Nga Ahmed Eldin – Syri Net
Diçka historike po ndodh në Evropë, në një skenë të veshur me shkëlqim, markë korporative dhe një mit neutraliteti që po shembet. Brenda pak orësh nga vendimi i Unionit Evropian të Transmetimeve për të lejuar Izraelin të marrë pjesë në Festivalin e Këngës Eurovision 2026, konkursi filloi të shpërbëhej nga brenda. Spanja u tërhoq. Irlanda u tërhoq. Holanda, Sllovenia dhe transmetuesi flamand i Belgjikës e ndoqën, pothuajse në unison, sikur Evropa më në fund po fillonte të ndryshonte nën peshën e ndërgjegjes së vet.
Islanda pritet të marrë vendimin e saj përfundimtar të mërkurën, pasi Björk — figura kulturore më e dashur e Islandës — i kërkoi kombit të bojkotojë. Edhe TRT e Turqisë, e cila u largua nga konkursi vite më parë, riafirmoi se përfshirja e Izraelit vetëm sa justifikon refuzimin e saj të vazhdueshëm për të marrë pjesë.
Kjo nuk është një shfaqje anësore për një konkurs këngësh ‘kitsch’; është largimi më i madh i koordinuar, i transmetuesve në historinë e Eurovisionit. Dhe po ndodh sepse miliona njerëz në të gjithë Evropën refuzojnë të kërcejnë, këndojnë ose brohorasin për gjenocidin.
Eurovision e ndaloi pjesëmarrjen e Rusisë brenda pak ditësh nga pushtimi i Ukrainës, duke pretenduar se vendimi ishte i nevojshëm për të parandaluar që konkursi të “diskreditohej”. Megjithatë, vrasja e më shumë se 70,000 palestinezëve – përfshirë mbi 25,000 fëmijë – nuk e diskrediton Eurovisionin. Në një farë mënyre, uria, varret masive, spitalet e bombarduara, dhjetëra gazetarë të vrarë, lagjet e rrafshuara, tmerri i transmetuar drejtpërdrejt i një populli që po zhduket, nuk e bëjnë këtë.
Pyetja nuk është më nëse Eurovision e kupton rolin e vet politik; por nëse Evropa i ka konsideruar ndonjëherë palestinezët si njerëz, që në radhë të parë.
Në Forumin e Dohas këtë vit, zëvendëspresidentja e BE-së, Kaja Kallas, këmbënguli se e drejta ndërkombëtare “duhet të ketë rëndësi” dhe se institucionet globale “duhet të mbrohen”. Megjithatë, Evropa nuk ka vendosur sanksione ndaj Izraelit. Shumë shtete të BE-së vazhdojnë t’i shesin armë Izraelit. Dhe Evropa ende e lejon Izraelin – një vend që as gjeografikisht nuk është në kontinent – të përdorë Eurovisionin si një tabelë reklamash të fuqisë së butë, ndërsa kryen gjenocid në Gaza. Transmetuesi publik i Spanjës e tha troç: konkursi është bërë “i dominuar nga interesat gjeopolitike”. Me fjalë të tjera: mos u shtirni sikur kjo ka të bëjë me muzikën.
Ajo që e bën këtë edhe më të neveritshme është se, ndërsa politikanët perëndimorë, si udhëheqësi liberal demokrat i Britanisë, Ed Davey, pretendojnë se ekziston një “armëpushim”, kryeministri i Katarit – njeriu që negocion drejtpërdrejt midis Hamasit dhe Izraelit – e ka thënë qartë se ky nuk është një armëpushim, madje as një pauzë kuptimplotë.
UNICEF konfirmoi se të paktën 67 fëmijë janë vrarë gjatë të ashtuquajturës “pauzë”. Dr. Rik Peeperkorn i OBSH-së e përsëriti këtë: “Edhe pse ka një armëpushim, njerëzit prapë vriten.” Dhe siç i tha gazetari Richard Sanders prezantueses së LBC, Rachel Johnson:
“Si mund të thuash që armëpushimi po mbahet? Izraelitët kanë vrarë mbi 300 palestinezë. A nuk llogariten thjesht? A nuk janë njerëz?”
Evropa ka ndërtuar një arkitekturë të tërë zemërimi selektiv rreth kësaj çështjeje.
Kur propaganda shndërrohet në shfaqje
Propaganda nuk është metaforike, është e dokumentuar. Një hetim nga Eurovision News Spotlight zbuloi se Agjencia e Reklamave të Qeverisë Izraelite – jo tifozët, jo grupet e pavarura – nisi një fushatë të fshehtë ndikimi ndërplatformësh, që synonte shikuesit në të gjithë Evropën gjatë Eurovision 2025. Qeveria izraelite vendosi reklama në produktet e Google, duke i inkurajuar evropianët të votonin deri në njëzet herë për konkurrentin e Izraelit. Një kanal në YouTube i krijuar më 20 prill 2025, postoi 89 video në vetëm dhjetë ditë , duke grumbulluar më shumë se 8.3 milion shikime. Qendra e Transparencës e Google konfirmoi se reklamat u vendosën nga një llogari e verifikuar e qeverisë izraelite.
Dhe ja pjesa më zbuluese: reklamat nuk e përmendën kurrë KAN-in, Korporatën Publike Izraelite të Transmetimeve, sepse transmetuesi nuk ishte i përfshirë. Shteti ishte. Kjo mospërfshirje shkeli vetë rregullat e Eurovision-it, të cilat kërkojnë në mënyrë të qartë që transmetuesit të parandalojnë ndërhyrjen e qeverisë dhe të ndalojnë çdo instrumentalizim politik të konkursit.
Reagimi i Eurovisionit? Të shtrëngohen rregullat dhe pastaj të ftohet përsëri Izraeli gjithsesi.
Hipokrizia e Evropës nuk është delikate. Përpara se Rusia të përjashtohej nga Eurovision dhe FIFA, ajo kishte vrarë shumë më pak civilë në Ukrainë sesa Izraeli në Gaza. Gjermania, e cila tani furnizon 29% të armëve të Izraelit (SHBA furnizon 70%), e pozicionoi veten në fillim të vitit 2025: nëse Eurovision do ta përjashtonte Izraelin, Gjermania do të tërhiqej. Me fjalë të tjera: Gjermania kërcënoi me konkursin për të mbrojtur Izraelin. Pra, ndërsa Izraeli masakron civilët me armë gjermane, Gjermania mbron pjesëmarrjen kulturore të Izraelit, në ngjarjen më të madhe argëtuese të Evropës.
Siç e formuloi Billy Bragg: “Nëse kemi një rregull për ukrainasit dhe një rregull tjetër për palestinezët, fillon të duket sikur ne kujdesemi vetëm për njerëzit me lëkurë të bardhë dhe jo për njerëzit me lëkurë të errët.”
Nuk fillon të duket kështu thjesht — është pikërisht kështu.
Izraeli e ka përdorur prej kohësh Eurovisionin si një ushtrim për të ripaketuar realitetin e tij të aparteidit si progresiv, miqësor ndaj LGBTQ, multikulturor dhe argëtues. Kur priti Eurovisionin në vitin 2019, Izraeli i fshiu plotësisht palestinezët, gjobiti një konkurrent për ngritjen e një flamuri palestinez, i paraqiti territoret e pushtuara ilegalisht si tokë izraelite dhe e bëri pothuajse të pamundur pjesëmarrjen e palestinezëve. Mesazhi i turizmit ishte i qartë: E di çfarë keni dëgjuar – se është një tokë lufte dhe pushtimi. Por ne kemi shumë më tepër se kaq.
Garat kombëtare të përzgjedhjes së Izraelit kanë përfshirë propagandë ushtarake dhe madje edhe këngë rreth “asgjësimit të Gazës”. Megjithatë, Eurovision këmbëngul se është “jopolitik”. BBC, RAI dhe shumica e transmetuesve evropianë e anashkaluan shikimin, ose më keq akoma, e lanë pas dore.
Audienca nuk po e beson më. Transmetuesi spanjoll RTVE transmetoi së fundmi një transmetim me ekran të ndarë, ku krahasohej performanca e Izraelit në Eurovision me pamje të bombave që binin mbi Gaza, fëmijëve të uritur, varre masive dhe familjeve të tëra të humbura nën rrënoja. Transmetuesit, artistët dhe shikuesit në të gjithë Evropën po përballen me të dukshmen: Eurovision është bërë një platformë për pastrimin e krimeve shtetërore.
Një telefonues në LBC me emrin David — i cili u rrit nën regjimin e aparteidit në Afrikën e Jugut — tha atë që palestinezët dhe aktivistët kundër aparteidit e kanë thënë për breza me radhë: “Bojkotet funksionojnë.”
Partia e Gjelbër në Mbretërinë e Bashkuar i ka bërë thirrje Britanisë të tërhiqet. Aktivistët në Australi, përfshirë llogarinë @MFWitches, po kërcënojnë të bojkotojnë sponsorët kryesorë të Eurovisionit — dhe transmetuesin australian SBS — nëse nuk tërhiqen nga Eurovision 2026. “Nuk do të merremi më me këtë m*t”, shkruanin ata, duke reflektuar një gjendje shpirtërore që përhapet në të gjithë Veriun Global: bashkëfajësia do t’ju kushtojë.
Moroccanoil dhe Arkitektura e ‘Larjes së Fondeve’
Ekziston një arsye pse EBU është e gatshme të rrezikojë një kryengritje të transmetuesve në vend që të përballet me krimet e Izraelit. Një nga sponsorët më të mëdhenj të Eurovisionit është Moroccanoil, një kompani izraelite, marka e së cilës është një masterklas në diplomacinë publike, e maskuar si kujdes për flokët.
Moroccanoil ndërtoi identitetin e saj global duke përvetësuar vajin maroken të arganit, një trashëgimi e kultivuar nga gratë amazigh dhe arabe për shekuj me radhë, dhe duke e ri-branduar atë si një produkt luksoz izraelit. Fabrika e saj e prodhimit ndodhet në Izrael, duke prodhuar afërsisht 150,000 shishe në ditë, të dërguara në më shumë se dyzet vende. Ajo furnizohet me fara marokene, megjithatë themeluesi i markës i ka përshkruar publikisht produktet si të frymëzuara thjesht nga “Mesdheu”, duke e fshirë tërësisht Marokun, i njohur edhe si kolonizim estetik.
Izraeli ka mbjellë madje më shumë se 20,000 pemë argani në shkretëtirën e Negevit, duke përdorur fara të marra nga Maroku dekada më parë – një shtresë tjetër përvetësimi e maskuar si inovacion. Moroccanoil i shpërblen shitësit e saj më të mirë me “udhëtime luksoze” në Izrael, shumë prej të cilave janë filmuar në vendbanime të paligjshme në Bregun Perëndimor të pushtuar dhe Lartësitë e Golanit, duke shfaqur “bukurinë e Izraelit”, ndërsa palestinezët që jetojnë nën aparteid nuk shihen askund.
Moroccanoil nuk shet vetëm produkte për flokët; ajo shet një imazh të Izraelit si një vend joshës, modern, të pakujdesshëm, të ndriçuar nga dielli, ndërkohë që aplikon një shtresë të trashë kozmetike mbi spastrimin etnik.
Në revistat e stilit të jetesës, blogjet e modës, artikujt e bukurisë dhe profilet e industrisë, prania e Moroccanoil e shndërron Izraelin në një markë të lidhur me elegancën dhe jo me profesionin, me elegancën e shkretëtirës dhe jo me pikat e kontrollit ushtarak. Është propagandë e fuqisë së butë, përmes shkumës së stilimit dhe serumit të flokëve, dhe Eurovision varet financiarisht prej saj.
Kur identiteti korporativ i sponsorit tuaj është i pandashëm nga makina e propagandës së një shteti kolonial, neutraliteti nuk është thjesht i pamundur. Është i pandershëm.
Vdekja e mitit moral të Eurovisionit
Eurovision po shembet sepse skela e tij morale është kalbur. Bota tani sheh dy realitete paralele: një të ndriçuar me kujdes në skenë, dhe një të ndriçuar vetëm nga flakët e gjenocidit në Gaza.
Transmetuesit po tërhiqen si një reagim njerëzor, guxoj të them një akt rezistence. Vendimi i tyre thotë: ne nuk do të jemi bashkëfajtor në teatrin kulturor që ekziston për të shpërqendruar vëmendjen nga një gjenocid. Evropa vazhdon të armatoset, financohet, justifikohet dhe dezinfektohet.
Nëse Evropa e ndaloi Rusinë për pushtimin e Ukrainës, atëherë Evropa duhet ta ndalojë Izraelin për kryerjen e gjenocidit. Çdo gjë më pak se kjo është një pranim se jetët e palestinezëve nuk llogariten, se e drejta ndërkombëtare është një instrument i racizuar, se institucionet kulturore gjithmonë do të zgjedhin pushtetin mbi parimet.
Eurovisioni nuk mund të mbijetojë si një skenë ku gjenocidi ndalet për një ndërrim kostumesh. Nuk mund të pretendojë pafajësi apolitike, ndërkohë që i jep Izraelit një platformë globale për të kënduar mbi varret e fëmijëve.
E vetmja rrugë morale përpara është ajo që kanë zgjedhur Spanja, Irlanda, Sllovenia, Belgjika dhe Holanda: tërheqje, bojkot, refuzim për të marrë pjesë në shfaqjen e talenteve të aparteidit. Dhe nëse Eurovision këmbëngul t’i japë Izraelit një mikrofon, atëherë pjesa tjetër e Evropës duhet të përgjigjet duke u larguar nga skena.
Një botë që kërkon duartrokitje për gjenocidin është një botë që ka nevojë të madhe për një kolonë zanore të ndryshme… një të shkruar nga ne, njerëzit që refuzojnë të harmonizohen me makinerinë e fshirjes./ Nga Ahmed Eldin – Syri.Net
