Ministri i Jashtëm i Hungarisë, Péter Szijjártó, ndodhet në Beograd këtë të mërkurë për të diskutuar mënyrat se si Hungaria do të mbështesë Serbinë pas ndërprerjes së furnizimeve me naftë nga Kroacia, një situatë që u shkaktua nga sanksionet amerikane ndaj rafinerisë serbe NIS, e cila është në pronësi të Rusisë.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç paralajmëroi të martën se NIS mund të ndërpresë operacionet brenda katër ditësh nëse sanksionet nuk hiqen, gjë që rrezikon furnizimet me karburant përpara dimrit. Szijjártó deklaroi në një video të postuar në Facebook se Hungaria do të ndihmojë Serbinë, popullin dhe ekonominë e saj, duke shtuar se detajet e ndihmës do të diskutohen gjatë vizitës në Beograd. Ai njoftoi më herët se kompania hungareze e naftës MOL do të rrisë eksportet drejt Serbisë, pa dhënë detaje për sasinë ose mënyrën e dërgesave, ndërsa raportimet në media sugjeruan se MOL po shqyrtonte blerjen e 11.3% të aksioneve të NIS, aktualisht të zotëruara nga Gazpromi rus. Një projekt i madh tubacioni mes Hungarisë dhe Serbisë pritet të përmbushë nevojat e Serbisë për naftë bruto deri në vitin 2028, me kapacitet për të transportuar 4-5 milion ton naftë ruse në vit.
Marrëdhëniet midis dy vendeve janë forcuar vitet e fundit, ndërsa udhëheqësit Orban dhe Vuçiç kanë ruajtur lidhje të afërta me Rusinë. Gjatë një konference të përbashkët për shtyp, ministri serb Marko Đurić theksoi rëndësinë e diversifikimit të burimeve të energjisë dhe përshpejtimit të ndërtimit të tubacioneve të reja të naftës dhe gazit për të siguruar siguri energjetike për të dy vendet, ndërsa Szijjártó garantoi se Hungaria nuk do të lejojë që Serbia të mbetet pa furnizime energjetike.
Category: Rajoni
-

Ndërprerja e furnizimit me naftë, shefi i diplomacisë së Orbanit siguron Vuçiçin: Hungaria do t’ju ndihmojë
-

‘Rruga për në burg, drejtësi për Serbinë’, opozita kërkon hetim dhe ndëshkim për presidentin Vuçiç
Thellimi i tensioneve politike në Serbi, pas muajve të tërë protestash antiqeveritare, ka kaluar në një rrafsh tjetër. Partitë opozitare kanë nisur një ofensivë të re kundër qeverisë së Vuçiqit, duke e akuzuar atë për shkatërrim të institucioneve prej një dekade.
Fushata “Rruga për në burg, drejtësi për Serbinë” ka nxjerrë në pah një sërë akuzash kundër Vuçiqit dhe vëllait të tij, Andrej.
Deputetja Marinika Tepiq ka kërkuar nga institucionet kompetente nisjen e procedurave për përgjegjësi politike dhe penale të funksionarëve më të lartë.
“Vuçiq paraqitet formalisht si president, por në fakt vepron si shef i krahut politik të një grupi të organizuar kriminal. Kjo aktakuzë synon të çmontojë sistemin e korrupsionit, krimit dhe frikës me të cilin është kapur shteti”, the Tepiq.
Tepiq ka paraqitur dokumentin ku radhiten aferat pas të cilave, sipas saj, qëndron pushteti i Vuçiqit prej vitesh — nga rrëzimi i strehës te stacioni hekurudhor në Novi Sad, te lidhjet me Zvonko Veselinoviqin dhe Milan Radoiçiqin, e deri te keqpërdorimet zgjedhore.
Ndonëse presidenti Vuçiq ende nuk ka reaguar, kryetarja e Kuvendit, Ana Brnabiq, i hodhi poshtë akuzat, duke i quajtur përpjekje për “ndalimin e veprimtarisë politike të presidentit”.
“Aq shumë marrëzi, gënjeshtra e thashetheme u thanë, sa që as vetë ajo nuk arriti të kuptojë çfarë dëshiron të thotë”, tha Ana Brnabiq, kryetare e Kuvendit të Serbisë.
Ndërkohë, opozita mbetet këmbëngulëse në kërkesën për hetime ndaj Vuçiqit dhe ndalimin e partisë së tij. Akuzat e fundit lidhen me kërkesat që kanë nxitur protestat antiqeveritare, të cilat po vazhdojnë prej më shumë se një viti.
Duke marrë shkas nga tragjedia në Novi Sad, protestave iu janë bashkuar studentë dhe shumë qytetarë, të cilët me këmbëngulje kërkojnë hetime institucionale, shkarkimin e përgjegjësve dhe shpalljen e zgjedhjeve të jashtëzakonshme parlamentare.
-

Nusja masakroi për vdekje vjerrën në Greqi! Publikohet përgjimi me fjalët e fundit të 75-vjeçares: Më lër të jetoj, merr…
Autoritetet greke kanë publikuar një video me kohëzgjatje rreth 35 minuta, në të cilën janë regjistruar fjalët e fundit të 75-vjeçares që u vra nga nusja e saj në Salaminë. Në këtë material dëgjohen qartë kërcënimet e 46-vjeçares, si edhe lutjet e viktimës që ajo të ndalonte sulmin.
Televizioni MEGA publikoi një pjesë të dialogut mes të moshuarës dhe nuses së saj pak para se të ndodhte krimi, ku 75-vjeçarja besonte se personi që kishte hyrë në shtëpi ishte burrë:
Nusja 46-vjeçare: (me zë të rëndë) “Ku janë lekët, jepmë lekët!”
Vjehrra 75-vjeçare: “Të lutem, biri im, mos më bëj dëm.”
Vjehrra: “Të lutem, biri im, mos më bëj dëm. Merr çfarë do dhe ik.”
Vjehrra: “Biri im, a nuk ke nënë?”
Vjehrra: “Do të më vrasësh? Merre çfarë të duash dhe më lër të jetoj…”
Sipas informacioneve, disa orë pas vrasjes, 46-vjeçarja, duke dashur të krijojë një alibi, dyshohet se i ka dërguar vjehrrës një mesazh në celular ku i shkruante “Mami, je mirë?”. Pasi komunikimet telefonike u deklasifikuan, u përcaktua se mesazhi ishte dërguar nga autorja e vrasjes.
Gjithashtu 46-vjeçarja kishte ka fikur përkohësisht kamerat në shtëpinë e saj në orët e para të mëngjesit të krimit, me qëllim që autoritetet të mos përcaktonin kohën kur ishte larguar dhe ishte kthyer në banesë. Në fakt, ajo i kishte thënë familjes se energjia elektrike ishte ndërprerë për disa orë në mëngjesin fatal.
Ndërkohë 46-vjeçarja e kishte përgatitur vendin e krimit në një mënyrë që të dukej si një grabitje. Pasi e goditi me thikë, ajo e mbuloi shpejt vjehrrën me një batanije, duke e lënë të vdiste në një pellg gjaku. Vrasja brutale u krye në dhomën e gjumit të viktimës, ku u gjetën të hapura dy sirtarë.
-

Kryengritje dixhitale në Teheran, si po shkelmohet nga brenda rrjeti i Khameneit
Irani ka një histori të gjatë të përfshirjes në sulme të sigurisë kibernetike dhe sipas disa statistikave, renditet i pesti midis kombeve të njohura për shënjestrimin e kundërshtarëve të tyre përmes luftës kibernetike. Me kalimin e viteve, Irani ka lëshuar grupe hakerash kundër vendeve të ndryshme, pa marrë parasysh rreziqet e mundshme për sistemet e sigurisë së brendshme.
Ky paradoks është evident: megjithë krimin e tij agresiv kibernetik, Irani ka dështuar të ruajë në mënyrë adekuate sistemet e tij të brendshëm të sigurisë dhe, rrjedhimisht, të dhënat e qytetarëve të tij.
Në gjysmën e dytë të vitit 2022, në vazhdën e kryengritjeve të përhapura në të gjithë Iranin, sulmet kibernetike kundër faqeve të internetit të qeverisë iraniane janë në një rritje të konsiderueshme. Grupet e hakerëve si Tapandegan, Labdookhtegan, Sparrow Predatory, Black Reward, Anonymous, Edalat-e ali dhe Ghyamsarnegouni lëshuan shumë sulme mbi objektivat e qeverisë.
Si një masë paraprake sigurie, dhe me rritjen e sanksioneve ekonomike, Irani vendosi të ndryshojë faqet e internetit të qeverisë së tij nga serverët evropianë të pritjes në kompanitë vendase të pritjes, si pjesë e programit të tij të “Internetit kombëtar”. Kjo nismë synonte të ndante Iranin nga interneti global dhe të krijonte një rrjet të vetë-mbështetur.
Dy hapa thelbësorë u ndërmorën për të arritur këtë qëllim:
1. Të gjitha faqet e internetit të qeverisë që kontrolloheshin nga shteti u zhvendosën nga servera europian dhe amerikanë të pritjes në servera vendës të pritjes.
2. Qasja për të zgjedhur uebsajte të kontrolluara nga shteti ishte e kufizuar në “Internet Kombëtar”, duke i bërë ato të paarritshme nëpërmjet internetit global.
Si rezultat, vetëm një pjesë e vogël e uebsajteve të Ministrisë mbetën të aksesueshme në internetin global. Këto masa u miratuan për të arritur disa avantazhe, si për shembull reduktimi i cenueshmërisë ndaj saksioneve ekonomike dhe uljen e rrezikut të sulmeve kibernetike nga aktorë të jashtëm. Megjithatë, mungesat kritike në infrastruktura vendase të pritjes, së bashku me Sistemet e cenueshme të Menaxhimit të Përmbajtjes (CMS), i lanë këto sisteme të ndjeshme ndaj hakerimit nga brenda.
Disa faktorë kontribuojnë në infrastrukturën e papërshtatshme të sigurisë kibernetike të Iranit:
-Qeveria iraniane ka investuar ndjeshëm në sigurinë e brendshme kibernetike, ndoshta për shkak të sanksioneve ekonomike, prioriteteve politike dhe mungesës së ndërgjegjësimit në lidhje me rreziqet e sigurisë kibernetike.
-Shumica e financimeve janë drejtuar drejt mbrojtjeve të jashtme, duke përdorur vetëm sigurinë kibernetike brenda vendit për masa shtypëse ndaj qytetarëve dhe kontrollit, nëpërmjet filtrimit të ueb-it.
Në kontekstin e Dezhfa, filtrimi i uebit censuron përmbajtjen e konsideruar të padëshirueshme nga qeveria iraniane. Dezhfa i pengon iranianët të:
-Vizita e faqeve të bllokuara ose përdorimi i aplikacioneve të bllokuara.
-Angazhimi në aktivitete të dyshimta, të tilla si përpjekje të pazakonta hyrjeje ose akses në dosje të paautorizuara.
– Shkelja e rregulloreve të qeverisë, të tilla si ato që rregullojnë eksportin e të dhënave të ndjeshme.
-Shprehja e mendimeve të kundërta ose përfshirja në aktivizëm politik.
-Infrastruktura e sigurisë kibernetike e Iranit Dezhfa është e vjetëruar; ekspozon dobësi, edhe përballë sulmeve të kryera përmes sistemeve të brendshme të internetit.
-Qeveria dhe bizneset shpesh mbështeten në softuer dhe harduer të vjetëruar, për mungesë të teknologjisë moderne të sigurisë.
-Profesionistëve iranianë të sigurisë kibernetike u mungon trajnimi adekuat për t’u mbrojtur kundër sulmeve kibernetike të sofistikuara, me mundësi të kufizuara trajnimi të disponueshme brenda vendit.
-Mungesa e ndërgjegjësimit për rreziqet e sigurisë kibernetike tek popullata iraniane lehtëson më tej sulmet.
-Izolimi i Iranit nga komuniteti ndërkombëtar i sigurisë kibernetike pengon shkëmbimin e informacionit dhe adoptimin e praktikave më të mira.
-Ndërhyrja e qeverisë në përpjekjet për sigurinë kibernetike, e motivuar nga dëshira për të mbajtur kontrollin nëpërmjet internetit, në vend që të mbrojë asetet e informacionit, përbën një pengesë të konsiderueshme.
-Nuk ka asnjë autoritet të vetëm në Iran përgjegjës për sigurinë kibernetike. Kjo e bën të vështirë që të koordinojnë përpjekjet dhe tu përgjigjen sulmeve.
Në fund të shtatorit 2022, një seri sulmesh synuan shërbimet e dobëta të pritjes, duke rezultuar në shkeljen e uebfaqeve të ndryshme qeveritare. Objektivat e vërejtur në katërmbëdhjetë webfaqet, përfshijnë faqet e internetit të Udhëheqësit suprem Ali Khamenei, Bonyad Maskan (Fondacioni i Strehimit) dhe Këshillin Kombëtar Islamik.
Veçanërisht, faqja e internetit e Udhëheqësit Suprem ra viktimë e një sulmi DDoS, ndërsa shkeljet e synuara të të dhënave çuan në vjedhjen e të dhënave sekrete, duke përfshirë informacionin personal, të dhënat financiare dhe sekretet qeveritare. Sulmet DDoS ndërprenë më tej infrastrukturën kritike, si rrjetet e energjisë dhe rrjetet e komunikimit, duke zhvilluar në mënyrë efektive luftë politike dhe ekonomike kundër Iranit Mes këtyre sulmeve, ne dëshmuam gjithashtu një lloj tjetër sulmi, të ndarë nga ata që infiltrojnë faqet e internetit qeveritar për shërbimet e pritjes të pambrojtura iraniane; ato të krijuara nga Gyamsarnegouni (“Kryengritja deri në përmbysje”). Sulmet e kryera nga ky grup ishin ndër infiltrimet më të thella kundër rrjeteve të qeverisë iraniane.
Këto sulme u dalluan për shkak të tre karakteristikave kryesore:
1. Shtrirja e infiltrimit në rrjetet më të sigurta qeveritare, të krahasueshme vetëm me Sulmi Stuxnet (i cili përdori një flash drive).
2. Vëllimi i dokumenteve të ekfiltruara.
3. Qasja e përhapur në serverë dhe kompjuterë.
Më poshtë, ne shqyrtojmë sulmet specifike të kryera nga ky grup, para dhe pas trazirave të vitit 2022.
Sulm kundër shërbimit transmetues të Iranit (IRIB)
Në këtë sulm, hakerët depërtuan në rrjetet e transmetimit televiziv dhe radio. Në mënyrë tipike, këto rrjete janë ndër më të izoluarit dhe më të mbrojturit, veçanërisht në vendet jodemokratike.
Rrjeti i brendshëm i transmetimit të Iranit nuk është i lidhur me internetin dhe ka boshllëk të madh ajror; do të thotë se është fizikisht i izoluar nga interneti dhe mund të aksesohet vetëm nga brenda. Kështu, sulmet e huaja janë jashtëzakonisht sfiduese.
Mënyra e vetme që një i huaj të fitojë akses në rrjet do të ishte përmes infiltrimit fizik të rrjetit rrjet ose për të fituar akses në një sistem të brendshëm që është i lidhur me rrjetin.
Hakerimi i dha akses përdorimit të kompiuterave dhe gjeneratorëve të tipit (CG), duke u mundësuar gjithashtu hakerëve të transmetojnë përmbajtjen e tyre.
Agjencitë iraniane të lajmeve fillimisht spekuluan me idenë për një përfshirje të brendshme, duke pasur parasysh natyrën unike të shkeljes.
Sipas Tasnim1: “Ka mundësi që një person i brendshëm të jetë përgjegjës për sulmin e hipokritëve kundër IRIB.” duke shtuar: “Duke pasur parasysh se aktiviteti playout nuk kryhet në internet, madje edhe nëse ka ndonjë lidhje, është në intranet, duhet, ndër të tjera, të konsiderohet puna e të brendshëmvet si mirë.”
Sipas “Akharin Akhbar2″ (Lajmet e fundit), një rrjet lajmesh shtetëror iranian, “sistemet teknike të transmetimit janë plotësisht të izoluara; ato janë të pajisura me protokolle sigurie të pranueshme dhe nuk janë të aksesueshme nëpërmjet internetit.” Lajmi shtoi se sipas forcave të sigurisë të lidhura me rrjetin e transmetimit të regjimit, sabotimi ishte skenari më i mundshëm. Fakti që agjencitë e lajmeve iraniane sugjeruan menjëherë se sulmi ishte kryer nga të brendshëm është gjithashtu i rëndësishëm, duke sugjeruar se njësitë qeveritare besojnë se sulmi është kryer nga dikush që kishte njohuri të brendshme për sistemet IRIB.
Sipas një raporti nga CheckPoint3, ndërsa pretendohet se mënyra e hyrjes fillestare nuk është ende e qartë, “mjetet e sulmuesve janë të cilësisë dhe sofistikimit relativisht të ulët” të cilat “mund të mbështesin teorinë që sulmuesit mund të kenë pasur ndihmë nga brenda IRIB, ose tregojnë një bashkëpunim ende të panjohur mes grupeve të ndryshme me aftësi të ndryshme.” Raporti gjithashtu thekson se metoda e aksesit fillestar ende nuk është e qartë pasi Irani nuk tregoi asgjë për sulmin. Çdo sulm kibernetik perëndimor apo izraelit kundër Iranit është identifikuar gjithmonë me detaje specifike.
Sulmet kibernetike të personave të brendshëm ndaj sistemeve të mbrojtura nga qeveria janë unike në karakteristikat e tyre, kryesisht për shkak të nivelit të lartë të masave të sigurisë të përfshira, dhe personat e brendshëm tashmë kanë një mundësi aksesi ose që e kuptojnë sistemin.
-Personat e brendshëm kanë akses në informacione dhe sisteme të ndjeshme. Personat e brendshëm nuk kanë nevojë të depërtojnë në sistem dhe kështu shpesh mund të mbledhin drejtpërdrejt informacione të ndjeshme.
-Personat e brendshëm mund të anashkalojnë masat e sigurisë të krijuara për tu mbrojtur kundër sulmeve të jashtme.
-Personat e brendshëm mund të motivohen për të kryer një sulm për arsye politike, financiare ose personale
Sulmi kundër Bashkisë së Teheranit
Në këtë shkelje, hakerët fituan akses në kamerat e sigurisë dhe vazhduan monitorimin deri në 24 orë pas sulmit fillestar, pavarësisht se aksesi në internet ishte ndërprerë në përpjekje për të kontrolluar situatën. Kjo nënkuptonte të kesh akses fizik në rrjet ose në një sistem të brendshëm të lidhur me rrjetin. Sipas Ana Agjencia e Lajmeve4, “Hadi Mahzarnia, shefi i Teknologjisë së Informacionit të Komunës së Teheranit, bëri të ditur sulmin kundër sistemit komunal të Teheranit dhe tha: të enjten, në 2 qershor në 12:38, u informova për një operacion sabotues kundër Sistemit të Bashkisë.” Ai vazhdoi: “Rrjeti, aksesi dhe të gjitha nënfushat u ndërprenë për të parandaluar çdo ndërprerje të mundshme. Lëvizja e parë ishte parandalimi i verifikimit të hakerimit dhe brenda një periudhe të shkurtër kohe, natyra e sulmit u bë e dukshme. Në fakt, kjo ishte e ngjashme me atë që kishte ndodhur me IRIB më herët”. Kjo nënkuptonte njohuri intime të infrastrukturës dhe aftësinë për të mbyllur rrjetin me shpejtësi.
Fakti që masa e parë ishte për të parandaluar verifikimin e hakerimit gjithashtu sugjeron që sulmuesit e morën masat për të mbuluar gjurmët e tyre. Është kryer thyerja e mijëra kamerave të përdorura për kontrollin e trafikut dhe njohjen e fytyrës ndërsa asnjëri prej tyre nuk ishte i lidhur në internet. Qasja në
qindra serverë në këtë rrjet ishte e paprecedentë. Shkelja përfshinte kamera që monitoronin faltoren e Ajatollah Khomeinit, e cila është ndër vendet më të mbrojtura dhe pa akses në internet. Ata do ta dinin se kamerat nuk ishin të lidhur me internetin dhe se do t’u duhej të kishin akses fizik në kamerat për ti hakeruar ato.
Më pas, Irani njoftoi arrestimin e disa prej personave të përfshirë në sulm, duke pretenduar se kryesori elementi pas sulmit ishte larguar nga vendi (Fars News Agency5).
Sulm kundër Ministrisë së Jashtme të Iranit
Gjatë kësaj shkeljeje, hakerët fituan akses në 50 Terabajt të dhëna nga arkivat e ministrisë, që tregon depërtimin në pjesën më të brendshme të dosjeve të këtij organi qeveritar. Natyra e dokumenteve të hakuara tregon se të tilla dokumente do të ishin të paarritshme nga interneti, duke mbështetur më tej dyshimet në përfshirjen e personave të brrndshëm.
Transferimi i të dhënave 50 TB nuk do të ishte i mundur nga persona të jashtëm – dhe në një rrjet të filtruar si ai i Iranit. Agjencia zyrtare e lajmeve iraniane IRNA minimizoi sulmin, duke cituar zëdhënësin e Ministrisë së Jashtme i cili e mohoi shkeljen.
Vlen të përmendet përmasat e mëdha të këtij hakimi. Shpejtësia e shkarkimit në internet në Iran është 11.8 megabit për sekondë.7 Për të shkarkuar 50 terabajt e të dhënave nga Ministria e Punëve të Jashtme të Iranit me këtë shpejtësi, do të duheshin mbi 392 ditë ose mbi një vit kohë shkarkimi të pandërprerë, dhe interneti i Iranit ka rënie të shpeshta, pengohet nga qeveria dhe përjeton ndërprerje të rregullta elektrike të shkaktuara nga qeveria. Bazuar në këto numra, një sulm i tillë ka shumë të ngjarë të ketë ndodhur nga qasja e drejtpërdrejtë në të dhëna.
Sulmi kundër Presidencës
Edhe një herë, sulmuesit depërtuan në rrjetet më të brendshme të qeverisë iraniane. Sipas Ardavanit Rouzbeh në Iran International, “(qeveria) përdori një adresë IP të dedikuar e cila ishte e padepërtueshme.” Ai vazhdoi “kjo shkelje është më shumë një depërtim fizik apo rrjedhje njerëzore dhe mund të ketë persona të brendshëm të përfshirë.” Hakerët thyen sistemet më të sigurta të komunikimit të qeverisë, duke fituar akses në dhjetëra mijëra dokumente që nuk ishin më shumë se disa muaj të vjetër. Mohsen Sazegara pohoi në një intervistë me Iran International “dokumentet e arkivuara nuk ruhen kurrë në kompjuterë me hyrje në internet. Unë bëra disa kërkime dhe ka shumë të ngjarë që këto dokumente të jenë blerë. Me fjalë të tjera, dikush i ka vjedhur nga arkivi dhe i ka dorëzuar në këmbim të një shume. Vlerësimi im është se dokumentet janë reale, por nuk janë fituar me hakerim, por me blerje”.
Fakti që hakerët fituan akses në dhjetëra mijëra dokumente jo më shumë se disa muaj më parë sugjeron gjithashtu se persona të brendshëm e kryen sulmin. Këto dokumente ishin ruajtur në kompjuterë me akses të kufizuar në internet dhe do të kishte qenë e vështirë për një të huaj që të hynte tek ato.
Të tjerë ekspert që kanë lidhje me ngjarjen dhanë mendimin e tyre për hakerimin: Amir Rashidi, drejtor i sigurisë së internetit dhe të drejtave dixhitale në Miaan Group, një organizatë dixhitale iraniane për të drejtat e njeriut, gjithashtu i tha CyberScoop-it se dosjet “duken legjitime”, ndoshta të marra nga dikush me akses të brendshëm.
Mungesa e aksesit në internet të dokumenteve të arkivuara përputhej me këtë këndvështrim. Personat e brendshëm do ta dinin ku mund t’i gjeni këto dokumente dhe si t’i aksesonin ato.
Konkluzioni
Kërcënimet e brendshme përbëjnë një rrezik të madh për sigurinë kibernetike të Iranit. Sulmet e fundit kibernetike të profilit të lartë kanë shënjestruar infrastruktura kritike dhe organet qeveritare, duke përfshirë rrjetet e transmetimit të vendit, komunës dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme.
Qeveria iraniane fillimisht ia atribuoi fajin kundërshtarëve të huaj. Megjithatë, ekspertët e sigurisë kibernetike dhe provat në rritje sugjerojnë përfshirje të brendshme. Kërcënimet e brendshme janë një rrezik serioz sigurie për çdo organizatë. Personat e brendshëm kanë akses në informacione dhe sisteme të ndjeshme dhe mund të shkaktojnë dëme të konsiderueshme nëse komprometohet, duke bërë kërcënime të brendshme veçanërisht shqetësuese në klimën politike të paqëndrueshme të Iranit.
Sipas Farah News, “gjerësia dhe thellësia e madhe e hakerimeve të GhyamSarnegouni është e pabesueshme. Grupi fitoi kontrollin mbi 120 serverë të rrjetit të brendshëm të presidencës, bazave të të dhënave qendrore, të serverit të menaxhimit të rrjetit, kontrollorët e serverëve që kërkojnë qasje administrative, rrjetin e presidencës të administratorëve teknikë, përdoruesit e rrjetit të internetit (1300 kompjuterë), sistemet e brendshme të klasifikuara që lidhen me komunikimin me presidencën, dhjetëra mijëra materiale top sekrete dhe artifakse sekrete, ndërtesa, qendra të dhënash dhe dizajnet e rrjeteve, rrjetet e fibrave optike të presidencës, selia e Khameneit, kabineti qeveritar, gjyqësori, Ministria e Brendshme, Ministria e Inteligjencës, Ministria e Jashtme, Forcat paraushtarake Basij IRGC, Mexhlis (parlamenti), aparati shtetëror televiziv dhe radio, aeroportet e Teheranit dhe subjekte të tjera të regjimit të mullahëve, itinerare udhëtimi të klasifikuara dhe letra tepër sekrete nga komanda IRGC në Teheran, jo gjithëpërfshirëse.”
Irani gjithashtu duhet të jetë më transparent në lidhje me sulmet. Mohimet fillestare të qeverisë për sulmet shërbyen vetëm për të nxitur spekulime dhe mosbesim. Në të kaluarën, Irani jepte shpejt dhe hapur informacion rreth sulmeve kibernetike pasi ato ishin me burim të jashtëm. Nëse qeveria iraniane do ta pranonte se persona të brendshëm kryen sulmet, atëhere do të ishte pranimi se njerëzit brenda qeverisë së tyre janë të gatshëm të përmbysin regjimin. Veprime të tilla mund të çojnë në humbjen e besimit në qeveri, dhe gjithashtu mund të bëjnë më sfidues rekrutimin dhe mbajtjen e punonjësve të kualifikuar, veçanërisht duke marrë parasysh sulmet kundër protestuesve nga vrasja e Mahsa Amini, tashmë në vitin e dytë. -

Shefi i NATO-s/ Rusia do të mbetet kërcënim për Europën
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte paralajmëron se edhe nëse nënshkruhet një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës së nisur nga Vladimir Putin gati katër vjet më parë, Rusia do të mbetet një kërcënim afatgjatë për një kohë të gjatë.
Deklarata e Rutte-s vjen në një moment kyç në negociatat e paqes për Ukrainën.
Në një intervistë për median spanjolle “El Pais”, Rutte deklaroi se Ukraina është në një rrugë të pakthyeshme drejt NATO-s.
“Rusia nuk ka të drejtë vote dhe as veto mbi atë se kush bëhet anëtar i NATO-s. Por brenda NATO-s, anëtarësimi kërkon unanimitet. Në samitin e Uashingtonit, vendosëm që Ukraina është në një rrugë të pakthyeshme drejt NATO-s.
Në të njëjtën kohë, disa aleatë, përfshirë SHBA-në, kanë thënë se aktualisht janë kundër anëtarësimit të Ukrainës. Kur shikoni planin e paqes dhe doni të siguroheni që Putini të mos përpiqet më kurrë të sulmojë Ukrainën, atëherë nëse anëtarësimi në NATO nuk është një opsion, ne duhet të paktën të vendosim garanci sigurie mjaftueshëm të forta për ta bërë Rusinë të mos përpiqet më kurrë.
Pyetja e parë është se si t’i mbajmë Forcat e Armatosura të Ukrainës të forta, e dyta është se çfarë mund të ofrojë një koalicion i të gatshëmve dhe e treta është se çfarë do të kontribuojnë SHBA-të, pasi Presidenti Trump ka thënë para se të takohej me Putinin në Alaska, se dëshiron të përfshihet në garancitë e sigurisë. Ky diskutim është duke vazhduar”,-tha Rutte. -

Ministrit të Jashtëm të Hungarisë i ndalohet ulja e avionit në Banjaluka
Ministri i Mbrojtjes i Bosnjës nuk ka pranuar ta lejojë një avion ushtarak që të ulej në Republikën Sërpska të Bosnjës ditën e sotme, në bordin e të cilit ndodhej ministri i Jashtëm i Hungarisë, duke deklaruar se Budapesti e kishte mbështetur liderin serb të Bosnjës, në veprime që minonin sovranitetin e vendit.
Ministri i Mbrojtjes, Zukan Helez deklaroi se Hungaria nuk ka dhënë ndonjë shpjegim pse ministri i Jashtëm Peter Szijjarto ndodhej në avionin që kërkonte të ulej në Banjallukë, qytetin kryesor të entitetit serb në Bosnje.
Szijjarto kishte vizituar Serbinë ditën e sotme për të biseduar për hollësitë sesi Hungaria mund ta ndihmojë Beogradin pas ndalimit të furnizimeve me naftë të papërpunuar nga Kroacia.
Helez tha se kryeministri i Hungarisë, Viktor Orban, dhe Szijjarto kishin mbështetur hapur liderin separatist serb të Bosnjës, Millorad Dodik, në veprime që ‘minojnë sovranitetin, integritetin territorial dhe unitetin e Bosnje e Hercegovinës’.
‘Si ministër i Mbrojtjes së Bosnjës, detyra ime është t’i mbroj rendin kushtetues, ligjet dhe interesin e Bosnjës. Prandaj, kam vendosur të mos e miratoj këtë fluturim derisa të sigurohet transparencë e plotë dhe respekt ndaj shtetit tonë’, tha ai.
-

Asnjë votë kundër në Këshillin e Përgjithshëm/ Albin Kurti zgjidhet kandidat i Vetëvendosjes për kryeministër
Këshilli i Përgjithshëm i Lëvizjes Vetëvendosje, ka zgjedhur Albin Kurtin si kandidat për kryeministër. Bëhet me dije se asnjë votë nuk kishte kundër dhe as abstenim në votim. Arbëria Nagavci konstatoi se Këshilli i Përgjithshëm vendosi që Kurti të jetë kandidat për kryeministër.
Glauk Konjufca, i cili e shpalli nominimin e Kurtit për kryeministër, e ka cilësuar atë si kryeministër më të suksesshëm dhe të më votuarin nga populli në historinë e demokracisë parlamentare. Gjatë fjalës së tij, Konjufca ka akuzuar partitë opozitare se duan ta bllokojnë shtetin vetëm për të dobësuar Albin Kurtin.
“Jemi mbledhur që sot ta nominojmë kryeministrin e ardhshëm nga radhët e Vetëvendosjes, unë do ta nominoj më të votuarin nga populli ynë në historinë e demokracisë parlamentare. Më meritorin në udhëheqjen e Lëvizjes Vetëvendosje, liderin e transformimit social dhe demokratik të Kosovës, kryeministrin më të suksesshëm të republikës, Albin Kurti.
Verdikti i popullit në zgjedhjet e shkurtit nuk ishte të ecim vetëm, por të ecim së bashku me partnerin tonë në një koalicion demokratik. U refuzuam. Refuzimi në demokraci nuk është fundi i botës, prandaj ne u përgatitëm që pjesa tjetër e opozitës do ta bënin qeverinë. Ata refuzuan ta bëjnë edhe qeverinë.
LVV-në nuk e lanë, vetë nuk deshën ta bëjnë, prandaj qytetarët me të drejtë pyesin se çka duan ata me të vërtetë. Ata duan të bllokojnë gjithçka që më pas bllokimi i shtetit të duket si dobësim i LVV-së. Kjo është agjendë tejet e dëmshme dhe antishtetërore. Për këtë qëllim ata kanë treguar se janë në gjendje të shkojnë deri në humnerë. Ta sakrifikosh shtetin që Albin Kurti të dalë keq. Përmes kësaj maskarade po mendojnë se e rrisin mbështetjen në popull”, ka thënë Konjufca. -

I kërkuar nga INTERPOL-i/ Arrestohet shtetasi turk, ja arsyeja
Njësiti i specializuar FAST i Policisë së Kosovës ka arrestuar një person të kërkuar me urdhër arrest ndërkombëtar nga INTERPOL-i, konfirmon Policia e Kosovës.
Arrestimi është kryer rreth orës 13:30, në bashkëpunim me njësitë tjera relevante të Policisë së Kosovës, pas një operacioni të koordinuar nga Drejtoria për Bashkëpunim Ndërkombëtar Policor.
Personi i arrestuar, shtetas i huaj, raportohet se bëhet fjalë për një shtetas turk – kërkohej nga autoritetet e një shteti tjetër për dyshime lidhur me kryerjen e veprave penale që përfshijnë shfrytëzim të miturve dhe privim të paligjshëm të lirisë. -

Dëshmitë në Hagë, analiza e REL: A mund të ndryshojë narrativi për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës?
Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) ishte një organizatë pa strukturë të mirëfilltë dhe pa zinxhir komandues funksional me hierarki të plotë – kështu mund të përmblidhen deklarimet e disa prej dëshmitarëve kryesorë të mbrojtjes së Hashim Thaçit, në Dhomat e Specializuara të Kosovës në Hagë, të cilët u pyetën nëse UÇK-ja kishte hierarki vertikale dhe nëse në krye të saj qëndronte Thaçi.
Narrativi se UÇK-ja ishte një forcë me strukturë të organizuar dhe me rol qendror në luftën e fundit në Kosovë, në vitet 1998-1999, është dominues në mesin e shqiptarëve tash e më shumë se një çerek shekulli.
Gëzim Selaci, profesor i Sociologjisë në Universitetin e Prishtinës, thotë se dëshmitë e dëshmitarëve të mbrojtjes së Thaçit kanë hapur dilemat dhe pikëpyetjet lidhur me të.
“Ka mundësi të ndryshojnë perceptimin e shoqërisë për narrativin… Jo vetëm për personat, por edhe për vetë pozitën, rolin e luftës çlirimtare në narrativin tonë për luftën e fundit në Kosovë”, shprehet Selaci për Radion Evropa e Lirë.
Ai shton se përgjatë më shumë se dy dekadash, narrativi për luftën e UÇK-së përmban terme heroike, dhe thotë se janë shquar edhe “emra të përveçëm të luftëtarëve heronj”.
“Mirëpo, kohët e fundit ka ndryshime në klimën politike, pikërisht si pasojë e deklaratave nga luftëtarët e UÇK-së, të pandehur në Dhomat e Specializuara, ku ata, ish-luftëtarët e UÇK-së, distancohen ose së paku e minimizojnë rolin heroik të tyre në luftën çlirimtare”, thekson Selaci.
Në Hagë, në atë që njihet edhe si Gjykata Speciale, po zhvillohet procesi gjyqësor kundër Thaçit dhe tre ish-eprorëve të tjerë të UÇK-së: Jakup Krasniqi, Kadri Veseli dhe Rexhep Selimi.
Ata janë në paraburgim që nga nëntori i vitit 2020, ndërkaq gjykimi ndaj tyre nisi në prillin e 2023-tës.
Aktakuza, e cila i ngarkon ata për përgjegjësi “personale”, por edhe për “krimet e kryera nga vartësit e tyre”, synon t’i nxjerrë fajtorë për krime kundër njerëzimit dhe për krime lufte, përfshirë vrasjen e më shumë se 100 viktimave, si dhe për mbajtjen në paraburgim në mënyrë të paligjshme dhe për torturimin e qindra viktimave.
Gjykata Speciale, e themeluar në vitin 2015 nga Kuvendi i Kosovës, heton krimet e pretenduara të pjesëtarëve të UÇK-së, të kryera kundër pakicave etnike dhe rivalëve politikë, nga janari i 1998-tës deri në dhjetor të vitit 2000.
Thaçi, ish-president i Kosovës; Veseli e Krasniqi, ish-kryeparlamentarë; dhe Selimi, ish-deputet, janë deklaruar të pafajshëm për akuzat.
Gjatë luftës në Kosovë, Thaçi mbante rolin e udhëheqësit politik të UÇK-së, Veseli ishte udhëheqës i shërbimit të inteligjencës, Krasniqi zëdhënës, ndërsa Selimi anëtar i Shtabit të Përgjithshëm.
“Ishte kryengritje ndaj okupimit”
Roli i katër përfaqësuesve të UÇK-së, të cilët po gjykohen në Gjykatën Speciale, nuk ka qenë ai i cili përshkruhet në aktakuzën e cila është ngritur kundër tyre nga Prokuroria e Specializuar, vlerëson Ahmet Isufi, ish-komandant i UÇK-së në Zonën Operative të Karadakut – një nga shtatë zonat operative ku UÇK-ja pretendonte organizimin.
“Asnjë përgjegjësi nuk kanë pasur në rolin e urdhërimit, komandimit ose të mënyrës që e ka pretenduar Prokuroria”, thotë Isufi.
Sipas tij, dëshmitarët e mbrojtjes së Thaçit, në dëshmitë e tyre kanë paraqitur realitetin e luftës në Kosovë dhe shkaqet e saj.
Lufta e UÇK-së, thotë Isufi, u organizua pa përvojën e mëhershme të një ushtrie të rregullt, por ajo ishte kryesisht vullnetare dhe mbrojtëse.
Organizimin dhe luftën e UÇK-së ai e konsideron si një “kryengritje, e cila nuk e ka duruar okupimin që ka ushtruar pushteti i atëhershëm serb”.
“Normalisht, si e tillë, nuk ka mundur të jetë në nivelin e një ushtrie të rregullt. Por, për këtë kanë ndodhur edhe sulmet e NATO-s, në mënyrë që ta ndihmojnë popullin e Kosovës, në këtë rast edhe UÇK-në, në mënyrë që të krijohet liria e Kosovës”, shprehet Isufi.
Mendim të ngjashëm ka edhe Bujar Dugolli, profesor i Historisë moderne shqiptare në Universitetin e Prishtinës.
Sipas tij, katër eprorët e UÇK-së, të cilët po gjykohen në Hagë, kanë pasur detyra të caktuara, por jo role që u atribuohen meritat përcaktuese për zhvillimin e UÇK-së.
Dugolli merr shembull Thaçin, i cili, sipas tij, ishte udhëheqës i një drejtorie politike, në kohën kur, siç thotë ai, Shtabi i Përgjithshëm i UÇK ka qenë më i konsoliduar, në fund të vitit ‘98 dhe në fillim të vitit ‘99.
Por, Dugolli pohon as vetë Thaçi nuk e ka thënë ndonjëherë se është themelues apo udhëheqës i UÇK-së.
“Kjo nuk ka qenë e vërtetë asnjëherë. Disa kanë shkruar libra, për t’ia bërë qejfin, ndoshta [për shkak të] pozicionit të tij politik ose institucional në shtet. Por, e vërteta ka qenë kështu, dhe historia e njeh këtë të vërtetë”, shprehet ai.
Thaçi mori postin e kryeministrit të Kosovës më 2007, ndërkaq nga viti 2016 e deri më 2020 shërbeu si president i vendit.
Çfarë thanë dëshmitarët për UÇK-në?
Mbrojtja e Thaçit nisi paraqitjen e provave në shtatorin e sivjetmë. Strategjia e saj ishte të argumentonte se UÇK-ja nuk kishte një strukturë të qartë komanduese, dhe se roli i Thaçit ishte politik, por pa autoritet mbi operacionet ushtarake.
Në këtë drejtim, së paku tre nga dëshmitarët e mbrojtjes së Thaçit e përshkruajnë UÇK-në pa hierarki të mirëfilltë.
Ish-ndihmëssekretari amerikan i Shtetit, James Rubin, tha, gjatë dëshmisë së tij më 16 shtator, se UÇK-ja ishte pa “kontroll dhe komandë efektive”.
Sipas dëshmisë së tij, në qershorin e vitit 1999 në Kosovë nuk kishte një qeveri të përkohshme funksionale, dhe as një Shtab të Përgjithshëm të organizuar të UÇK-së.
“Shpesh ata e ekzagjeronin, për ta krijuar përshtypjen se ishin më të organizuar sesa në të vërtetë, dhe për të treguar se përqafonin parimet demokratike”, tha Rubin.
I dërguari i posaçëm i SHBA-së gjatë luftës në Kosovë, Christopher Hill, në dëshminë e tij, më 10 tetor, e përshkroi UÇK-në si organizatë pa strukturë vertikale dhe pa organizim hierarkik.
Gjenerali amerikan në pension, Wesley Clark, i cili udhëhoqi fushatën ajrore të NATO-s kundër caqeve ushtarake serbe më 1999, në dëshminë e tij, më 17 tetor, e përshkroi UÇK-në si grupe të pavarura, të motivuara për të luftuar, por pa zinxhir komandues.
“Unë nuk kisha asnjë dyshim se ushtria serbe frikësohej prej tyre, por komandë dhe kontroll [të UÇK-së] apo një forcë të koordinuar nuk kam parë”, tha Clark.
Ai, po ashtu, theksoi se nuk ishte në dijeni për një Shtab të Përgjithshëm të UÇK-së.
Megjithatë, në përmbyllje të dëshmisë së tij, Clark tha se UÇK-ja nuk ishte terroriste, siç e kishin përshkruar gjeneralët serbë, por se pjesëtarët e saj luftuan për lirinë e tyre.
“Janë njerëz që luftonin kundër një regjimi të padrejtë, të jashtëligjshëm, që meritonte të largohej dhe të zëvendësohej”, u shpreh ai.
Narrativi për UÇK-në përballë alternativave
Dugolli nuk mendon se dëshmia e dëshmitarëve të mbrojtjes së Thaçit në Gjykatën Speciale e ndryshon narrativin e historisë mbi organizimin e UÇK-së dhe rolin e saj në luftën në Kosovë.
Sipas tij, UÇK-ja ishte një ushtri vullnetare e shqiptarëve të Kosovës, të cilët vendosën ta kundërshtonin regjimin serb të Sllobodan Millosheviqit, i cili shtypi shqiptarët e Kosovës gjatë viteve ‘90.
Dugolli pohon se filli i UÇK-së është në celulat e para në fillimvitet ‘90. Por, ai kujton se kjo ushtri i ka fazat e zhvillimit të saj.
Vrasja e komandantit të parë të UÇK-së, Adem Jashari, në marsin e vitit 1998, nga ana e forcave serbe, pati për pasojë një mobilizim të madh të shqiptarëve të Kosovës për t’iu bashkuar UÇK-së dhe për ta kundërshtuar regjimin e Millosheviqit, thekson Dugolli.
Kjo strukturë ushtarake, siç e quan ai UÇK-në, në vazhdimësi ka qenë në ndërtim dhe në konsolidim e sipër, e në veçanti në fund të 1998-tës dhe fillim të 1999-tës.
“Nuk mund të themi që nuk ka pasur faza të ndërtimit e konsolidimit. Por, lidhur me atë që shumëkush e thotë lidhur me kontrollin… Kontroll absolut nuk mund të ketë në asnjë luftë, e lëre më në një luftë me një ushtri e cila ishte guerile, ishte vullnetare dhe ishte, si të themi, e vogël në numër”, shprehet ai.
Ai shton se UÇK-ja ka arritur që nga disa grupe të vogla në fillin e saj, të shndërrohet në një ushtri të organizuar, me zona operative, me një strukturë komanduese, por e cila nuk ishte e lidhur me një emër ose me një individ komandues.
Megjithatë, dëshmitarët e mbrojtjes së Thaçit kanë të drejtë në vlerësimet e tyre, në rast se krahasojnë UÇK-në me ushtri të shteteve të konsoliduara, pohon Dugolli.
“Absolutisht, ata nuk e perceptojnë ashtu, sepse e dinë se si është struktura e një ushtrie… Këtë, pa dyshim që ushtarakët, siç janë zoti Clark, e zbërthejnë shumë mirë, sepse nuk mund të konsiderohet [UÇK-ja si ushtri] me plot kuptimin e fjalës, sipas kriterit ushtarak ndërkombëtar”, thotë Dugolli.
Ai shton se Kosova, gjatë viteve ‘98 dhe ’99, ka qenë vend me prani të lartë të forcave serbe, dhe me represion shumë të madh nga ana e tyre.
Në këtë drejtim, sipas Dugollit, veprimtaria e UÇK-së “ishte shumë e kufizuar në aspektin e kontrollit dhe të hierarkisë, si dhe të komunikimit përbrenda” një lokaliteti dhe ndërmjet zonave të ndryshme ku ajo pretendonte organizimin.
Selaci, megjithëkëtë, i qëndron mendimit se dëshmitë e dëshmitarëve të mbrojtjes së Thaçit, por edhe deklaratat e vetë të akuzuarve, lënë hapësirë për narrativët alternativë që e sfidojnë narrativin “e luftës heroike dhe glorifikimin e luftëtarëve të UÇK-së në luftë”.
“Kjo mund të ndikojë në zbehjen e kryenarrativit dhe të dobësojë mundësinë e përdorimit të tij politik nga ana e rrymave politike që identifikohen me luftën e UÇK-së”, thekson ai.
Gjykimi ndaj katërshes së UÇK-së po shkon drejt fundit.
Në mes të shkurtit të vitit të ardhshëm, palët do të paraqesin deklarimet përfundimtare, dhe më pas çështja do të kalojë në duart e gjykatësve, që do të vendosin për fatin e tyre./REL -

Zgjedhjet e 28 dhjetorit në Kosovë/ Krasniqi njofton tërheqjen nga kandidimi
Ish-kreu i Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Krasniqi ka bërë me dije përmes një postimi në rrjetet sociale se nuk do të kandidojë për deputet në zgjedhjet që do të mbahen më 28 dhjetor.
Krasniqi njofton se ai do të jetë udhëheqës i fushatës zgjedhore të PDK-së dhe mbështetjes për kandidatin për kryeministër Bedri Hamza.
Postimi i plotë:
Sot, me vendim të Kryesisë së Partisë Demokratike të Kosovës, kam marrë përsipër përgjegjësinë për të udhëhequr fushatën zgjedhore të partisë, si Shef i Shtabit Qendror Zgjedhor, në rrugën tonë drejt fitores më 28 dhjetor.
Këto zgjedhje janë mundësi për t’i rikthyer vendit normalitetin, stabilitetin dhe zhvillimin. PDK hyn në këtë proces më e përgatitur, e bashkuar dhe shumë e gatshme për t’i dhënë vendit drejtimin që meriton.
Në këtë fushatë, do të jem plotësisht në shërbim të fushatës sonë, të ekipit, të strukturave dhe të fitores sonë të përbashkët. Prandaj, pas shtatë mandateve si deputet i Kuvendit të Kosovës, këtë herë kam vendosur që të mos jem pjesë e listës tonë zgjedhore.
Ky është një vendim i qëllimshëm, që më lejon t’i përkushtohem tërësisht organizimit dhe udhëheqjes së fushatës dhe mbështetjes së plotë për Kryetarin dhe kandidatin tonë për Kryeministër, Bedri Hamza.
Ecim bashkë, me besim dhe vendosmëri, për një Kosovë ma të mirë për të gjithë.