Tag: magjike

Nga Tom Metcalfe

Fjala abrakadabra shpesh sinjalizon se diçka magjike pritet të ketë ndodhur, ndonjë transformim ndoshta, ose të paktën ndonjë rreng. Fjala vetë është e çuditshme, por tashmë është bërë një shenjë pothuaj universale e asaj që mendohet se është e pamundur. Ndërsa ekspertët debatojnë mbi origjinën e saktë të abrakadabrës, fjala është pa dyshim e lashtë.

abrakadabra shfaqet për herë të parë në shkrimet e Quintus Serenus Sammonicus më shumë se 1800 vjet më parë, si një ilaç magjik kundër etheve, një gjendje potencialisht vdekjeprurëse në një epokë para antibiotikëve dhe simptomë e malaries. Ai ishte mësues i fëmijëve që më vonë do të bëheshin perandorët romakë Geta dhe Caracalla, dhe pozita e tij e privilegjuar në një familje fisnike e pasur i jepte peshë fjalëve të tij.

Duke shkruar në shekullin II pas Krishtit, në një libër të quajtur Liber Medicinalis, Serenus këshillonte që të përgatitej një amulet me një copë pergamene ku ishte shkruar fjala magjike, për t’u varur në qafën e të sëmurit. Ai përshkruante që fjala të shkruhej në rreshta të njëpasnjëshëm në formë trekëndëshi të përmbysur, me një shkronjë më pak në çdo rresht, derisa të mos mbetej asnjë.

Në këtë mënyrë, mbishkrimi do të përbëhej nga 11 rreshta, dhe, po ashtu siç zhdukej fjala, thoshte Serenus, do të zhdukej edhe ethet.

Origjina dhe kuptimi i abrakadabrës

Sipas kërkimeve të fundit, versione të abrakadabrës shfaqen edhe në një papirus egjiptian të shkruar në greqisht nga shekulli i tretë pas Krishtit, ku në rreshtat pasues mungojnë zanoret në fillim dhe në fund të fjalës. Ajo shfaqet gjithashtu në një kodeks koptik nga shekulli i gjashtë, që përdor të njëjtën metodë, por me një fjalë tjetër magjike.

Për ndjekësit e magjisë greke, shkrimi i një fjale në formë trekëndëshi të përmbysur krijonte një ‘vile rrushi’ ose ‘formë zemre’, një mënyrë për të shkruar një formulë magjike që përsëriste dhe zvogëlonte emrin e një fryme të lig, në të njëjtën mënyrë. Besohej se këto shkaktonin sëmundje, dhe se këto versione të magjisë së abrakadabrës shërbenin për të kuruar ethe e sëmundje të tjera.

‘Abrakadabra ishte një fjalë apotropaike, një fjalë që mund të largonte gjëra të këqija,’ shpjegon Elyse Graham, historiane e gjuhës në Universitetin Stony Brook, duke theksuar se origjina e saj ka qenë objekt debatesh të shumta.

Disa mendojnë se vjen nga fraza hebraike ‘ebrah k’dabri’, që do të thotë ‘krijoj ndërsa flas’; të tjerë mendojnë se rrjedh nga ‘avra gavra’, një frazë aramaike që do të thotë ‘do të krijoj njeriun’, fjalët e Zotit në ditën e gjashtë të krijimit.

Të tjerë vënë re ngjashmërinë e saj me ‘avada kedavra’, mallkimin vdekjeprurës në librat e Harry Potter-it, për të cilin autorja J.K. Rowling ka thënë se do të thotë në aramaisht ‘le të shkatërrohet gjëja’.

Historiani mesjetar Don Skemer, specialist i magjisë dhe ish-kurator i dorëshkrimeve në Universitetin Princeton, sugjeron se abrakadabra mund të ketë origjinë nga fraza hebraike ‘ha brachah dabarah’, që do të thotë ‘emri i të bekuarit’ dhe që është konsideruar si emër magjik.

‘Mendoj se kjo shpjegim është i besueshëm, sepse emrat hyjnorë kanë qenë burime të rëndësishme fuqie mbinatyrore për mbrojtje dhe shërim, siç shihet në magjinë e lashtë, mesjetare dhe moderne,’ thotë ai.

Për të krishterët e hershëm, shton ai, ‘emrat që rridhnin nga hebraishtja kishin vlerë të lartë, sepse hebraishtja konsiderohej gjuha e Zotit dhe e Krijimit.’

Një fjalë magjike për të kuruar sëmundjet

Duket se abrakadabra e ka ruajtur funksionin e saj si kurë magjike kundër sëmundjeve për shumë shekuj. Një dorëshkrim hebraik i shekullit të 16-të nga Italia përmban një version të magjisë abrakadabra për një amulet kundër etheve.

Shkrimtari anglez Daniel Defoe shënon në veprën A Journal of the Plague Year se ajo përdorej në Londrën e shekullit të 17-të për të parandaluar infeksionin, ‘sikur murtaja të mos ishte dora e Zotit, por një lloj posedimi nga një shpirt i lig, dhe se ajo mund të mbahej larg me kryqe, shenja të zodiakut, letra të lidhura me shumë nyje dhe me disa fjalë ose figura të shkruara mbi to, veçanërisht fjalën Abrakadabra, të formuar në trekëndësh ose piramidë.’

Por me kalimin e kohës, fjala e humbi funksionin e saj si mjekim. Në fillim të viteve 1800, ajo u përdor në një pjesë teatrale të William Thomas Moncrieff, si shembull i një fjale që do ta shqiptonte një magjistar në skenë.

Në shekullin XX, përmendja më e njohur ndoshta është në fenë Thelema, themeluar në fillim të viteve 1900 nga okultisti Aleister Crowley. Ai përdori shpesh fjalën ‘abrahadabra’ në librin e tij Liber Al Vel Legis (‘Libri i Ligjit’, 1904), duke thënë se ajo ishte emri i një epoke të re të njerëzimit.

Crowley pretendonte se e kishte nxjerrë fjalën nga sistemi numerologjik i njohur si Hermetic Qabalah, i cili e kishte shtyrë të zëvendësonte shkronjën C me H.

Rënia drejt iluzioneve skenike

Historiania Graham vëren se magjia ishte e dobishme si mjet kurash vetëm para zhvillimeve moderne mjekësore. ‘Dikur na duhej magjia për të bërë gjëra të ndryshme, por tani kemi ilaçe më të mira,’ thotë ajo.

Kështu, abrakadabra u zhvendos në botën e magjive skenike dhe trukeve iluzioniste. ‘Sot magjia lidhet më shumë me spektaklin dhe shpërqendrimin,’ shton ajo.

Nëse abrakadabra ruan ende ndonjë fuqi, kjo mund të jetë sepse askush nuk është i sigurt se çfarë do të thotë vërtet. ‘Një fjalë magjike i jep magjistarit fuqi, ndërsa të tjerët nuk e dinë kuptimin e saj,’ shpjegon Graham. ‘Ajo i jep magjistarit autoritet në sytë e të tjerëve.’

Pra, nëse abrakadabra tingëllon pa kuptim, ndoshta ky është edhe qëllimi, përfundon ajo: ‘Nëse fjala nuk do të ishte misterioze, atëherë nuk do të ishte magjike.’

/Nacional Geographic-SYRI.net