“Martesa” vepër nga autori Witold Gombrowicz dhe në regji të Norbert Rakowskit sjell një rrëfim mbi jetën e përditshme dhe njeriun e zhytur në ëndërr. Shfaqja e regjisorit Norbert Rakowski në skenën e Teatrit Kombëtar në Tiranë këtë dhjetor solli këtë herë në skenë interpretimin e aktorëve nga Kosova.
Një histori, që kërkon të zbulojë tensionet e fshehura, ëndrrat e parealizuara dhe botën e brendshme të njeriut që endet mes reales dhe imagjinares. Në skenën teatrore në shfaqje interpretuan aktorët Armend Smajli, Shkëlzen Veseli, Ylber Bardhi, Mensur Safqiu, Sheqerie Buçaj, Era Balaj dhe Adhurim Demi, duke ofruar emocione, reflektim dhe ndjesi që preknin publikun. Kjo performancë teatrale në Teatrin Kombëtar në Tiranë këto ditë krijoi një përvojë, që nxiti mendimin, preku zemrat dhe solli artin në jetën e përditshme të të pranishmëve. Dramaturge Zoga Çeta Çitaku, skenografe Maria Jankowska, kostumografe Paola Grocholska dhe kompozitor Tomor Kuçi.
Me këtë shfaqje Norbert Rakowski fitoi edhe çmimin “Regjisori më i mirë” në festivalin e teatrit “Moisiu”. Festivali i teatrove shqiptare “Moisiu” këtë vit në edicionin e tretë të tij u mbajt në Prishtinë nga 22 deri më 27 nëntor dhe juria ishte e përbërë nga Arben Derhemi, Arben Bjaraktaraj, Drita Kaba -Karaga dhe Helidon Fino.
Vepra “Martesa” që është shfaqur më parë në Kosovë, por erdhi dhe për publikun në Tiranë, ajo u publikua për herë të parë në gjuhën spanjolle në vitin 1948, gjatë kohës sa autori Witold Gombrowicz po qëndronte në Buenos Aires të Argjentinës. Më pas u publikua në gjuhën polake në vitin 1953, dhe u vendos në skenën e teatrit për herë të parë në vitin 1960.
Tag: martesa
-

Shfaqja “Martesa” në teatër, një udhëtim në përditshmëri dhe ëndërr
-

Çfarë po ndodh me familjet shqiptare, bien martesat rriten divorcet
Foto ilustruese
TIRANË- Familjet shqiptare po kalojnë një periudhë të fortë tranzitore nga fenomenet e migracionit, varfërisë, kostove të larta të jetesës që po ndikojnë në uljen e martesave dhe nga ana tjetër divorcet kanë tendencë rritëse.
Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se vitin e kaluar kishte 16,120 martesa me rënie -7.7% në krahasim me 2023, ndërsa divorcet ishin 4,100 ose 65 më pak se në 2023.
Edhe pse numri absolut i divorceve ka luhatje, raporti i tyre për 100 martesa është rritur dukshëm. Në vitin 2021, për çdo 100 martesa kishte vetëm 15.8 divorce, ndërsa më 2024 ky raport arrin në rreth 25 divorce për 100 martesa, niveli më i lartë i pesë viteve të fundit.
Martesat po vijnë gjithnjë e në ulje për faktorë që lidhen me emigracionin dhe rënien e të rinjve që redukton bazën e popullsisë që martohet.
Presioni ekonomik është bërë një faktor vendimtar si për mos-lidhjen në martesë ashtu edhe për divorcet. Të rinjtë përballen me paga të ulëta, qira të larta, apartamente të papërballueshme për tu blerë dhe vështirësi serioze për të krijuar kushte të qëndrueshme për një familje. Si rrjedhojë martesa shtyhet në kohë ose shmanget krejtësisht. Nga ana tjetër divorcet po vijnë në rritje nga vështirësitë financiare që nxisin tensione edhe brenda familjeve.
Shumë çifte jetojnë të ndarë për shkak të migracionit ekonomik, çka shpesh çon në prishje të martesës ose në moskryerjen e saj. Emigracioni dhe rënia e lindjeve kanë bërë që baza e popullsisë së re brenda vendit të tkurret.
Gjithashtu mentaliteti po ndryshon. Të rinjtë përqendrohen më shumë te karriera dhe pavarësia financiare, duke e shtyrë martesën deri në një moshë më të vonë ose duke preferuar bashkëjetesën pa formalizim.
Nga ana tjetër, pjesëmarrja më e lartë në tregun e punës dhe të ardhurat e pavarura u japin grave më shumë autonomi, duke i bërë më pak të varura nga martesa si mekanizëm ekonomik. Në të njëjtën kohë, kjo rrit edhe gatishmërinë për t’u divorcuar kur marrëdhënia nuk funksionon, duke shmangur sakrificat që dikur konsideroheshin të domosdoshme për ruajtjen e familjes.
Gjithnjë e më shumë, sidomos në zonat urbane, stresi është më i lartë. Ritmi i shpejtë i jetesës dhe mungesa e mbështetjes sociale po shton presionet brenda familjes. Teksa normat shoqërore janë liberalizuar, stigma ndaj divorcit është dobësuar ndjeshëm. Sot, divorci shihet si një zgjidhje e pranueshme dhe jo si dështim, gjë që e bën më të lehtë marrjen e këtij vendimi./Monitor -

Bien martesat, rriten divorcet! Familja shqiptare në krizë nga emigracioni dhe varfëria
Familjet shqiptare po kalojnë një periudhë të fortë tranzitore nga fenomenet e migracionit, varfërisë, kostove të larta të jetesës që po ndikojnë në uljen e martesave dhe nga ana tjetër divorcet kanë tendencë rritëse.
Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se vitin e kaluar kishte 16,120 martesa me rënie -7.7% në krahasim me 2023, ndërsa divorcet ishin 4,100 ose 65 më pak se në 2023.
Edhe pse numri absolut i divorceve ka luhatje, raporti i tyre për 100 martesa është rritur dukshëm. Në vitin 2021, për çdo 100 martesa kishte vetëm 15.8 divorce, ndërsa më 2024 ky raport arrin në rreth 25 divorce për 100 martesa, niveli më i lartë i pesë viteve të fundit.
Martesat po vijnë gjithnjë e në ulje për faktorë që lidhen me emigracionin dhe rënien e të rinjve që redukton bazën e popullsisë që martohet.
Presioni ekonomik është bërë një faktor vendimtar si për mos-lidhjen në martesë ashtu edhe për divorcet. Të rinjtë përballen me paga të ulëta, qira të larta, apartamente të papërballueshme për tu blerë dhe vështirësi serioze për të krijuar kushte të qëndrueshme për një familje. Si rrjedhojë martesa shtyhet në kohë ose shmanget krejtësisht. Nga ana tjetër divorcet po vijnë në rritje nga vështirësitë financiare që nxisin tensione edhe brenda familjeve.
Shumë çifte jetojnë të ndarë për shkak të migracionit ekonomik, çka shpesh çon në prishje të martesës ose në moskryerjen e saj. Emigracioni dhe rënia e lindjeve kanë bërë që baza e popullsisë së re brenda vendit të tkurret.
Gjithashtu mentaliteti po ndryshon. Të rinjtë përqendrohen më shumë te karriera dhe pavarësia financiare, duke e shtyrë martesën deri në një moshë më të vonë ose duke preferuar bashkëjetesën pa formalizim.
Nga ana tjetër, pjesëmarrja më e lartë në tregun e punës dhe të ardhurat e pavarura u japin grave më shumë autonomi, duke i bërë më pak të varura nga martesa si mekanizëm ekonomik.
Në të njëjtën kohë, kjo rrit edhe gatishmërinë për t’u divorcuar kur marrëdhënia nuk funksionon, duke shmangur sakrificat që dikur konsideroheshin të domosdoshme për ruajtjen e familjes.
Gjithnjë e më shumë, sidomos në zonat urbane, stresi është më i lartë. Ritmi i shpejtë i jetesës dhe mungesa e mbështetjes sociale po shton presionet brenda familjes. Teksa normat shoqërore janë liberalizuar, stigma ndaj divorcit është dobësuar ndjeshëm. Sot, divorci shihet si një zgjidhje e pranueshme dhe jo si dështim, gjë që e bën më të lehtë marrjen e këtij vendimi. /Monitor -

Tranzicioni i familjeve, bien martesat rriten divorcet
Familjet shqiptare po kalojnë një periudhë të fortë tranzitore nga fenomenet e migracionit, varfërisë, kostove të larta të jetesës që po ndikojnë në uljen e martesave dhe nga ana tjetër divorcet kanë tendencë rritëse.
Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se vitin e kaluar kishte 16,120 martesa me rënie -7.7% në krahasim me 2023, ndërsa divorcet ishin 4,100 ose 65 më pak se në 2023.
Edhe pse numri absolut i divorceve ka luhatje, raporti i tyre për 100 martesa është rritur dukshëm. Në vitin 2021, për çdo 100 martesa kishte vetëm 15.8 divorce, ndërsa më 2024 ky raport arrin në rreth 25 divorce për 100 martesa, niveli më i lartë i pesë viteve të fundit.
Martesat po vijnë gjithnjë e në ulje për faktorë që lidhen me emigracionin dhe rënien e të rinjve që redukton bazën e popullsisë që martohet.
Presioni ekonomik është bërë një faktor vendimtar si për mos-lidhjen në martesë ashtu edhe për divorcet. Të rinjtë përballen me paga të ulëta, qira të larta, apartamente të papërballueshme për tu blerë dhe vështirësi serioze për të krijuar kushte të qëndrueshme për një familje. Si rrjedhojë martesa shtyhet në kohë ose shmanget krejtësisht. Nga ana tjetër divorcet po vijnë në rritje nga vështirësitë financiare që nxisin tensione edhe brenda familjeve.
Shumë çifte jetojnë të ndarë për shkak të migracionit ekonomik, çka shpesh çon në prishje të martesës ose në moskryerjen e saj. Emigracioni dhe rënia e lindjeve kanë bërë që baza e popullsisë së re brenda vendit të tkurret.
Gjithashtu mentaliteti po ndryshon. Të rinjtë përqendrohen më shumë te karriera dhe pavarësia financiare, duke e shtyrë martesën deri në një moshë më të vonë ose duke preferuar bashkëjetesën pa formalizim.
Nga ana tjetër, pjesëmarrja më e lartë në tregun e punës dhe të ardhurat e pavarura u japin grave më shumë autonomi, duke i bërë më pak të varura nga martesa si mekanizëm ekonomik. Në të njëjtën kohë, kjo rrit edhe gatishmërinë për t’u divorcuar kur marrëdhënia nuk funksionon, duke shmangur sakrificat që dikur konsideroheshin të domosdoshme për ruajtjen e familjes.
Gjithnjë e më shumë, sidomos në zonat urbane, stresi është më i lartë. Ritmi i shpejtë i jetesës dhe mungesa e mbështetjes sociale po shton presionet brenda familjes. Teksa normat shoqërore janë liberalizuar, stigma ndaj divorcit është dobësuar ndjeshëm. Sot, divorci shihet si një zgjidhje e pranueshme dhe jo si dështim, gjë që e bën më të lehtë marrjen e këtij vendimi./ Monitor
-

Ja cili qark i Shqipërisë kryeson për martesa?
Panorama e martesave në Shqipëri paraqet dallime të qarta mes qarqeve, sipas të dhënave më të fundit të mbledhura për popullsinë dhe numrin e martesave. Qarku i Tiranës, si qendra më e madhe urbane dhe ekonomike e vendit, regjistron numrin më të lartë të martesave me gjithsej 4835 raste. Me një popullsi prej rreth 758 mijë banorësh, Tirana jo vetëm kryeson në vlerë absolute, por është edhe destinacioni kryesor i të rinjve që vendosin të ndërtojnë jetën e tyre në kryeqytet, gjë që ndikon drejtpërdrejt në numrin e martesave.
Nga ana tjetër, ecuria e martesave në raport me popullsinë sjell një renditje krejtësisht tjetër. Qarku i Lezhës, me rreth 99 mijë banorë, regjistron 1038 martesa, duke e çuar nivelin në 10.4 martesa për 1000 banorë, shifër që e pozicionon atë qarkun më aktiv në këtë drejtim në të gjithë vendin.
Shifra të larta shënojnë edhe qarqet e Durrësit dhe Shkodrës, të cilat qëndrojnë në krye pas Lezhës për raportin e martesave ndaj popullsisë, me përkatësisht rreth 8.2 martesa për 1000 banorë. Fieri dhe Dibra vijojnë listën me një mesatare pak më të ulët, por sërish mbi shumë qarqe të tjera të vendit.
Në kontrast, disa qarqe të tjera përballen me ritme më të ulëta të martesave. Berati qëndron në fund të listës me vetëm 5.77 martesa për 1000 banorë, ndërsa Korça dhe Tirana shënojnë nga 6.3. Edhe pse Tirana është rekorde në numër absolut, dinamika e saj demografike e karakterizuar nga fluks i vazhdueshëm migrimi, konkurrencë më e lartë profesionale, ritëm i ngjeshur jetese dhe moshë mesatare më e lartë sjell një raport më të ulët të martesave ndaj popullsisë.
Në përgjithësi, numri i martesave ka shënuar një rënie të ndjeshme vitet e fundit, duke reflektuar ndryshime të thella demografike dhe sociale. Faktorë si emigrimi i të rinjve, pasiguria ekonomike, prioritetet e reja të brezave më të rinj dhe shtyrja e krijimit të familjes kanë ndikuar drejtpërdrejt në uljen e numrit të martesave në të gjithë vendin. -

Ende nuk është martuar, Laert Vasili zbulon arsyen
Laert Vasili, një nga figurat më të komentuara pas daljes nga “Big Brother VIP Albania”, tashmë është bërë pjesë e panelit të opinionistëve në “Për’puthen”. Me stilin e tij të prerë dhe qëndrime, ai ka sjellë debat të menjëhershëm në studio, veçanërisht kur ka prekur temën e martesës dhe përgjegjësisë brenda saj.
Gjatë një diskutimi mes konkurrentëve, ku u fol për krijimin e lidhjeve të shpejta dhe prishjen po aq të shpejtë të tyre, Laerti ndërhyri duke theksuar se martesa nuk duhet parë thjesht si një hap romantik apo trend i moshës, por si një vendim me peshë.
“Nëse burri është burrë, martesa nuk është me luajt. Nuk martohesh sot për t’u penduar nesër. Nuk më pëlqen ideja ‘po martohem, pastaj shohim’. Ku shkojmë kështu? Të lësh fëmijët, të gjesh një tjetër rrugëve… këto janë marrëzi. Martesa është e shenjtë dhe kërkon përgjegjësi.”
Deklarata e tij u prit me reagime të ndryshme. Një pjesë e panelit e mbështeti duke theksuar se sot lidhen shumë marrëdhënie të shpejta, pa baza dhe pa përkushtim. Ndërsa një pjesë tjetër argumentoi se të qëndrosh në një martesë vetëm “sepse duhet” mund të sjellë dëme më të mëdha emocionale për të dy partnerët.
Megjithatë, ajo që ra më shumë në sy ishte mënyra e prerë e Laertit në mbrojtjen e vlerës së martesës. Ai theksoi se sipas tij, lidhjet dhe ndjenjat nuk janë thjesht çështje momentesh:
“Kur zgjidh partnerin e jetës, duhet ta dish pse. Duhet ta shohësh të ardhmen, jo vetëm të tashmen. Martesa nuk mbahet me dëshira të ditës. Mbahet me punë, përkushtim dhe respekt.” -

Nga vdekshmëria, tek sëmundjet e trashëguara/ Rreziqet që vijnë nga martesa e dy kushërinjve të parë
Studiues dhe mjekë të njohur kanë ngritur shqetësimet mbi pasojat që sjell një bashkim i këtij lloji
Martesa mes kushërinjve, në disa raste dhe atyre të brezit të parë, shihet si normale dhe ndodh shumë shpesh në disa vende dhe popuj të botës.
Megjithatë, studiues dhe mjekë të njohur kanë ngritur shqetësimet mbi pasojat që sjell një bashkim i këtij lloji, veçanërisht për pasardhësit që do sjellë në jetë ky çift. Një studim i zhvilluar nga Universiteti i Bredfordit hedh më shumë dritë në rreziqet e këtij bashkimi.Studiuesit rekrutuan më shumë se 13,000 foshnje në qytetin britanik dhe më pas i ndoqën nga afër që nga fëmijëria në adoleshencë dhe tani në moshën e rritur të hershme. Më shumë se një në gjashtë fëmijë në studim kanë prindër që janë kushërinj të parë, kryesisht nga komuniteti pakistanez i Bradfordit, duke e bërë atë ndër studimet më të vlefshme në botë mbi ndikimet shëndetësore të martesës së kushërinjve.
Sipas të dhënave, martesa e kushërinjve të parë është e lidhur drejtpërdrejt me rritjen e rreziqeve të problemeve shëndetësore. Shqetësimi kryesor është lidhja e fëmijëve me ato që njihen si sëmundje ‘recesive’, sëmundje që mund të barten nga njerëzit në përbërjen e tyre gjenetike.
Sipas teorisë klasike të gjenetikës të paraqitur nga biologu Gregor Mendel, nëse të dy prindërit mbajnë një gjen recesiv, atëherë ka një në katër shanse që fëmija i tyre ta trashëgojë këtë gjendje. Dhe kur prindërit janë kushërinj, ka më shumë gjasa që të dy të jenë bartës. Një fëmijë i kushërinjve të parë ka një shans prej 6% për të trashëguar një çrregullim recesiv, krahasuar me 3% për popullatën e përgjithshme.Sëmundjet e përfshira përfshijnë fibrozën cistike, aneminë drepanocitare, disa atrofi muskulore dhe gjendje metabolike si fenilketonura.
Por përtej sëmundjeve, fëmijët e lindur nga prindërit kushërinj të parë kanë më pak gjasa të arrijnë një fazë të mirë zhvillimi në moshën pesëvjeçare, kanë më shumë gjasa të vuajnë nga probleme me të folurit ose gjuhën dhe kanë më shumë gjasa të kenë takime mjekësore.
Gjithashtu, u zbulua se shkalla e vdekshmërisë foshnjore është më e lartë për fëmijët e lindur nga prindër kushërinj, me më shumë probleme me zemrën, trurin dhe veshkat për shkak të çrregullimeve recesive.


