeshtë dhe e shpejtë. Megjithatë, mbështetja te IA duhet të kufizohet kryesisht në kërkimin paraprak. Prindërit duhet të konsultohen me ekspertë kur është e nevojshme, por edhe të kërkojnë ndihmë dhe mbështetje nga miqtë dhe familja”, thotë Gove.

    Vetëm 37 përqind e prindërve të fëmijëve nën 18 vjeç që përdorin inteligjencën artificiale thanë se nuk e kanë konsideruar kurrë përdorimin e inteligjencës artificiale për të ndihmuar me vendimet prindërore ose për të kërkuar këshilla.

    Midis atyre që e bënë këtë, shumë e gjetën të dobishme për organizimin e jetës familjare. Kështu, 38 përqind e përdorën inteligjencën artificiale për të krijuar rutina për të fjetur dhe për të studiuar, dhe 35 përqind për planifikimin e vakteve dhe të ushqyerjes.

    Të tjerë kanë pranuar se e përdorin atë për inkurajim dhe vlerësim kur duan ta kuptojnë më mirë fëmijën e tyre – si sillet, çfarë bën dhe si rritet në përgjithësi.

    34 përqind e prindërve mbështeten te inteligjenca artificiale për të kontrolluar momentet zhvillimore, një e treta e përdorin atë për të menaxhuar ndryshimet në sjellje dhe 29 përqind madje drejtohen te robotët kur duan të mbështesin shëndetin mendor dhe mirëqenien emocionale të fëmijës së tyre.

    Megjithatë, edhe pse teknologjia po pranohet gjithnjë e më shumë në mjedisin familjar, 27 përqind e prindërve të anketuar besojnë se duhet bërë më shumë në institucionet arsimore.

    Dhe vetëm 29 përqind e fëmijëve thuhet se janë të interesuar për inteligjencën artificiale dhe e përdorin atë në mënyrë aktive. Pesëmbëdhjetë përqind e nënave dhe baballarëve thonë se fëmijët e tyre nuk i përdorin fare këto mjete, ndërsa 13 përqind pranojnë se i përdorin ato, por nuk bëjnë pyetje.

    Gove shton:

    “Bota po ndryshon, por ka ende punë për t’u bërë, si në aspektin e përqafimit të IA-së dhe aftësive të saj, ashtu edhe në aspektin e mbështetjes që IA mund të ofrojë në të vërtetë. Prindërit që përdorin IA-në për të ndihmuar në zgjidhjen e sfidave të prindërimit duhet të kontrollojnë gjithmonë se nga vjen ky informacion dhe, idealisht, të shkojnë direkt te ato burime për kontekst shtesë.”

    13 mënyrat kryesore se si prindërit modernë po e përdorin inteligjencën artificiale:

    Ndihmë me detyrat e shtëpisë ose projektet shkollore;

    Duke folur për tema të vështira (dhuna nga bashkëmoshatarët, pikëllimi për humbjen, marrëdhëniet);

    Gjetja e argëtimit ose librave të përshtatshëm për moshën;

    Shpjegimi i temave komplekse (p.sh. inteligjenca artificiale, ndryshimet klimatike, puberteti);

    Krijimi i rutinave (p.sh. koha e gjumit, orari i studimit);

    Menaxhimi i kohës para ekranit dhe zakoneve dixhitale;

    Planifikimi i vakteve dhe ushqyerjes për fëmijët;

    Lundrimi në sigurinë online dhe përdorimi i rrjeteve sociale;

    Kuptimi i momenteve të zhvillimit;

    Menaxhimi i sfidave të sjelljes;

    Zgjedhja e aktiviteteve ose hobive jashtëshkollore;

    Marrja e vendimeve në lidhje me kurset arsimore ose zgjedhja e një shkolle;

    Mbështetja e shëndetit mendor dhe mirëqenies emocionale të fëmijëve.

  • Vinin nga Serbia/ 51 ton misër bllokohen nga AKU, ishin me Aflatoksinë

    Vinin nga Serbia/ 51 ton misër bllokohen nga AKU, ishin me Aflatoksinë

    AKU ka bllokuar sot dy ngarkesa me misër që po vinte nga Serbia, pasi ka rezultuar se është i infektuar me Aflatoksinë. Ngarkesë që shkonte deri në 51 ton në total. Këtë e bën të ditur në një njoftim për mediat nga AKU. Njëra prej ngarkesave është kthyer mbrapsht, kurse tjetra është bllokuar këtu.
    Njoftimi i AKU
    Autoriteti Kombëtar i Ushqimit, në vijim të transparencës dhe informimit të publikut, bën me dije se në zbatim të legjilacionit në fuqi dhe Planit Vjetor të Kontrolleve Zyrtare në Pikat e Inspektimit Kufuar ka kryer mostrimin në dy ngarkesa me misër, ushqim për kafshë, të ardhura nga Serbia, të cilat pas kryerjes të analizimit laboratorik, janë konfirmuar me prani të Aflatoksinës B1.
    Për këtë arsye, njëra nga ngarkesat, është kthyer në vendin e origjinës, ndërsa ngarkesa tjetër është bllokuar me destinacion asgjesimin.
    AKU garanton opinionin publik se çdo produkt ushqimor i importuar, i nënshtrohet kontrolleve rigoroze për të garantuar produkte të sigurta ushqimore në mbrojtje të shëndetit të konsumatorëve.