Tag: sistemet

  • Pas zjarrit në Hong – Kong , ndërtesat e larta do i nënshtrohen kontrollit të sigurisë

    Pas zjarrit në Hong – Kong , ndërtesat e larta do i nënshtrohen kontrollit të sigurisë

    Komiteti i Sigurisë në Punë i Këshillit të Shtetit ka lëshuar një qarkore që kërkon inspektime në ndërtesat shumëkatëshe të vendit në një përpjekje për të identifikuar dhe eliminuar rreziqet kryesore të zjarrit, njoftoi të shtunën Ministria e Menaxhimit të Emergjencave, citon “Xinhua”.
    Sipas ministrisë, inspektimet do të përqendrohen në ndërtesat shumëkatëshe, duke përfshirë ndërtesat e banimit dhe ndërtesat publike si ndërtesat e zyrave, spitalet dhe komplekset tregtare.
    Ndërtesat shumëkatëshe që po i nënshtrohen rinovimit të mureve të jashtëm dhe dekorimit dhe rinovimit të pjesshëm të brendshëm do të shqyrtohen në veçanti për të forcuar menaxhimin e sigurisë nga zjarri dhe për të mbrojtur në mënyrë efektive jetën dhe pronën e njerëzve.
    Sipas ministrisë, materialet e ndezshme dhe të djegshme të përdorura për sistemet e izolimit të mureve të jashtëm, materialet e ndaluara si skelat prej bambuje (druri) dhe rrjetat e sigurisë jorezistuese ndaj flakës, si dhe objektet dhe pajisjet e shuarjes së zjarrit si sistemet e hidrantëve të zjarrit, sistemet automatike të spërkatjes dhe sistemet automatike të alarmit të zjarrit, do të jenë ndër artikujt specifikë që do të inspektohen.
    Të gjitha rajoneve u kërkohet të organizojnë ndërmarrjet dhe institucionet për të kryer vetinspektime gjithëpërfshirëse dhe departamentet kompetente qeveritare duhet gjithashtu të kryejnë kontrolle të rastësishme.
    Sipas ministrisë, për çdo rrezik të identifikuar për sigurinë, duhen marrë masa të menjëhershme korrigjuese.

  • Raporti i OBSH/ Sistemet kombëtare shëndetësore në Europë, pa infrastrukturë për vikimat e dhunës gjinore

    Raporti i OBSH/ Sistemet kombëtare shëndetësore në Europë, pa infrastrukturë për vikimat e dhunës gjinore

    Raporti më i fundit i publikuar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) thekson se me rritjen e shifrave të dhunës gjinore në të gjithë Europën, sistemet kombëtare shëndetësore ende nuk kanë infrastrukturë për të mbështetur viktimat e dhunës.
    “Sektori i shëndetësisë dështon pothuajse një në tre të mbijetuar. Sistemet shëndetësore po i zhgënjejnë të mbijetuarit në momentin e tyre më të prekshëm. Për miliona të mbijetuar, sistemi shëndetësor është vendi i parë dhe shpesh i vetmi vend ku ata drejtohen për ndihmë. Pra, sistemi shëndetësor ose i kap dhe i mbështet ata të mbijetuar ose i humbet ata”,-u tha gjatë prezantimit të raportit.
    Mjekët, infermierët dhe punonjësit e ndihmës së shpejtë luajnë një rol thelbësor në ndihmën ndaj viktimave, pasi ata shpesh janë stadi i tyre i parë i thirrjes pasi sulmohen.
    Analiza e re tregoi se gati një e treta e vendeve kërkojnë që punonjësit e kujdesit shëndetësor të raportojnë dhunën në familje ose nga partneri intim në polici pa pëlqimin e të mbijetuarve të rritur.
    Kjo praktikë shkon kundër rekomandimeve të OBSH-së, pasi konsiderohet se i dekurajon gratë të kërkojnë ndihmë, ndërsa rrit mosbesimin e tyre ndaj ofruesve të kujdesit shëndetësor.
    Analiza e OBSH-së zbuloi se kur gratë kërkojnë ndihmë nga profesionistët e kujdesit shëndetësor, ato nuk duan domosdoshmërisht të referohen në strehimore ose shërbime ligjore. Në vend të kësaj, ato kërkojnë njohje dhe vlefshmëri të abuzimit dhe që lëndimet e tyre të trajtohen me kujdesin e duhur.

  • Polonia ngre në ajër avionët luftarakë për të mbrojtur kufijtë, mbyllen dy aeroporte

    Polonia ngre në ajër avionët luftarakë për të mbrojtur kufijtë, mbyllen dy aeroporte

    Gjatë natës, Forcat Ajrore të Polonisë ngritën në ajër avionët luftarakë dhe vendosën sistemet tokësore të mbrojtjes ajrore në gatishmëri të plotë, si reagim ndaj një vale të re sulmesh ruse kundër objektivave në territorin ukrainas. Lajmi u konfirmua nga Komanda Operacionale e Forcave të Armatosura Polake, e cila theksoi se masat u morën për shkak të sulmit të Federatës Ruse ndaj objektivave të vendosura në territorin ukrainas.
    Sipas njoftimit të Komandës Operacionale të Forcave të Armatosura Polake, “u dërguan çifte avionësh luftarakë”, ndërsa sistemet e zbulimit me radar u aktivizuan në nivel maksimal alarmi. Për të garantuar lirinë e operimit të aviacionit ushtarak, Polonia mbylli përkohësisht aeroportet e Rzeszóë dhe Lublin, një masë e bërë e ditur nga Agjencia Polake e Shërbimeve të Navigimit Ajror.
    Varshava kishte paralajmëruar më herët se ishte e përgatitur të ngrinte në ajër avionët e saj për të mbrojtur hapësirën ajrore dhe kufirin lindor, sidomos pas intensifikimit të sulmeve të fundit ruse në Ukrainë.
    Ndërkohë, Ministria ruse e Mbrojtjes konfirmoi se forcat ukrainase u përpoqën të godasin objektiva në qytetin e Voronezhit me raketa amerikane Atacms. Sipas autoriteteve ruse, të katër raketat u interceptuan nga sistemet S-400 dhe Pantsir, pa shkaktuar viktima. Megjithatë, mbetjet e tyre shkaktuan dëme materiale në disa ndërtesa, përfshirë një qendër gjerontologjie, një jetimore dhe një banesë private.
    Edhe në Ukrainë, situata mbeti e tensionuar. Qyteti i Kharkivit u sulmua rëndë gjatë natës me dronë rusë, duke lënë mbi 30 të plagosur, mes tyre dy të mitur. Zjarre të shumta shpërthyen në disa zona të qytetit. Ministria e Energjisë njoftoi ndërprerje të energjisë në disa rajone, për shkak të një sulmi masiv me dronë dhe raketa lundrimi që synuan infrastrukturën energjetike. Ekipet e shpëtimit do të nisin riparimet sapo të lejojnë kushtet e sigurisë, ndërsa ndërprerjet pritet të hiqen me stabilizimin e sistemit energjetik.

  • Banka Evropiane paralajmëron: “Të përgatitemi për tronditje në sistemet financiare”

    Banka Evropiane paralajmëron: “Të përgatitemi për tronditje në sistemet financiare”

    Bankat e eurozonës duhet të përgatiten për tronditje të papara që shkaktojnë ndërprerje serioze me pasoja të gjera për sistemet financiare, tha Banka Qendrore Evropiane të martën, duke përshkruar prioritetet e saj mbikëqyrëse për tre vitet e ardhshme.
    BQE ka argumentuar prej kohësh se bankat po përballen me një realitet të ri me tronditje më të shpeshta, nga tarifat te sulmet kibernetike, duke kërkuar që ato të jenë të gatshme për një sërë mundësish pa e ditur natyrën e saktë të krizës së ardhshme, shkruan Reuters.
    Kjo kërkon rezerva të shëndetshme kapitali, një infrastrukturë moderne teknologjike, menaxhim proaktiv që është në përputhje me realitetet financiare dhe shumë më tepër.
    “Tensionet gjeopolitike dhe ndryshimet në politikat tregtare, krizat që lidhen me klimën dhe natyrën, ndryshimet demografike dhe ndërprerjet teknologjike po përkeqësojnë dobësitë strukturore, duke e bërë probabilitetin e ngjarjeve ekstreme dhe të pamundura jashtëzakonisht të lartë”, tha BQE në një deklaratë.
    Prandaj, forcimi i qëndrueshmërisë së bankave ndaj rrezikut politik dhe pasigurisë do të mbetet një përparësi kryesore për mbikëqyrjen e BQE-së, me fokus në marrjen e kujdesshme të rrezikut dhe kapitalizimin e duhur, tha BQE. /tesheshi.com/

  • Një algoritëm nuk mund të qeverisë vendin”/ NYT: “Diella” e Ramës eksperiment i dështuar

    Një algoritëm nuk mund të qeverisë vendin”/ NYT: “Diella” e Ramës eksperiment i dështuar

    Një algoritëm nuk mund të qeverisë vendin”/ NYT: “Diella” e Ramës eksperiment i dështuar
    Nga Eric Schmidt dhe Andrew Sorota – New York Times
    Shqipëria është vendi i parë që ka ndërmarrë një hap të vërtetë drejt “algokracisë”, qeverisjes nga algoritmi. Në shtator, kryeministri shqiptar njoftoi se të gjitha vendimet që lidhen me përzgjedhjen e kompanive private që do të furnizojnë me mallra dhe shërbime qeverinë shqiptare, me vlerë mbi 1 miliard dollarë në vit, do të merren nga një avatar inteligjence artificiale, i quajtur Diella.
    Shqipëria ka vuajtur prej kohësh nga korrupsioni, veçanërisht në këtë fushë. Diella, algoritmi i paanshëm dhe kompetent, mendohet të jetë zgjidhja.
    Është një ofertë joshëse, kur sistemet demokratike dështojnë, thjesht zëvendësoji ato me sisteme algoritmike. Por ky është reagimi i gabuar. Algoritmet mund të optimizojnë efikasitetin, por nuk mund të vendosin mes vlerave në konkurrencë, zgjedhjet që qëndrojnë në zemër të politikës demokratike. Pa transparencë mbi mënyrën se si Diella arrin në përfundimet e saj dhe pa mekanizma për t’i sfiduar vendimet e saj, qytetarët do të ndihen pa mundësi apelimi.
    Në vend që ta zëvendësojmë demokracinë me inteligjencë artificiale, ne duhet ta përdorim inteligjencën artificiale për ta ringjallur demokracinë, ta bëjmë atë më të përgjegjshme, më përfshirëse dhe më të denjë për besimin publik.
    Fatkeqësisht, kjo nuk është rruga ku ndodhemi aktualisht.
    Shumica e të rriturve në 12 vende me të ardhura të larta shprehen të pakënaqur me mënyrën se si funksionon demokracia e tyre. Kjo pakënaqësi manifestohet në dyer të thyera, vitrina të shkatërruara dhe rrugë të mbushura me gaz lotsjellës, një cikël i pafund protestash ndaj qeverive që perceptohen si të shkëputura, joefikase dhe të korruptuara.
    Ndërkohë, sistemet e inteligjencës artificiale vazhdojnë të përmirësohen me shpejtësi. Ne tashmë kemi modele që tejkalojnë performancën njerëzore në fusha si gjeometria dhe imazheria mjekësore. Publiku gjithashtu po bëhet më i familjarizuar me teknologjinë (edhe pse amerikanët e përdorin ndjeshëm më pak se shumë kombe të tjera, veçanërisht Kina).
    Ndoshta nuk është për t’u habitur, pra, që njerëzit në mbarë botën tashmë u besojnë sistemeve të reja të inteligjencës artificiale më shumë sesa institucioneve demokratike të vendosura. Tre raunde sondazhesh të zhvilluara nga Collective Intelligence Project midis marsit dhe gushtit 2025 treguan vazhdimisht se njerëzit besonin se chatbot-et e inteligjencës artificiale mund të merrnin vendime më të mira në emrin e tyre sesa përfaqësuesit e tyre të zgjedhur.
    Ky është një model po aq i vjetër sa vetë politika, kur demokracia dështon të japë rezultate, njerëzit i drejtohen të fortëve, autoritarëve, dhe tani algoritmeve, me shpresën për kompetencë mbi kaosin.
    Por zëvendësimi i diskutimit demokratik me efikasitetin algoritmik nuk zgjidh krizën themelore. Ai thjesht zëvendëson një formë distance midis njerëzve dhe pushtetit me një tjetër. Kur algoritmet përcaktojnë, bie fjala, ndarjen e buxheteve ose përfitimet publike pa shpjegim dhe pa të drejtë ankese, rezultati është i njëjti, një ndjenjë largësie dhe zhgënjimi nga institucionet, veçse tani nuk ka askënd për t’u mbajtur përgjegjës. Me dinjitetin njerëzor të lënë pas dore, polarizimi thellohet dhe besimi gërryhet më tej.
    Këto probleme përforcojnë rreziqet që tashmë sjell inteligjenca artificiale. Sot, algoritmet e fuqizuara nga A.I. janë ndërtuar kryesisht mbi modele biznesi ku konflikti gjeneron të ardhura. Meqë zemërimi i mban njerëzit duke klikuar, sistemet e renditjes nxjerrin në plan të parë materialet më përçarëse, duke copëzuar diskursin publik dhe duke na futur në dhoma jehone që e bëjnë konsensusin të duket i pamundur. Ndërsa sistemet e A.I. bëhen më të fuqishme dhe më të afta për manipulim ideologjik, këto kërcënime do të përkeqësohen.
    Për të shpëtuar demokracinë, Amerika ka nevojë për një rrugë tjetër: atë që e përdor inteligjencën artificiale për t’u dhënë njerëzve më shumë zë në zgjedhjet politike dhe rezultate më të mira.
    A.I. mund t’i ndihmojë qeveritë të bëhen më efektive, të shkurtojnë burokracitë, të përmirësojnë shërbimet publike dhe të hapin procesin e vendimmarrjes ndaj publikut. Në Tajvan, platforma vTaiwan ka demonstruar për më shumë se një dekadë se si inteligjenca artificiale mund ta forcojë, e jo ta zëvendësojë, deliberimin demokratik.
    Kur Uber mbërriti në Tajvan në vitin 2013, solli të njëjtat përplasje që shpërthyen në shumë qytete të botës: shoferët e taksive kundër përdoruesve, të vjetrit kundër të rinjve, rregullimi kundër inovacionit. Në vend që të lejonte zërat më të fortë të dominonin ose që lobistët e burokratët të vendosnin pas dyerve të mbyllura, Tajvani përdori mjete të fuqizuara nga A.I. për të lehtësuar një version të diskutimit masiv publik.
    Mijëra qytetarë paraqitën deklarata në Taiwan dhe votuan për propozimet e të tjerëve. Inteligjenca artificiale nuk mori vendime; ajo hartoi panoramën e opinionit publik, duke nxjerrë në pah propozimet që bashkonin, në vend që të ndanin. Rezultati ishte legjislacion i dalë nga inteligjenca kolektive.
    Për Uber, kjo do të thoshte që shërbimi mund të vazhdonte të funksiononte për sa kohë që drejtuesit ishin të siguruar, të licencuar profesionalisht dhe nuk ulën çmimet nën tarifat e taksive. Tajvani që atëherë ka përdorur variante të këtij modeli për dhjetëra sfida të tjera politike, secila duke ndërtuar më shumë besim me qytetarët dhe duke treguar se A.I. mund të shërbejë si infrastrukturë për arsyetim demokratik në shkallë të gjerë.
    Demokracia ka qenë gjithmonë e kufizuar nga logjistika, nuk mund të futësh miliona njerëz në një dhomë, nuk mund t’i japësh fjalën të gjithëve, nuk mund të përpunosh kaq shumë perspektiva. Inteligjenca artificiale mund të heqë shumë nga këto kufizime, duke përmbledhur mijëra komente publike, duke identifikuar shqetësimet e përbashkëta dhe duke ndihmuar politikëbërësit të kuptojnë prioritetet e qytetarëve.
    Ajo mund ta bëjë tekstin legjislativ të kuptueshëm për qytetarët e zakonshëm, të shpjegojë kompromiset me gjuhë të thjeshtë dhe t’i ndihmojë njerëzit të artikulojnë preferencat e tyre. Madje mund të zgjerojë diskutimin përtej kufijve dhe gjuhëve, duke e bërë bashkëpunimin global të mundshëm në mënyra që dikur ishin të paimagjinueshme.
    Por dritarja për këtë rrugë nuk është e pafundme. Çdo muaj që demokracitë mbeten jofunksionale ndërsa aftësitë e A.I. përmirësohen, algokracia bëhet më tërheqëse. Mbetet për t’u parë nëse Diella do ta çrrënjosë korrupsionin në Shqipëri apo thjesht do t’i shtojë një shtresë tjetër netransparence qeverisjes. Por ajo me siguri do të tërheqë imitime, veçanërisht në vende ku korrupsioni është endemik dhe institucionet janë të dobëta.
    E ardhmja e demokracisë nuk kërkon që ta refuzojmë inteligjencën artificiale. Përkundrazi. Ne kemi nevojë për inteligjencën artificiale që ta bëjë demokracinë të funksionojë për shekullin XXI. Por duhet të jemi të kujdesshëm se çfarë i kërkojmë asaj të bëjë, jo të vendosë në vendin tonë, por të na ndihmojë të qeverisim vetveten më mirë.
    *Eric Schmidt, ish-drejtor ekzekutiv dhe kryetar i Google, është autor i librit “Genesis”, që eksploron se si njerëzit do të evoluojnë përkrah inteligjencës artificiale. Andrew Sorota është drejtori i kërkimeve i z. Schmidt, që udhëheq punën mbi A.I. dhe inovacionin demokratik.

  • Skandali ne Luvër: Passworde të thjeshta dhe sisteme të vjetra në zemër të muzeut më të famshëm

    Skandali ne Luvër: Passworde të thjeshta dhe sisteme të vjetra në zemër të muzeut më të famshëm

    Bota E Mërkurë, 5 Nëntor 2025 15:37
    Pas vjedhjes spektakolare të 19 tetorit në Muzeun e Luvrit,  hetimet kanë zbuluar dobësi alarmante në sistemet e sigurisë,  duke përfshirë fjalëkalime të thjeshta dhe përdorimin e teknologjive të vjetruara.
    Fillimisht, Ministrja e Kulturës së Francës,  Rachida Dati,  deklaroi se sistemet nuk kishin treguar mosfunksionim menjëherë pas ngjarjes. Por 10 ditë më vonë,  ajo ndryshoi tonin,  duke pranuar para Senatit se:

    “Kishte vërtet boshllëqe në siguri. Do të hedhim dritë mbi dobësitë, lëshimet dhe përgjegjësitë.”

    Tre ditë më pas,  Dati njoftoi masa urgjente për të mbuluar mangësitë,  pas zbulimeve të hetimit që treguan probleme serioze në sigurinë dixhitale të muzeut.

    Sipas dokumenteve të publikuara nga CheckNews,  që nga viti 2014,  ekspertët e ANSSI (Shërbimi Kombëtar për Sigurinë e Sistemeve të Informacionit) kishin paralajmëruar për fjalëkalime të dobëta në serverat kryesorë të muzeut: “Louvre” për serverin e mbikëqyrjes me video dhe “Thales” për softuerin e kompanisë Thalès.
    Raporti i vitit 2017 konfirmoi përdorimin e sistemeve operative të vjetra si Windows 2000 dhe XP,  me probleme të rregullta në pajisje.
    Në vitin 2025, një dokument zbuloi se softueri “Sathi”,  përgjegjës për mbikëqyrjen me video,  funksiononte në Windows Server 2003,  një version që nuk mbështetet më nga Microsoft.
    Luvri nuk ka komentuar publikisht mbi veprimet e ndërmarra,  ndërsa studiuesit paralajmërojnë se mungesa e një strategjie gjithëpërfshirëse ka ndikuar në përkeqësimin e sigurisë.

  • Norvegjia modernizon sistemet e kontrollit kufitar me Rusinë

    Norvegjia modernizon sistemet e kontrollit kufitar me Rusinë

    Policia dhe Forcat e Armatosura Norvegjeze do të modernizojnë sistemet e mbikëqyrjes në kufirin Norvegjez-Rusi.

    Kjo u tha në një deklaratë nga Departamenti i Policisë Norvegjeze.

    “Situata e politikës së sigurisë në Evropë do të thotë që Norvegjia ka ndërmarrë një sërë masash për të forcuar kontrollin kufitar”, citoi administrata nënkolonelin Rune Rippon të Shtabit të Mbrojtjes.

    Dokumenti thotë se Norvegjia ka marrë afërsisht 191 milionë NOK (16.3 milionë euro) për të përmirësuar kontrollin kufitar në kufirin e saj të jashtëm deri në fund të vitit 2024. Për këtë qëllim, është krijuar një grup ndëragjencor i kryesuar nga Agjencia Kombëtare e Policisë dhe që përfshin përfaqësues nga agjenci të tjera policore dhe Shtabi i Mbrojtjes.

    Gjatë takimit të parë, grupi drejtues inspektoi zonën kufitare pranë ish-pikës së kalimit kufitar Skäfferxullet, ku është planifikuar të fillojë puna e modernizimit. “Në këtë kontekst, do të testohen si kullat e reja ashtu edhe sensorë të tjerë për zbulimin dhe mbikëqyrjen e kufirit”, tha Ellen Katherine Hetta, shefe e policisë së Qarkut Finnmark.

  • IA po hyn në zyra dhe po largon punonjësit

    IA po hyn në zyra dhe po largon punonjësit

    Vetëm tre vite pas shpërthimit të gjeneratës së re të inteligjencës artificiale, drejtuesit e korporatave në SHBA po e bëjnë të qartë: revolucioni teknologjik po ndryshon rrënjësisht strukturën e punës.Nga bankat te industria e makinave dhe tregtia me pakicë, kompani si JPMorgan, Goldman Sachs, Ford, Salesforce, Walmart, Amazon apo Klarna po njoftojnë se shumë prej pozicioneve tradicionale po zëvendësohen nga sistemet me IA.Sipas Goldman Sachs, 6–7% e punonjësve amerikanë rrezikojnë humbjen e vendit të punës për shkak të automatizimit. Të dhënat e Stanford Digital Economy Lab tregojnë se punësimet fillestare në sektorët e ekspozuar ndaj IA janë ulur me 13%, kryesisht në zhvillimin e softuerëve, shërbimet ndaj klientit dhe punët administrative.“Jemi në fillimin e një procesi shumëvjeçar që do të ketë ndikim të madh në tregun e punës”, paralajmëron Gad Levanon nga Burning Glass Institute.Automatizimi nuk është risi: historia njeh shtypshkronjën, bankomatët apo kasat vetëshërbyese që kanë zëvendësuar punën njerëzore. Por ritmi i sotëm është shumë më i shpejtë.World Economic Forum llogarit se deri në vitin 2030, IA, robotika dhe automatizimi do të zhvendosin 92 milionë vende pune, por do të krijojnë 170 milionë të reja në kërkim, zhvillim dhe siguri teknologjike.Në praktikë, ndryshimet tashmë kanë nisur. CEO i Salesforce, Marc Benioff, tha se IA tashmë kryen deri në 50% të ngarkesës së punës në kompani.Ford parashikon që teknologjia do të “zëvendësojë gjysmën e punonjësve të zyrave”. Në Walmart, Doug McMillon beson se “IA do të ndryshojë çdo punë”.Në bankat e mëdha, drejtuesit po urdhërojnë ndalimin e punësimeve të reja, ndërsa sistemet e inteligjencës po përdoren për vendimmarrje dhe menaxhim produktiviteti.Edhe gjigantët e teknologjisë po ndjekin të njëjtën rrugë. Amazon pranon se do të ketë një ulje të stafit korporativ për shkak të IA, ndërsa Palantir synon të rrisë të ardhurat dhjetëfish, duke reduktuar stafin me 12%.Klarna ka shkurtuar 40% të punonjësve, ndërsa Shopify u kërkon ekipeve të justifikojnë çdo kërkesë për personel të ri nëse IA nuk mund ta kryejë më shpejt detyrën.Në sektorin e automobilëve, drejtuesit shohin një të ardhme ku IA do të shesë makina pa ndërhyrje njerëzore.Një sondazh i 500 tregtarëve amerikanë nga Phyron tregon se gjysma beson se deri në vitin 2027, sistemet e inteligjencës do të merren vetë me marketingun, pyetjet e blerësve, negociatat dhe shitjen finale.Ndërkohë, në tregun e punës, ndikimi ende nuk reflektohet plotësisht në shifra.Pavarësisht rritjes së ngadaltë ekonomike, papunësia në SHBA mbeti 4.3% në shtator, sipas Chicago Fed. Studime nga Yale dhe New York Fed e quajnë ndikimin aktual “të kufizuar dhe të përqendruar”, por pritet që efektet të thellohen me kalimin e viteve.Ekspertët e punësimit si Erik Brynjolfsson nga Stanford theksojnë se punët fizike, infermierë, ndërtues, teknikë, janë më të mbrojtura për momentin.Por për punonjësit në teknologji, shërbime dhe zyrat e korporatave, sfida sapo ka nisur. “Do të ketë më shumë turbullira në të dyja drejtimet,” thotë Brynjolfsson. “Duhet të përgatisim fuqinë punëtore për epokën e re të inteligjencës artificiale.”/ CNBC, Shqip.alKy është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Sulme kibernetike paralizojnë 4 aeroporte në SHBA

    Sulme kibernetike paralizojnë 4 aeroporte në SHBA

    Katër aeroporte në Amerikën e Veriut u prekën të martën nga sulme kibernetike, gjatë të cilave në sistemet e adresave publike u shfaqën mesazhe në mbështetje të Hamasit dhe kundër presidentit amerikan Donald Trump dhe kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu.
    Incidentet shkaktuan ndërprerje për pasagjerët dhe alarmuan forcat e sigurisë. Në aeroportin Harrisburg, Pensilvani, mesazhet u transmetuan si shkrim dhe audio, ndërsa incidente të ngjashme raportohen edhe në aeroportet Kelowna dhe Victoria në British Columbia dhe në aeroportin Windsor në Ontario.
    Sekretari i Transportit i SHBA-së, Sean Duffy, e cilësoi incidentin të papranueshëm dhe njoftoi se Administrata Federale e Aviacionit po bashkëpunon me autoritetet për hetimin e sulmit.

    Incidenti vjen në një kohë kur sulmet kibernetike ndaj linjave ajrore dhe aeroporteve po shtohen ndërkombëtarisht. Në qershor, një grup kriminal preku rrjetet e linjave ajrore në SHBA dhe Kanada, ndërsa në shtator hakerat shkaktuan probleme në aeroportet evropiane, duke ndërprerë sistemet e regjistrimit.

  • “Nuk do të keni nevojë të punoni më kurrë!”Bandat i ofrojnë para gazetarit për të hakuar BBC

    “Nuk do të keni nevojë të punoni më kurrë!”Bandat i ofrojnë para gazetarit për të hakuar BBC

    Si shumë gjëra në botën e errët të krimit kibernetik, një kërcënim nga brenda është diçka me të cilën shumë pak njerëz kanë përvojë. 
    Akoma më pak njerëz duan të flasin për të. Por unë pata një përvojë shqetësuese se si hakerat mund të shfrytëzojnë njerëz nga brenda kur vetë u josha nga një bandë kriminale. 
    “Nëse je i interesuar, mund të të ofrojmë 15% të çdo pagese nëse na jep akses në kompjuterin tënd.” 
    Ky ishte mesazhi që mora papritur nga dikush me emrin Syndicate, i cili më kontaktoi në korrik në aplikacionin e enkriptuar të komunikimit, Signal. Nuk kisha asnjë ide kush ishte ky person, por menjëherë e kuptova për çfarë bëhej fjalë. 
    Më ofrohej një pjesë e një shume potencialisht të madhe parash nëse do t’i ndihmoja kriminelët kibernetikë të hynin në sistemet e BBC-së përmes laptopit tim. 
    Ata do të vidhnin të dhëna ose do të instalonin programe të dëmshme dhe do ta mbanin peng punëdhënësin tim, ndërsa unë fshehtas do të merrja një pjesë të fitimit. Kisha dëgjuar histori të tilla. 
    Në fakt, vetëm disa ditë para mesazhit, nga Brazili dolën lajme se një punonjës i IT-së ishte arrestuar për shitjen e kredencialeve të hyrjes te hakerat, gjë që policia thotë se çoi në humbjen e 100 milionë dollarëve (74 milionë paund) për viktimën – një bankë. 
    Vendosa të bashkëpunoja me Syndicate pasi mora këshilla nga një redaktor i lartë i BBC-së. Kisha dëshirë të shihja si i bëjnë këto marrëveshje hije kriminelët me punonjës potencialisht tradhtarë në një kohë kur sulmet kibernetike nëpër botë po bëhen gjithnjë e më ndikues dhe më shkatërrues për jetën e përditshme. 
    I thashë Syn-it, i cili kishte ndryshuar emrin gjatë bisedës, se mund të isha i interesuar, por duhej të dija si funksiononte. 
    Ai shpjegoi se nëse do t’i jepja kredencialet e mia të hyrjes dhe kodin e sigurisë, ata do të hakeronin BBC-në dhe pastaj do ta shantazhonin korporatën për një shpërblesë në bitcoin. Unë do të merrja një pjesë të atij shpërblimi. 
    Ata e ngritën ofertën. “Nuk jemi të sigurt sa të paguan BBC-ja, por çfarë nëse ti merr 25% të negociatës finale pasi ne nxjerrim 1% të të ardhurave totale të BBC-së? Nuk do të të duhej të punoje më kurrë.” 
    Syn vlerësonte se ekipi i tij mund të kërkonte një shpërblesë prej dhjetëra milionash nëse arrinin të depërtonin me sukses në korporatë. 
    BBC-ja nuk ka bërë publikisht një qëndrim nëse do t’u paguante hakerëve apo jo, por këshilla e Agjencisë Kombëtare të Krimit është që të mos paguhet. Megjithatë, hakerat vazhduan ofertën e tyre. 
    Syn tha se unë do të isha në radhë për miliona. “Ne do ta fshinim këtë bisedë për ty që të mos gjendesh kurrë,” këmbënguli ai. 
    Hakeri pretendonte se kishte shumë sukses në arritjen e marrëveshjeve me njerëz nga brenda në sulmet e mëparshme. Emrat e dy kompanive të hakuara këtë vit u ndanë si shembuj të rasteve kur ishte bërë një marrëveshje – një kompani britanike shëndetësore dhe një ofrues shërbimesh emergjente në SHBA. 
    “Do të habiteshe me numrin e punonjësve që do të na jepnin akses,” tha Syn. 
    Syn tha se ishte një “menaxher kontakti” për grupin e krimit kibernetik të quajtur Medusa. Ai pretendonte se ishte perëndimor dhe i vetmi folës i anglishtes në bandë. 
    Medusa është një operacion ransomware-as-a-service. Çdo bashkëpunëtor kriminal mund të regjistrohet në platformën e saj dhe ta përdorë për të hakuar organizata. Sipas një raporti kërkimor nga kompania e sigurisë kibernetike CheckPoint, administratorët e Medusa-s mendohet se veprojnë nga Rusia ose një nga shtetet e saj aleate. 
    “Grupi shmang qëllimisht organizatat brenda Rusisë dhe Komunitetit të Shteteve të Pavarura dhe [aktiviteti i tij kryesisht] ndodh në forumet e dark web-it në gjuhën ruse.” 
    Syn me krenari më dërgoi një link për një paralajmërim publik nga SHBA për Medusa-n që ishte lëshuar në mars. Autoritetet amerikane të sigurisë kibernetike thanë se në katër vitet që grupi ka qenë aktiv, ka hakuar “më shumë se 300 viktima”. Syn këmbëngulte se ishin seriozë për të bërë një marrëveshje për të shitur fshehurazi çelësat e mbretërisë së korporatës sime në këmbim të një dite pagese të madhe. 
    Megjithatë, kurrë nuk e di vërtet me kë po flet, ndaj i kërkova Syn-it ta provonte. “Mund të jeni fëmijë që po talleni apo dikush që po përpiqet të më fusë në grackë,” sugjerova unë. 
    Ata më kthyen përgjigje me një link të adresës së Medusa-s në darknet dhe më ftuan të kontaktoja me ta përmes Tox – një shërbim komunikimi i sigurt, shumë i përdorur nga kriminelët kibernetikë. Syn ishte shumë i paduruar dhe po më shtynte gjithnjë e më shumë të përgjigjesha. 
    Më dërgoi një link të faqes së rekrutimit të Medusa-s në një forum ekskluziv të krimit kibernetik, duke më nxitur të nisja procesin për të siguruar 0.5 bitcoin (rreth 55,000 dollarë) si depozitë. 
    Kjo ishte në thelb një garanci minimale që do ta merrja këtë shumë sapo të jepja kredencialet e hyrjes. 
    “Ne nuk po gënjejmë dhe as nuk bëjmë shaka – nuk kemi qëllim për media, jemi vetëm për para dhe vetëm për para, dhe një nga menaxherët tanë kryesorë donte që unë të të kontaktoja,” thanë ata. Mesa duket më zgjodhën sepse menduan se kisha njohuri teknike dhe akses të nivelit të lartë në sistemet e IT-së të BBC-së (gjë që nuk e kisha). Ende nuk jam i sigurt nëse Syn e dinte se isha gazetar i fushës së kibernetikës dhe jo punonjës i IT-së ose i sigurisë kibernetike. 
    Më bënë shumë pyetje për rrjetin IT të BBC-së të cilave nuk do t’u përgjigjesha edhe po t’i dija. Pastaj më dërguan një kod të ndërlikuar kompjuterik dhe më kërkuan ta ekzekutoja si komandë në laptopin e punës dhe t’i raportoja rezultatin. Ata donin të dinin se çfarë aksesesh të brendshme kisha për të nisur planifikimin e hapave të tyre të ardhshëm. 
    Në atë pikë, kisha tre ditë që flisja me Syn dhe vendosa se e kisha çuar mjaft larg dhe kisha nevojë për këshilla nga ekspertët e sigurisë së informacionit të BBC-së. 
    Ishte e diel në mëngjes, ndaj plani im ishte të flisja me ekipin tim të hënën. 
    Kështu që fitova kohë. Por Syn u inatos. “Kur mund ta bësh këtë? Nuk jam person i durueshëm,” tha hakera. “Besoj se nuk do të doje të jetoje në plazhet e Bahamas?” më shtynte më tej. 
    Më dhanë afat deri të hënën në mesnatë. Pastaj humbën durimin. Telefoni im filloi të më bënte njoftime të njëpasnjëshme për verifikim me dy faktorë. Ishin pop-up nga aplikacioni i sigurisë së BBC-së që më kërkonin të konfirmoja se po përpiqesha të rivendosja fjalëkalimin e llogarisë sime BBC. 
    Ndërsa mbaja telefonin në duar, ekrani mbushej me një kërkesë të re çdo minutë. 
    E dija saktësisht çfarë ishte kjo – një teknikë hakerimi e njohur si “MFA bombing”. Sulmuesit bombardojnë viktimën me këto pop-up duke tentuar rivendosjen e fjalëkalimit ose hyrjen nga një pajisje e panjohur. Në fund, viktima shtyp “prano” ose nga gabimi, ose thjesht për të hequr qafe njoftimet. Pikërisht kështu u hakua Uber në vitin 2022. 
    Të isha në anën e viktimës ishte shqetësuese. Kriminelët kishin nxjerrë bisedën relativisht “profesionale” jashtë aplikacionit të komunikimit dhe e kishin sjellë në ekranin kryesor të telefonit tim. Ishte sikur të më trokisnin agresivisht në derën e shtëpisë. 
    U hutova nga ndryshimi i taktikës, por isha shumë i kujdesshëm për të hapur përsëri bisedën me ta, nga frika se mos klikoja gabimisht “prano”. Kjo do t’u jepte hakerëve akses të menjëhershëm në llogaritë e mia BBC. Sistemi i sigurisë nuk do ta kishte shënuar si të rrezikshme, pasi do të dukej si një kërkesë normale hyrjeje ose rivendosjeje fjalëkalimi nga unë. Pas kësaj, hakerët mund të fillonin të kërkonin qasje në sistemet e ndjeshme të BBC-së. 
    Si gazetar dhe jo punonjës IT-je, nuk kisha akses të lartë në sistemet e BBC-së, por gjithsesi ishte shqetësuese dhe praktikisht e bënte telefonin tim të papërdorshëm. Telefonova ekipin e sigurisë së informacionit të BBC-së dhe si masë paraprake ramë dakord të më shkëpusnin plotësisht nga BBC-ja. Pa email, pa intranet, pa mjete të brendshme, pa privilegje. 
    Më vonë atë mbrëmje, erdhi një mesazh çuditërisht i qetë nga hakerët. “Ekipi kërkon ndjesë. Po testonim faqen e hyrjes së BBC-së dhe na vjen shumë keq nëse kjo të shkaktoi probleme.” 
    Shpjegova se tani isha i mbyllur nga sistemi i BBC-së dhe isha i irrituar. Syn këmbënguli se marrëveshja ishte ende e vlefshme nëse doja. Por pasi nuk iu përgjigja për disa ditë, ai fshiu llogarinë e tij në Signal dhe u zhduk. Më në fund, u riktheva në sistemet e BBC-së, megjithëse me mbrojtje shtesë për llogarinë time. Dhe me përvojën shtesë të të qenit “brenda” një sulmi të tipit “insider threat”. 
    Një pasqyrë tronditëse e taktikave gjithnjë në ndryshim të kriminelëve kibernetikë dhe një sinjal alarmi për një fushë të tërë rreziku për organizatat – diçka që nuk e kisha vlerësuar vërtet deri sa u gjenda vetë në anën e viktimës./Joe Tidy/BBC