Lajmidites.com

Tag: kompani

  • Skandali me kompaninë izraelite/ ‘Nuk dihet vlera e kontratës’, Hoxhaj: Qeveria shqiptare, gjithçka top sekret!

    Skandali me kompaninë izraelite/ ‘Nuk dihet vlera e kontratës’, Hoxhaj: Qeveria shqiptare, gjithçka top sekret!

    Aleanca e NATO-s ka pezulluar nga të gjitha tenderat kompaninë izraelite të armatimeve “Elbit Systems”, pas zbulimit të një skandali masiv korrupsioni ku dyshohet se janë paguar miliona euro ryshfet për zyrtarë dhe ish-gjeneralë të aleancës.

    I ftuar në edicionin e mbrëmjes në Syri Tv, redaktori dhe gazetari Julian Hoxhaj, shprehet se kjo kompani, e akuzuar për korrupsion dhe pjesëmarrje në grup të strukturuar kriminal, ka lidhur në prill të këtij viti një kontratë me qeverinë shqiptare, detajet financiare të së cilës mbahen sekret.

    Lajmi sipas Hoxhajt, u bë publik pas një investigimi të një rrjeti mediash europiane, të udhëhequr nga media holandeze “Follow the Money”, ku NATO jo vetëm që ka pezulluar kompaninë nga tenderat e ardhshëm, por ka anuluar edhe 13 kontrata aktive që “Elbit Systems” kishte me vende të ndryshme anëtare.

    Skema e dyshuar përfshinte, shton gazetari, dhënien e miliona eurove ryshfet për zyrtarët e aleancës, me qëllim lidhjen e kontratave me vlerë miliarda dollarë për furnizimin me sisteme të ndryshme mbrojtjeje.

    Një rast i cituar është ai i Portugalisë, ku një kontratë me vlerë mbi 100 milionë euro dyshohet se kishte çmime artificialisht të fryra, ndërsa hetimet dhe arrestimet kishin nisur në Europë, gazetari Hoxhaj shtoi se qeveria shqiptare, më 27 prill 2023, firmosi në Vlorë një marrëveshje me “Elbit Systems”.

    Marrëveshja parashikon ngritjen e një qendre për përgatitjen e pilotëve ushtarakë dhe civilë në aeroportin e ri të Vlorës. Pjesë e marrëveshjes është edhe blerja nga Shqipëria e të paktën tre sistemeve të ndryshme ushtarake, përfshirë dronë dhe mjete të tjera luftarake.

     Ndryshe nga vendet e tjera si Greqia, ku kontrata me vlerë 650 milionë euro është publike, marrëveshja e Shqipërisë me “Elbit Systems” është hartuar në mënyrë të tillë që çdo detaj financiar të mbetet sekret, theksoi ndër të tjera Hoxhaj.

     E vetmja gjë që dihet publikisht është modeli i armatimeve që Shqipëria do të blejë. Ndërkohë që hetimet ndërkombëtare vijojnë, kontrata e qeverisë shqiptare me kompaninë e sanksionuar nga aleanca ku bën pjesë, mbetet aktive.

    Është një lajm në fakt që në arenën europiane ka nisur prej disa muajsh. Por së fundi, një rrjet investigativ europian, përfshi ose nën udhëheqjen e Follow the Money, një media holandeze, kanë publikuar një investigim që tregon se së fundi aleanca e NATO-s ka pezulluar nga dhënia e tenderave kompaninë Elbit Systems. Është një kompani izraelite, e cila ka marrëveshje me disa vende anëtare të NATO-s, përfshirë dhe Shqipërinë. Janë të paktën 32 vende anëtare të NATO-s, përfshi dhe Shqipërinë, e cila i furnizonte këto vende me municione apo sisteme të ndryshme në fushën e mbrojtjes dhe të, po themi, aviacionit ushtarak. Dhe Shqipëria ka pikërisht një marrëveshje të tillë në fushën e aviacionit ushtarak, por do të ndalemi më vonë tek këto detaje. Pra, kompania është pezulluar nga marrja e tenderave dhe ndërkohë janë pezulluar dhe 13 kontrata aktive që aleanca, pra vendet anëtare të NATO-s, kanë pasur me këtë kompani.

     Aleate të NATO-s, pra vende anëtare të NATO-s. Janë gjithashtu disa të arrestuar, janë të paktën pesë persona të arrestuar, që janë kryesisht ish-gjeneralë të NATO-s, të cilët pasi e kanë lënë detyrën si gjeneral, kanë shërbyer si bashkëpunëtorë apo konsulentë të kësaj kompanie, pra në për të lidhur kontratat në fushën e armatimeve me vendet anëtare të NATO-s. Shkaku i pezullimit të këtyre është pikërisht veprat e dyshuara penale të korrupsionit dhe grupit të strukturuar kriminal. Ajo që dihet deri më tani, sipas mediave, është që janë dhënë miliona euro ryshfet që ndaj zyrtarëve të Aleancës së Atlantikut të Veriut në mënyrë që ato të lidhnin kontrata me vlerë që shkojnë deri në miliarda dollarë me këtë kompani për të përfituar sisteme të ndryshme në fushën e mbrojtjes me këtë kompani.

    Kompania në fjalë, Elbit System, është një kompani e cila në prill të këtij viti ka lidhur dhe një marrëveshje me qeverinë shqiptare për të ndihmuar qeverinë shqiptare për përgatitjen e pilotëve në fushën, pra pilotëve ushtarakë, por edhe pilotëve civilë, ku supozohet se do të ngrihet një qendër në aeroportin e ri të Vlorës që është duke u ndërtuar. Gjithashtu, ne kemi siguruar edhe memorandumin e bashkëpunimit që ka firmosur qeveria shqiptare me kompaninë dhe bëhet fjalë që edhe qeveria shqiptare është përfshirë në një marrëveshje biznesi, pra do të blejë disa sisteme, të paktën tre sisteme të ndryshme, përfshi dron dhe makina ushtarake, pra në fushën ofensive dhe defensive, të cilat do të blihen nga kjo kompani.

    Ndryshe nga vendet e tjera të NATO-s, për shembull citoj Greqinë, citoj Rumaninë apo vende të tjera që kanë kontrata publike që dihet dhe vlera financiare e shpenzimit, për shembull në Greqi shkon 650 milionë euro sipas mediave izraelite, por edhe vetë kompanisë, me Shqipërinë kontrata është hartuar në mënyrë të tillë që çdo gjë të mbetet sekret. Pra vlera e saj dhe çdo detaj i kësaj kontrate është sekret. Më  27 prill nëse s’gabohem, është firmosur marrëveshja në qytetin e Vlorës, pra me përfaqësi nga Izraeli dhe ministri Edi Rama, po, dhe kjo marrëveshje vijon të jetë aktive. Dua të kujtoj këtu një detaj interesant që ndërkohë që Shqipëria e firmoste këtë marrëveshje, në aleancën, pra prokuroritë e vendeve të ndryshme anëtare të NATO-s, kryesisht në Belgjikë dhe në Luksemburg janë zhvilluar hetimet dhe po vijojnë hetimet, kishin nisur arrestimet. Në muajin maj janë bërë arrestimet e para, në korrik është bërë suspendimi, pra është bërë pezullimi i Elbit System nga NATO, nga marrja e tenderave, ndërkohë që Shqipëria ka kontratë aktive.  

  • “Hemodializa është kthyer në monopol/ Deputetët akuza për abuzime në koncesionin e fituar nga kompanitë e Klodian Allajbeut

    “Hemodializa është kthyer në monopol/ Deputetët akuza për abuzime në koncesionin e fituar nga kompanitë e Klodian Allajbeut

    Në Komisionin e Ekonomisë ku po diskutohet projektligji për koncesionet dhe PPP, deputetët ngritën me shqetësim transferimin e kontratave koncensionare nga njëra kompani në tjetrën referuar kjo kryesisht kontratave konçensionare në shëndetësi të cilat janë kthyer në monopol.
    Rasti konkret lidhet me kontratën koncensionare të hemodializës e cila u dha në vitin 2016 për 10 vite Spitalit Amerikan dhe shoqërisë Evita SHPK pas të cilave qëndron biznesmeni Klodian Allajbeu. Nga Evita Shpk dhe Spitali Amerikan u krijua kompania Dia Vita me të cilën lidhi kontratë Ministria e Shëndetësisë për të ofruar shërbim për pacientët me insuficiencë renale në 5 spitale rajonale si Shkodër, Lezhë, Vlorë, Elbasan dhe Korçë.

    “Duhet hequr, kalohen kontrata nga njëri te tjetri në shëndetësi e ka bërë monopol”, u shpreh deputeti i PS, Erion Braçe.
    Në të njëjtën linjë kanë qenë edhe deputetë të opozitës.
    “Në shëndetësi është kthyer në monopol”, u shpreh deputeti i PD, Besart Xhaferri.
    Deputetët iu referuan pikërisht manovrave të dyshimta që ka bërë në këto dhjetë vite biznesmeni Klodian Allajbeu me kontratën koncesionare të hemodializës të cilën e ka shitur dhe rishitur disa herë në një rreth njerëzish që lidhen me të.
    Tre vjet pasi kishte fituar kontratën konçesionare, në 2019 Dia Vita pas së cilës qëndron biznesmeni Klodian Allajbeu e transferon atë në një kompani të huaj Diaverum, një kompani suedeze, për të cilën ka të dhëna se kjo e fundit e ka transferuar atë në një kompani arabe.
    Gjatë kësaj kohe Klodian Allajbeu ka ndërruar disa herë administratorët, herë të huaj e herë shqiptarë ku vetë Allajbeu nuk figuron në asnjë nga dokumentet duke qëndruar pas tyre. Së fundmi  përfaqësohet me administratorin Klodian Shehu, i cili është kunati i Allajbeut.
    Cilat janë arsyet e transferimit të kontratës konçesionare përveç lehtësimit nga barra fiskale duhet hetuar nga autoritetet.
    Fakt është që në kontratën konçesionare të hemodializës ka pasur dyshime të shumta jo vetëm në ofrimin e cilësisë së shërbimit për pacientët me insuficiencë renale por edhe abuzimeve nëpërmjet faturimit të dyfishtë për shërbime të paofruara, siç konstaton Kontrolli i Lartë i Shtetit.
    Në arkën e Allajbeut kanë shkuar para nga taksapaguesit shqiptarë për parashikime të shërbimeve që do të ofronte si projeksione, por jo për shërbime reale që ka ofruar dhe janë jo pak por afro 2.3 miliardë lekë në vit. Top Channel

  • Denoncimi i fortë i avokatit: Fondacioni i Liri Berishës, mori qindra mijëra euro nga Bankers

    Denoncimi i fortë i avokatit: Fondacioni i Liri Berishës, mori qindra mijëra euro nga Bankers

    Avokati Leonard Karaj, i ftuar në një studio televizive, ka “zbërthyer” skemën e Bankers Petroleum në Shqipëri, duke i shkaktuar miliona euro.
    Karaj tha se ajo që bie në sy është se Bankers gjatë gjithë kohës raporton humbje të mëdha, por nga ana tjetër figuron si një nga kompanitë që ka dhënë më shumë donacione për fondacionin e drejtuar nga Liri Berisha, bashkëshortja e Sali Berishës, gjatë kohës që ky i fundit ishte kryeministër.
    Sipas tij, një gjë tjetër është se nënkontraktorët raportonin fitime të mëdha, ndërsa vetë Bankers i raportonte këto si shpenzime.
    Pjesë nga biseda:
    Gazetari: Çfarë ka ndodhur me Bankers në këto 20 vite?
    Karaj: Bankers ka ardhur me bekimin e shtetit në 2004. Është një kompani që ekziston edhe sot në SHBA, Bankers e përhapur kudo, e cila është e lidhur me grupin e Sorosit. Në vitin 2004 një pjesë e këtij grupimi mori pjesën e naftës së zonës së Fierit. Pasi bënë kontratën me shtetin shqiptar dhe u përcaktuan pikat kryesore, Bankers Petroleum Albania u quajt në vitin 2008, ku ndodhi një konfuzion mes kompanive. Qeveria shqiptare në vitin 2008 hoqi dorë nga 20% e TVSH-së.
    Gazetari: Cili ishte justifikimi?
    Karaj: Që kjo kompani do të bënte investime, ndërkohë rezultonte se kjo kompani nxirrte naftë edhe në ato vite.
    Gazetari: Kujt viti i referohemi?
    Karaj: Fundit të 2007-ës. Kjo kompani gjatë gjithë kohës rezultonte me humbje pasi rritte shpenzimet, që të mos i jepte fitime shtetit shqiptar. Aty është nxjerrë naftë pa fund. Sipas auditit të shtetit shqiptar në vitin 2015 flitej për një xhiro diku 10 miliardë euro.
    Gazetari: Ky ishte auditi i fundit?
    Karaj: Jo, nuk ishte auditi i fundit, por atëherë filloi përplasja me qeverinë. Çudia më e madhe qëndron te fakti që kjo kompani nuk rezulton si fitimprurëse, por nga ana tjetër rezultonte si donatore e madhe në televizionet shqiptare apo edhe te fondacioni i zonjës Liri Berisha.
    Gazetari: Kur thua televizionet, jepte reklama?
    Karaj: Po, por jo gjëra të vogla.
    Gazetari: Blinte heshtjen?
    Karaj: Po, atë punë ka bërë. Por përtej kësaj, donatorët e asaj kohe… Bankers ishte donatori i tretë dhe kjo rezultonte me humbje. Kjo kompani në tërësinë e vet ka shkelur në mënyrë brutale ligjin shqiptar. Ne sot e kësaj dite nuk dimë kush është pronari. Ne që kemi biznese duhet të deklarojmë pronarin përfitues; kësaj kompanie nuk ia gjen dot fundin.

  • Denoncimi i fortë i avokatit: Fondacioni i Liri Berishës mori qindra mijëra euro nga Bankers

    Denoncimi i fortë i avokatit: Fondacioni i Liri Berishës mori qindra mijëra euro nga Bankers

    Avokati Leonard Karaj, i ftuar në Quo Vadis të moderatores Pranvera Borakaj në Vizion Plus, ka “zbërthyer” skemën e Bankers Petroleum në Shqipëri, duke i shkaktuar miliona euro.
    Karaj tha se ajo që bie në sy është se Bankers gjatë gjithë kohës raporton humbje të mëdha, por nga ana tjetër figuron si një nga kompanitë që ka dhënë më shumë donacione për fondacionin e drejtuar nga Liri Berisha, bashkëshortja e Sali Berishës, gjatë kohës që ky i fundit ishte kryeministër.
    Sipas tij, një gjë tjetër është se nënkontraktorët raportonin fitime të mëdha, ndërsa vetë Bankers i raportonte këto si shpenzime.
    Pjesë nga biseda:
    Borakaj: Çfarë ka ndodhur me Bankers në këto 20 vite?
    Karaj: Bankers ka ardhur me bekimin e shtetit në 2004. Është një kompani që ekziston edhe sot në SHBA, Bankers e përhapur kudo, e cila është e lidhur me grupin e Sorosit. Në vitin 2004 një pjesë e këtij grupimi mori pjesën e naftës së zonës së Fierit. Pasi bënë kontratën me shtetin shqiptar dhe u përcaktuan pikat kryesore, Bankers Petroleum Albania u quajt në vitin 2008, ku ndodhi një konfuzion mes kompanive. Qeveria shqiptare në vitin 2008 hoqi dorë nga 20% e TVSH-së.
    Borakaj: Cili ishte justifikimi?
    Karaj: Që kjo kompani do të bënte investime, ndërkohë rezultonte se kjo kompani nxirrte naftë edhe në ato vite.
    Borakaj: Kujt viti i referohemi?
    Karaj: Fundit të 2007-ës. Kjo kompani gjatë gjithë kohës rezultonte me humbje pasi rritte shpenzimet, që të mos i jepte fitime shtetit shqiptar. Aty është nxjerrë naftë pa fund. Sipas auditit të shtetit shqiptar në vitin 2015 flitej për një xhiro diku 10 miliardë euro.
    Borakaj: Ky ishte auditi i fundit?
    Karaj: Jo, nuk ishte auditi i fundit, por atëherë filloi përplasja me qeverinë. Çudia më e madhe qëndron te fakti që kjo kompani nuk rezulton si fitimprurëse, por nga ana tjetër rezultonte si donatore e madhe në televizionet shqiptare apo edhe te fondacioni i zonjës Liri Berisha.
    Borakaj: Kur thua televizionet, jepte reklama?
    Karaj: Po, por jo gjëra të vogla.
    Borakaj: Blinte heshtjen?
    Karaj: Po, atë punë ka bërë. Por përtej kësaj, donatorët e asaj kohe… Bankers ishte donatori i tretë dhe kjo rezultonte me humbje. Kjo kompani në tërësinë e vet ka shkelur në mënyrë brutale ligjin shqiptar. Ne sot e kësaj dite nuk dimë kush është pronari. Ne që kemi biznese duhet të deklarojmë pronarin përfitues; kësaj kompanie nuk ia gjen dot fundin.

  • Probleme në ekonominë gjermane, numri i bizneseve dhe personave që shpallën falimentin kap shifra rekord, ja sa do i kushtojë Gjermanisë

    Probleme në ekonominë gjermane, numri i bizneseve dhe personave që shpallën falimentin kap shifra rekord, ja sa do i kushtojë Gjermanisë

    Numri i kompanive gjermane që do të falimentojnë këtë vit ka arritur nivelin më të lartë që nga viti 2014 dhe ekspertët besojnë se “ende nuk është arritur kulmi” i këtij trendi.

    Sipas agjencisë së vlerësimit të kreditit Creditreform, rreth 23,900 kompani në Gjermani do të kenë deklaruar faliment deri në fund të vitit, 8% më shumë se vitin e kaluar.
    Në vitin 2014, sipas shifrave zyrtare, 24,100 kompani u mbyllën në Gjermani. “Ende nuk e kemi arritur kulmin”, tha drejtori ekzekutiv i Creditreform, Bernd Buttoff, për kanalin e parë të televizionit publik gjerman ARD, duke shtuar se vlerësimet e kreditit po bien vazhdimisht në shumë sektorë biznesi, ndërsa shumë individë tani po detyrohen gjithashtu të falimentojnë.
    “Ne presim që numri i falimentimeve të konsumatorëve me siguri do të rritet”, vëren Patrick-Ludëig Handz, gjithashtu nga Creditreform, dhe vlerëson se humbja totale nga rastet e falimentimit do të arrijë në 57 miliardë euro këtë vit, ndërsa afërsisht 285,000 vende pune do të humbasin ose të paktën do të jenë në rrezik.
    Sipas të njëjtëve analistë, situata e dobët ekonomike është për shkak të rënies së tregjeve të huaja, kostove të larta të energjisë, të cilat e bëjnë edhe më të vështirë shitjen e produkteve industriale gjermane, por edhe të tarifave amerikane dhe konkurrencës nga Kina.
    “Nuk ka asgjë më të rëndësishme për krijimin e vlerës sesa industria”, thotë Handz dhe thekson se “dhoma e motorëve të Gjermanisë po funksionon nën një presion të madh”, me kërkesë të reduktuar të brendshme dhe papunësi në rritje.
    “Gjërat po lëkunden në të gjithë ekonominë gjermane, parashikoj një valë dinamike falimentimesh”, shton ai. Katër nga pesë kompani që falimentojnë punësojnë më pak se 10 punonjës, por në vitin 2025 dhjetëra kompani më të mëdha u mbyllën gjithashtu.
    Ndër falimentimet më të mëdha këtë vit janë edhe kompanitë në sektorin e kujdesit shëndetësor, të cilat, megjithëse nuk përballen me një problem të kërkesës së reduktuar, po vuajnë nga rritja e kostove operative dhe qasja e vështirë në financim. Edhe kompanitë shumë të specializuara, madje edhe ish-“modelet e pagabueshme të biznesit”, siç është industria e automobilave, po përballen me presion.
    “Rreziku i krijimit të boshllëqeve të përhershme në shumë fusha të specializimit është i dukshëm dhe këto boshllëqe nuk mund të mbushen as me para dhe as me vullnet të mirë”, thotë Handz.
    Në total, këtë vit vlerësohet se do të regjistrohen rreth 130,000 falimentime, nga të cilat 24,000 janë korporata dhe 76,000 janë individuale. 30,000 falimentimet e mbetura kanë të bëjnë kryesisht me të vetëpunësuarit ose njerëzit që kanë marrë pjesë në biznese të falimentuara dhe tani janë bërë vetë të paaftë për të paguar.

    Top Channel

  • Probleme në ekonominë gjermane, numri i bizneseve dhe personave që shpallën falimentin kap shifra rekord, ja sa do i kushtojë Gjermanisë

    Probleme në ekonominë gjermane, numri i bizneseve dhe personave që shpallën falimentin kap shifra rekord, ja sa do i kushtojë Gjermanisë

    Numri i kompanive gjermane që do të falimentojnë këtë vit ka arritur nivelin më të lartë që nga viti 2014 dhe ekspertët besojnë se “ende nuk është arritur kulmi” i këtij trendi.

    Sipas agjencisë së vlerësimit të kreditit Creditreform, rreth 23,900 kompani në Gjermani do të kenë deklaruar faliment deri në fund të vitit, 8% më shumë se vitin e kaluar.
    Në vitin 2014, sipas shifrave zyrtare, 24,100 kompani u mbyllën në Gjermani. “Ende nuk e kemi arritur kulmin”, tha drejtori ekzekutiv i Creditreform, Bernd Buttoff, për kanalin e parë të televizionit publik gjerman ARD, duke shtuar se vlerësimet e kreditit po bien vazhdimisht në shumë sektorë biznesi, ndërsa shumë individë tani po detyrohen gjithashtu të falimentojnë.
    “Ne presim që numri i falimentimeve të konsumatorëve me siguri do të rritet”, vëren Patrick-Ludëig Handz, gjithashtu nga Creditreform, dhe vlerëson se humbja totale nga rastet e falimentimit do të arrijë në 57 miliardë euro këtë vit, ndërsa afërsisht 285,000 vende pune do të humbasin ose të paktën do të jenë në rrezik.
    Sipas të njëjtëve analistë, situata e dobët ekonomike është për shkak të rënies së tregjeve të huaja, kostove të larta të energjisë, të cilat e bëjnë edhe më të vështirë shitjen e produkteve industriale gjermane, por edhe të tarifave amerikane dhe konkurrencës nga Kina.
    “Nuk ka asgjë më të rëndësishme për krijimin e vlerës sesa industria”, thotë Handz dhe thekson se “dhoma e motorëve të Gjermanisë po funksionon nën një presion të madh”, me kërkesë të reduktuar të brendshme dhe papunësi në rritje.
    “Gjërat po lëkunden në të gjithë ekonominë gjermane, parashikoj një valë dinamike falimentimesh”, shton ai. Katër nga pesë kompani që falimentojnë punësojnë më pak se 10 punonjës, por në vitin 2025 dhjetëra kompani më të mëdha u mbyllën gjithashtu.
    Ndër falimentimet më të mëdha këtë vit janë edhe kompanitë në sektorin e kujdesit shëndetësor, të cilat, megjithëse nuk përballen me një problem të kërkesës së reduktuar, po vuajnë nga rritja e kostove operative dhe qasja e vështirë në financim. Edhe kompanitë shumë të specializuara, madje edhe ish-“modelet e pagabueshme të biznesit”, siç është industria e automobilave, po përballen me presion.
    “Rreziku i krijimit të boshllëqeve të përhershme në shumë fusha të specializimit është i dukshëm dhe këto boshllëqe nuk mund të mbushen as me para dhe as me vullnet të mirë”, thotë Handz.
    Në total, këtë vit vlerësohet se do të regjistrohen rreth 130,000 falimentime, nga të cilat 24,000 janë korporata dhe 76,000 janë individuale. 30,000 falimentimet e mbetura kanë të bëjnë kryesisht me të vetëpunësuarit ose njerëzit që kanë marrë pjesë në biznese të falimentuara dhe tani janë bërë vetë të paaftë për të paguar.

    Top Channel

  • Analiza: Si operojnë kompanitë e Elektroprivredës së Serbisë me seli fiktive në Kosovë?

    Analiza: Si operojnë kompanitë e Elektroprivredës së Serbisë me seli fiktive në Kosovë?

    Tri kompani të Elektroprivredës së Serbisë (EPS) – kompania shtetërore energjetike serbe – të regjistruara me seli në Kosovë, kanë borxhe që tejkalojnë gjysmë miliard euro. Termocentralet e Kosovës, Minierat Sipërfaqësore të Kosovës dhe Elektrokosmet renditen ndër 100 humbësit më të mëdhenj në Serbi, tregojnë raportet financiare të publikuara në Regjistrin Ekonomik të këtij vendi, të cilat i analizoi Radio Evropa e Lirë.

    Këto kompani, me adresa fiktive në Kosovë, vazhdojnë të operojnë edhe 25 vjet pasi Serbia humbi kontrollin mbi pasuritë dhe menaxhimin e sistemit energjetik të Kosovës.

    Prodhimi dhe shpërndarja e energjisë elektrike janë në duart e kompanive kosovare, ndërsa këto tri kompani serbe, me mbi 3.100 të punësuar, veprojnë nga Beogradi.

    Të dhënat e Agjencisë për Regjistrat e Bizneseve të Serbisë (APR) tregojnë se ato vazhdojnë të akumulojnë borxhe, me një deficit total që kalon 580 milionë euro.

    Çfarë bëjnë duke pasur parasysh që në Kosovë nuk operojnë?
    Këto tri kompani, për Prishtinën zyrtare nuk ekzitojnë, sepse nuk njihen nga ligjet e Kosovës.

    Por, Beogradi zyrtar, i cili e kundërshton pavarësinë e Kosovës, vazhdon ta konsiderojë veten si pronar të objekteve të sistemit elektroenergjetik në Kosovë.

    Mosmarrëveshjet pronësore, si dhe çështjet tjera që rëndojnë marrëdhëniet mes Prishtinës dhe Beogradit, janë tema të dialogut që zhvillojnë dy vendet, nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

    Ky proces, megjithatë, është i bllokuar prej vitesh dhe Marrëveshja e arritur për Energjetikën nuk zbatohet plotësisht.

    Raportet financiare, të disponueshme publikisht dhe të analizuara nga Radio Evropa e Lirë, tregojnë se tri ndërmarrjet – Termocentralet e Kosovës, Minierat Sipërfaqësore të Kosovës dhe Elektrokosmet – në fakt ofrojnë shërbime për Elektroprivredën e Serbisë.

    Punëtorët e tyre angazhohen kryesisht në punë të ndryshme ndihmëse brenda sistemit të EPS-it: nga remonti dhe mirëmbajtja e objekteve elektroenergjetike deri te leximi i njehsorëve në Serbi.

    Në raportet e tyre financiare thuhet, gjithashtu, se këto kompani punësojnë punëtorë, të cilët, pas luftës së vitit 1999, janë “dëbuar nga vendet e punës”, ndërsa vetë firmat janë “penguar” ta kryejnë veprimtarinë e tyre në sistemin energjetik të Kosovës.

    Edhe pse kanë humbje të akumuluara, këto tri ndërmarrje me adresa fiktive në Kosovë shpallin tenderë dhe u japin punë kompanive të ndryshme private dhe shtetërore në Serbi.

    Vetëm në vitin 2025, ato kanë lidhur më shumë se 80 kontrata dhe marrëveshje me vlerë mbi 5 milionë euro, konstatoi REL-i, duke analizuar të dhënat zyrtare nga portali i prokurimeve publike.

    Për nevojat e këtyre ndërmarrjeve janë blerë, për shembull, automobila, kamionë, autobusë, karburante, makina, vegla dhe pajisje e materiale të ndryshme ndërtimore.

    Para janë shpenzuar edhe për telefona mobilë dhe pajisje kompjuterike.

    EPS-i dhe tri ndërmarrjet e tij vartëse me adresa në Kosovë nuk u janë përgjigjur pyetjeve të REL-it në lidhje me mënyrën e funksionimit të tyre.

    Përgjigje nuk ka as në pyetjet në lidhje me blerjen e mallrave dhe shërbimeve të ndryshme, duke pasur parasysh se ndërmarrjet nuk e kryejnë veprimtarinë e tyre bazë – prodhimin dhe shpërndarjen e energjisë elektrike.

    Në shumë prej këtyre tenderëve, punët i kanë fituar kompani që nuk kanë pasur konkurrencë, sepse kanë qenë të vetmet që janë paraqitur me ofertë.

    “Kur nuk ka konkurrencë, lindin dyshime për korrupsion”, vlerëson profesori në pension i Fakultetit Teknologjik-Metalurgjik në Beograd, Petar Gjukiq.

    REL-i pyeti edhe Qeverinë e Serbisë dhe Ministrinë e Energjisë atje se cili është plani për ndërmarrjet e EPS-it me adresa në Kosovë, por, deri në publikimin e këtij artikulli, nuk mori përgjigje.

    “Shpenzim i pastër”

    Termocentralet e Kosovës, Minierat Sipërfaqësore të Kosovës dhe Elektrokosmet janë plotësisht të varura financiarisht nga kompania mëmë, Elektroprivreda.

    Dhe nuk janë të vetmet, pasi EPS-i është pronar edhe i disa kompanive të tjera vartëse në Serbi.

    “EPS-i ka në varësi ndërmarrje joproduktive dhe paratë brenda këtij sistemi po shpërdorohen”, vlerëson Gjukiq.

    Ndërmarrjeve me seli fiktive në Kosovë, EPS-i u transferon para për pagat e punonjësve dhe shpenzimet tjera të nevojshme, në mënyrë që ato të mund të funksionojnë.

    “Ata nuk janë të punësuar formalisht në EPS, por marrin të ardhura nga EPS-i”, shton Gjukiq.

    Sipas të dhënave nga raporti financiar i Elektroprivredës për vitin 2024, mbi 54.7 milionë euro janë shpenzuar vetëm për pagat e punonjësve të ndërmarrjeve me seli në Kosovë.

    Por, shpenzimet për paga nuk janë i vetmi fond që u transferohet atyre.

    EPS-i paguan edhe shërbimet ndihmëse brenda sistemit energjetik serb, në të cilat janë të angazhuara këto tri ndërmarrje.

    “EPS-i u jep punë që – me shumë gjasa – do të mund t’i kryente edhe vetë”, thekson Gjukiq.

    Këshilli Fiskal i Serbisë, një organ i pavarur shtetëror që analizon të hyrat dhe shpenzimet publike, i përshkruan këto transfere për tri ndërmarrjet si “shpenzim i pastër”.

    “Prandaj, këto pagesa duhet të përjashtohen nga bilanci i EPS-it, pasi ato nuk përfaqësojnë shpenzime të aktivitetit të vetë kompanisë, por një lloj ndihme sociale”, ka vlerësuar Këshilli Fiskal i Serbisë në raportin e vitit 2022.

    Po ashtu, nuk është e qartë nëse të 3.100 punonjësit e këtyre ndërmarrjeve janë realisht të angazhuar çdo ditë.

    Punësimet e reja

    Edhe pse objektiv zyrtar është ulja e numrit të punëtorëve, tri ndërmarrjet e EPS-it me seli në Kosovë, gjatë vitit 2024, kanë pranuar punonjës të rinj me kontrata të përhershme – nga dhjetë në Termocentralet e Kosovës dhe Minierat Sipërfaqësore të Kosovës dhe 18 të tjerë në Elektrokosmet, tregojnë raportet financiare.

    “Kjo bëhet për arsye populiste. Ju i mbani këta njerëz të punësuar brenda një sistemi të madh. EPS-i është një rezervuar gjigant votash për çdo pushtet, përfshirë edhe këtë”, thotë Gjukiq.

    Lëvizja opozitare në Serbi “Kreni-promeni” i ka renditur Termocentralet e Kosovës dhe Minierat Sipërfaqësore të Kosovës në mesin e ndërmarrjeve publike ku, sipas saj, punonjësit kanë raportuar presione, kërcënime dhe shantazhe nga drejtuesit.

    Sipas pretendimeve të tyre, punonjësve u është kërkuar – nën kërcënimin e humbjes së vendit të punës – të marrin pjesë në tubimet e Partisë Përparimtare Serbe (SNS), në kohën kur presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, përballet me protesta të mëdha antiqeveritare.

    Radio Evropa e Lirë nuk ka arritur t’i verifikojë në mënyrë të pavarur këto pretendime, ndërsa SNS-ja nuk ka kthyer përgjigje deri në publikimin e këtij artikulli.

    Çfarë (nuk) bëjnë Termocentralet e Kosovës?

    Termocentralet e Kosovës janë të regjistruara brenda sistemit energjetik serb si kompani për prodhimin e energjisë elektrike, edhe pse nuk kanë asnjë kontroll mbi termocentralet në territorin e Kosovës.

    Kjo kompani ka mbi 770 të punësuar, të cilët, sipas raporteve financiare, merren kryesisht me punë remonti dhe mirëmbajtjeje për sektorë të ndryshëm të EPS-it.

    Në listën e të punësuarve të kësaj kompanie përfshihen edhe 88 punëtorë nga ndërmarrjet publike të Kosovës, të themeluara brenda sistemit paralel serb, të cilat autoritetet zyrtare në Prishtinë i konsiderojnë të paligjshme.

    Por, çfarë punojnë konkretisht këta punëtorë dhe ku janë të angazhuar? Këtyre pyetjeve të Radios Evropa e Lirë, kompania nuk iu përgjigj.

    EPS-i është financuesi i vetëm i Termocentraleve të Kosovës – vetëm për paga dhe shpenzime të tjera thelbësore ka paguar 13.7 milionë euro, ndërsa për shërbimet që kompania kryen për sektorin energjetik serb, janë transferuar rreth 2.5 milionë euro të tjerë.

    Megjithatë, Termocentralet e Kosovës prej vitesh punojnë me humbje.

    Këto humbje, ndër të tjera, justifikohen me borxhet nga kreditë e huaja të marra para vitit 1999, si dhe me pamundësinë për të përdorur pronën në territorin e Kosovës.

    Në fund të vitit 2024, humbjet totale të Termocentraleve të Kosovës kapnin vlerën e mbi 355 milionë eurove, duke e renditur këtë kompani në vendin e dhjetë të ndërmarrjeve më të mëdha humbëse në Serbi.

    Ndërkohë, kjo kompani gjatë vitit 2025 ka lidhur 50 marrëveshje dhe kontrata me kompani private dhe shtetërore në Serbi, me vlerë mbi 970 mijë euro.

    Janë blerë gjithashtu materiale dhe mjete të ndryshme pune, janë paguar trajnime profesionale dhe kontrolle mjekësore për punëtorët, si dhe mirëmbajtja e pajisjeve.

    Kontrata më e vlefshme – mbi 180 mijë euro – i është dhënë një kompanie private, e cila është përgjegjëse për furnizimin me veshje dhe pajisje mbrojtëse. Kompania nuk kishte konkurrencë, pasi ishte e vetmja që aplikoi në konkurs.

    Ndër marrëveshjet e nënshkruara ishte edhe një kontratë me Telekomin e Serbisë, për shërbime dyvjeçare të telefonisë mobile, me vlerë mbi 57 mijë euro. Telekomi ishte po ashtu ofertuesi i vetëm.

    Termocentralet e Kosovës nuk iu përgjigjën pyetjeve të Radios Evropa e Lirë lidhur me mënyrën e funksionimit dhe tenderët që shpallin.

    Çfarë (nuk) bëjnë Minierat Sipërfaqësore të Kosovës?

    Nxjerrja e linjitit dhe qymyrit është regjistruar si aktivitet i ndërmarrjes Minierat Sipërfaqësore të Kosovës, edhe pse – për më shumë se 25 vjet – ajo nuk ka kontroll mbi minierat e Kosovës.

    Sot, sipas raportit financiar, ndërmarrja ka mbi 1.900 punonjës.

    Siç thuhet, një pjesë e madhe e tyre kryen detyra shërbimi për kompanitë e Elektroprivredës së Serbisë – për shembull, riparojnë dhe mirëmbajnë objektet termoenergjitike dhe lexojnë matësit e energjisë.

    Gjatë vitit 2024, EPS-i i ka transferuar kësaj kompanie mbi 50 milionë euro – 41.7 milionë euro për pagat e punonjësve dhe për shpenzimet e funksionimit të ndërmarrjes. Për punët ku EPS e ka angazhuar këtë kompani, janë transferuar edhe 8.4 milionë euro shtesë.

    Në fund të vitit 2024, Minierat Sipërfaqësore të Kosovës shënuan një rezultat pozitiv, me fitim prej 1.4 milion eurosh.

    Por, përveç performancës pozitive, në llogaritë e tyre janë grumbulluar edhe humbje nga vitet e mëparshme.

    Kështu, Minierat Sipërfaqësore të Kosovës janë renditur në vendin e 49-të mes ndërmarrjeve më humbëse në Serbi, me më shumë se 111 milionë euro borxhe.

    Borxhet justifikohen me detyrimet e prapambetura për kredi të huaja, të marra para vitit 1999, si dhe me faktin që ndërmarrja nuk e ka në dispozicion pronën në Kosovë.

    Por, borxhet e prapambetura nuk e pengojnë që të operojë në Serbi.

    Në portalin e prokurimeve publike janë të regjistruara 23 kontrata dhe marrëveshje që Minierat Sipërfaqësore të Kosovës i kanë lidhur gjatë vitit 2025 me kompani shtetërore dhe private.

    Vlera e këtyre punëve tejkalon tre milionë euro.

    Përmes tenderëve, kompania ka blerë materiale ndërtimi, veshje pune dhe pajisje mbrojtëse, si dhe kompjuterë dhe sisteme për digjitalizimin e arkivave.

    Sipas kontratave, parku i automjeteve është duke u përditësuar gjithashtu dhe blerja e minibusëve, kamionëve dhe makinave i është dhënë kompanisë së njëjtë private që ka qenë e vetmja që ka aplikuar në konkurs.

    Kontrata më e vlefshme iu dha Industrisë së Naftës së Serbisë.

    Kompania është ngarkuar me blerjen e karburanteve në vlerë mbi 1.5 milion euro.

    Ajo ishte e vetmja që aplikoi në këtë konkurs.

    Minierat Sipërfaqësore të Kosovës nuk iu përgjigjën pyetjeve të REL-it rreth veprimtarisë së tyre dhe tenderëve që shpallin.

    Çfarë (nuk) bën Elektrokosmet?

    “Partner i besueshëm dhe shtyllë mbështetëse në furnizimin dhe shpërndarjen e energjisë elektrike në pjesën veriore të Kosovës” – ky është përshkrimi në faqen zyrtare të kompanisë Elektrokosmet.

    Megjithatë, në Kosovë kjo nuk funksionon prej kohësh.

    Sipas të dhënave nga raportet financiare të kompanisë, furnizimi me energji elektrike në komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës është bërë nga kjo kompani deri në dhjetor të vitit 2020.

    Autoritetet e Kosovës e kanë konsideruar atë si të paligjshme, pasi Elektrokosmet nuk kishte lejen përkatëse për veprimtarinë.

    Furnizimin dhe faturimin e energjisë në komunat veriore e ka marrë në dorë kompania Elektrosever në vitet e fundit.

    Ajo është në pronësi të Elektroprivredës së Serbisë, por është e regjistruar sipas sistemit të Kosovës dhe funksionon sipas ligjeve të Kosovës – çfarë edhe është një nga pikat e Marrëveshjes për Energjetikën midis Prishtinës dhe Beogradit.

    Në fillim të vitit 2024, Elektrosever nisi t’i dërgonte faturat e para të energjisë elektrike për konsumatorët në katër komuna: Mitrovicë e Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok.

    Më herët, banorët e këtyre komunave nuk kanë paguar për energjinë elektrike për rreth 25 vjet.

    Arsyeja përse Elektrokosmet vazhdon të funksionojë brenda sistemit serb dhe shpall tenderë, edhe pse vetë kompania pranon se nuk kontrollon më kapacitetet e energjisë elektrike në Kosovë, nuk i është shpjeguar Radios Evropa e Lirë.

    Borxhe milionëshe për Elektrokosmetin
    Sipas raportit të fundit financiar për vitin 2024, Elektrokosmet gjeneron pjesën më të madhe të të ardhurave nga ofrimi i shërbimeve për degët e Elektroprivredës serbe.

    Kompania ka 441 të punësuar.

    Sipas raportit, punonjësit janë të angazhuar në leximin e matësve të energjisë në Beograd dhe Nish, në kontrollin e stacioneve matëse, në sportelet e EPS-it dhe në punë të tjera ndihmëse.

    Megjithatë, vit pas viti, Elektrokosmet shënon humbje në bilancin financiar.

    Raporti financiar për vitin 2024 tregon se kompania ka përfunduar vitin me një humbje prej 12.4 milionë eurosh.

    Humbja totale e Elektrokosmetit është shumë më e madhe – 115.5 milionë euro, për shkak të borxheve të grumbulluara ndër vite.

    Në të njëjtin raport, Elektrokosmet i justifikon borxhet me arsye “politike” dhe me “përqindje të lartë të humbjeve komerciale dhe teknike”.

    Më shumë se një milion euro për tenderët e Elektrokosmetit
    Edhe pse ka humbje dhe nuk kryen aktivitetet për të cilat është themeluar, Elektrokosmet vazhdon të blejë pajisje dhe të paguajë shërbime për kompani të ndryshme në Serbi përmes tenderëve.

    Sipas të dhënave të publikuara në portalin e prokurimeve publike, gjatë vitit 2025, Elektrokosmet ka lidhur kontrata me vlerë mbi një milion euro.

    Më e vlefshmja ka qenë marrëveshja me Industrinë e Naftës së Serbisë – një kontratë dyvjeçare për furnizime me karburante për automjetet zyrtare, me vlerë afërsisht 770 mijë euro.

    Industria e Naftës e Serbisë ishte e vetmja që iu përgjigj këtij tenderi.

    Gjatë vitit 2025, Elektrokosmet lidhi marrëveshje dyvjeçare edhe me disa kompani private për mirëmbajtjen dhe servisimin e automjeteve, me vlerë rreth 350 mijë euro.

    Katër kompanitë që i fituan këto punë, ishin të vetmet që aplikuan në tender.

    Degë të tjera të regjistruara të Elektrokosmetit në Kosovë
    Përveç selisë në Beograd, Elektrokosmet ka të regjistruar në Regjistrin Ekonomik të Serbisë edhe tetë degë të tjera në Kosovë.

    Dega në Mitrovicë është regjistruar në adresën “Filip Vishnjiq bb”, ku ndodhet selia e firmës Elektrosever në sistemin kosovar.

    Dy degë janë të regjistruara në Prishtinë, dhe nga një në Gjakovë, Prizren, Gjilan, Pejë dhe Ferizaj.

    Megjithatë, në këto qytete nuk ekzistojnë degë të firmave shtetërore serbe.

    Shumica e ndërmarrjeve dhe institucioneve publike që veprojnë në sistemin paralel serb, të cilat Prishtina i ka konsideruar të paligjshme, janë mbyllur në Kosovë dhe janë zhvendosur në Serbi.

    Adresat kosovare të kompanive të EPS-it – “vetëm në letër”
    Sipas të dhënave nga Regjistri Ekonomik i Serbisë, selitë e dy ndërmarrjeve të EPS-it – Minierat Sipërfaqësore të Kosovës dhe Termocentralet e Kosovës – janë të shënuara brenda kompleksit elektroenergjitik në Obiliq, pranë Prishtinës.

    Në këto lokacione ndodhen sot objektet e Korporatës Energjetike të Kosovës.

    Por, në fakt, këto dy kompani të EPS-it operojnë nga adresat e tyre në Beograd.

    Selia e Termocentraleve të Kosovës ndodhet në qendër të Beogradit, në adresën “Obiliqev venac”, ndërsa selia e Minierave Sipërfaqësore të Kosovës është në lagjen Çukarica të Beogradit.

    Kompania e tretë e EPS-it, Elektrokosmet, pretendon se ka seli në Prishtinë.

    Ajo është e regjistruar në adresën “Krala Petra I Oslobodioca” – një rrugë që nuk ekziston më me këtë emër, pasi tani mban emrin e ish-presidentit amerikan, Bill Clinton.

    Sot, aty gjendet kompania kosovare për shpërndarjen e energjisë elektrike – KESCO.

    Ndërsa, selia e Elektrokosmetit në Beograd është e regjistruar në rrugën “Arçibalda Rajsa”, në lagjen Çukarica.

    Thirrje për reformimin e EPS-it

    Edhe pse, si kompania më e madhe shtetërore, regjistron të ardhura milionëshe nga prodhimi dhe shitja e energjisë elektrike, EPS-i mbetet njëkohësisht edhe firma me humbjet më të mëdha në Serbi.

    Sipas të dhënave të Agjencisë për Regjistrin e Bizneseve, në vitin 2024, EPS-i ishte firma më e suksesshme në Serbi, me të ardhura mbi 200 milionë euro.

    Megjithatë, humbjet e akumuluara nga vitet e mëparshme, në vlerë prej 2.4 miliardë eurosh, e renditën atë edhe në vendin e parë për nga humbjet më të mëdha.

    Reformimin e EPS-it nga Qeveria e Serbisë e ka kërkuar edhe Fondi Monetar Ndërkombëtar, me qëllim zvogëlimin e humbjeve.

    Në raportin për vitin 2024, EPS-i njoftoi se reforma është në zhvillim, duke u zbatuar në bashkëpunim me konsulentë ndërkombëtarë dhe ekipe profesionale vendase.

    Qëllimi, sipas EPS-it, është të përmirësohet efikasiteti dhe të rritet transparenca në menaxhimin e kompanisë.

    Sa u përket reformave për kompanitë me seli të regjistruara në Kosovë, EPS-i nuk i ka kthyer përgjigje Radios Evropa e Lirë./REL

  • Fier – Fermerët e Boçovës kallëzojnë në Polici zaptimin e tokave: “30 vite që i punojmë, na morën pronën”

    Fier – Fermerët e Boçovës kallëzojnë në Polici zaptimin e tokave: “30 vite që i punojmë, na morën pronën”

    Pas protestës së zhvilluar tre ditë më parë për zaptimin e tokave në fshatin Boçovë, njësi administrative Levan, 14 familje fermere i janë drejtuar sot Komisariatit të Policisë Fier për të depozituar një kallëzim kolektiv ndaj kompanisë “Bervi Construksion”. Kjo kompani, në pronësi të bashkëshortes së Pëllumb Salillarit, po investon në zonë për ndërtimin e një parku me panele diellore.Reklama në FieriWeb – “Oazi i Pishave”

    Fermerët pretendojnë se prej tre dekadash kanë punuar dhe kultivuar këto toka, të cilat i disponojnë me ligjin 7501 dhe me AMTP të rregullt, ku – sipas tyre – janë të përcaktuara si prona dhe jo thjesht përdorim. Ata shprehen të indinjuar se ndërsa prej 30 vjetësh paguajnë taksat dhe kërkojnë prej institucioneve pajisjen me certifikatë pronësie, mësojnë se një kompani private e ka marrë tashmë certifikatën. Reklama në FieriWeb – “KETU MUND TE JETË REKLAMA JUAJ”

    Në prononcimin e tij për mediat, fermeri Sandër Muja kërkoi ndërhyrjen e organeve shtetërore dhe të drejtësisë për të zgjidhur situatën që, sipas tij, rrezikon t’u marrë të vetmin burim të ardhurave.Reklama në FieriWeb – “PASTIÇERI “RUSTEMAJ”

    Reklama në FieriWeb – “BREGU CLIMA”

    “Endemi prej 3 dekadash nëpër institucione për t’u pajisur me certifikatë pronësie, dhe befas mësojmë që prej një viti certifikatën e ka marrë një kompani private. Këto toka i punojmë me mund dhe i kemi me dokumente të rregullta. Nuk do të lejojmë kurrë që mbi tokat tona të mbjella me grurë të hidhen gurë”, u shpreh Muja.Reklama në FieriWeb – “COVIM CAFFE”

    Fermerët deklaruan se do të vijojnë betejën e tyre në të gjitha instancat ligjore dhe janë të vendosur të mos heqin dorë nga tokat që, sipas tyre, i kanë mbajtur gjallë prej vitesh.

  • Tenderët e AKSHI-t/ Prokurori i SPAK, Bledar Maksuti, “shtrydh” për tre orë Karçanajn: Zbërthehen vartësit e saj

    Tenderët e AKSHI-t/ Prokurori i SPAK, Bledar Maksuti, “shtrydh” për tre orë Karçanajn: Zbërthehen vartësit e saj

    Drejtoresha e AKSHI, Mirlinda Karçanaj, ka dalë rreth orës 17′;00 nga godina e SPAK pas tre orësh marrjeje në pyetje.
    Ajo është pyetur nga prokurori special Bledar Maksuti, i cili ka në dorë dosjen e tenderëve të AKSHI-t, ku të paktën 12 prej tyre dyshohet se janë problematikë duke favorizuar kompani të caktuara. Në qendër të ciklonit është raporti preferencial i kompanisë Soft & Solution me AKSHI-n, e cila ka përfituar pjesën më të madhe të tenderëve të dyshuar si të parregullt. Ka dyshime se procedura të ngjashme janë ndjekur më herët edhe për tenderët e mëdhenj të fituar nga Advanced Business Solution.
    Krahas të dhënave nga tenderët dhe dokumenteve, Skyweb.al mëson se SPAK ka në dorë edhe dëshmi komprometuese të vartësve të Mirlinda Karçanajt, të cilët kanë qenë pjesë e KVO-ve dhe kanë miratuar marrjen e procedurave nga Ermal Beqiri dhe biznesmenë të tjerë, pjesë e rrethit të përfituesve të mëdhenj të parave publike.

    Roli i Gerond Meçes
    SPAK po verifikon edhe rolin e kompanisë Advanced Business Solution, në pronësi të Gerond Meçes, pasi kjo kompani kishte ankimuar thuajse të gjithë tenderët e mëdhenj të AKSHI-t dhe një moment papritur është tërhequr nga të gjitha ankesat, duke ngjallur dyshime për një marrëveshje nën tavolinë.
    Skyweb.al raportoi më herët edhe një skemë që dyshohet se është aplkuar në tenderët e AKSHI-t për zhvatjen e parave publike.
    Skyweb.al mëson se në qendër të hetimeve që mund të çojnë në zbulimin e një mega-skandali të tenderëve të AKSHI është kompania Soft & Solution e Ermal Beqirit, e cila dyshohet se është përdorur nga persona që kanë pasur nën kontroll vendimmarrjen e Mirlinda Karçanajt.
    Sipas burimeve, pasi tenderët merreshin nga Soft & Solution, kompania angazhonte gjoja për marrje shërbimesh një ose dy kompani të lidhura me personazhet që kontrollonin Karçanajn dhe KVO-në në AKSHI, duke pranuar fatura, ndërsa puna në fakt bëhej nga stafi i Ermal Beqirit.
    Kjo skemë përdorej për të justifikuar më pas transfertat financiare përmes kontratave të shërbimit.
    SPAK po heton pikërisht faturat e shërbimeve të marra nga Soft & Solution, pas dyshimeve se të paktën një kompani në emër të një biznesmeni të njohur ka lëshuar fatura të shumta për shërbime fiktive ndaj kësaj kompanie. /skyweb.al

  • BIRN: Unaza e Madhe, konkurrenca e vogël – Për çfarë akuzohet Belinda Balluku

    BIRN: Unaza e Madhe, konkurrenca e vogël – Për çfarë akuzohet Belinda Balluku

    Në gjysmën e tenderëve të projektit më madhor infrastrukturor të kryeqytetit – me vlerë 450 milionë euro, pati vetëm një garues të kualifikuar, ndërsa shumica e ofertave fituese janë përafërta me fondin limit.
    Më 10 shtator 2021, vetëm pesë ditë para mbylljes së afatit për dorëzimin e ofertave në shtatë tenderë për segmentet e Unazës së Madhe të Tiranës – një paketë prokurimesh me vlerë rreth 18 miliardë lekësh, apo 148 milionë euro me kursin e kohës, ministrja e Infrastrukturës Belinda Balluku thirri me urgjencë në zyrë Evis Berberin, atëherë kreun e Autoritetit Rrugor Shqiptar.
    Takimi u zhvillua në orën 11 të paradites, sipas vendimit të Gjykatës së Posaçme që më vonë vendosi pezullimin nga detyra të numrit 2 të qeverisë. Çfarë u diskutua në atë takim mbetet e paqartë. Por dy orë më vonë, shkëmbimet në telefon mes Ballukut dhe Berberit, zbulojnë mënyrën se se si përzgjidheshin përfituesit e parave publike.
    “Prite pak Ilir Shtufin e Nova dhe bëja të qartë që shkon me EUT. Dhe mos ta shoh në vend tjetër,” i shkruante ministrja. Berberi e takoi Shtufin po atë pasdite dhe raportoi përsëri: “E takova ok.”
    Sipas prokurorisë, “EUT” i referohej kompanisë “Euroteorema”, ndërsa “Nova” ishte “Nova Construction 2012”, biznesi i Shtufit. Katër ditë më pas, këto dy kompani dhe një e tretë, “PE-VLA-KU” sh.p.k., nënshkruan një marrëveshje ortakërie. Të nesërmen, më 15 shtator, u shpallën fitues të tenderit për ndërtimin e “Unazës së Jashtme Tiranë, Loti 4”, me fond limit 2.5 miliardë lekë.
    Për prokurorët, mesazhet e asaj dite janë prova që ministrja ndikoi drejtpërdrejt në formimin e bashkimit të operatorëve dhe, rrjedhimisht, në rezultatin e garës, një rezultat që, sipas tyre, u shoqërua me tolerime të pajustifikueshme nga Komisioni i Vlerësimit të Ofertave, pavarësisht kritereve skualifikuese në dokumentacion.
    Megjithëse hetimi i SPAK-ut fokusohet te Loti 4, një analizë e procedurave të prokurimit për të gjithë segmentet e Unazës së Madhe të Tiranës, e kryer nga BIRN, sugjeron se konkurrenca mes operatorëve ka munguar dhe ofertat që janë shpallur fituese kanë qenë shumë pranë fondit limit. Sipas ekspertëve të prokurimit publik, në këto raste shifra flasin qartë.
    “Në tërësi, në këtë sektor, për shkak të përqendrimit të madh të fondeve buxhetore, lidhjeve të shkurtra të lobistëve vendas dhe ‘miqve’ të huaj të Kryeministrit Rama, korrupsioni mbetet një problem sfidues për SPAK-un dhe agjencitë e tjera ligjzbatuese,” tha Zef Preçi, drejtor i Institutit për Studime Ekonomike.
    Belinda Balluku u mor e pandehur dy javë më parë për akuzën e prishjes së barazisë në tendera. Të enjten ajo u pezullua nga detyra me vendim të Gjykatës Speciale dhe iu ndalua udhëtimi jashtë vendit.
    Në një deklaratë në Kuvend të mërkurën ajo i cilësoi akuzat penale ndaj saj si baltë, aludime, gjysëm të vërtetat dhe gënjeshtra.”
    Procedura të paracaktuara

    Unaza e Madhe e Tiranës është projekti më i madh rrugor brenda kryeqytetit, një rrugë rrethore që synon të krijojë një qark lëvizjeje rreth Tiranës për të shmangur trafikun që kalon nëpër qendër të qytetit. Kjo rrugë ka një gjatë prej 28.7 kilometrash dhe për ndërtimin e saj janë prokuruar 45.9 miliardë lekë (450 milion euro).
    Të dhënat e siguruara nga BIRN nëpërmjet ligjit për të drejtë informimi nga ARRSH, tregojnë se në vitin 2021, menjëherë pas zgjedhjeve të parlamentare, financimet për Unazën e Madhe pësuan një bum dhe u dhanë 7 tendera, duke regjistruar normën më të lartë vjetore të shpenzimeve buxhetore.
    Mesazhet mes Berberit dhe një prej vartëseve të tij, të identifikuar si Miranda Shkurti, po ashtu nën akuzë për këtë tender, tregojnë se të enjten më 12 gusht 2021, zyrtarë të ARRSH-së punuan me orë të zgjatura për të bërë publike tenderat dhe për të plotësuar dokumentacionin e kërkuar në aplikacionin online të Agjencisë së Prokurimeve Publike.
    Gjatë gjithë kohës Berberi, edhe ai pa gjumë, kontrollonte procesin. Në orën 23:09 ai i shkruan Shkurtit, shefe e prokurimeve publike në ARRSH: “Hidheni edhe pas 12 që nesër të rrimë rehat se do na tërbojnë”.
    Nxitimi, siç del nga mesazhet, lidhej me kërkesën që ofertat duhej të hapeshin më 15 shtator dhe publikimi duhej të kryhej në kohë. Por hetimi, i fokusuar në Lotin 4, tregon se e gjithë procedura ishte një burokraci që nuk ndikoi fare në rezultatin përfundimtar.
    Në fakt, bisedat e mëvonshme mes Ballukut dhe Berberit tregojnë se fituesit dhe mënyra se si do merrnin pjesë në garë ishin përcaktuar paraprakisht. Vetëm katër ditë para hapjes së ofertave për shtatë tenderat, Balluku orienton një bashkim kompanish për të marrë pjesë në njërën prej garave. Në mesazhe ajo kushtëzon njërën prej kompanive që pritej të ishte mes fituesve të mos merrte pjesë në garat e tjera.
    Përveç kësaj, prokuroria thotë se ministrja dhe vartësit e saj bënë gjithçka gati që procesi të mbetej nën kontroll. Nga tetë pjesëmarrës në garë, shtatë u skualifikuan sepse nuk përmbushnin kriteret; mes tyre edhe një kompani që u shpall fituese në një lot tjetër të garave për Unazën e Madhe, të hapura po atë ditë. Më shumë se kaq, disa nga ofertuesit shkuan në tender “me duar në xhepa”: pa ofertë ekonomike, pa dokumente bazike si sigurimi i ofertës apo vetëdeklarimi.
    Por, megjithëse gjithçka dukej e kopsitur dhe rivalët në garë të skualifikuar, prokuroria thotë se administratës nën varësinë e Ballukut iu desh të mbyllte sytë edhe para një sërë problemesh të operatorit fitues. Prokuroria gjeti se bashkimi i operatorëve, në kriterin e “punëve të ngjashme”, kishte paraqitur punime që nuk lidheshin fare me rrugët.
    “Rezulton se objekti i këtyre kontratave të paraqitura si ‘punë të ngjashme’ është ndërtimi i objekteve të banimit, ndërsa objekti i kontratës së prokurimit ka të bëjë me punime ndërtimi për autostrada dhe rrugë,” thuhet në kërkesën për masë sigurie për Ballukun dhe të tjerët.
    Prokuroria thotë se hetimet tregonin qartë se ministrja dhe vartësit kishin ndihmuar fituesin në mënyrë të paligjshme.
    “Shtetasja Belinda Balluku, në cilësinë e ministres së Infrastrukturës dhe Energjisë, në bashkëpunim me titullarin e autoritetit kontraktor, shtetasin Evis Berberi; anëtarët e Njësisë së Prokurimit, Jonida Avdolli, Adrian Kroi, Denis Xhoxhi; si dhe anëtarët e Komisionit të Vlerësimit të Ofertave, shtetasit Erald Elezi, Klarita Konomi, Miranda Shkurti, kanë krijuar avantazhe dhe privilegje të padrejta për bashkimin e operatorëve ekonomikë fitues ‘Euroteorema Peqin’ sh.p.k., ‘PE-VLA-KU’ sh.p.k. dhe ‘Nova Construction 2012’ sh.p.k., duke vepruar në kundërshtim me ligjin,” thuhet në dokument.
    Mungesë konkurrence

    Nga shtatë tenderat e 15 shtatorit, përfshirë “Lotin 4”, gjashtë u fituan me shuma që shkonin nga 94.5% deri në 96.1% të fondit limit. Nga 48 kompani që morën pjesë në garë, 35 operatorë – ose 73% – u skualifikuan. Në disa raste, kompani të mëdha u nxorën jashtë gare për mungesë dokumentacioni bazik, si mosparaqitja e listës së stafit; ndërsa në raste të tjera për kritere teknike të pazakonta, si mungesa e një licence specifike për zhurmat.
    Kjo çështje vjen si akuza e dytë për paracaktim tenderash ndaj zv.kryeministres, e pezulluar nga detyra nga Gjykata e Posaçme. Përveç dosjes së Unazës, Balluku akuzohet edhe për paracaktimin e garës për tenderin e ndërtimit të tunelit të Llogarasë, për të cilin u mor e pandehur më 3 nëntor të këtij viti. Ajo i ka mohuar akuzat.
    Nga ana tjetër, të dhënat e BIRN dëshmojnë se kjo nuk është një anomali e vitit 2021, por pjesë e një modeli që shfaqet përgjatë shumë vitesh. Analiza e 21 nga 23 tenderave për Unazën e Madhe të Tiranës, ku mes viteve 2011–2024 u dhanë 45.9 miliard lekë, tregon se dhjetë procedura u fituan me më shumë se 98% të fondit limit, pjesa tjetër me mbi 94%; ndërsa vetëm në dy tendera kompanitë në garë dhanë oferta që i kursyen buxhetit mbi 20% të fondit.
    Ekspertët thonë se tenderat, në një pjesë të mirë të të cilëve pati vetëm një garues të kualifikuar, paraqesin një sërë flamujsh të kuq dhe shenja të mungesës së konkurrencës.
    Në 21 tendera të Unazës, kjo është përkthyer në pagesa të tepërta prej 30–60 milionë eurosh.
    Eduart Gjokutaj, drejtues i qendrës ALTAX thotë se këto shifra përputhen me një treg të deformuar dhe vuri theksin te humbja e madhe që buxheti kishte për shkak të këtij deformimi.
    “Në 21 tendera të Unazës, kjo është përkthyer në pagesa të tepërta prej 30–60 milionë eurosh,” tha ai.
    “Hetimet institucionale kanë konfirmuar përsëritje të modeleve të skualifikimeve, të cilat mund të reduktojnë besimin në mekanizmat e prokurimeve publike”, shtoi Gjokutaj.
    Një skemë e përsëritur

    Prokurimi për Lotin 4 nuk është hera e parë që një procedurë për ndërtimin e një segmenti të Unazës së Madhe të Tiranës rezulton e manipuluar.
    Në vitin 2018, një skandal shpërtheu kur u zbulua se DH Albania – një kompani e regjistruar në Delaware, që kishte fituar një tender me vlerë 2.2 miliardë lekë për ndërtimin e segmentit rrethrrotullimi “Shqiponja” – “Pallati me Shigjeta”, ishte në fakt një kompani fantazmë. Skandali u mbyll me dënimin me 6 muaj heqje lirie për falsifikim dokumentesh të administratorit të firmës.
    Hetimet e SPAK kundër Ballukur, për momentin nuk duket të kenë dalë përtej procedurave tw Lotit 4, por të dhënat e mbledhura nga BIRN, për tenderat e segmenteve të ndryshme të Unazës së Madhe, tregojnë se ato vuajtën nga të njëjta sindromë, duke ngritur hije dyshimi për paracaktim të fituesve.
    Sipas Zef Preçit, mungesa e konkurrencës në tenderët publikë për infrastrukturë është kthyer në normë gjatë drejtimit të qeverisë nga Partia Socialiste.
    “Vitet e fundit një numër i madh procedurash janë zhvilluar me një ofertues të vetëm, duke ulur konkurrencën, sepse në shumë raste ofertat janë të paracaktuara,” tha ai.
    Në 21 procedurat e prokurimit për ndërtimin e Unazës së Madhe të Tiranës, numri i kompanive të skualifikuara nga gara ka kuotuar mes 85% dhe 95% të pjesëmarrësve.
    Gati gjysma e tenderave u zhvilluan vetëm me një kompani të kualifikuar.
    Të dhënat për tenderat tregojnë se disa kompani u përfshinë në garë thjesht si numra. Pothuajse në të gjitha procedurat pati të paktën një kompani që nuk dorëzoi ofertë ekonomike.
    “Shumica e kompanive skualifikohen për gabime formale, si mungesa e sigurimit të ofertës ose “mosdeklarimi i stafit,” tha eksperti Eduart Gjokutaj.
    Përsëritja e këtyre skualifikimeve sugjeron një pjesëmarrje që nuk ka ndikim real në konkurrencë, duke prodhuar një efekt të ngjashëm me ‘bid rigging’ (oferta të manipuluara) nga perspektiva e analizës së konkurrencës,” shtoi ai.
    Gjokutaj shpjegon se, bazuar në vlerësimet e Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik, OECD, skualifikimet e tilla mund të rrisin kostot e buxhetit publik me 20–30%.
    “Ky fenomen korrespondon me modelin ekonomik të ‘market sharing’ (ndarja e tregut) në oligopole, ku pak kompani kontrollojnë mbi 70% të tenderave infrastrukturore,” tha ai, duke iu referuar një raporti të Autoritetit të Konkurrencës.
    Përveç skualifikimit masiv, në tendera u vu re edhe fenomeni i “tenderit me rrotacion”. Për herë të parë në Unazën e Madhe kjo u dokumentua në vitin 2011, kur Autoriteti i Konkurrencës, pasi hetoi rastin, konstatoi se edhe pse kishte indikacione të forta për trukim ofertash — si rotacioni i ofertave dhe afërsia gati 100% me fondin limit — “hetimi nuk gjeti prova direkte të koluzionit mes sipërmarrjeve fituese (Gener 2 Sh.p.k.; bashkimi Albavia & Favina & Alpin Srl; dhe bashkimi Gjoka Konstruksion & Gjikuria)”.
    Por fenomeni mund të ketë vijuar edhe në tenderat pasues, ndonëse numri i kompanive pjesëmarrëse është rritur formalisht, duke krijuar vetëm iluzionin e garës. Analiza e dokumentacionit tregon se kompani, të cilat më parë kanë ndërtuar vepra komplekse, “harrojnë” papritur të dorëzojnë një vërtetim licence apo sigurimin e saktë të ofertës në një procedurë që përfundon duke u fituar nga një “rival” i tyre. I njëjti rival bën gabime të ngjashme në një procedurë tjetër që i shkon kompanisë së parë.
    Ky model i “gabimeve të qëllimshme” është çelësi për të kuptuar se si ruhet paqja në treg: kompanitë e mëdha hyjnë në garë vetëm për të plotësuar numrin e pjesëmarrësve, por dorëzojnë dokumentacion të mangët për t’u skualifikuar vullnetarisht, duke i hapur rrugën fituesit të paracaktuar pa qenë nevoja të ulin çmimin e ofertës.
    “Bashkëpunimi korruptiv mes operatorëve, që çon në shfrytëzimin e fondit limit afër 100%; paraqitja e të dhënave të rreme; ndarja e tregut; ose përdorimi i kompanive të tjera ‘në emër të njëra-tjetrës’ [behët] vetëm për të shmangur transparencën”, tha Zef Preçi, drejtor i Institutit për Studime Ekonomike.
    Gjokutaj, nga ana e tij, thotë se hetimet e SPAK për këto tendera kanë konfirmuar një model që përsëritet vazhdimisht.
    “Kjo koherencë e modeleve përputhet me provat që SPAK ka dokumentuar në raste si Tuneli i Llogarasë dhe Unaza e Madhe,” tha ai.
    Sipas tij, kjo është provë e një fenomeni ekonomikisht të lidhur me “rent-seeking” dhe “kapjen institucionale”.
    Ai thotë se kostoja është e lartë, duke ulur potencialin e rritjes së PBB-së për 1–2%, sipas analizave rajonale të FMN-së.
    “Financiarisht, modeli mund të shkaktojë humbje të buxhetit publik prej dhjetëra milionë eurosh,” përfundoi Gjokutaj.