Një studim revolucionar i botuar në revistën Biological Psychiatry zbulon se trauma e përjetuar në fëmijëri mund të lërë gjurmë të përhershme në metabolizmin e trupit, të dukshme edhe pas dekadash. Studiuesit zbuluan se të rriturit që kishin përjetuar vështirësi në jetën e hershme tregonin modele të qëndrueshme ndryshimesh në kiminë e gjakut, me efekte që forcoheshin në varësi të ashpërsisë së traumës.
Kuptimi i metabolomës
Kërkimi u përqendrua te metaboloma, grupi i plotë i molekulave të vogla (metaboliteve) në trup, përfshirë sheqernat, aminoacidet dhe lipidet. Këto përbërje kimike prodhohen ndërsa trupi tret ushqimin, përpunon ilaçet dhe menaxhon stresin. Metabolitet veprojnë si “shenja gishtash kimike” të proceseve biologjike, duke dhënë një pamje të funksionimit të trupit në nivel molekular dhe duke ofruar tregues të hershëm për rrezikun e sëmundjeve, inflamacionit dhe çrregullimeve të shkaktuara nga stresi.
Kërkimet e mëparshme kanë lidhur traumën e fëmijërisë me rritjen e rrezikut për sëmundje të zemrës, diabet, depresion dhe gjendje të tjera. Megjithatë, studimet e hershme kishin mostra të vogla dhe fokusoheshin vetëm në disa lloje të caktuara traume ose metabolitesh.
Dizajni dhe zbulimet e studimit
Studiuesit analizuan të dhënat e gati 3000 të rriturve holandezë që kishin dhënë mostra gjaku në dy momente të ndryshme me një diferencë gjashtëvjeçare. Ata ekzaminuan mbi 800 metabolite përmes metodave të avancuara dhe vlerësuan traumën e fëmijërisë përmes intervistave mbi abuzimin emocional, fizik, seksual dhe neglizhencën emocionale para moshës 16 vjeç.
Analiza identifikoi 18 metabolite të lidhur ndjeshëm me traumën e fëmijërisë, nëntë të rritur dhe nëntë të ulur tek individët me histori traume. Diferencat ishin më të mëdha tek ata që kishin përjetuar trauma më të rënda, duke sugjeruar një lidhje “dozë–përgjigje”.
Metabolitet e rritur përfshinin përbërje të përfshira në shpërbërjen e acideve yndyrore dhe aminoacideve, si 2-methylbutyrylcarnitine dhe propionylcarnitine. Këto marrin pjesë në prodhimin e energjisë dhe përpunimin e lëndëve ushqyese, duke treguar ndoshta për stres metabolik ose mosfunksionim të mitokondrive.
Ndryshimet në sistemin e stresit
Vërejtjet më të theksuara ishin nivelet më të ulëta të kortizolit dhe kortizonit, hormone stresi të prodhuara nga gjëndrat mbiveshkore, tek personat që kishin përjetuar trauma. Këto hormone janë pjesë e boshtit hipotalamo-hipofizo-adrenal (HPA), i cili rregullon reagimet ndaj stresit. Nivelet e ulëta mund të tregojnë ndryshime afatgjata në sistem, që lidhen me probleme fizike dhe emocionale.
Disa nga metabolitet e identifikuar, si stachydrine dhe 1-stearoyl-GPC, janë lidhur më parë me sëmundjet kardiovaskulare ose depresionin. Megjithatë, gjashtë nga 18 metabolitet nuk kishin lidhje të qarta me depresionin, duke treguar se trauma ndikon trupin përmes mekanizmave që nuk shpjegohen vetëm nga shëndeti mendor.
Verifikimi dhe ndikimet
Studiuesit verifikuan rezultatet duke përdorur një pyetësor tjetër për traumën dhe duke analizuar një grup të veçantë prej 308 pjesëmarrësish të afërm. Rezultatet mbetën të qëndrueshme edhe pas korrigjimeve për faktorë si pesha trupore dhe përdorimi i ilaçeve. Krahasimi i “nënshkrimit metabolik” të traumës me atë të depresionit tregoi ngjashmëri, por edhe shumë ndryshime unike ose më të forta te trauma.
Kufizime dhe perspektiva të ardhshme
Kufizimet përfshinin faktin se pjesëmarrësit ishin kryesisht europianoveriorë, që llojet e traumës u grupuan së bashku dhe se nuk u morën parasysh zakonet ushqimore. Gjithashtu, studimi përjashtoi individë me çrregullime si PTSD, e cila dihet se lidhet me probleme metabolike.
Megjithatë, rezultatet ofrojnë dëshmi bindëse se trauma e hershme e jetës lë një gjurmë të qëndrueshme metabolike që përfshin prodhimin e energjisë, përpunimin e yndyrnave e proteinave dhe rregullimin e hormoneve të stresit. Ky lidhje biologjike mund të ndihmojë në shpjegimin pse personat që kanë përjetuar trauma në fëmijëri përballen me rrezik më të lartë për sëmundje më vonë në jetë.
Kërkimet e ardhshme mund të përcaktojnë nëse këto modele metabolike mund të përdoren për të identifikuar individët në rrezik dhe nëse ndërhyrje si dieta, aktiviteti fizik ose menaxhimi i stresit mund të ndihmojnë në zbutjen e efekteve biologjike të traumës. / Psypost – Syri.net