Përmirësimi i infrastrukturës në lagjet e Tiranës mbetet në fokus të buxhetit 2026, duke garantuar investime për më shumë hapësira publike. Kështu u shpreh drejtuesja politike e Partisë Socialiste për Tiranën, Ogerta Manastirliu, në vijim të dëgjesave publike për buxhetin 2026. Së bashku me ministren e Ekonomisë dhe Inovacionit Delina Ibrahimaj dhe deputetë të PS-së, Manastirliu zhvilloi një takim me banorë të njësisë nr. 1 në kryeqytet, ku u diskutuan prioritetet sociale dhe zhvillimore që do të marrin mbështetje në buxhetin e ri. Manastirliu theksoi rëndësinë e dialogut të drejtpërdrejtë me komunitetin dhe adresimin e shqetësimeve të tyre në buxhetin 2026, i cili si prioritet ka mbështetjen që qeveria shqiptare u jep të moshuarve, familjeve, punonjësve të administratës publike, si edhe profesionistëve të shëndetësisë dhe arsimit. Ajo u shpreh se një nga prioritetet e qeverisë mbetet infrastruktura e zonave të banimit dhe hapësirat publike, të cilat janë adresuar edhe në buxhetin e ri, përmes investimeve në përmirësimin e infrastrukturës brenda zonave të banuara dhe zgjerimin e hapësirave publike.
“Një prej prioriteteve tona mbetet sigurisht infrastruktura brenda zonave të banimit, që vjen edhe me operacionin e çlirimit të hapësirave publike. Një fond i posaçëm do të vendoset nga Bashkia për këto projekte, që nuk prekin vetëm njësinë 1, por të gjithë Tiranën”, tha Manastirliu. Sipas saj, buxheti i ri do të krijojë modele të reja projektesh në të gjithë kryeqytetin, duke synuar hapësira më cilësore për qytetarët, si në lagjet autoktone, ato ekzistuese, por edhe në zonat e reja. “Falë ndryshimeve ligjore që kemi bërë për kontrollin e territorit dhe hapësirat, do të kemi më shumë mundësi që të gjitha rezidencat e reja të ofrojnë hapësira dhe mjedise të dedikuara për fëmijët dhe të moshuarit. Rregullorja e re për hapësirat e çliruara do të shoqërohet me një instrument tjetër të vlefshëm për qytetin dhe komunitetin, që lidhet me gjelbërimin e zonave, përmes fondeve të dedikuara nga bizneset që marrin hapësira për shfrytëzim”, tha Manastirliu, duke nënvizuar se zbatimi i kësaj rregulloreje do të jetë përgjegjësi e bashkisë së Tiranës.
Category: Ekonomi
-
Manastirliu: Buxheti 2026, mbështetje sociale dhe përmirësim të infrastrukturës
-
Opozita kundër buxhetit 2026, Tabaku rendit arsyet: Rritja e pagës minimale, barrë për bizneset dhe punonjësit
Deputetja e Partisë Demokratike, Jorida Tabaku ka folur në mbledhjen e Komisionit të Mediavekëtë të premte. Ajo ka renditur pesë arsye kryesore pse buxheti 2026 nuk i shërben qytetarëve dhe nuk mbron të drejtat kushtetuese. Gjatë diskutimit nen për nen të projektbuxhetit, Tabaku artikuloi shqetësime thelbësore që sipas saj tregojnë mungesë vizioni dhe mungesë mbështetjeje për shtresat në nevojë.
1. Minimumi jetik nuk njihet nga qeveria, pavarësisht kërkesave të Avokatit të Popullit
Tabaku theksoi se, edhe pse Avokati i Popullit ka kërkuar dy herë miratimin e minimumit jetik, buxheti nuk e njeh këtë të drejtë themelore. Ajo rikujtoi se kostot e jetesës kanë arritur në rreth 90 mijë lekë, ndërsa mbështetja shtetërore mbetet simbolike. Sipas saj, kjo është dëshmi se qeveria nuk e merr parasysh realitetin ekonomik të familjeve shqiptare.
2. Asnjë politikë e re për pensionet – pensionistët nuk përballojnë rritjen e çmimeve
Sipas Tabakut, ky është viti i 13-të radhazi që qeveria nuk propozon asnjë reformë serioze për pensionistët. Shpërndarja e bonusit në 12 muaj nuk sjell asnjë ndryshim real dhe nuk kompenson rritjen e çmimeve me 30–60% në një dekadë. Edhe të ardhurat e rritura nga TVSH, sipas saj, vërtetojnë që rritja e kostos së jetesës njihet vetëm në faturat e qeverisë, por jo në politikat sociale.
3. Çështja e pronave e bllokuar – vetëm 20% e dosjeve të shqyrtuara, shkelje e të drejtës kushtetuese
Tabaku ngriti alarmin edhe për pronat dhe dosjet e të përndjekurve politikë. Vetëm 20% e tyre janë trajtuar, ndërsa ligji i pronave është rrëzuar nga Gjykata Kushtetuese. Sipas saj, situata aktuale përbën shkelje të qartë të së drejtës së pronës dhe rendit juridik.
4. Rritja e pagës minimale sjell barrë të re për bizneset dhe punonjësit, pa rritur cilësinë e jetesës
Deputetja demokrate tha se rritja e pagës minimale sjell një efekt shtesë prej 150–180 milionë euro për bizneset dhe punëmarrësit, kosto që nuk kompensohet me politika lehtësuese. Masat e qeverisë, sipas saj, nuk ndikojnë në përmirësimin e jetës së punësuarve, por vetëm shtojnë barrën fiskale.
5. “Paqja Fiskale” cenon barazinë para ligjit dhe favorizon informalitetin
Tabaku u ndal tek nisma e qeverisë për “Paqen Fiskale”, që sipas saj prek 200 mijë tatimpagues me 1.7 miliardë euro borxhe, ndërsa qeveria synon të mbledhë vetëm 400 milionë. Ajo deklaroi se kjo amnisti cenon barazinë para ligjit dhe nxit mosshlyerjen e detyrimeve. Ndërkohë deputetja kërkoi transparencë të plotë për përfituesit: kompanitë me tenderë, me koncesione, apo subjekte të hetuara nga SPAK. Tabaku nënvizoi se për këto pesë arsye thelbësore, opozita do të votojë kundër projektbuxhetit 2026, i cili, sipas saj, nuk është në interes të shumicës së qytetarëve shqiptarë dhe nuk adreson sfidat sociale dhe ekonomike të vendit. -
Në dhjetor rishikohet për herë të 4-ët buxheti i shtetit 2025, qeveria vendos nëse do të japë shpërblim për familjet …
Dy muaj pasi ndryshuan pritshmëritë për të ardhurat dhe shpenzimet, buxheti i shtetit për këtë vit do të rishikohet përsëri. Mësohet se brenda muajit dhjetor buxheti do të ndryshojë përsëri përmes një Akti Normativ, që do të jetë i katërti për këtë vit. Me këtë akt, qeveria pritet të vendosë nëse do të marrin shpërblim edhe familjet me ndihmë ekonomike dhe personat me aftësi të kufizuar, që pagesën mujore e marrin nga Shërbimi Social. Ministri i Financave, Petrit Malaj është shprehur në komisionet parlamentare në tetor se për këto kategori nuk ka ende vendim, dhe se do të varej nga ecuria ekonomike dhe nëse do të bëhej kërkesë nga ministria e linjës që në rastin konkret është Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale. Po ashtu përmes këtij akti normativ, që hyn menjëherë në fuqi, do të ketë edhe rialokime fondesh, në varësi të projekteve.
Ato që kanë performancë më të mirë mund të marrin më shumë para, dhe të zbriten tek ato projekte që nuk kanë pasur ecuri pozitive. Institucioneve shtetërore u kanë mbetur 2.5 miliardë euro për tu shpenzuar vetëm në dy muajt që mbeten, nëntori dhe dhjetori. Shifrat e fundit të Ministrisë së Financave tregonin se deri në tetor, nuk ishte realizuar plani i shpenzimeve, për shkak të ecurisë së dobët të investimeve. Në total deri në fund të tetorit ishin harxhuar 5.7 miliardë euro nga 8.3 miliardë euro që është plani për gjithë vitin. Ndërkohë më 26 nëntor, qeveria miratoi vendimin për të nisur në dhjetor dhënia e shpërblimit të fundvitit për të gjithë qytetarët që marrin një pension mujor nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore, të cilit do të mund ta tërheqin edhe bonusin paralelisht me pagesën mujore.
Edhe për këtë vit u vendos që 541 mijë pensionistë që marrin deri në 20 mijë lekë në muaj të përfitojnë 15 mijë lekë shpërblim, ndërsa 221 mijë që marrin mbi 20 mijë lekë në muaj pension të marrin 10 mijë lekë shpërblim. Kostoja është vlerësuar 10.4 miliardë lekë dhe mund të tërhiqet deri më 30 qershor 2026, pas këtij afati bonusi parashkruhet thuhet në vendimin e Këshillit të Ministrave. -
“Të ngrihen komunitetet e energjive të rinovueshme”/ Mazreku: Avantazhe për çmimin dhe varfërinë energjetike…
“Shfrytëzimi i mëtejshëm i potencialit që kanë burimet e rinovueshme të energjisë për Shqipërinë është domosdoshmëri, ndërkohë që përshpejtimi i procesit të krijimit të komuniteteve të energjive të rinovueshme është një prej tyre”. Gjatë Tryezës së Rrumbullakët Politike mbi Komunitetet e Energjisë së Rinovueshme në Shqipëri, organizuar nga organizata Milieukontakt, u vu theksi te avantazhet që ka krijimi i këtyre grupeve. “Çmimi është një element shumë i rëndësishëm dhe në momentin që energjia vetëprodhohet, patjetër që çmimi është një element tjetër in tregut dhe i mënyrës sesi zhvillohet, por njëkohësisht ana sociale dhe eliminimi i varfërisë energjetike është një lloj zgjidhje sepse këto lloj komunitetesh lokale, grupe njerëzish në njëfarë mënyre adresojnë edhe problemet që kanë të bëjnë me varfërinë energjetike.
Shumë i rëndësishëm është edhe elementi i kursimit, i fitimit që do të krijohet dhe mënyra e shpërndarjes së tij me komunitetin, duke mbështetur nevojat lokale dhe ky është komponenti i fortë social. Pra, në njëfarë mënyre është një grup që synon për të ndihmuar njëri-tjetrin dhe të gjithë përfitojnë së bashku”, u shpreh Valbona Mazreku, drejtore ekzekutive e Milieukontakt. Aktualisht, këto bashkime energjetike qytetarësh nuk ekzistojnë në vendin tonë. “Komunitete të energjive të rinovueshme nuk është se ka në Shqipëri, aq më tepër të regjistruara. Ka tentativa, por akoma jo të regjistruara. Ndërkohë që, ajo që kemi vënë re, ne jemi duke e përafruar gjithë legjislacionin me Direktivat e Bashkimit Evropian, që kanë të bëjnë me pjesën e energjive të rinovueshme, por aktet nënligjore mbeten ende të paplota duke e bërë të vështirë këtë gjë. Procedurat po ashtu janë të paqarta dhe të ngadalta, të vështira për t’u ndjekur duke kufizuarkështu pjesëmarrjen e konsumatorëve komunitarë, pra njerëzit, bashkimi i komuniteteve.
Duket se ka edhe pengesa të tjera strukturore të cilat e vështirësojnë këtë lloj zbatimi efektiv”, tha Mazreku, raporton “Scan Tv”. Një komunitet energjie është një grup njerëzish që bashkohen për të planifikuar, investuar dhe menaxhuar projekte për energjinë e pastër, që nga pjesa e planifikimit teknik, në mënyrën sesi do të bëhet modeli i biznesit, instalimi i teknologjive, por njëkohësisht edhe mirëmbajtja e tyre. Ai u lejon anëtarëve që të marrin në dorë kontrollin e prodhimit dhe të konsumit, duke ofruar edhe një nivel decentralizimi të sistemit të energjisë. -
India, si po bëhet një qendër e teknologjisë globale
Punimet po ecin me shpejtësi për ndërtimin e fabrikës së parë të mirëfilltë për çipa të gjysmëpërçuesve me teknologji 300 mm (12 inç) në zonën industriale të Dholera, në perëndim të Indisë. Ky është një projekt nga kompania “Tata Electronics”, pjesë e grupit “Tata”, ndër më të mëdhenjtë e Indisë, në bashkëpunim me Powerchip Semiconductor Manufacturing Corporation (PSMC) nga Tajvani. Investimi arrin në vlerën e 11 miliardë dollarëve, gjysma e të cilit është subvencion nga qeveria e Indisë.
“Kjo është mundësia e artë për gjysmëpërçuesit, teksa konsumi i brendshëm për këtë produkt po rritet, në një kohë që prodhimi i tij është përqendruar në pak vende dhe klientët po kërkojnë diversifikim”, tha Uptal M.Shah, Zv.drejtor i strategjisë dhe zhvillimit të biznesit i “Tata Electronics” në një takim me gazetarë nga Europa, që ishin në një vizitë njohëse në Indi.
Ai shton se konsumi i gjysmëpërçuesve, që përdoren nga automjetet, pajisjet elektronike, pajisjet industriale, robotikë, telekomunikacion, mjekësi, pritet të dyfishohet në vend deri në vitin 2030 duke arritur në 110 miliardë dollarë, i nxitur nga rritja e shpejtë e ekonomisë.
Industria e gjysmëpërçuesve sot është e përqendruar në SHBA, Tajvan, Japoni, Kinë. Në Indi ka shumë fabrika për montimin, por “Tata” është projekti i parë që do të realizojë cikël të mbyllur.
Fabrika do të mundësojë krijimin e një zinxhiri të qëndrueshëm të furnizimit. Avantazhi kryesor konkurrues pritet të jetë çmimi i lirë.
Këta çipa janë të qëndrueshëm dhe shumë më të lirë për t’u prodhuar dhe kërkohen në sasi gjigante nga industria automobilistike, industriale dhe elektronika bazë.
Kjo është arsyeja pse vendet si India dhe kompani si “Tata” investojnë pikërisht në këto teknologji, ku kërkesa, jo vetëm e brendshme, por edhe ajo globale, është e madhe dhe e vazhdueshme.
“10% e gjysmëpërçuesve globalë do të konsumohen vetëm në Indi, por dhe tregu ndërkombëtar është në rritje”, pohon M.Shah.
“‘Tata’ është pioniere për gjysmëpërçuesit dhe India është e pozicionuar në mënyrë unike.
Një nga arsyet e rritjes së shpejtë të ekonomisë është digjitalizimi i shpejtë dhe zgjerimi i tregut konsumator”. Ai shton se pesha e industrisë në Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB), nga 17% në vitin 2025 pritet të arrijë në 25% deri në vitin 2030.
Ky sektor po merr mbështetje të madhe nga qeveria indiane. Skema për ndërtimin e fabrikave të gjysmëpërçuesve parashikon subvencione prej 50% të kostos së projektit (bashkëfinancim) nga qeveria qendrore.
Një agjenci qendrore e krijuar nga qeveria indiane në vitin 2021, “India Semiconductor Mission” (ISM) udhëheq dhe koordinon zhvillimin e plotë të industrisë së gjysmëpërçuesve në Indi, nga prodhimi, te dizajni, kërkim-zhvillimi dhe ekosistemi mbështetës, me synim që India të bëhet një qendër rajonale për prodhim dhe R&D në gjysmëpërçues dhe të ulë varësinë nga importi.
M.Shah thotë se subvencionet e qeverisë në këtë sektor pritet të arrijnë 25 miliardë dollarë.
Fabrika, godinat e të cilit po marrin gradualisht formë, pritet të jetë funksionale në fund të 2026-s dhe të ngrihet plotësisht në vitin 2027. Kapaciteti prodhues pritet të jetë 50,000 peta gjysmëpërçuese në muaj dhe ka një potencial punësimi prej 20 mijë punonjësish.
Fabrika në ndërtim e Tata Electronics, një investim prej 11 miliardë dollarësh për prodhimin e gjysmëpërçuesve. Foto: Sandra Carić Herceg
Pranë fabrikës në ndërtim të “Tata” prej disa vitesh ushtron aktivitetin ReNew një nga kompanitë më të mëdha të energjisë së pastër në Indi, me një portofol të instaluar mbi 13.5 GW dhe mbi 9.5 GW kapacitet në operim.
Kompania prodhon module diellore në fabrikën e saj të re në Jaipur, me kapacitet mbi 16 mijë module në ditë.
Të dyja fabrikat janë pjesë e parkut industrial “greenfield” të Dholera, që i ka fillesat në vitin 2009, me një akt që rregulloi zonat e veçanta me synim nxitjen e investimeve në një hapësirë prej 920 kilometrash që ishte vetëm fushë.
Kjo është një sipërfaqe më e madhe se ajo e Singaporit dhe është jo vetëm zona industriale më e madhe në Indi, por edhe në botë. “Avantazh ishte disponueshmëria e lartë e tokës.
Pas miratimit të akteve, u përgatitën planet e zhvillimit, qeveria qendrore dhe lokale filloi ndërtimin e infrastrukturës, u promovuan investitorët, u bënë takimet me investitorët potencialë. Edhe pronarët e tokës u bënë pjesë e zhvillimit, pasi do të jenë partnerë”, thotë Aditi Goyal, menaxhere e marketingut dhe markës në qytetin industrial të Dholera.
Fokusi ishin projektet e gjysmëpërçuesve dhe investimet elektronike, po njëkohësisht po zhvillohen parqe të mëdha diellore dhe infrastrukturë energjetike. Incentivat varen nga sektorët, por përparësi kanë gjysmëpërçuesit.
“Qyteti po ndërtohet nga e para, me konceptin e një ‘smart city’, me ndërlidhje rrugore, aeroport e hekurudhë, trajtim të ujërave e mbetjeve”, thotë Goyal.
Një pjesë e rëndësishme e projektit është dhe ngritja e infrastrukturës sociale, me komplekse rezidenciale, hotele, shkolla, hapësira tregtare, argëtimi.
“Projekti do të nxisë punësimin dhe do të ndihmojë të rinjtë me trajnime dhe arsim”. Deri në fazën e plotë të zhvillimit pritet të hapen rreth 800,000 vende pune direkt dhe indirekt, në industri, teknologji dhe shërbime.
Projekti parashikon që faza kryesore të jetë funksionale deri në vitin 2030-2032 dhe zhvillimi të përfundojë në mënyrë të plotë rreth vitit 2040.
Zona industriale do të përfshijë fabrikën e gjysmëpërçuesve, terminale logjistike, fabrikë automjetesh elektrike, park diellor, aeroport ndërkombëtar dhe korridore transporti, së bashku me qytetin smart rezidencial.
Dholera është nyja e parë dhe më e madhe e korridorit industrial Delhi–Mumbai, pjesë e Programit Kombëtar për Zhvillimin e Korridoreve Industriale, i cili përfshin 32 projekte Smart City në 4 faza përgjatë 11 korridoreve të reja industriale për të nxitur zhvillimin ekonomik dhe krijimin e vendeve të reja të punës në Indi, i cili po zbatohet gradualisht nga viti 2014 e në vijim, me afat të plotë realizimi deri në vitet 2035–2040.
Projekti i Dholera Smart City
Si u bë India, ekonomia me rritjen më të madhe në botë
India ka tërhequr vëmendjen e mediave ndërkombëtare vitet e fundit për shkak të ritmeve të shpejta të rritjes ekonomike, me 6.5-7.5% në vit.
Këto nivele kanë qenë ndër më të lartat në botë gjatë viteve të fundit, duke e konsoliduar vendin si ekonominë kryesore me zgjerimin më të shpejtë ndër shtetet e mëdha.
Parashikimet e FMN-së dhe agjencive të vlerësimit tregojnë se rritja pritet të qëndrojë rreth 6.5% edhe gjatë 2026–2027.
FMN pret që deri në mars të vitit të ardhshëm, India të tejkalojë Japoninë duke u bërë ekonomia e katërt më e madhe në botë, pas SHBA-së, Kinës e Gjermanisë. Fondi parashikon se deri në vitin 2030 do të renditet vetëm pas SHBA-së dhe Kinës.
Në fillim të këtij shekulli, India nuk renditej as në dhjetëshen e parë.
Ashwini Vaishnaw, ministër i Hekurudhave, Informimit dhe Komunikimit Publik, si dhe i Elektronikës dhe Teknologjisë së Informacionit, shpjegon se strategjia e qeverisë indiane mbështetet tek investimet masive në infrastrukturë, zhvillimi gjithëpërfshirës që synon të ulë pabarazitë dhe të forcojë kapitalin njerëzor, zgjerimi i kapaciteteve prodhuese dhe industrializimi, si dhe thjeshtimi i legjislacionit për të krijuar një klimë më të favorshme për biznesin dhe investimet.
Ministri argumenton se kombinimi i këtyre katër shtyllave ka ndihmuar Indinë të arrijë ritmet më të larta të rritjes në botë vitet e fundit, të tërheqë investime të mëdha të huaja dhe të nxisë krijimin e vendeve të reja të punës, uljen e varfërisë, duke e shndërruar vendin në një nga ekonomitë më dinamike të dekadës.
“Në kohën e pandemisë, vendet e pasura dhanë cash për popullatën, që krijoi më shumë probleme se zgjidhi për shkak se rriti inflacionin. Ne vendosëm të hidhnim kapital që sjell zhvillim afatgjatë dhe sot mund të shikohen rezultatet, me inflacionin që mbeti i ulët dhe rritjen që ishte e lartë”, tha ai në takimin me gazetarët nga Europa.
Ai shton se në 11 vjet u shtuan 59 mijë kilometra infrastrukturë rrugore, 37.5 mijë kilometra hekurudha, 92 aeroporte, si dhe u elektrifikuan hekurudhat, ndërsa trenat prodhohen në vend. U realizuan investime në infrastrukturë sociale, ku ndër të tjera u ndërtuan 40 milionë shtëpi të përballueshme.
Një fokus i veçantë ishte arsimi. “Çdo javë hapet një universitet i ri”, pohon ai. “Po trajnohen studentë në 295 universitete me format më moderne të financuara nga shteti për gjysmëpërçuesit dhe për të projektuar çipat.
“Çipat më të avancuar prodhohen në Indi. Ky do të jetë një avantazh i madh i vendit në të ardhmen”, tha ministri. “Eksportet elektronike janë të tretat më të mëdha në botë dhe këtë vit pritet të eksportojmë më shumë sesa Kina”.
“Duhet të shikoni se ku e keni avantazhin”, këshillon z. Vaishnaw, duke shtuar se fokusi duhet të mbetet te talentet dhe zhvillimi i sistemit arsimor.
Ashwini Vaishnaw, ministër i Hekurudhave, Elektronikës dhe IT, duke shpjeguar faktorët që kanë nxitur rritjen ekonomike të Indisë
“Ajo që po ndodh në Indi është një histori e paprecedentë për shkallën e transformimit.
Në tetë vjet kemi qenë ekonomia me rritjen më të shpejtë në botë. Nuk ka ekonomi që ka ecur kaq shpejt”, thotë Depak Bagla, drejtor misioni i ATAL, një program qeveritar për të nxitur kulturën e inovacionit dhe sipërmarrjes në të gjithë vendin.
Inovacioni ka qenë në themel të zhvillimit dhe rritjes së shpejtë. “Para 10 vitesh u hartua një program i madh inovacioni dhe platforma për krijimin e ekosistemit”, thotë Bagla.
Në këtë program u regjistruan 350 mijë shkolla dhe 2.5 milionë studentë. Vendi, që ka numrin më të lartë të banorëve në botë, me 1.45 miliardë, shfrytëzoi disponueshmërinë e burimeve njerëzore, ku 65% e popullsisë është nën 35 vjeç.
“Digjitalizimi ka qenë forma më e lartë e modernizimit të Indisë”. Nga 400 startup në vitin 2015, numri i tyre sot ka arritur në rreth 180 mijë, sipas Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë.
Një pjesë e madhe e tyre janë nga qytete të vogla.
“Ndërmarrjet e vogla dhe të mesme janë zemra e zhvillimit që tani janë bërë motori i ekonomisë. Ato kanë nevojë për financim e digjitalizim. Është rritur aksesi në financa dhe mikrofinanca është e përhapur. Ky motor rritje po jep efekte që sjellin rreth 40% të Prodhimit të Brendshëm Bruto”.
Digjitalizimi, thotë z. Bagla, sjell gjithëpërfshirje dhe fuqizim. Sot edhe kompanitë europiane po i delegojnë shërbimet te bizneset indiane. “Investitorët vijnë për aftësitë dhe koston e ulët.
Kur rritesh shpejt, edhe kostot ndryshojnë e të japin avantazh tjetër. Çdo investitor sot kërkon ekonomi elastike”.
Z. Bagla thotë se një llogaritje që ata bëjnë është se për sa shpejt ekonomia arrin të prodhojë 1 trilion dollarë.
Në vitin 2020, PBB e Indisë është 3 trilionë dollarë. Trilioni i katërt pritet të arrihet për 4-5 vjet, pra në fund të 2025-s, PBB do të arrijë në 4 trilionë. “Kur të arrijmë te trilioni i shtatë, ekonomia do të jetë në gjendje të shtojë 1 trilion dollarë në vit”.
Ai shton se kërkesa është ajo që tërheq ofertën. “Tregu e përcakton ku do jetë rritja, sistemi e mbështet. Do të bëhemi ekonomia e katërt në disa muaj dhe po e katërta për kapitalizimin e tregut, duke qenë performuesja më e mirë në botë”.
Zhvillimi, shton ai, ka ndryshuar jetën e çdo individi. Në 10 vjet kanë dalë 350 mijë banorë nga varfëria.
Megjithatë, sfidat për vendin mbeten, që ka ende shumë për të ecur përpara. Sipas Bankës Botërore, të ardhurat për frymë në Indi janë rreth 2,700 dollarë, ndërsa mesatarja globale llogaritet mbi 13,000 dollarë dhe vendet e zhvilluara kanë mbi 45,000 – 60,000 dollarë për frymë.
Në raport me varfërinë, India ka bërë përparime të mëdha gjatë dekadës së fundit, por sfida mbetet serioze në krahasim me mesataren globale. Sipas Bankës Botërore, varfëria shumëdimensionale në Indi ka rënë në mënyrë të ndjeshme, nga mbi gjysma e popullsisë një dekadë më parë në rreth 16% në vitet e fundit.
Sidoqoftë, krahasuar me nivelin global, ku varfëria ekstreme është rreth 10% e popullsisë së botës, India vazhdon të ketë një pjesë më të madhe njerëzish që jetojnë nën nivelin ndërkombëtar të varfërisë, për shkak të pabarazive të thella rajonale, urbanizimit të fragmentuar dhe zonave të mëdha të popullsisë rurale me produktivitet të ulët.
Pa arsim nuk ka zhvillim
Në ambientet e IIMA (Indian Institute of Management Ahmedabad), inxhinierët po i japin dorën e fundit një sistemi satelitor me rezolucion të lartë për 200 km, që do të jetë strategjik për bujqësinë dhe agjencitë e hapësirës dhe komunikacionin.
Kur produkti të marrë formë përfundimtare, ai do të testohet në Agjencinë e Hapësirës që është në të njëjtin qytet dhe do të prodhohet po në Ahmedabad dhe do të dalë në treg me një teknologji unike, që do të shërbejë për satelitët dhe komunikimin me 6G.
IIMA, të cilin “Financial Times” në renditjen “Global MBA Ranking 2025”, e pozicionin në vendin e 31 në botë për programin MBA, ka nxjerrë 30 deri në 40% të liderëve të korporatave në Indi.
Edhe guvernatori aktual i bankës qendrore e shumë anëtarë Parlamenti janë produkt i këtij universiteti, që i ka fillesat në vitin 1961 dhe shtrihet në një sipërfaqe prej 100 hektarësh.
Edhe pse njihet kryesisht për programet MBA, ai ka ndërtuar një ekosistem kërkimi dhe inovacioni që e vendos ndër shkollat më të avancuara të menaxhimit në rajon.
Drejtuesit e institucionit theksojnë se misioni i IIMA-s shkon përtej arsimit tradicional, ai synon të krijojë inovacion të matshëm dhe të zgjidhë probleme reale të biznesit.
Një prej pikave të forta të shkollës është ekosistemi i sipërmarrjes. Përmes akseleratorëve dhe qendrës CIIE.CO, IIMA mbështet start-up-e në fazat e hershme duke ofruar mentorim, akses në treg, investime dhe hapësira zhvillimi — jo vetëm për studentë, por edhe për inxhinierë, shkencëtarë dhe profesionistë.
Fushat ku shkolla po krijon ndikim të thellë përfshijnë teknologjitë “deep tech”, robotikën, space-tech dhe shkencat e avancuara. Sot, mbi 40% e unicorn-ëve indianë kanë lidhje me IIMA, një arritje që lidhet me kulturën e hershme të sipërmarrjes: që para dy dekadash, instituti krijoi një platformë të posaçme për startup-et dhe programe akselerimi.
Me mbi 20 vite aktivitet, IIMA Ventures ka mbështetur 2200+ start-up-e, duke gjeneruar më shumë se 3 miliardë dollarë kapital. Fushat e mbështetjes shtrihen nga teknologjitë “deep-tech”, space-tech, robotika dhe kërkimi shkencor, deri te produktet e inovacionit social.
Ndikimi i IIMA shtrihet edhe në nivel kombëtar: sipas të dhënave të paraqitura nga drejtuesit e universitetit, një në gjashtë unicorn në Indi është themeluar nga një ish-nxënës i IIMA-së, ndërsa nga themeluesit me MBA, një në katër unicorn-ë ka lidhje me këtë institut.
Pjesë e ADN-së së institucionit është edhe kërkimi. Fakulteti i IIMA boton në revista të njohura ndërkombëtare dhe autorë të saj publikojnë libra që përdoren gjerësisht në fusha si ekonomia, menaxhimi i operacioneve, politikat publike dhe inovacioni. Drejtuesit theksojnë se një nga synimet kryesore është forcimi i sistemit të kërkimit në Indi dhe rritja e pranisë ndërkombëtare përmes cilësisë së publikimeve.
Përvoja e të nxënit mbetet po aq e rëndësishme. IIMA fokusohet në analizën e çështjeve reale të biznesit, përmes “rasteve studimore” dhe ndërveprimeve që nuk mund të zëvendësohen nga teknologjitë e Inteligjencës Artificiale.
IIMA është e para shkollë indiane që përdori metodologjinë e rasteve studimore të Harvard Business School, duke krijuar sot një arkiv me 3000+ raste reale biznesi.
Në procesin e ndërtimit të satelitit me rezolucion të lartë
Si po ngrihet qyteti financiar “GIFT CIty”
Nga korridoret nëntokësore me tubacione inteligjente, deri te qiellgërvishtësit që ngrihen çdo muaj, qyteti i parë financiar i Indisë po merr formë si një eksperiment ambicioz urban, ekonomik dhe teknologjik.
Ajo që dy dekada më parë ishte një zonë bosh mes Ahmedabad dhe Gandhinagar, sot po shndërrohet në një qendër tërësisht të re ndërkombëtare për financën, teknologjinë dhe shërbimet globale.
“Qendra financiare ishte e nevojshme, pasi u pa që pas rritjes së shpejtë ekonomike kishte kërkesë për shërbime dhe sipërmarrësit po shkonin në shtete të tjera.
Kjo na ekspozoi që të mendonim se kishte shumë rregullore që po i pengonin dhe kjo po bënte që paratë të shkonin jashtë”, thotë Dr. Dipesh Shah, drejtor ekzekutiv i zhvillimit i Autoritetit të Shërbimeve Financiare Ndërkombëtare.
“Pamë shumë modele, si Londrën, Singaporin, Tokion dhe vendosëm për një ndërthurje të tyre për krijimin e një qyteti modern për financën dhe teknologjinë dhe ekosistemin ku mund të marrin shërbimet financiare brenda vendit”.
Qyteti që po ngrihet quhet GIFT City (Gujarat International Finance Tec-City). Ai është konceptuar si projekt me faza të shumta dhe afatgjatë.
Zhvillimi i tij nisi me godinën e parë në 2013, rregulloren në 2015 dhe krijimin e Autoritetit Mbikëqyrës (International Financial Services Centres Authority- IFSCA) në 2019, që ka shënuar fazën më të rëndësishme të rritjes.
Sot panorama mbizotërohet nga kulla të larta në ndërtim e sipër, vinça që lëvizin pa pushim dhe fasada qelqi që reflektojnë dritën e pasdites. Sipas planit, deri në vitin 2030, këtu do të ngrihen 100 kulla, dhe rreth 40 janë tashmë në ndërtim.
Brenda zonës funksionojnë 25 godina, ndërsa 47 të tjera po planifikohen ose ndërtohen. Ky ritëm e bën GIFT një nga projektet urbane më dinamike në Indi.
Në sipërfaqe, kontrasti mes kullave të biznesit dhe gjelbërimit të zgjeruar krijon pamjen e një qyteti që synon një ekuilibër mes modernitetit dhe jetës së përditshme. GIFT është i ndarë në dy zona të mëdha: Zona rezidenciale — me banesa, hapësira sociale dhe shërbime — dhe Zona Ekonomike Speciale, ku ndodhet International Financial Services Centre (IFSC), zemra e projektit.
“Në dallim nga qendrat e tjera financiare, modeli ynë ka përfshirë dhe qendrat e banimit, si një lehtësi që punonjësit të mos humbasin kohë në udhëtim nga puna në shtëpitë e tyre”, thotë Dr.Shah. “Synojmë të tërheqim talentet nga rajonet që janë në shtet afër dhe duan të punojnë këtu”.
Sot, GIFT City ka tërhequr 18 banka të huaja, 17 banka indiane dhe disa nga fondet më të mëdha të investimeve në rajon. Mbi 1,000 zyra janë tashmë funksionale dhe 27,000 profesionistë punojnë brenda qytetit, nga të cilët 6,000 vetëm në qendrën financiare.
Synimi është të arrihet në 100 mijë punonjës deri në vitin 2030, me paga që në sektorët kryesorë mund të arrijnë deri në 100,000 dollarë në vit, duke e kthyer GIFT në një magnet të ri për talentet indiane dhe ndërkombëtare.
Qyteti po shndërrohet në një shembull të zhvillimit urban të integruar, me distrikt biznesi, zona rezidenciale të posaçme, infrastrukturë sociale, qendra argëtimi dhe një peizazh që ndërthur punën me jetesën moderne.
Sistemi i trajtimit të mbeturinave në Gift City
GIFT City funksionon me konceptin “smart city”, ku edhe mbledhja e mbetjeve bëhet në mënyrë të automatizuar: ato tërhiqen nga ndërtesat përmes një sistemi tubacionesh të mbyllura, pa pasur nevojë për grumbullim tradicional nëpër rrugë.
Nga pikëpamja ligjore, zona financiare e GIFT City trajtohet si një juridiksion i veçantë ndërkombëtar brenda territorit indian.
Për shumë shërbime financiare, ajo konsiderohet si “zonë jorezidente”, çka lejon regjim tatimor më konkurrues, procedura më të thjeshtuara për kapitalin e huaj, kontrata ndërkombëtare të standardizuara dhe rregulla që përafrohen me qendrat globale si Dubai DIFC dhe Singapore IFSC.
Në këtë kuptim, një kompani që operon brenda IFSC-së së GIFT City trajtohet ndryshe nga një kompani brenda juridiksionit të zakonshëm indian.
Sipas planifikimit aktual, ndërtimi dhe operacionalizimi i fazës kryesore pritet të përfundojë deri në 2030, me ngritjen e rreth 100 kullave. Brenda dekadës së ardhshme, GIFT City synon të pozicionohet si një qendër e plotë financiare ndërkombëtare e rangut të Singaporit dhe Dubait, e mbështetur nga një sistem ligjor tërësisht i dedikuar./ Monitor
-
Turizmi ‘zhgënjen’ në konsum, kompanive u mbeten produktet stok
Konsumi për produktet e shportës ushqimore vijon të pësojë ndryshime të dukshme. Kërkesa për produktet bazë rritet gjatë sezonit turistik, ndërsa jashtë sezonit bie, duke reflektuar ndikimin e ndryshimeve demografike dhe lëvizjeve të popullsisë. Sipas prodhuesve dhe distributorëve kryesorë të mallrave, sivjet dominimi i profilit të turistit “low cost” krijoi stoqe të pashitura në magazina për birrën dhe shitje të pijeve alkoolike të lira. Në supermarkete, qëndrueshmëria e çmimeve ka rritur deri në 5% konsumin.
“Agna Group”, që prej vitit 2020 është prodhues i birrës “Elbar” (më parë vetëm ambalazhohej në Shqipëri pas importit nga Greqia), kishte parashikuar një rritje prej 10% të konsumit këtë verë për shkak të turizmit, dhe për këtë arsye kishin shtuar prodhimin në muajt e verës me 15 mijë Hl.
Por, në praktikë, konsumi është ulur me 1–2% krahasuar me periudhën janar–shtator 2024, duke sjellë akumulim të stoqeve në magazina.
Sipas kompanisë, rënia e konsumit lidhet me ndryshimet në profilin e turistëve, ku këtë vit kanë mbizotëruar turistët “low cost”, të cilët shpenzojnë më pak, konsumojnë kryesisht në akomodime private (apartamente të rezervuara nga “Booking” dhe “Airbnb”) dhe frekuentojnë më rrallë baret dhe restorantet.
Turizmi duket se nuk po arrin të kompensojë efektin që ka dhënë në konsum tkurrja e popullsisë. Luan Leka, drejtuesi i fabrikës së përpunimit të mishit EHW dhe i rrjetit të supermarketeve “Conad” nënvizon se ndikimi real i turizmit në konsum duhet parë me përmasa më të kujdesshme.
“Rritja e turizmit padyshim ndikon në kërkesën për produkte konsumi. Megjithatë, nëse bëjmë një llogari të thjeshtë, një turist që qëndron 3-4 ditë konsumon 1% të konsumit të një personi rezident që konsumon gjatë 365 ditëve të vitit.
Ndryshimet demografike, veçanërisht emigrimi i të rinjve, vijojnë të reflektojnë te konsumi i produkteve ushqimore në vend.
Nga ana tjetër, sipas operatorëve të prodhimit dhe importit të mallrave ushqimore dhe pijeve alkoolike, turizmi po shërben si faktor mbështetës për kërkesën gjatë muajve të verës, duke kompensuar në një pjesë të konsiderueshme efektet e rënies së konsumit të brendshëm.
Nisur nga të dhënat e operatorëve, tregu ushqimor vendas po ndjek një transformim gradual, ku sezonaliteti i turizmit, emigracioni dhe lëvizjet e brendshme po ndikojnë në mënyrë të ndërlidhur te struktura e konsumit dhe tregtisë me pakicë.
Për disa nga produktet bazë të shportës ushqimore, si orizi dhe makaronat që kanë pasur rritje të importeve gjatë 2024-s, tendenca ka ndryshuar deri në shtator të 2025-s.
Sipas të dhënave të Doganave, për vitin 2024 në total u importua sasia prej 22.4 mijë tonësh oriz, me rritje 24% krahasuar me vitin 2023. Për periudhën janar – shtator, importet e orizit ranë me 4% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit paraardhës.
Në vitin 2024 ka pasur rritje edhe për importin e makaronave. Sasia e makaronave arriti në 18,4 mijë tonë apo 7% më tepër se në vitin 2023. Shtimi i importeve të makaronave ka vijuar edhe gjatë 2025-s. Për periudhën janar – shtator 2025 u importuan 8% më shumë sesa e njëjta periudhë e 2024-s.
Distributorët e produkteve ushqimore konfirmojnë tendencën e ndryshimeve në konsum, e ndikuar nga sezoni turistik në rritjen e shitjeve për disa nga produktet ushqimore dhe efektin e ndryshimeve demografike jashtë sezonit.
Të dhënat e kompanisë “Teuta”, operator importues, paketues dhe shpërndarës i produkteve ushqimore, për dy periudha, si muajt janar – gusht dhe periudhën pas përfundimit të sezonit turistik, muajt shtator – tetor tregojnë se gjatë periudhës janar – gusht, që përkon me sezonin turistik, shitjet janë përgjithësisht më të larta për shumicën e produkteve, sidomos për makaronat (+29.3%) dhe orizin (+5.6%).
Pas përfundimit të sezonit, gjatë muajve shtator – tetor, disa produkte shënuan rënie në shitje (orizi -3.5%, makaronat -6%), ndërsa të tjerat vazhduan të rriteshin (vaj i lulediellit +9.6%, sheqer +9.6%).
Për muajt janar – gusht 2025, shitjet e orizit për operatorin “Teuta” janë rritur 5.6% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit paraardhës.
Ndryshe nga shitjet e 8-mujorit, shitjet për muajt shtator – tetor 2025, pas përfundimit të sezonit turistik kanë qenë me rënie 3.5% për orizin, krahasuar me periudhën shtator – tetor të 2024-s.
Shitjet e makaronave në muajt janar – gusht 2025 u rritën me 29.3% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit paraardhës. Në muajt shtator – tetor, sasia e shitur e makaronave ra me 6% krahasuar me shtator – tetor 2024.
Shitjet e sheqerit kanë shënuar rritje për kompaninë në të dyja periudhat e analizuara. Në muajt janar – gusht, sasia e sheqerit të shitur u rrit me 7.1% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024. Ndërsa për muajt shtator –tetor, rritja ishte edhe më e lartë, duke arritur në 9.6%.
Shitjet e drithërave për janar – gusht 2025 u rritën me 1.5% për kompaninë “Teuta”, krahasuar me janar – gusht 2024. Rritja e shitjeve për produktet e drithërave, vijoi edhe gjatë muajve shtator – tetor 2025.
Rritja e drithërave është me 26.6% krahasuar me muajt shtator – tetor 2024.
Për produktin e fasules, ecuria e shitjeve është në rënie për të dyja periudhat e analizuara. Për muajt janar – gusht, shitjet e fasuleve ranë me 2.6%, në raport me të njëjtën periudhë të vitit pasardhës.
Edhe për muajt shtator – tetor, shitjet rezultojnë me rënie 5.6% krahasuar me shtator – tetor 2024.
Importet e grupit “Vajra dhe dhjamëra kafshore apo vegjetale” për 2025 vijuan të ndjekin tendencën rritëse të vitit të kaluar.
Sipas të dhënave të INSTAT për 2024, importet u rritën me 16% në raport me 2023. Për janar – shtator 2025, importet e grupit u rritën me 1% krahasuar me të njëjtën periudhë të 2024.
Nga të dhënat e kompanisë “Teuta” rezulton se shitjet e vajit të lulediellit ranë me 9.2% për janar – gusht 2025 krahasuar me të njëjtën periudhë të 2024, teksa shënuan rritje shitjet për muajt në vijim.
Sasia e shitur e vajit të lulediellit për periudhën shtator – tetor 2025 u rrit me 9.6% në raport me shtator – tetor 2024.
Importuesit dhe ambalazhuesit e tjerë të vajit të lulediellit pohojnë se për muajt janar – shtator, ecuria e shitjeve është e njësoj me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Drejtues të kompanisë paketuese të vajit “Bomira” pohuan se ndryshimet demografike po ndikojnë në ngadalësimin e rritjes së kërkesës.
Në supermarkete rritet kërkesa për mallra ushqimore
Në muajt janar – shtator 2025, në rrjetin e supermarketeve “Big Market”, kërkesa për mallra ushqimore është rritur nga 3 deri në 5% krahasuar me vjet, e nxitur nga stabiliteti i çmimeve dhe sezoni turistik.
“Segmentet me rritje më të theksuar janë vajrat, orizi, makaronat dhe produktet e bulmetit, ndërsa për produktet e mishit dhe vezëve, kërkesa është ruajtur e qëndrueshme.
Ky zhvillim lidhet me stabilitetin e çmimeve, forcimin e markave private që ofrojnë raporte më të mira cilësi–çmim, si dhe me rritjen e konsumit gjatë sezonit veror, sidomos në zonat bregdetare dhe turistike, ku ‘Big Market’ është i pranishëm me rrjet të gjerë filialesh”, pohuan drejtues të kompanisë.
Sipas tyre, turizmi ka vijuar të ndikojë ndjeshëm në rritjen e konsumit, kryesisht gjatë muajve qershor – gusht. “Në zonat bregdetare si Durrës, Vlorë, Sarandë dhe Shëngjin, turistët kontribuojnë deri në 25 – 30% të rritjes sezonale të kërkesës për produkte bazë ushqimore.
Megjithatë, në totalin vjetor, konsumi mbetet i dominuar nga konsumatori vendas.
Vëmë re se konsumatori shqiptar po tregon më shumë kujdes në planifikimin e shpenzimeve dhe po orientohet gjithnjë e më shumë drejt markave me çmime konkurruese”.
Pas përfundimit të sezonit turistik, kompania vëren normalizim të lehtë të konsumit, por jo rënie të ndjeshme krahasuar me një vit më parë.
“Një faktor i ri që po ndikon në dinamikën e kërkesës është ndryshimi i strukturës demografike.
Vërehet rritje e konsumit nga familjet e reja urbane dhe zhvendosje e popullsisë drejt qyteteve të mesme, çka po e orienton kërkesën drejt produkteve praktike dhe me paketim të vogël”, – theksuan drejtues të “Big Market”.
Importet e drithërave
Pas rritjes së totalit të importeve të grurit për 2024 për shkak të krijimit të rezervave nga fabrikat e blojës, importet vijuan tendencën rënëse të nisur që në fillim të vitit 2025. Sipas të dhënave të Doganave, në janar – shtator 2025 u importuan një sasi prej 152,4 mijë tonësh grurë.
Në raport me të njëjtën periudhë të 2024-s, importet ranë me 3%. Për vitin 2024 u importua një sasi prej 204 mijë tonësh grurë. Në raport me vitin paraardhës, importet u rritën me 6,4%.
Kryetari i Shoqatës së Përpunuesve të Miellit, Adi Haxhiymeri shpjegoi më herët se tendenca rritëse e importeve për 2024 nuk është nxitur nga shtimi i kërkesës, por nga masat e fabrikave të blojës për të krijuar rezervat e periudhës dimër – pranverë, pasi ende nuk parashikohej se sa do të arrinte niveli i çmimit të grurit për korrjet e reja.
Shoqata e Përpunuesve të Miellit ka ngritur shqetësimin e rënies së konsumit për produktet me përbërje brumi, për shkak të ndryshimeve demografike, të cilat nuk arrijnë të përmirësojnë kërkesën, pavarësisht ardhjes të turistëve.
Vijon rritja e importeve të misrit
Tregu i misrit vijon të ndjekë tendencën e fortë të rritjes së importeve, si pasojë e çmimeve më të favorshme në tregjet ndërkombëtare dhe kostove të larta të prodhimit vendas.
Sipas të dhënave zyrtare të Doganave, gjatë vitit 2024, në Shqipëri u importuan rreth 93 mijë tonë misër, me një rritje prej 36% krahasuar me vitin 2023.
Tendenca është ruajtur edhe gjatë këtij viti. Në periudhën janar–shtator 2025, importet e misrit janë rritur me 30% në krahasim me të njëjtën periudhë të 2024-s.
Misri është një nga produktet bazë për ushqimin e bagëtive në vend, dhe çmimi i tij ndikon drejtpërdrejt në koston e prodhimit të mishit, qumështit dhe nënprodukteve të tyre.
Drejtues të Shoqatës së Blegtorëve pohojnë se fermat e mesme dhe të mëdha po orientohen gjithnjë e më shumë drejt misrit të importuar, për shkak të diferencës të çmimit dhe kostove më të ulëta të transportit në raport me prodhimin vendas.
“Aktualisht, në tregjet e huaja, misri blihet me rreth 31 lekë për kg, përfshirë taksat dhe koston e transportit, ndërsa nga prodhuesit vendas, çmimi varion nga 28, 29 deri në 32 lekë për kg pa TVSH. Kostoja e pagesave të TVSH-së paguhet prej fermave, çka e bën të paleverdishëm për nga çmimi blerjen e misrit në vend”, – thanë përfaqësues të shoqatës.
Sipas tyre, mungesa e mbështetjes me subvencione për prodhimin vendas, kostot e larta të inputeve bujqësore dhe kostot e larta për vaditje po e bëjnë më pak konkurrues misrin e prodhuar në vend.
Ecuria e kërkesës për kruasantë, patatina dhe akullore
Sipas të dhënave të përfaqësuesve të grupit “Agna”, konsumi i kruasantëve dhe patatinave gjatë periudhës janar – shtator ka qenë më i ulët krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.
Kjo tregon një tendencë më të ulët të kërkesës për këto produkte në muajt e parë të vitit, që mund të lidhet me faktorë të ndryshëm, si ndryshimet në preferencat e konsumatorëve ose sezonaliteti i konsumit.
Nga ana tjetër, konsumi i akullores ka shënuar rritje gjatë së njëjtës periudhë. Megjithatë, sipas përfaqësuesve të kompanisë, rritja e shitjeve nuk është rezultat i një shtimi të konsumit të përgjithshëm, por nga marrja e pjesës së tregut nga konkurrentët, duke treguar përmirësim të performancës së produktit në raport me konkurrentët dhe jo një zgjerim të tregut total.
Rritet prodhimi i birrës, pas pritshmërisë për turizëm, por ardhja e turistëve “low cost” grumbulloi stoqe
Sipas të dhënave të Doganave, në janar – shtator 2025, në vend u prodhuan rreth 335 mijë hektolitra (Hl) birrë. Krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, prodhimi është rritur me 12%, duke shënuar një nga nivelet më të larta që prej hyrjes në fuqi të ndryshimeve ligjore mbi akcizën e birrës dhe pijeve alkoolike më 1 janar 2023.
Megjithëse prodhimi është rritur, operatorët kryesorë të tregut raportojnë se pjesa më e madhe e birrës është magazinuar, pasi rritja e pritshme e konsumit nga turizmi nuk është realizuar.
Përfaqësues të “Agna Group” thanë se një tjetër faktor i rëndësishëm është zhvendosja demografike e popullsisë. Përfaqësues të “Agna Group” theksojnë se emigrimi po ndikon jo vetëm në konsum, por edhe në fuqinë punëtore.
“Pas vitit 2020 e deri më sot, numri i punonjësve në ‘Agna Group’ është pakësuar me 10–15%, kryesisht për shkak të emigrimit të grupmoshës 25–40 vjeç drejt Gjermanisë”, deklaruan drejtues të kompanisë.
Për të mbijetuar në këto kushte, sipas administratorit të birrës “Korça” Adrian Kostaqi, operatorët vendas të birrës kanë bërë oferta dhe promocione të veçanta për pijet vendase, duke u përpjekur të ruajnë pjesën e tregut dhe për të mbijetuar.
Pas një periudhe 15-vjeçare, nga 1 janari 2023, ndryshimet ligjore unifikuan akcizën për prodhuesit vendas dhe importuesit, duke dyfishuar nivelin e saj për prodhuesit e birrës me volum nën 200 mijë Hl në vit, nga 360 lekë/Hl në 710 lekë/Hl.
Ndryshimet e akcizës patën efekte negative për prodhuesit e birrës, por më të prekurit ishin prodhuesit e birrës artizanale.
Xhim Begeja, drejtues i Shoqatës së Mikro Birrave Artizanale Shqiptare, por edhe operator i vogël në treg i birrës “Puka”, me kapacitet prodhues nga 700 deri në 750 litra në ditë, ngriti sërish shqetësimin se prodhimi artizanal po shkon drejt zhdukjes nga kostot e larta pas dyfishimit të akcizës.
Sipas tij, sivjet sezoni turistik, ashtu si edhe vitin e kaluar, ka rritur shitjet vetëm pranë zonave bregdetare apo zonës së Pazarit të Ri në Tiranë që frekuentohet prej turistëve të huaj.
Po ashtu, Shoqata e Mikro Birrave Artizanale Shqiptare ka kërkuar reduktim me 50% të akcizës për këta prodhues, një kërkesë që prej tyre kërkohet të reflektohet në paketën fiskale 2026.
Bien importet e birrës për janar – shtator
Sipas të dhënave të Doganave, importet e birrës për janar – shtator, ranë rreth 1% krahasuar me të njëjtën periudhë të 2025-s.
Drejtuesi i një prej kompanive importuese të birrës në vend pohoi se rënia e konsumit lidhet me disa faktorë kryesorë, përfshirë numrin më të ulët të turistëve për sezonin 2025 në raport me sezonin e kaluar, abuzimin me çmimet e shitjes së birrës së importit në zonat bregdetare gjatë muajve të sezonit, si dhe me aksionet e nisura nga qeveria në muajt e verës për lirimin e hapësirave publike.
Aksioni për lirimin e hapësirave që nisi në muajt e verës u shoqërua me heqjen e tendave të shumë bareve dhe restoranteve në vend.
Pavarësisht rënies së tyre dhe shtimit të prodhimit, importet vijuan të zënë peshën kryesore të tregut në vend. Për janar – shtator 2025, pesha e tyre arriti 58% kundrejt peshës prej 42% që zuri prodhimi vendas.
Detergjentët dhe pijet alkoolike
Rritje është shënuar edhe për importet e grupit “Sapuni, preparatet larëse, lubrifikues, qirinjtë”. Për janar – shtator 2025, importet e grupit u rritën rreth 1% krahasuar me vjet.
Importuesit e preparateve larëse thanë se ka pasur shtim të shitjeve te produktet për paketim familjar, e nxitur nga rritja e numrit të turistëve që qëndrojnë në apartamente me qira ditore.
Rritje të importeve ka pasur edhe për pijet alkoolike. Për janar – shtator 2025, importet e grupit “Pijet, alkoolet dhe uthulla” sipas të dhënave të INSTAT u rritën me 1.2% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit paraardhës.
Importuesit pohuan se konsumatori shqiptar priret të zgjedhë pije alkoolike me çmime të ulëta, një sjellje që ka ndikuar në rënien e të ardhurave të importuesve me 10–15%.
Baret dhe restorantet sërish me rënie konsumi, nga emigrimi dhe rritja e çmimeve
Konsumi në bare dhe restorante ka shënuar rënie gjatë periudhës janar – shtator 2025, duke u ulur me 10 deri në 15% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, sipas kryetarit të Shoqatës së Bareve dhe Restoranteve, Enri Jahja.
Sipas tij, rënia lidhet me një sërë faktorësh ekonomikë dhe demografikë. “Konsumi vijon të ndikohet nga ndryshimet demografike, veçanërisht nga emigrimi i të rinjve, si dhe nga rritja e çmimeve në bare dhe restorante, që ka ndikuar edhe në frekuentimin nga turistët e huaj”, – u shpreh z. Jahja.
Ai shtoi se rritja e çmimeve dhe rënia e vazhdueshme e konsumit nga vendasit mbeten faktorët kryesorë që po ushtrojnë presion mbi sektorin, teksa nënvizoi nevojën për dimensionim të modelit të ofruar të turizmit.
“Turizmi nuk mund të mbështetet vetëm te konsumi i kafesë dhe ushqimit në restorante prej turistëve të huaj. Është e nevojshme të ofrohen modele të tjera turizmi dhe argëtimi, përfshirë edhe zhvillimin e shërbimeve mjekësore në qendrat turistike”, – theksoi ai.
Sipas z. Jahja, operatorët e sektorit po përballen me kosto të larta të operimit dhe vështirësi në gjetjen e stafit, të cilat kanë ndikuar në rritjen e çmimeve, ndërsa tregu po tregon shenja ngadalësimi pas sezonit veror, që do të çojë në vetërregullimin e sektorit.
Në vend janë gjithsej 15,5 mijë bare, nga 22 mijë në vitin 2015, duke qenë aktiviteti i dytë më i përhapur në vend, pas biznesit të pakicës. Sipas të dhënave të regjistrit të bizneseve të INSTAT, në vitin 2021 u mbyllën 854 aktivitete të shërbimeve të ushqimeve e pijeve, me rënie 5.2%.
Referuar të dhënave të INSTAT, deri në 2019-n, në këtë sektor ishin të punësuar 45,000 persona. Numri i të punësuarve konsiderohet më i lartë, për shkak të informalitetit.
Problematikë e mprehtë për sektorin vijon të mbetet edhe vështirësia për gjetjen e punonjësve, por edhe informaliteti për pagat e tyre. Në vitin 2023 në këtë sektor, Shoqata e Bareve dhe Restoranteve llogariste një mungesë prej 15 mijë punonjësish.
Kryetari i Shoqatës së Bareve dhe Restoranteve Enri Jahja thotë se parashikohet të vijohet me politikën e rritjes së pagave dhe kostoja shtesë do të reflektohet te çmimet për konsumatorin final.
Tendencë – Konsumi i drekës në zyrë rrit kërkesën për produkte të gatshme
Ushqimet e gatshme dhe të paketuara po njohin rritje të vazhdueshme në tregun shqiptar, nën ndikimin e ritmit të jetesës urbane dhe nevojës për komoditet sipas drejtuesve të rrjetit të supermarketeve “Big Market”.
“Produkte si sallatat e gatshme, ushqimet e konservuara, vaktet ‘ready to eat’ dhe frutat e paketuara po zënë një peshë gjithnjë e më të madhe në shportën e konsumatorit, sidomos te grupmoshat 25 – 45 vjeç dhe konsumatorët që punojnë në zyra.
Kompania ka zgjeruar ndjeshëm gamën e këtyre produkteve, duke përfshirë marka vendase dhe ndërkombëtare me standarde të larta sigurie ushqimore.
Ndërkohë, konsumatori shqiptar po tregon një sjellje më të kujdesshme në shpenzime, duke kërkuar të balancojë buxhetin pa sakrifikuar cilësinë.
Një orientim i fortë vërehet drejt produkteve të freskëta të banakut si fruta, perime, mish dhe bulmet, ndërsa zgjedhja e markave private ose e produkteve me ofertë ndihmon për të optimizuar shpenzimet.
“Konsumatori shqiptar po tregohet gjithnjë e më racional dhe i kujdesshëm në shpenzime, por pa kompromentuar cilësinë.
Vërehet një orientim i fortë drejt produkteve të freskëta të banakut (fruta, perime, mish, bulmet), ndërkohë që zgjedhja e markave private apo produkteve me ofertë është një mënyrë për të balancuar buxhetin pa hequr dorë nga cilësia. Në thelb, konsumatori është më i informuar, kërkon cilësi dhe çmime të qëndrueshme”./Monitor
-
Ku i “kyçin” shqiptarët paratë e tyre?
Shqiptarët preferojnë t’i kyçin paratë e tyre në depozita me afat të gjatë në bankë. Të dhënat më të fundit nga Banka e Shqipërisë tregojnë se pjesa më e madhe e qytetarëve i mbajnë kursimet e tyre në depozita me afat mbi 2 vite.
Mbajtja e kursimeve në bankë për një periudhë të gjatë konsiderohet shpesh një investim më i sigurt, sidomos nga ata që synojnë t’i përdorin paratë në një të ardhme të largët, qoftë për fëmijët, për sëmundje, blerjen e një shtëpie, ngritjen e një biznesi dhe të tjera. Gjithashtu, depozitat afatgjata kanë norma më të larta interesi. Sa më i gjatë të jetë afati i depozitave dhe sa më e madhe të jetë vlera e kursimeve, aq më i lartë do të jetë edhe fitimi nga interesat pas disa vitesh.
Sipas statistikave zyrtare, depozitat në lekë me afat mbi 2 vite kapin një vlerë prej 167.4 miliardë lekësh për individët, ndjekur nga ato me afat njëvjeçar me 124.7 miliardë lekë dhe depozitat deri në 2 vite me 49.5 miliardë lekë në total.
Megjithatë, nëse bëjmë një krahasim në terma të rritjes dhe sipas llojit të depozitave, kursimet e ruajtura në bankë për 2 vite, kanë pësuar rritjen më të madhe në tetor. Konkretisht, depozitat me afat 2 vite pësuan një rritje rekord me gati 3.7% vlerësuar me shtatorin. Në vend të dytë renditen depozitat me afat 1 muaj me 1.5% rritje, ndërsa kursimet pa afat janë rritur me 1.2%.
Nga ana tjetër, depozitat me afat 1 vit janë më pak të preferuarat në terma të rritjes. Në tetor, kursimet e ruajtura me një afat 1 vit rezultojnë me një rritje prej vetëm 0.1%.
Depozitat vazhdojnë të jenë forma kryesore e invesimit të parave të shqiptarëve, megjithëse aktualisht ekzistojnë edhe plot mënyra të tjera të investimit, siç mund të jenë ato në tituj qeveritarë, kriptomonedha dhe të tjera. -
A do ketë në Shqipëri rënie të çmimeve të apartamenteve? Përgjigjet eksperti
Eksperti i Pasurive të Paluajtshme, Orgest Beti thotë se pavarësisht shpresës së qytetarëve blerës, çmimi i apartamenteve në Shqipëri do të vazhdojë të rritet, ndikuar nga interesi i shtuar i huajve dhe shqiptarëve të diasporës për të blerë në vendin tonë, si dhe nga anëtarësimi i mundshëm dhe i pritshëm i vendit në Bashkimin Europian.
“Fakti që së shpejti do të jemi pjesë e familjes europiane, këtu do të ndodhë një proces që unë e kam thënë shpesh, që u kanë ndodhur dhe vendeve të tjera që janë bërë anëtarë të Bashkimit Europian, dhe atje ka patur një rritje me 20% apo 30%, edhe më shumë. Shqipëria tashmë ne shikojmë se ka një interes të shtuar nga të huajt, madje sipas statistikave që ne kemi 20 apo 30% e blerësve në bregdet janë të huaj dhe shqiptarë të diasporës”, tha Beti.
Po ashtu në vitin 2026, me përjashtim të Tiranës, vlera e pronës në të gjithë vendin do të rritet, pasi hyjnë në fuqi çmimet e reja të referencës, që janë konsultuar gjatë këtij viti.
Çmimet më të kripura me referencat e reja do të jenë në zonën e Portit në Durrës 2000 euro dhe në Sazan, që barazohen me referencat në Tiranë për zonën rreth Stadiumit dhe Piramidës. -
Rivlerësimi/ Për herë të parë do njihet vjetërsia e pronës, eksperti: Njohja e amortizimit është drejtësi ndaj qytetarëve
Për herë të parë në rivlerësimin e pasurive të paluajtshme do të njihet edhe amortizimi i pronave, pra vjetërsia e pronës, sa më e vjetër të jetë prona aq më pak do të paguhet tatim pas procesit të rivlerësimit.
Në rast se keni një banesë me vjetërsi 10-vjeçare do t’ju zbritet nga çmimi pas rivlerësimit 10% e vlerës që ka dalë dhe më pas do të paguhet tatimi.
“Është lehtësi dhe është drejtësi. Pse drejtësi? Sepse deri tani qytetarët që e kanë shitur me 15%, po edhe me 3% kur ka qenë më përpara gjithnjë ishin të trajtuar në mënyrë jo të barabartë. Në rast se ti ke një banesë që e ke të vjetër, e ke të periudhës së komunizmit, edhe pse çmimi tregut për metër katror aty është shumë i rritur dhe çmimi i referencës për zonën ku banon qytetari është prap shumë i rritur nuk mund ta çosh ti duke patur 20-30 vjet amortizim. Ka qenë një padrejtësi që i bëhej qytetarit sepse nuk i zbritej në momentin që e shiste atë”,- tha eksperti Fatos Çoçoli.
Edhe eksperti i Pasurive të Paluajtshme, Orgest Beti, tha se përfshirja e elementit të amortizimit në rivlerësimin e një objekti është një kriter i logjikshëm dhe që duhej përfshirë më herët.
“Në fakt kjo është një gjë shumë e mirë pasi në rast se marrim një apartament le të themi që në një pallat të para viteve ’90 dhe një apartament i cili është pas 2020, nuk mund të kemi të njëjtin çmim. Logjika është shumë e saktë. Duhej të ishtë bërë më përpara por nuk është vonë”,- tha Beti.
Çoçoli shtoi se tatimi aktual prej 15% ka ulur ndjeshëm transaksionet dhe si rrjedhjojë ka rritur informalitetin.
“Shoqatat e kanë ngritur disa herë që 15% është një taksë shumë e lartë. Në momentin që ti e vendos 15%, e ke detyruar qyterarin të tkurret për ta shitur pronën, të mos ketë interes ta shesë, sepse 15% nuk është pak. Janë ndrojtur, dhe kemi pasur më pak transaksione. Edhe të ardhura më pak në buxhet sepse kemi pasur më pak tjetësime, sepse kemi patur më pak blerje të pasurive të patundshme, nga ana tjetër dhe qytetarët janë tkurrur. Kjo nuk do të ndodhte nëse do kishim 3% e normës tatimore që kemi pastur në 2019-2022”,- tha Çoçoli. -
A do ketë në Shqipëri rënie të çmimeve? Ja si përgjigjet eksperti
Eksperti i Pasurive të Paluajtshme Orgest Beti thotë se pavarësisht shpresës së qytetarëve blerës, çmimi i apartamenteve në Shqipëri do të vazhdojë të rritet, ndikuar nga interesi i shtuar i huajve dhe shqiptarëve të diasporës për të blerë në vendin tonë, si dhe nga anëtarësimi i mundshëm dhe i pritshëm i vendit në Bashkimin Europian.
“Fakti që së shpejti do të jemi pjesë e familjes europiane, këtu do të ndodhë një proces që unë e kam thënë shpesh, që u kanë ndodhur dhe vendeve të tjera që janë bërë anëtarë të Bashkimit Europian, dhe atje ka patur një rritje me 20% apo 30%, edhe më shumë. Shqipëria tashmë ne shikojmë se ka një interes të shtuar nga të huajt, madje sipas statistikave që ne kemi 20 apo 30% e blerësve në bregdet janë të huaj dhe shqiptarë të diasporës”,- tha Beti.
ÇMIMET E APARTAMENTEVE SIPAS BSH
Viti 2020 +44.3%
Viti 2021 +7.85%
Viti 2022 +27.9%
Viti 2023 +4%
Viti 2024 +26.5%
Janar-Qershor 2025 +41.7%
Po ashtu në vitin 2026, me përjashtim të Tiranës, vlera e pronës në të gjithë vendin do të rritet, pasi hyjnë në fuqi çmimet e reja të referencës, që janë konsultuar gjatë këtij viti.
RRITJA E ÇMIMEVE TË PRONAVE
Himarë 111%
Vlorë 88%
Sarandë 86%
Durrës 61%
Kavajë 52%
Çmimet më të kripura me referencat e reja do të jenë në zonën e Portit në Durrës 2000 euro dhe në Sazan, që barazohen me referencat në Tiranë për zonën rreth Stadiumit dhe Piramidës.