Lajmidites.com

Tag: kulturore

  • Gërmimet në Parkun e Finiqit! Gonxhe: Restaurime. Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore: S’ mund të futen mjete të tilla

    Gërmimet në Parkun e Finiqit! Gonxhe: Restaurime. Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore: S’ mund të futen mjete të tilla

    PAMJE NGA NGJARJA

    TIRANË-Disa buldozerë u filmuan nga turistët duke gërmuar mbi rrënoja antike në Parkun e Finiqit. Turistët pretenduan se mund të ishin kërkues thesaresh që po shkatërronin sitin kulturor. Gërmimet hapën diskutim, ku ministri Blendi Gonxhe hodhi poshtë pretendimet e turistëve, duke theksuar se në Finiq po zhvillohen punime të miratuara restaurimi, të cilat po kryhen sipas standardeve dhe procedurave ligjore.
    “Ministria e Turizmit, Kulturës dhe Sportit informon publikun se lajmet e qarkulluara mbi praninë e personave të panjohur që po kryejnë gërmime të paligjshme në Parkun Arkeologjik të Finiqit nuk janë të vërteta dhe përbëjnë keqinformim mbi një proces tërësisht të ligjshëm restaurimi dhe konsolidimi. Aktualisht, në Parkun Arkeologjik të Finiqit po zhvillohen punimet e miratuara dhe të mbikëqyrura nga institucionet përgjegjëse të trashëgimisë kulturore, si pjesë e projektit “Restaurimi dhe konsolidimi i Murit të Bastionit në Parkun Arkeologjik të Finiqit”, të cilat po kryhen nga subjekti kontraktues “JOGI” sh.p.k., në bazë të Vendimit nr. 206, datë 09.04.2021, i rimiratuar me Vendimin nr. 398, datë 25.07.2025, të Këshillit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore Materiale. Pas disa vitesh pritje, ky projekt i rëndësishëm po merr më në fund trajtën e zbatimit konkret, duke shënuar një hap të domosdoshëm në ruajtjen dhe valorizimin e një prej monumenteve më përfaqësuese të antikitetit në jug të vendit. Ndërhyrjet synojnë stabilizimin afatgjatë të strukturës, ruajtjen e autenticitetit të murit mbrojtës dhe përmirësimin e sigurisë së vizitorëve, duke i hapur rrugë një përvoje më cilësore kulturore dhe turistike në Finiq,’- shprehej Gonxhe në reagim.
    Ndërkohë, Bashkia e Finiqit dhe instancat e tjera vendore deklaruan për Top Channel se nuk kishin asnjë dijeni për ndonjë ndërhyrje të tillë të nisur në parkun antik. Nga ana tjetër Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore ka reaguar ashpër pas pamjeve ku buldozerë u filmuan duke gërmuar mbi rrënoja antike në Finiq. Në reagimin e Forumit thuhet se në website-n ku botohen të gjitha vendimet e autorizuara nga Ministria e Kulturës nuk ka asnjë njoftim për ndërhyrje në Park nga ana e këtij institucioni. Sipas Forumit për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore në asnjë sit arkeologjik të kësaj rëndësie nuk mund të futen mjete të tilla të cilat dëmtojnë rëndë shtresat kulturore dhe arkeologjike.
    REAGIMI:
    Si pergjigjia per interesin e larte te mediave mbi Ceshtjen e Parkut te Finiqit, Ministria e Kultures ka leshuar nje deklarate shtypi duke treguar se punimet me eskavator ne Akropolin e Finiqit jane te autorizuara nga ajo vete. Nderkohe media prezente ne sitin arkeologjik nuk gjeti asnje arkeolog apo restaurator. Nderkohe sipas Ministrise se Kultures keto punime kryehen nga Firma “JOGI shpk”. Me nje kerkime shume te thjeshte ne faqet e administrates mund te vertetohet se firma “JOGI Shpk” nuk ka asnje pervoje te ngjashme ne restaurimin e Mureve Antike te nje rendesie nderkombetare si Finiqi. E dyta keto punime te autorizuara nga Ministria e Kultures nuk jane te paraqitura ne sitin e IKTK. website ku botohen te gjitha vendimet e ketij Institucione. E treta ne asnje sit arkeologjik te kesaj rendesie nuk mund te futen mjete te tilla te cilat demtojne rende shtresat kulturore dhe arkeologjike. E fundit, a ka mbetur kush ne Ministrine e Kultures qe te kuptoje nga keto koncepte teknike?

  • Gërmimet me buldozer në Finiq/ Reagon Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore: Në asnjë sit arkeologjik nuk mund të futen mjete të tilla

    Gërmimet me buldozer në Finiq/ Reagon Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore: Në asnjë sit arkeologjik nuk mund të futen mjete të tilla

    Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore ka reaguar ashpër pasi disa buldozerë u filmuan duke gërmuar mbi rrënoja antike në Finiq.

    Sipas forumit, në asnjë sit arkeologjik të kësaj rëndësie nuk mund të futen mjete të tilla të cilat dëmtojnë rëndë shtresat kulturore dhe arkeologjike
    “Si përgjigje për interesin e lartë të mediave mbi çështjen e Parkut të Finiqit, Ministria e Kulturës ka lëshuar një deklaratë shtypi duke treguar se punimet me eskavator në Akropolin e Finiqit janë të autorizuara nga ajo vetë.
    Ndërkohë media prezente në sitin arkeologjik nuk gjeti asnjë arkeolog apo restaurator.Ndërkohë sipas Ministrisë së Kulturës këto punime kryhen nga firma “JOGI shpk”.Me një kërkim shumë të thjeshtë në faqet e administratës mund të vërtetohet se firma “JOGI shpk” nuk ka asnjë përvojë të ngjashme në restaurimin e mureve antike të një rëndësie ndërkombëtare si Finiqi.E dyta, këto punime të autorizuara nga Ministria e Kulturës nuk janë të paraqitura në sitin e IKTK-së, website ku botohen të gjitha vendimet e këtij institucioni.
    E treta, në asnjë sit arkeologjik të kësaj rëndësie nuk mund të futen mjete të tilla të cilat dëmtojnë rëndë shtresat kulturore dhe arkeologjike. E fundit, a ka mbetur kush në Ministrinë e Kulturës që të kuptojë nga këto koncepte teknike?”-thuhet në reagim.

    Top Channel

  • Ministri Gonxhja reagon pas denoncimit për punime të paligjshme në parkun arkeologjik të Finiqit: Po mbikëqyren nga institucionet

    Ministri Gonxhja reagon pas denoncimit për punime të paligjshme në parkun arkeologjik të Finiqit: Po mbikëqyren nga institucionet

    Pas denoncimit për punime të paligjshme në parkun Arkeologjik të Finiqit, ka reaguar ministri i Turizmit, Kulturës dhe Sportit, Blendi Gonxhja. 

    Në një mesazh në rrjetet sociale, Gonxhja shkruan se lajmet nuk janë të vërteta dhe përbëjnë keqinformim mbi një proces tërësisht të ligjshëm restaurimi dhe konsolidimi. 

    “Sipas njoftimit, aktualisht, në Parkun Arkeologjik të Finiqit po zhvillohen punimet e miratuara dhe të mbikëqyrura nga institucionet përgjegjëse të trashëgimisë kulturore, si pjesë e projektit “Restaurimi dhe konsolidimi i Murit të Bastionit në Parkun Arkeologjik të Finiqit”, të cilat po kryhen nga subjekti kontraktues “JOGI” sh.p.k., në bazë të vendimit nr. 206, datë 09.04.2021, i rimiratuar me Vendimin nr. 398, datë 25.07.2025, të Këshillit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore Materiale. 

    Pas disa vitesh pritje, ky projekt i rëndësishëm po merr më në fund trajtën e zbatimit konkret, duke shënuar një hap të domosdoshëm në ruajtjen dhe valorizimin e një prej monumenteve më përfaqësuese të antikitetit në jug të vendit. Ndërhyrjet synojnë stabilizimin afatgjatë të strukturës, ruajtjen e autenticitetit të murit mbrojtës dhe përmirësimin e sigurisë së vizitorëve, duke i hapur rrugë një përvoje më cilësore kulturore dhe turistike në Finiq”, thuhet në njoftim. 

    Sipas Gonxhes, punimet përfshijnë lidhen me pastrimin e sipërfaqeve dhe të bimësisë, kryerjen e sondazheve për verifikimin e themeleve, ndërtimin e sistemit të drenazhit, konsolidimin me shufra inoksi, si dhe rivendosjen në pozicion të gurëve ciklopikë të rrëzuar, me peshë 1.8–2.2 ton secili. 

    “Konsideruar peshën e rëndë të gurëve ciklopikë të rrëzuar, në raste të tilla, përdoren mjete të specializuara ngritëse me kapacitet deri në 4.8 ton, plotësisht në përputhje me normat dhe kriteret e VKM nr. 1099/2020. Pikërisht këto mjete dhe veprimtari janë keqinterpretuar si gërmime të paligjshme, ndërkohë që ato janë pjesë e procesit të dokumentuar të restaurimit”, tha Gonxhja. 

    Ministri Gonxhja theksoi se deri më tani, projekti ka arritur në 80% të realizimit, duke garantuar stabilitetin afatgjatë të Murit të Bastionit, sigurinë e vizitorëve dhe ruajtjen e një prej monumenteve më të rëndësishëm të kulturës së vendit. 

    Në fund, Gonxhja nënvizon se ftohen mediat dhe publiku që të verifikojnë informacionin pranë institucioneve përgjegjëse përpara publikimit, për të shmangur shpërndarjen e lajmeve të pasakta që cenojnë perceptimin publik mbi punën e bërë për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore. 

     

     

     

     

  • Parku Arkeologjik i Finiqit, Gonxhja: Punime nga institucionet përgjegjëse të trashëgimisë kulturore

    Parku Arkeologjik i Finiqit, Gonxhja: Punime nga institucionet përgjegjëse të trashëgimisë kulturore

    Ministri i Turizmit, Kulturës dhe Sportit, Blendi Gonxhja nëpërmjet një reagimi publik përgënjeshtroi sot lajmet e qarkulluara mbi praninë e personave të panjohur që po kryejnë gërmime të paligjshme në Parkun Arkeologjik të Finiqit. Në reagim thuhet se lajmet nuk janë të vërteta dhe përbëjnë keqinformim mbi një proces tërësisht të ligjshëm restaurimi dhe konsolidimi.
    Në Parkun Arkeologjik të Finiqit po zhvillohen punimet e miratuara dhe të mbikëqyrura nga institucionet përgjegjëse të trashëgimisë kulturore, si pjesë e projektit “Restaurimi dhe konsolidimi i Murit të Bastionit në Parkun Arkeologjik të Finiqit”, të cilat po kryhen nga subjekti kontraktues “JOGI” sh.p.k., në bazë të vendimit nr. 206, datë 09.04.2021, i rimiratuar me Vendimin nr. 398, datë 25.07.2025, të Këshillit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore Materiale.

    “Pas disa vitesh pritje, ky projekt i rëndësishëm po merr më në fund trajtën e zbatimit konkret, duke shënuar një hap të domosdoshëm në ruajtjen dhe valorizimin e një prej monumenteve më përfaqësuese të antikitetit në jug të vendit. Ndërhyrjet synojnë stabilizimin afatgjatë të strukturës, ruajtjen e autenticitetit të murit mbrojtës dhe përmirësimin e sigurisë së vizitorëve, duke i hapur rrugë një përvoje më cilësore kulturore dhe turistike në Finiq”, thuhet në njoftim.

    Sipas Gonxhes, punimet përfshijnë lidhen me pastrimin e sipërfaqeve dhe të bimësisë, kryerjen e sondazheve për verifikimin e themeleve, ndërtimin e sistemit të drenazhit, konsolidimin me shufra inoksi, si dhe rivendosjen në pozicion të gurëve ciklopikë të rrëzuar, me peshë 1.8–2.2 ton secili. “Konsideruar peshën e rëndë të gurëve ciklopikë të rrëzuar, në raste të tilla, përdoren mjete të specializuara ngritëse me kapacitet deri në 4.8 ton, plotësisht në përputhje me normat dhe kriteret e VKM nr. 1099/2020. Pikërisht këto mjete dhe veprimtari janë keqinterpretuar si gërmime të paligjshme, ndërkohë që ato janë pjesë e procesit të dokumentuar të restaurimit”, tha Gonxhja.

    Ministri theksoi se deri më tani, projekti ka arritur në 80% të realizimit, duke garantuar stabilitetin afatgjatë të Murit të Bastionit, sigurinë e vizitorëve dhe ruajtjen e një prej monumenteve më të rëndësishëm të kulturës së vendit. Në fund, Gonxhja nënvizoi se ftohen mediat dhe publiku që të verifikojnë informacionin pranë institucioneve përgjegjëse përpara publikimit, për të shmangur shpërndarjen e lajmeve të pasakta që cenojnë perceptimin publik mbi punën e bërë për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore.

  • Agim Janina: Lahuta e çiftelia pas viteve ‘90 janë “zhdukur”, sot kemi shumë pak dhe duhen marrë në mbrojtje nga shteti

    Agim Janina: Lahuta e çiftelia pas viteve ‘90 janë “zhdukur”, sot kemi shumë pak dhe duhen marrë në mbrojtje nga shteti

    Nga Julia Vrapi
    Përfshirja e lahutës në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në listën për nevojë urgjente mbrojtje lidhet edhe me rrezikun real, ku ndodhet sot tradita jonë muzikore popullore. Humbja e këtyre objekteve autentike duhet të nxisë institucionet në vend të marrim masa urgjente: të identifikohen, të ruhen dhe të merren në mbrojtje shtetërore. Prej ditës së martë, arti i të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së lahutës, është përfshirë zyrtarisht në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në listën për nevojë urgjente mbrojtje, një lajm që u mirëprit shumë, por dhe që i vendos institucionet tona në qendër për të marrë masa për ruajtjen.
    Studiuesi i artit Agim Janina shpreh shqetësimin se vegla të rralla popullore pas viteve 1990 janë zhdukur, ku sipas tij kërkohet një mbrojtje shtetërore për thesaret e çmuara të identitetit tonë kulturor. “Përfshirja e lahutës në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s është një lajm shumë i bukur për vendin dhe asaj se çfarë ne trashëgojmë. Kur shprehet se “nevojë urgjente për mbrojtje”, duhet ta ketë fjalën se veglat muzikore si lahuta, çiftelia, etj, vegla popullore pas viteve ’90 janë “zhdukur” dhe sot mesa di nuk kemi më shumë se dy apo tre lahuta mbi 300 vjeçare.
    Kjo të shtyn të marrësh masa që ndoshta dikush mund të ketë e duhen ruajtur e marrë në mbrojtje nga shteti”, shprehet Agim Janina studiues arti. Arti i lahutës, i këndimit dhe i krijimit të lahutës është një nga thesaret më të çmuara të kulturës sonë dhe shpallur tashmë si pjesë e pasurisë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, duke u renditur në listën për mbrojtje urgjente, një njohje e rëndësishme që nënvizon vlerën e tij të jashtëzakonshme. Në UNESCO më parë janë regjistruar dhe dukuri të tjera jomateriale tonat, të cilave ju shtua së fundi edhe lahuta shqiptare, ku iso-polifonia popullore shqiptare u regjistrua në vitin 2005, xhubleta në vitin 2022, transhumanca – tradita e shtegtimit të bagëtive në vitin 2023 dhe K’cimi i Tropojës në vitin 2024.
    Lahutarët në vend
    Në vendin tonë lahutarët po bëhen gjithnjë e më të rrallë. Mjeshtëria e tyre, që dikur transmetohej natyrshëm brez pas brezi, sot rrezikon të humbasë. Për këtë arsye, sipas studiuesit të artit Agim Janina ata lahutarë që kanë mbetur duhet të regjistrohen, të dokumentohen dhe të mbrohen si bartës të një tradite të vyer. “E dyta, mendoj se lahutarët po bëhen gjithnjë e më të rrallë, ndaj ata që kanë mbetur duhen marrë në mbrojtje, duhen regjistruar. E treta, si do të jetë e ardhmja e lahutës dhe e lahutarëve në të ardhmen, kur rrezikohen të mos jenë më në përdorim si vegël dhe si instrumentist e këngëtar”, vijon më tej studiuesi i artit Agim Janina, i cili dhe më parë në reagimet e tij ka sjellë në vëmendje një sërë problemesh që lidhen me trashëgiminë kulturore në vend. Për ruajtjen dhe promovimin e traditës së lahutës dhe këngëve epike më parë janë zhvilluar edhe veprimtari të ndryshme. “Takimi i Lahutarëve Shqipfolës” u zhvillua si një aktivitet kulturor me karakter promovues dhe ruajtës të trashëgimisë shqiptare, që ka në qendër lahutën si një instrument tradicional dhe këngët epike që lidhen me mitologjinë, historinë dhe identitetin kombëtar shqiptar. Ky aktivitet në Bashkinë Malësi e Madhe solli në skenë lahutarë nga të gjitha trojet ku flitet shqip.
    Një regjistrim i ri në listën për nevojë urgjente mbrojtjeje
    Pas viteve 1990 trashëgimia kulturore shqiptare është goditur shumë rëndë e në disa raste ka shkuar deri në zhdukje përfundimtare të saj. Lahuta shqiptare, këndimi dhe arti i prodhimit të saj tashmë janë pasuri botërore e UNESCO-s, lista e trashëgimisë në mbrojtje urgjente, por më parë herë pas here edhe studiues të ndryshëm të trashëgimisë kulturore kanë sjellë në vëmendje problemet me të cilat përballet prej kohësh kjo trashëgimi kulturore jomateriale. “Një regjistrim i ri në listën për nevojë urgjente mbrojtjeje.
    Arti i të luajturit, të kënduarit dhe të punuarit të lahutës”, shkruhet në njoftimin e vetë UNESCO-s, shoqëruar dhe me foton e një të riu, që po merr mësime se si të luajë këtë instrument. “Lahuta është një instrument prej druri me një tel të vetëm, me një trup rezonues të mbuluar me lëkurë dhe një qafë të gdhendur, i cili prodhohet, luhet dhe shoqërohet me këngë nga komunitetet rurale të Shqipërisë së veriut dhe veriperëndimit”, është përshkrimi  i UNESCO-s. Organizata për Arsim, Shkencë dhe Kulturë e Kombeve të Bashkuara ( United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) ose UNESCO është një agjenci e specializuar e Kombeve të Bashkuara e themeluar më 16 nëntor 1945. Shqipëria ka një trashëgimi të pasur kulturore dhe natyrore, që njihet dhe mbrohet nga Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO). Këto pasuri përfshijnë si trashëgiminë kulturore dhe natyrore materiale, ashtu edhe trashëgiminë kulturore jomateriale.

    Dosja për lahutën, një proces kërkimor i udhëhequr nga një grup studiuesish  
    Përfshirja e lahutës shqiptare si pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale në UNESCO, në listën për nevojë urgjente mbrojtjeje vjen si rezultat i një procesi të gjatë kërkimor i udhëhequr nga një grup studiuesish Vaso Tole, Shaban Sinani, Rigers Halili, Armanda Hysa dhe Susane Ogge. Ky grup studiuesish në bashkëpunim me komunitetet lokale, kërkimet në terren dhe dokumentimin e detajuar, ata arritën të përgatisin një dosje të standardeve të UNESCO-s. Dosja u dorëzua zyrtarisht në UNESCO në mars të vitit 2024. Procesi u mbështet nga Ministria e Kulturës në partneritet me Fondacionin Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim, AADF, në kuadër të programit për përgatitjen dhe forcimin e dosjeve të trashëgimisë jomateriale shqiptare. Një reagim për artin e të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së lahutës që u shpall zyrtarisht pjesë e trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, duke u përfshirë në listën e elementeve që kërkojnë mbrojtje të menjëhershme pati dhe nga Akademia jonë e Shkencave.
    “Përfshirja e lahutës në këtë listë ndërkombëtare jo vetëm e ngre këtë traditë në vëmendjen globale, por edhe thekson nevojën për ruajtjen e saj të menjëhershme, për të siguruar vazhdimësinë e një simboli të rrallë të identitetit shqiptar. Shqipëria konfirmon angazhimin për ta mbrojtur, promovuar dhe fuqizuar këtë pasuri të çmuar, duke mbajtur të hapur bashkëpunimin me Kosovën dhe aktorët e tjerë kulturorë në rajon”, thuhet nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë.  Lahuta, instrument muzikor tejet i lashtë, ka qenë një simbol i rëndësishëm i shpirtit të popullit shqiptar, duke e shoqëruar atë në shumë aspekte të jetës: nga këngët heroike dhe ato epike, tek ato rituale dhe festive. Përhapja e lahutës dhe praktika e saj janë të lidhura ngushtë me krahinat veriore të Shqipërisë, ku ajo ka qenë pjesë e pandashme e ceremonive dhe aktiviteteve sociale. Rajone si Malësia e Madhe, Rrafshi i Dukagjinit, Malësia e Gjakovës, Rugova, Drenica, Plava dhe Gucia kanë pasur një ndikim të madh në formësimin e traditave muzikore të këtij instrumenti.
     
     
     
     

  • Lahuta në UNESCO/ Begaj: Trashëgimia kulturore jomateriale e UNESCO-s është edhe më e pasur

    Lahuta në UNESCO/ Begaj: Trashëgimia kulturore jomateriale e UNESCO-s është edhe më e pasur

    Lahuta është shpallur zyrtarisht pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale në listën e UNESCO-s, për mbrojtje urgjente.

    Presidenti i Shqipërisë, Bajram Begaj, theksoi se “nga sot (dje), trashëgimia kulturore jomateriale e UNESCO-s është edhe më e pasur. “Arti i të luajturit, të kënduarit dhe punimit të lahutës, një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor shqiptar, është bërë pjesë e saj”, shkroi Begaj në rrjetet sociale.

    Arti i të kënduarit, të luajturit dhe bërja e lahutës përfaqësojnë një element thelbësore të identitetit në hapësirën shqiptare rurale të kultivuar ndër shekuj në krahinat veriore dhe përtej që nga Malësia e Madhe, Dukagjini, Malësia e Gjakovës, Rugova, Drenica, Plava dhe Gucia. Eposi i Kreshnikëve dhe balada të traditës shqiptare veriore, në duart e lahutarit kanë shprehur në shekuj virtytet e trimërisë, qëndresës, nderit, besës dhe mikpritjes.

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    TEODOR KEKO: PASTAJ TI IKE DHE ATJE MBETI NJË VARR, VARR DASHURIE

  • Lahuta trashëgimi në rrezik, në listën e UNESCO-s për mbrojtje urgjente

    Lahuta trashëgimi në rrezik, në listën e UNESCO-s për mbrojtje urgjente

    Nga Julia Vrapi
    Lahuta shqiptare përfshihet pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale në UNESCO, në listën për nevojë urgjente mbrojtjeje. Lahuta trashëgimi në rrezik, ku nga institucionet e shtetit shqiptar duhet të merren masat e domosdoshme, që lahuta dhe këndimi me lahutë të mos jetë më e rrezikuar, por të mbetet e gjallë për sot dhe brezat që vijnë.  Arti i lahutës, i këndimit dhe i krijimit të lahutës është një nga thesaret më të çmuara të kulturës sonë, një pasuri që ka mbijetuar ndër shekuj. Ky art është shpallur tashmë pjesë e pasurisë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, duke u renditur në listën për mbrojtje urgjente, një njohje e rëndësishme që nënvizon vlerën e tij të jashtëzakonshme.
    Një ditë më parë ministri i Turizmit, Kulturës dhe Sportit Blendi Gonxhja u shpreh se arti i të kënduarit, të luajturit dhe bërja e lahutës përfaqësojnë një element thelbësore të identitetit në hapësirën shqiptare rurale të kultivuar ndër shekuj në krahinat veriore. “Lahuta, pjesë e UNESCO-s. Një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor, arti i të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së lahutës, është përfshirë zyrtarisht në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në listën për nevojë urgjente mbrojtje. Arti i të kënduarit, të luajturit dhe bërja e lahutës përfaqësojnë një element thelbësore të identitetit në hapësirën shqiptare rurale të kultivuar ndër shekuj në krahinat veriore dhe përtej që nga Malësia e Madhe, Dukagjini, Malësia e Gjakovës, Rugova, Drenica, Plava dhe Gucia. Eposi i Kreshnikëve dhe balada të traditës shqiptare veriore, në duart e lahutarit kanë shprehur në shekuj virtytet e trimërisë, qëndresës, nderit, besës dhe mikpritjes”, shprehet ministri Blendi Gonxhja në rrjete sociale. Lahuta ka qenë gjithmonë një mjet jo vetëm për muzikë, por dhe për mbajtjen gjallë të historive, mitologjisë dhe krenarisë kombëtare, ku përfshirja në këtë listë të UNESCO-s jo vetëm e ngre këtë traditë në vëmendjen globale, por edhe thekson nevojën për ruajtjen e saj të menjëhershme, për të siguruar vazhdimësinë e një simboli të rrallë të identitetit shqiptar.
     Dosja për lahutën u dorëzua në mars 2024
    Përfshirja e lahutës shqiptare si pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale në UNESCO, në listën për nevojë urgjente mbrojtjeje vjen si rezultat i një procesi të gjatë kërkimor i udhëhequr nga një grup studiuesish të njohur në fushën e trashëgimisë kulturore. Nga ministri Blendi Gonxhja bëhet me dije se dosja për lahutën u dorëzua në mars të vitit të kaluar. “Ky sukses është rezultat i një procesi të gjatë, kërkimor të udhëhequr nga grupi i studiuesve: Vaso Tole, Shaban Sinani, Rigers Halili, Armanda Hysa dhe Susane Ogge. Puna e tyre, së bashku me sesionet komunitare dhe kërkimet në terren, finalizoi një dosje të standardeve më të larta të UNESCO-s, e dorëzuar në mars 2024. Procesi u mbështet nga Ministria e Kulturës në bashkëpunim me Fondacionin Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF), në kuadër të marrëveshjes për përgatitjen e dosjeve të trashëgimisë jomateriale shqiptare”, shprehte ministri Gonxhja, ku shton se Shqipëria mbetet e angazhuar për të ruajtur, promovuar dhe fuqizuar këtë pasuri të rrallë kulturore, duke mbajtur të hapur edhe bashkëpunimin e ardhshëm me Kosovën. Në UNESCO më parë janë regjistruar dhe dukuri të tjera jomateriale tonat, të cilave ju shtua së fundi edhe lahuta, ku iso-polifonia popullore shqiptare u regjistrua në 2005, xhubleta në 2022, transhumanca – tradita e shtegtimit të bagëtive në 2023 dhe K’cimi i Tropojës në vitin 2024.

  • Pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale, lahuta shqiptare zyrtarisht pjesë e UNESCO

    Pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale, lahuta shqiptare zyrtarisht pjesë e UNESCO

    Një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor, arti i të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së lahutës, është përfshirë zyrtarisht në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në listën për nevojë urgjente mbrojtje.

    Arti i të kënduarit, të luajturit dhe bërja e lahutës përfaqësojnë një element thelbësore të identitetit në hapësirën shqiptare rurale të kultivuar ndër shekuj në krahinat veriore dhe përtej që nga Malësia e Madhe, Dukagjini, Malësia e Gjakovës, Rugova, Drenica, Plava dhe Gucia. Eposi i Kreshnikëve dhe balada të traditës shqiptare veriore, në duart e lahutarit kanë shprehur në shekuj virtytet e trimërisë, qëndresës, nderit, besës dhe mikpritjes.

    Ky sukses është rezultat i një procesi të gjatë, kërkimor të udhëhequr nga grupi i studiuesve: Vaso Tole, Shaban Sinani, Rigers Halili, Armanda Hysa dhe Susane Ogge.
    Puna e tyre, së bashku me sesionet komunitare dhe kërkimet në terren, finalizoi një dosje të standardeve më të larta të UNESCO-s, e dorëzuar në mars 2024.
    Procesi u mbështet nga Ministria e Kulturës në bashkëpunim me Fondacionin Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF), në kuadër të marrëveshjes për përgatitjen e dosjeve të trashëgimisë jomateriale shqiptare.
     

    Top Channel

  • Lahuta në UNESCO edhe në emër të Shqipërisë

    Lahuta në UNESCO edhe në emër të Shqipërisë

     

    Lahuta është futur zyrtarisht në listën e trashëgimisë kulturore jomateriale për mbrojtje urgjente të Organizatës Arsimore, Shkencore dhe Kulturore të Kombeve të Bashkuara (UNESCO), edhe në emër të Shqipërisë.

    Sipas përshkrimit të UNESCO-s, lahuta është një instrument druri me një tel, me trup të mbuluar me lëkurë dhe qafë të gdhendur, i punuar zakonisht nga druri i panjës ose arrës. Dikur teli përgatitej nga bishti i kalit, ndërsa sot shpesh përdoret najloni. Instrumenti luhet kryesisht në veriun dhe verilindjen e Shqipërisë, zakonisht gjatë tubimeve familjare, festave dhe ngjarjeve të rëndësishme komunitare.

     

    “Lahutari këndon duke shoqëruar veten me instrument, duke rrëfyer legjenda, ngjarje historike apo përvoja personale. Edhe pse tradicionalisht përdorej nga burrat, sot lahutën po e interpretojnë gjithnjë e më shumë edhe gratë”, thuhet në përshkrimin e UNESCO-s.

     

    Njoftimin e dha edhe kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama përmes një videoje në Facebook.

    https://www.facebook.com/reel/1302320351911169
    Në vitin 2018, regjistrimi nga UNESCO i “këndimit me gusle” si pasuri botërore, me kërkesë të Serbisë, shkaktoi debat në Shqipëri e Kosovë, pasi gusle është emërtimi sllav i instrumentit që shqiptarët e njohin si lahutë.

    Vegla është e përhapur në gjithë zonën e Alpeve Dinarike – nga Sllovenia deri në Shqipëri – si dhe në Rumani, Bullgari, Maqedoni, Kroaci, Bosnje e Mal të Zi. Rapsodët serbë dhe malazezë quhen “guslarë”, ndërsa në Kroaci lahuta përdorej nga hajdukët. Instrumente të ngjashme gjenden edhe në Rusi, Çeki, si dhe në disa kultura arabe. Në Rumani, vegla quhet “lauta”, një emërtim i afërt me atë shqip.

  • Pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale, lahuta zyrtarisht pjesë e UNESCO

    Pasuri e trashëgimisë kulturore jomateriale, lahuta zyrtarisht pjesë e UNESCO

    Një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor, arti i të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së lahutës, është përfshirë zyrtarisht në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në listën për nevojë urgjente mbrojtje.

    Arti i të kënduarit, të luajturit dhe bërja e lahutës përfaqësojnë një element thelbësore të identitetit në hapësirën shqiptare rurale të kultivuar ndër shekuj në krahinat veriore dhe përtej që nga Malësia e Madhe, Dukagjini, Malësia e Gjakovës, Rugova, Drenica, Plava dhe Gucia. Eposi i Kreshnikëve dhe balada të traditës shqiptare veriore, në duart e lahutarit kanë shprehur në shekuj virtytet e trimërisë, qëndresës, nderit, besës dhe mikpritjes.

    Ky sukses është rezultat i një procesi të gjatë, kërkimor të udhëhequr nga grupi i studiuesve: Vaso Tole, Shaban Sinani, Rigers Halili, Armanda Hysa dhe Susane Ogge.
    Puna e tyre, së bashku me sesionet komunitare dhe kërkimet në terren, finalizoi një dosje të standardeve më të larta të UNESCO-s, e dorëzuar në mars 2024.
    Procesi u mbështet nga Ministria e Kulturës në bashkëpunim me Fondacionin Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF), në kuadër të marrëveshjes për përgatitjen e dosjeve të trashëgimisë jomateriale shqiptare.
     

    Top Channel