Lajmidites.com

Category: Shëndetësi

  • Pse vitamina D ndonjëherë nuk vepron? Ndoshta po e merrni në kohën e gabuar

    Pse vitamina D ndonjëherë nuk vepron? Ndoshta po e merrni në kohën e gabuar

    Ushqimi, koha e marrjes dhe mënyra e kombinimit mund të përcaktojnë sa vërtetë përthithet vitamina D

    Vitamina D është thelbësore për shëndetin, por shpesh është e vështirë të merret në sasi të mjaftueshme vetëm përmes ushqimit. Prandaj suplementet janë bërë kaq të përhapura. Megjithatë, që vitamina D të përthithet si duhet dhe të ketë efekt maksimal, është e rëndësishme jo vetëm sa e merrni, por kur dhe si e merrni. Ndërsa disa preferojnë ta marrin në mëngjes dhe të tjerë në mbrëmje, çelësi qëndron te mënyra e duhur e përthithjes.

    Pse vitamina D duhet marrë me ushqim?

    Vitamina D është vitaminë e tretshme në yndyrë. Kjo do të thotë se nuk përzihet mirë me ujë, por përthithet më efektivisht kur merret së bashku me ushqime që përmbajnë yndyra të shëndetshme. Për këtë arsye, rekomandohet që suplementet e vitaminës D të merren gjatë një vakti, në mënyrë që absorbimi të jetë sa më i lartë.
    Studimet e mëparshme kanë treguar se: Marrja e vitaminës D gjatë vaktit më të madh të ditës rriti nivelet e saj në gjak me rreth 50% pas 2-3 muajsh.

    Një studim i vitit 2014 ndaj 50 të moshuarve tregoi se marrja e vitaminës D me një vakt të pasur me yndyrna rriti nivelet në gjak me 32% brenda 12 orësh, krahasuar me një vakt pa yndyrë.

    Burime të mira yndyrnash për absorbim më të mirë: avokado, arrat, farat, peshqit e yndyrshëm (si salmoni dhe sardelet), qumështi dhe produktet e plota, vezët, transmeton Telegrafi.
    A është më mirë ta merrni në mëngjes?

    Shumë njerëz zgjedhin mëngjesin sepse është më praktike dhe më e lehtë për t’u mbajtur mend. Nëse merrni disa suplemente gjatë ditës, marrja e vitaminës D me vaktin e mëngjesit mund të ndihmojë në krijimin e një rutine të qëndrueshme.

    Si ta mbani mend më lehtë?
    – përdorni kuti të përditshme për tableta
    – vendosni një alarm
    – mbajeni pranë tryezës së ushqimit si kujtesë vizuale
    A prish gjumin nëse merret në mbrëmje?

    Këtu rezultatet janë të përziera:

    Disa studime të vitit 2021 sugjerojnë se vitamina D mund të ndikojë në prodhimin e melatoninës, hormon që rregullon gjumin. Marrja e vitaminës D para gjumit mund të ulë përkohësisht nivelet e melatoninës dhe potencialisht të ndikojë tek disa njerëz.
    Studime më të reja (2024) tregojnë se suplementimi me vitaminë D në fakt mund të përmirësojë cilësinë e gjumit te shumë individë.

    Përfundimi: Ndikimi në gjumë është individual. Disa flenë më mirë, disa më keq.

    Pra, cili është koha më e mirë?

    Nuk ka një përgjigje absolute. Megjithatë:
    ▪ Më e rëndësishme se koha është ta merrni rregullisht.
    ▪ Merreni gjithmonë me një vakt që përmban yndyrna të shëndetshme.
    Ky kombinim është ai që siguron përthithjen dhe efektin më të mirë.

    Qoftë me mëngjes, qoftë me darkë, rëndësi ka që ju të ndiheni mirë, gjumi të mos prishet dhe rutina të jetë e qëndrueshme.
    Nëse keni paqartësi rreth dozës apo llojit të suplementit, gjithmonë konsultohuni me mjekun ose farmacistin. 

  • Evropianët janë të lodhur/ Çfarë do të duhej për të përmirësuar shëndetin mendor në punë?

    Evropianët janë të lodhur/ Çfarë do të duhej për të përmirësuar shëndetin mendor në punë?

    Vendi modern i punës po i lodh punonjësit në të gjithë Evropën – dhe askush nuk e di saktësisht se çfarë të bëjë në lidhje me këtë.

    Pothuajse gjysma e punëtorëve në 30 vende thonë se kanë ngarkesa të tepërta pune, 34 përqind mendojnë se puna e tyre nuk njihet dhe 16 përqind thonë se përballen me dhunë ose ngacmim verbal në vendin e punës, sipas një ankete të publikuar më parë këtë vit nga Agjencia Evropiane për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë.

    Pavarësisht një vale vëmendjeje të korporatave ndaj mirëqenies, presionet tregojnë pak shenja lehtësimi. Më herët këtë vit, studiuesit në Australi identifikuan një “paradoks mbizotërues”: Vendet dhe kompanitë po investojnë më shumë se kurrë në mirëqenien mendore – por shëndeti mendor i punonjësve duket se vetëm sa po përkeqësohet.

    “Sidomos pas pandemisë, përjetuam këtë rritje të numrit të njerëzve që përjetonin probleme të shëndetit mendor, veçanërisht [ato] të shkaktuara nga ose të lidhura me punën, përfshirë lodhjen nga puna”, tha për Euronews Health Sonia Nawrocka nga Instituti Evropian i Sindikatave (ETUI).

    Kompanitë në Evropë shpenzuan rreth 19.6 miliardë dollarë (16.9 miliardë euro) në vitin 2023 për nisma për mirëqenien në vendin e punës – duke filluar nga nismat e vetëdijes dhe menaxhimit të stresit deri te trajnimi individual për shëndetin mendor – dhe sot, rreth 29 përqind e punëtorëve evropianë kanë qasje në to.

    Megjithatë, hulumtimet tregojnë se këto programe shpesh dështojnë të adresojnë çështjet strukturore të njohura si rreziqe psikosociale: tendosja në punë, orët e gjata të punës, pasiguria në punë, mungesa e njohjes dhe ngacmimi – për të mos përmendur ndryshimet e përgjithshme ekonomike dhe teknologjike që po riformësojnë vetë punën.

    «Kjo çështje nuk ka të bëjë absolutisht me, ‘Ja ku është një orë joge, rregullo veten’», tha Manal Azzi, një specialiste e lartë e sigurisë dhe shëndetit në punë në Organizatën Ndërkombëtare të Punës (ILO).

    Ekspertët thonë se mirëqenia e punonjësve duhet të jetë një qëllim afatgjatë dhe holistik, në vend të një programi ad-hoc të hartuar nga ekipi i burimeve njerëzore (HR) të një kompanie ose i informuar nga pikëpamjet personale të një drejtuesi ekzekutiv.

    “Mendoj se kjo mungon vërtet në vendin e punës për momentin – është shumë e thjeshtë, shumë mekanike dhe nuk po marrim rezultate”, tha për Euronews Health Jolanta Burke, një studiuese e psikologjisë pozitive dhe profesoreshë e asociuar në Kolegjin Mbretëror të Kirurgëve në Irlandë (RCSI).

    Si të lehtësoni ngarkesën e shëndetit mendor

    Ndërkohë, Azzi tha se qasja e një kompanie ndaj rekrutimit, ngritjeve në detyrë, rishikimeve të performancës, stilit të menaxhimit, komunikimit dhe burimeve, të gjitha ndikojnë në përvojat e punëtorëve – dhe të gjitha janë mundësi për të krijuar vende pune më të shëndetshme mendërisht.

    Sipas një raporti nga kompania e teknologjisë shëndetësore TELUS Health, menaxherët që drejtojnë ekipe mendërisht të shëndetshme dhe produktive kanë tendencë të ndajnë pesë tipare: kujdes të vërtetë për mirëqenien e stafit, një qasje të orientuar drejt ekipit që shmang konkurrencën e pashëndetshme, përfshirje, vendosmëri dhe aftësi për të krijuar një ndjenjë qëllimi përtej detyrave të përditshme.

    Disa biznese po testojnë reforma më të gjera. Kompanitë në Mbretërinë e Bashkuar, Gjermani, Irlandë dhe Islandë kanë eksperimentuar me javë pune katër-ditore , me studime të hershme që tregojnë se ato mund të ndihmojnë në uljen e rrezikut të lodhjes nga stresi dhe përmirësimin e shëndetit të përgjithshëm.

    Megjithatë, Azzi tha se shumë punëdhënës ende ngurrojnë të adresojnë rreziqet psikosociale në vendin e punës.

    «Ne kemi rezistencë nga punëdhënësit për të marrë përsipër këtë përgjegjësi të madhe… dhe gjithashtu buxhetin që mund të prekë», tha Azzi. «Ekziston gjithashtu një mungesë mirëkuptimi dhe mungesë ndërgjegjësimi për atë për të cilën po flasim».

    Këtu Nawrocka do të donte të shihte ndryshime në politika. Suedia, për shembull, ka rregullore mbi frikësimin në vendin e punës dhe ngarkesat e punës të pashëndetshme, ndërsa Franca, Belgjika dhe Portugalia kanë ligje për të drejtën për t’u shkëputur ose për të pushuar jashtë orarit të punës.

    Megjithatë, asnjë vend nuk e ka zgjidhur plotësisht enigmën e shëndetit mendor në vendin e punës, duke pasur parasysh se edhe vendet evropiane të njohura për ekuilibrin e fortë midis punës dhe jetës personale raportojnë shkallë të lartë të problemeve të shëndetit mendor.

    Rreziqet janë të larta. Depresioni dhe problemet me shëndetin e zemrës të shkaktuara nga stresi në punë i kushtojnë Bashkimit Evropian më shumë se 100 miliardë euro në vit , me punëdhënësit që mbulojnë më shumë se 80 përqind të këtyre kostove, sipas një studimi të ETUI-së.

    “Kur ka një fillim ankthi që është vërtet i rëndë, ose depresioni, ndonjëherë është tepër vonë për t’u kthyer mbrapsht. Njerëzit e lënë punën e tyre… dhe kjo është arsyeja pse ne duam të përqendrohemi në parandalim”, tha Azzi.

    “Ka stimuj të mëdhenj për punëdhënësit që të ndërmarrin veprime, sepse kjo fillon t’u kushtojë atyre.”

  • Çaj apo kafe? Studimet zbulojnë cila është pija që mund t’ju zgjasë jetën

    Çaj apo kafe? Studimet zbulojnë cila është pija që mund t’ju zgjasë jetën

    Kafeja dhe çaji janë ndoshta pijet më të njohura në botë. Duke filluar me këtë të fundit, një studim i madh që shqyrtoi rreth 1.3 milion pjesëmarrës tregoi se konsumi i moderuar i çajit (1.5 deri në 2 gota në ditë) shoqërohet me ulje të vdekshmërisë nga të gjitha shkaqet dhe me ulje të vdekshmërisë nga sëmundjet kardiovaskulare dhe kanceri.
    Një studim tjetër nga viti 2025 raportoi se konsumi i çajit të zi shoqërohet me një rrezik të reduktuar të sëmundjeve koronare të zemrës. Këto përfitime mbrojtëse nuk rriten nëse pimë më shumë se 2 gota në ditë, me fjalë të tjera, mos prisni të pini 10 gota çaj çdo ditë dhe të jetoni përgjithmonë…
    Kafeja, nga ana tjetër, është e pasur me antioksidantë, të cilët ndihmojnë në neutralizimin e radikaleve të lira të dëmshme që shkaktojnë kancer në trup. Duke zvogëluar stresin oksidativ, këta antioksidantë ngadalësojnë plakjen e qelizave dhe zvogëlojnë rrezikun e sëmundjeve kronike. Studimet tregojnë se ata që pinë kafe kanë një rrezik më të ulët për të zhvilluar sëmundje neurodegjenerative, të tilla si Alzheimeri dhe Parkinson.
    Një studim që shqyrtoi 201 meta-analiza arriti në përfundimin se pirja e 3 deri në 4 filxhanëve kafe në ditë shoqërohej me një rrezik afërsisht 17% më të ulët të vdekshmërisë nga të gjitha shkaqet dhe një rrezik 19% më të ulët të vdekshmërisë nga sëmundjet kardiovaskulare. Konsumi i moderuar (2 deri në 4 filxhanë në ditë) shoqërohej me ulje të vdekshmërisë nga sëmundjet kardiovaskulare dhe një kalim më të ngadaltë nga prediabeti në diabet. Një përmbledhje e kohëve të fundit pohon se pirja e deri në 3 filxhanëve kafe në ditë mund ta zgjasë jetën me rreth dy vjet.
    Pra, çaj apo kafe?
    Të dyja pijet shoqërohen me rezultate pozitive shëndetësore në fusha të ndryshme, por njerëzit me refluks, takikardi, çrregullime paniku ose hipertension të kontrolluar dobët mund ta tolerojnë çajin më mirë sesa kafenë.
    Në fund të fundit, zgjedhja më e mirë varet nga individi, por disa studime sugjerojnë se një kombinim i të dyjave mund të ofrojë mbrojtje më të gjerë kundër sëmundjeve të ndryshme. Sidoqoftë, çelësi është, si gjithmonë, një: moderimi!

  • Sa ‘vjeç’ është zemra juaj? Si matet mosha biologjike e saj dhe si vlerësohet rreziku kardiak

    Sa ‘vjeç’ është zemra juaj? Si matet mosha biologjike e saj dhe si vlerësohet rreziku kardiak

    Sa vjeç është zemra juaj në të vërtetë? Njohja e kësaj mund të jetë thelbësore për të vlerësuar rrezikun nga sëmundjet kardiovaskulare, si infarktet dhe goditjet në tru, që mbeten një nga shkaqet kryesore të vdekshmërisë. Studimet e fundit tregojnë se algoritmet e inteligjencës artificiale mund të analizojnë elektrokardiogramë (Ekg) për të përcaktuar “moshën biologjike” të zemrës dhe rrezikun e ngjarjeve të tilla. Një zemër që duket më e vjetër se mosha reale mund të rrisë rrezikun e problemeve kardiake deri në 92%, ndërsa një zemër më e re e ul atë rrezik deri në 27%.

    Por për të vlerësuar shëndetin e zemrës nuk nevojiten gjithmonë teknologji të avancuara. Një kontroll te mjeku i familjes dhe matja e disa parametrave themelorë mund të ofrojnë informacion të çmuar. Kjo përfshin presionin e gjakut, nivelet e kolesterolit dhe glicemisë.

    Kolesteroli LDL, i njohur si “i keqi”, mund të depozitohet në arterie dhe të shkaktojë bllokime apo tromboza. Edhe lipoproteina (a) duhet matur një herë në jetë, pasi niveli i lartë rrit ndjeshëm rrezikun kardiak. Glicemia dhe markuesit e inflamacionit si proteina C-reaktive dhe fibrinogjeni janë gjithashtu të rëndësishëm për parandalimin e trombozave dhe komplikacioneve.

    Ekg-ja klasike dhe Ekg-ja nën stres janë ekzaminime që ndihmojnë në identifikimin e aritmimeve dhe problemeve të furnizimit të gjakut në zemër. Ekokardiogrami dhe TAC koronare përdoren për të vlerësuar funksionin e zemrës dhe sëmundjet e arterieve, ku inteligjenca artificiale mund të përmirësojë interpretimin dhe parashikimin e rrezikut.

    Ekspertët rekomandojnë fillimin e kontrollit të kolesterolit dhe shëndetit kardiak që nga mosha 35-40 vjeç, duke vazhduar me monitorime të rregullta për të parandaluar dëmtimet që mund të jenë tashmë të pranishme. Një vëmendje e hershme dhe një program i strukturuar kontrolli mund të reduktojë sëmundshmërinë dhe të rrisë jetëgjatësinë.

    Sëmundjet kardiovaskulare janë ndër shkaqet kryesore të vdekjes, ndaj një screening i hershëm dhe i zgjeruar mund të ndihmojë shumë për të parandaluar tragjeditë. Sipas ekspertëve, koordinimi i terapisë për faktorët metabolikë, të veshkave dhe të zemrës është thelbësor, pasi shumë herë infarktet dhe goditjet në tru janë rezultat i një procesi të gjatë që fillon me obezitetin, diabetin ose funksionin e reduktuar të veshkave.

  • Qepët e njoma! Si t’i përdorni për shëndetin e organizmit

    Qepët e njoma! Si t’i përdorni për shëndetin e organizmit

    Qepët e njoma nuk duhet të mungojnë në tryezë, sidomos kur ato janë të stinës. Këto perime jo vetëm që i japin ushqimeve shumë shije, por janë të mbushura me vitamina dhe minerale.
    Padiskutim, qepa është mbretëresha e kuzhinës shqiptare.
    Jo më kot, qepa në vend mbulon 90% të kërkesave të tregut, me Korçën dhe Elbasanin që kanë edhe prodhimin më të lartë me respektivisht 94.940 kuintal dhe 72.529 kuintal.
    Ndërkohë në rang vendi prodhojmë mbi 175.129 kuintal qepë në vit, duke u renditur në vendin e 66-të në botë.
    Qepa është një aleat i fortë, që ju mbron kundër një sërë sëmundjesh, duke ju ofruar mes lotësh shëndet të mirë dhe shije në ushqim.
    Përtej kuzhinës, qepët përfshirë edhe ato të njoma janë tepër efektive kundër të ftohtit, dhimbjeve të kokës, ndihmojnë tretjen dhe luftojnë pagjumësinë.
    Kokrra e bardhë e qepës së njomë dhe bishtat e saj të gjelbër kanë shumë veti mirëbërëse.
    Si mund ta përdorni qepën e njomë
    Nëse keni fyt të acaruar, copëtoni qepën vendoseni në një copë pambuku dhe vendoseni mbi një tenxhere me ujë të nxehtë duke e kthyer atë në një kompresë të ngrohtë.
    Vendoseni kompresën në qafë, në kraharor, shpatull apo nën sqetull, në varësi të shqetësimit. Në mënyrë të tillë, kompresa do të përshpejtojë djersën, do të ulë temperaturën dhe dhimbjen.
    Nëse keni rrufë, shtypni dhe shtrydhni qepën e njomë. AgroWeb.org ju këshillon të merrni një copë pambuku dhe lyejeni me lëngun e qepës e më pas vendoseni copën e lagur mbi hundë. Do të ndiheni shumë mirë.
    Nëse keni këmbët e fryra, zieni qepët e njoma për disa minuta. Më pas përzijini me ujë deri sa të bëhen një masë e qullët të cilën mund ta vendosni në pjesën e fryrë të këmbës.
    Për më tepër, nëse nuk arrini të flini dot vendosni qepë të njoma poshtë jastekut dhe do të flini si qingj. Qepën e njomë mund ta përdorni edhe për të eliminuar aromën e padëshiruar të peshkut dhe mishit.
    Një njeri i shëndetshëm duhet të konsumojë të paktën 100-150 gramë qepë të njoma çdo ditë.
    Vlerat shëndetësore të qepës së njomë– Qepa e njomë stimulon frymëmarrjen dhe pastron rrugët e frymëmarrjes– Përmban vajra esencialë që stimulojnë gjëndrat e djersës dhe si rrjedhojë shkaktojnë djersitje– Normalizon tensionin e gjakut– Rrit oreksin– Ul kolesterolin dhe rrezikun e disa sëmundjeve të kancerit– Lufton infeksionet dhe bakteret
    Qepët e njoma janë të pasura me antioksidantë
    Këta të fundit janë elementë që luftojnë sëmundjet dhe largojnë toksinat nga trupi.
    Organizmi ka nevojë për antioksidantë që të ulen shanset e kapjes së ndonjë sëmundje, përfshirë ato që konsiderohen të rrezikshme.
    Qepët e njoma kanë nivel të lartë fibrash
    Nëse do të mjaftoheshim me këtë fjali do ta nënvlerësonim këtë perime.
    Në 100 gramë qepë gjenden 2.6 gramë fibër që është e barazvlefshme me 7% të dozës ditore të fibrave të nevojshme.
    Ato ulin kolesterolin dhe shkaktojnë një reagim enzimash që ulin prodhimin e kolesterolit veçanërisht në qelizat e mëlçisë.
    Alicina tek qepët e njoma arrin të zhbllokojë qelizat e gjakut. Kjo substancë kimike arrin të ulë tensionin e gjakut duke zhbllokuar enët e gjakut të cilat mund të shkaktojnë shumë probleme.
    Duke bërë këtë qepa e njomë është e rëndësishme në luftën kundër sëmundjeve koronare, ataku në zemër etj.

  • Nga kapsllëku tek mëlçia e dhjamosur: 4 arsyet pse duhet të përdorni karafil

    Nga kapsllëku tek mëlçia e dhjamosur: 4 arsyet pse duhet të përdorni karafil

    Sa e sa fara karafili keni gjetur në dollapin e gjyshes?
    Këto të fundit përdoreshin për t’u dhënë aromë karakteristike veshjeve, por nëse për vite me rradhë “e keni urryer” kur të mësoni vetitë e kësaj erëze,do të kuptoni sa të drejtë kanë patur gjyshet me ato 100 përdorimet që i gjenin thumbave të karafilit.
    Forcon sistemin imunitar: Prekeni çdo vit nga gripi dhe viruset e ndryshme në qarkullim?
    Mos ua lini fajin personave që keni pranë, por sistemit të dobët imunitar i cili nuk përballon dot veprimin e radikaleve të lira dhe alergjenëve të ndryshëm që gjenden në ajër.
    Mos u shqetësoni, çdo gjë ka zgjidhje edhe hapi i parë që duhet të bëni është të ndryshoni regjimin e të ngrënit.
    Shtoni në dietën tuaj karafil të thatë, i cili ndonëse në madhësi fare të vogël ka një veprim të jashtëzakonshëm në rritjen e qelizave të bardha të gjakut, falë përmbajtjes së tij në vitaminë C.
    Nga problemet me kapsllëkun tek mëlçia e dhjamosur, 4 arsyet
    Përmirëson tretjen: Të gjithëve na ndodh që një moment të caktuar të jetës sonë të kemi probleme me sistemin tretës.
    Shkaqet e këtij problemi janë nga më të ndryshme si stresi, intoleranca ushqimore, ushqimet fast food ose pikante, mungesa e aktivitetit fizik etj, por mos u shqetësoni karafili ju vjen në ndihmë.
    Ai është një minierë e vërtetë fibrash dhe enzimash të tretshme, që parandalojnë kapsllëkun dhe përmirësojnë punën e zorrës së trashë.
    Në këtë rast këshillohet që karafilin ta konsumoni në trajtë pluhuri, të shoqëuar me mjaltë.
    Nga problemet me kapsllëkun tek mëlçia e dhjamosur, 4 arsyet
    Detoksikon mëlçinë: Mëlçia është organi i dytë më i madh në trupin e njeriut, funksioni kryesor i të cilës është filtrimi i toksinave të ndryshme që hyjnë në organizëm. Përveç funksionit detoksikues, mëlçia bën të mundur sintezën e të gjitha ilaçeve që marrim.Karafili ka në përmbajtjen e tij eugenol, një substancë shumë e rëndësishme që çhelmon mëlçinë.
    Nga problemet me kapsllëkun tek mëlçia e dhjamosur, 4 arsyet
    Qetëson dhimbjen e dhëmbëve: Dhimbja e dhëmbit është padyshim një nga dhimbjet më të padurueshme që thuajse të gjithë e njihni. Në shumicën e rasteve ajo ndodh gjatë natës, kështu që është e pamundur të shkoni tek stomatologu, mirëpo me ndihmën e disa trukeve të thjeshta do të mund ta qetësoni derisa derisa të merrni mjekimin e specializuar. Karafili njihet për vetitë e shumta antibakteriale dhe antiinflamatore që arrijnë të neutralizojnë dhe qetësojnë dhimbjet e ndryshme. Merrni pak karafil, përtypeni për 5 sekonda dhe vendoseni në dhëmbin apo dhëmballën që ju shqetëson derisa dhimbja të pushojë.

  • Lufton kollën këtë periudhë, ja çaji mrekullibërës

    Lufton kollën këtë periudhë, ja çaji mrekullibërës

    Në mjeksinë popullore është i njohur rekomandimi i kurës nga çaji i gështenjës, në trajtimin e sëmundjeve të ndryshme Është stina e artë e gështenjave. Shqipëria është e bekuar më praninë e tyre sidomos zona veriore e vendit.
    Të pjekura apo të zjera, gështenjat janë të dashura nga të gjithë. Pak brumoze e të buta në përmbajtje ato janë padyshim të shijshme, por mbi të gjitha me plot vlera ushqyese. Por nuk është vetëm fruti i gështenjës i pasur me plot vlera shëndetësore. E gjithë pema e gështenjës është një thesar i çmuar për shëndetin. Rrënjët, gjethet dhe madje edhe përbërjsa e sipërfaqes së trungut të pemës së gështenjës janë përdorur që prej lashtësisë nga mjekësia popullore për të kuruar disa sëmundje e komplikacione shëndetësore.
    Në mjekësinë popullore është i njohur rekomandimi për përdorimin e çajit të gështenjës, si një kurë natyrale në trajtimin e sëmundjeve të ndryshme, veçanërisht të kollës së mirë. Me ardhjen e ditëve të ftohta dhe uljen e temperaturave, i ftohti dhe gripi shndërrohet në një fenomen që kërcënon shëndetin e mirë, ndërsa dobëson organizmin dhe fuqitë e tij. Gjethet e gështenjës dhe lëvoret e degëzave të reja një dhe dy vjeçare kane vlera kurative dhe përdorim të gjerë mjekësor kundër të ftohtit dhe komplikacioneve të tij. Ekstraktet e gështenjave mund t’i gjeni lehtësisht në çdo farmaci ose dyqane ku shiten bimë medicinale.
    Lufton kollën e mirë dhe të ftohtin
    Përdorimi i çajit nga gjethet e gështenjave është fantastik në ndihmën që i jep organizmit për të luftuar kollën e mirë, shërimin e fytit të acaruar nga i ftohti dhe largimin e gripit. Kolla e mirë është infektuese, ajo shkakton kollitje dhe teshtima dhe prek të gjitha moshat. Çaji i gështenjave ndihmon në largimin e sekrecioneve që vështirësojnë frymëmarrjen, nxisin kollën e vazhdueshme dhe krijojnë dhimbje në fyt. Ka veti tonike dhe jep rezultate të mira në stomak si tretës dhe si nxitës për hapjen e oreksit. Bën mire posaçërisht kundër heqjes së barkut. Ndikon edhe për uljen e temperaturës. Ky çaj përdoret me shumë dobi edhe kundër dhimbjeve të syve duke i shpërlarë së jashtmi me të.
    Për lehtësimin e variçeve dhe reumatizmës
    Çaji i gështenjës është i njohur edhe në kurimin e variçeve, lehtësimin e dhimbjeve si dhe parandalimin e zmadhimit të tyre. Kura natyrale për këtë qëllim përgatitet përmes përzjerjes së 20 gramëve të ekstraktit të gështenjës dhe 60 gr pomadë. Përzihet mirë derisa të krijohet një masë kremoze e njëtrajtshme dhe me të lyhen pjesët e venave varikoze dhe fashetohen me një garzë të pastër.

  • Sëmundjet e kockave! Si t’i dalloni dhe si t’i parandaloni

    Sëmundjet e kockave! Si t’i dalloni dhe si t’i parandaloni

    Sëmundjet reumatizmale përbëjnë një spektër të gjerë patologjish që prekin sistemin muskuloskeletik dhe indet lidhore, duke ndikuar ndjeshëm në cilësinë e jetës së miliona njerëzve në mbarë botën.
    Në një intervistë mjekja Ergeta Ktonakëtë reumatologe tregon klasifikimin e këtyre sëmundjeve, ndryshimet thelbësore midis patologjive shpesh të ngatërruara si artriti dhe artroza, si dhe rrezikun e heshtur të osteoporozës.
    Më e rëndësishmja, do të ndajmë strategji efektive për diagnostikim të hershëm dhe menaxhim përmes trajtimeve mjekësore dhe stilit të jetesës. Sëmundjet reumatizmale ndahen kryesisht në tre grupe të mëdha, secila me mekanizmat dhe shkaqet e saj unike.

  • Një lloj i rrallë kanceri po shfaqet tek të rinjtë dhe ekspertët janë të habitur

    Një lloj i rrallë kanceri po shfaqet tek të rinjtë dhe ekspertët janë të habitur

    Një lloj shumë i rrallë kanceri po rritet me shpejtësi tek gjeneratat më të reja dhe askush nuk e di pse. Kërkimet e fundit në SHBA tregojnë se gjenerata X dhe gjenerata Y kanë tre deri në katër herë më shumë gjasa sesa gjeneratat më të vjetra të diagnostikohen me kancer të apendiksit, organi sa një gisht që varet nga trakti ynë tretës dhe për të cilin pak kush mendon, përveçse kur diçka shkon keq.
    Historikisht, kanceri i apendiksit prekte pothuajse gjithmonë njerëz më të moshuar, por sot, një në çdo tre pacientë me këtë lloj kanceri diagnostikohet nën moshën 50 vjeç. Autorja kryesore e dy analizave të fundit, epidemiologia dhe biologia molekulare Andreana Holowatyj nga Universiteti Vanderbilt, kërkon të kuptojë pse. Prej vitesh ajo ka studiuar rritjen e rasteve të kancerit të apendiksit mes gjeneratave.
    “Kur mendojmë për përparimin e madh që kemi bërë në lloje të tjera kanceri, këtu ka një boshllëk të madh”, tha ajo në vitin 2024.
    Disa vite më parë, në 2020, Holowatyj udhëhoqi një analizë kombëtare që zbuloi se incidenca e kancerit malinj të apendiksit në SHBA ishte rritur me 232 për qind midis viteve 2000 dhe 2016. Çdo gjeneratë pa rritje.
    Për një kohë të gjatë, apendiksi u konsiderua si një organ pa funksion të vërtetë. Por prova të fundit sugjerojnë se mund të mos jetë aq i padobishëm sa mendohej.
    Inflamacioni i apendiksit, ose apendiciti, është ndërlikimi më i zakonshëm i lidhur me këtë organ dhe, në raste shumë të rralla, kanceri zbulohet kur apendiksi hiqet.
    Përparimi i kancerit të apendiksit mund të jetë i fshehtë. Shenjat paralajmëruese, si dhimbja e barkut, fryrja dhe dhimbja në legen, mund të ngatërrohen lehtësisht me gjendje të tjera shumë më të zakonshme, si problemet e tretjes ose kanceret kolorektale, të cilat prekin rreth 150,000 njerëz në SHBA çdo vit. Në krahasim, ka vetëm rreth 3,000 raste në vit të kancerit të apendiksit. Si rezultat, kjo sëmundje ka pak kërkime dhe pak ndërgjegjësim.
    “Edhe pse kanceri i apendiksit është i rrallë, është e rëndësishme që individët që kanë këto simptoma të konsultohen me një profesionist të kujdesit shëndetësor”, thotë Holowatyj.
    “Të përjashtosh mundësinë e një diagnoze të kancerit të apendiksit, ose ta diagnostikosh atë herët, është e rëndësishme për këtë lloj kanceri, ndërsa ne vazhdojmë të mësojmë se cilët faktorë mund të kontribuojnë në këtë trend shqetësues”.
    Aktualisht, nuk ka udhëzime të standardizuara për depistimin e kancerit të apendiksit dhe trajtimet e disponueshme janë të kufizuara. Sipas Holowatyj, kanceret e apendiksit mund të kalojnë lehtësisht pa u vënë re, sidomos tani që menaxhimi i apendicitit pa ndërhyrje kirurgjikale po bëhet më i zakonshëm.
    Ndonjëherë mund të shfaqet si hernie, fibroma ose kiste. Tek gratë, kanceri mund të ngatërrohet me lezione endometriale.
    “Tumoret e apendiksit mbartin karakteristika molekulare të ndryshme nga kanceret kolorektale. Ato shfaqen dhe përhapen ndryshe, nuk i përgjigjen kimioterapisë që funksionon për shumicën e tumoreve kolorektale, dhe prekin në mënyrë disproporcionale të rriturit e rinj”, shpjegoi Holowatyj në vitin 2020.
    Sipas kërkimit më të fundit të Holowatyj dhe ekipit të saj, rastet e kancerit të apendiksit janë trefishuar tek amerikanët e lindur midis viteve 1976 dhe 1984, krahasuar me ata të lindur midis 1941 dhe 1949. Ndërkohë, për ata të lindur midis 1981 dhe 1989, rastet janë katërfishuar.
    Shkencëtarët ende nuk janë të sigurt pse po ndodh kjo.
    Holowatyj dhe kolegët e saj dyshojnë se ndryshimet në sjelljet shëndetësore, si dieta dhe aktiviteti fizik, variantet e trashëguara gjenetike dhe ekspozimet e mundshme mjedisore, si plastika apo ndotja kimike, mund të kontribuojnë në zhvillimin e kësaj gjendjeje. Steven Ahrendt, onkolog kirurgjikal në Universitetin e Kolorados, i cili nuk ishte i përfshirë në kërkim, nuk është i habitur këto të dhëna.
    “Unë patjetër shoh pacientë në të 20-at dhe 30-at e tyre që kanë tumore të avancuara të apendiksit, për të cilët kujdesemi”, tha ai, duke komentuar studimin më të fundit të Holowatyj dhe ekipit të saj. “E dimë që kanceri i zorrës së trashë është rritur në incidencë tek të rriturit, kështu që është e arsyeshme të mendohet se të njëjtët faktorë po ndikojnë edhe tek pacientët me kancer të apendiksit”.
    Studime të tjera kanë zbuluar një rritje të ndjeshme të kancerit tek të rinjtë vitet e fundit, me normën e diagnozave tek personat nën 50 vjeç që është rritur me gati 80 për qind gjatë tre dekadave, sipas një studimi të vitit 2023.
    Një rishikim ndërkombëtar i vitit 2022 zbuloi se kanceret e traktit gastrointestinal ishin pararendësit, me rritjet më të mëdha të vërejtura tek kanceri i zorrëve, apendiksit, kanalit biliar dhe pankreasit.
    Ndërsa arsyet për këtë ende nuk janë përcaktuar, ekspertët besojnë se dieta dhe gjumi i dobët mund të luajnë rol, me ushqimet ultra të përpunuara dhe alkoolin që duken veçanërisht të dyshimtë.
    Të ashtuquajturat “kimikate të përjetshme” që ndotin ujin e pijshëm dhe mikroplastikat janë gjithashtu të implikuara më gjerësisht në zhvillimin e kancereve.
    Holowatyj dhe kolegët e saj planifikojnë të vazhdojnë studimin e atyre që janë më të rrezikuar nga kanceri i apendiksit dhe arsyet pse.
    “Si një kancer i rrallë, kanceri i apendiksit merr pak vëmendje. Ekipi ynë është thellësisht i përkushtuar për të nxitur përparime të dukshme në kuptimin tonë të kësaj sëmundjeje për pacientët tanë”, shkruan ajo në faqen e laboratorit të saj në Vanderbilt.
    Studimet u botuan në Gastroenterology dhe Annals of Internal Medicine.
    Marrë nga Science Alert

  • Sa të sigurta janë dërrasat plastike të prerjes për t’u përdorur?

    Sa të sigurta janë dërrasat plastike të prerjes për t’u përdorur?

    Një studim i fundit ka shqyrtuar dy lloje dërrasash plastike prerëse: njëra e prodhuar nga polipropileni dhe tjetra nga polietileni.
    Kohët e fundit, çështja e sigurisë së enëve të kuzhinës, veçanërisht e dërrasave plastike të prerjes, është bërë gjithnjë e më shqetësuese. Raportet mbi praninë e mikroplastikës në ushqim, ujë dhe madje edhe në ajër kanë shtyrë shumë persona të rishqyrtojnë materialet që përdorin në përditshmëri.
    Një nga objektet që ka tërhequr vëmendjen e studiuesve është dërrasa plastike e prerjes, një mjet praktik dhe i domosdoshëm në shumë familje. Studimi, i cituar nga The Kitchn dhe i raportuar nga Index.hr, synon të hedhë dritë mbi ndikimin e saj të mundshëm në shëndet.
    Sa mikroplastikë çlirojnë dërrasat plastike?
    Studimi, i botuar në revistën shkencore Ecotoxicology and Public Health, ka vlerësuar sasinë e mikroplastikës që transferohet në ushqim gjatë përdorimit të dy llojeve të dërrasave plastike. Rezultatet treguan se gjatë prerjes së karotave, deri në 1.114 grimca mikroplastike — të përkufizuara si pjesë plastike më të vogla se pesë milimetra — mund të kalojnë në ushqim.
    Sipas llogaritjeve, një dërrasë plastike prerëse mund të prodhojë rreth 15 miligramë mikroplastikë për çdo përdorim, që përkthehet në afërsisht 50 gramë në vit. Kjo sasi është e barasvlershme me masën e rreth dhjetë kartave plastike të kreditit.
    A përbën rrezik për shëndetin?
    Edhe pse këto të dhëna janë shqetësuese, shkenca që studion ndikimin e mikroplastikës në shëndetin e njeriut është ende në fazë fillestare. Studime të ndryshme kanë treguar se mikroplastikat mund të gjenden në gjak, në mushkëri dhe madje edhe në placentë.
    Një studim i kryer në Korenë e Jugut në vitin 2022, i bazuar në eksperimente me kafshë, zbuloi se mikroplastikat mund të ndërhyjnë në sistemin tretës, atë të frymëmarrjes, sistemin endokrin dhe atë riprodhues.
    Megjithatë, ekspertët theksojnë se rezultatet duhet të interpretohen me kujdes. Alex LeBeau, doktor shkencash dhe higjienist industrial i certifikuar, nënvizon se studimi dëshmon çlirimin e grimcave plastike nga dërrasat e prerjes, por nuk jep prova të drejtpërdrejta mbi dëmin specifik që ato mund të shkaktojnë në shëndetin e njeriut.