Lajmidites.com

Tag: huaja

  • Kërcënimet gjeopolitike në rritje, BE-ja shtrëngon rregullat për kontrollin e investimeve të huaja

    Kërcënimet gjeopolitike në rritje, BE-ja shtrëngon rregullat për kontrollin e investimeve të huaja

    Parlamenti Evropian dhe shtetet anëtare të BE-së po ndërmarrin hapa për të parandaluar rivalët si Kina, që t’i “shndërrojnë” investimet e tyre në armë.

    Shtetet anëtare të Bashkimit Evropian dhe Parlamenti Evropian kanë arritur një marrëveshje për të forcuar kontrollin e investimeve të huaja në bllok, ndërsa tensionet rriten për shkak të investimeve nga vende të tilla si Kina.

    Parlamenti kishte kërkuar një shqyrtim të gjerë të investimeve të huaja direkte, por janë shtetet anëtare të BE-së ato që kanë autoritetin përfundimtar mbi shqyrtimet e investimeve. Të dyja palët tani kanë rënë dakord për një tekst të përbashkët që forcon rregullat ekzistuese.

    Sipas marrëveshjes, shqyrtimet e detyrueshme tani do të mbulojnë pajisjet ushtarake, inteligjencën artificiale, teknologjitë kuantike, gjysmëpërçuesit, lëndët e para, infrastrukturën e transportit dhe atë digjitale, madje edhe sistemet zgjedhore.

    “Duke kërkuar që të gjitha shtetet anëtare të zbatojnë një mekanizëm shqyrtimi dhe duke forcuar bashkëpunimin midis tyre, rregullorja mbyll boshllëqet e mundshme për investimet me rrezik të lartë në tregun e brendshëm”, tha eurodeputeti Bernd Lange, kryetar i komitetit të tregtisë së Parlamentit.

    Ai shtoi se negociatorët e Parlamentit “kanë avokuar me sukses për një fushëveprim minimal më të gjerë të mekanizmave kombëtarë të shqyrtimit, duke siguruar që investimet në sektorë veçanërisht kritikë duhet të shqyrtohen nga të gjitha shtetet anëtare”.

    Mbrojtja e sigurisë ekonomike të Evropës

    Korniza e ripërpunuar rrjedh nga një iniciativë e Komisionit Evropian për të forcuar mbrojtjen ekonomike të BE-së.

    “Në muajt e fundit, është bërë e qartë se konteksti gjeopolitik ka ndryshuar ndjeshëm”, tha një diplomat i BE-së të enjten. “Tregtia nuk mund të shihet më gjithmonë si një transaksion neutral midis operatorëve të pavarur ekonomikë.”

    Ai vuri në dukje se disa raste të kohëve të fundit “demonstruan se instrumentet ekonomike janë përdorur si armë kundër Evropës për qëllime gjeopolitike”.

    Në shtator, Holanda e vendosi prodhuesin e çipave Nexperia, me seli në Holandë dhe në pronësi kineze, nën mbikëqyrje shtetërore, nga shqetësimi se njohuritë kritike nga objektet e saj evropiane mund të ktheheshin përsëri në Kinë.

    Pekini u përgjigj duke kufizuar eksportet e çipave në Evropë, duke kërcënuar kështu industrinë automobilistike të BE-së, e cila mbështetet shumë në këto komponentë. Edhe pse një marrëveshje SHBA-Kinë përfundimisht i riktheu eksportet, tensionet midis Pekinit dhe Hagës mbeten të larta.

    BE-ja ka pasur një mekanizëm bashkëpunimi për shqyrtimin e investimeve të huaja direkte që nga tetori i vitit 2020, por rezistenca fillestare ishte e fortë.

    “Në fillim, disa aktorë ekonomikë në të gjithë Evropën ngurronin të (zbatonin) një shqyrtim të tillë”, tha një burim parlamentar për Euronews. “Çështjet e investimeve janë thelbësore për ta dhe ndonjëherë ata nuk i shohin rreziqet.”

    Sipas rregullave të BE-së, Komisioni mund të kërkojë informacion dhe të japë opinione, por nuk mund ta detyrojë një shtet anëtar të shqyrtojë dhe bllokojë një investim.

    Për më tepër, një rregullore e vitit 2023 prezantoi një regjim të ri shqyrtimi për subvencionet jashtë BE-së të dhëna kompanive që operojnë në bllok – një tjetër veprim që e vendos Kinën fort në qendër të vëmendjes./ Euronews.

  • Pas 3 vitesh krize, rriten me 10% eksportet dhe çmimet e bimëve mjekësore për periudhën janar-tetor

    Pas 3 vitesh krize, rriten me 10% eksportet dhe çmimet e bimëve mjekësore për periudhën janar-tetor

    Pas 3 viteve jashtëzakonisht të vështira, kur zhvlerësimi i euros dhe dollarit goditi fort të ardhurat e sektorit, eksportet e bimëve mjekësore kanë nisur të përmirësohen.
    Për periudhën janar–tetor 2025, të dhënat e INSTAT tregojnë një rritje prej rreth 8% të eksporteve për grupin “Farat vajore, bimët industriale apo medicinale, ushqim për kafshët”, duke sinjalizuar rikuperim të sektorit pas krizës së shkaktuar nga zhvlerësimi i monedhave të huaja.
    Eksportuesit theksojnë se goditja e vitit 2023 ishte më e rëndë edhe se periudha e pandemisë, kur kufizimet e lëvizjes dhe politikat izoluese ndikuan ndjeshëm tregtinë. Gjatë periudhës janar–tetor 2023, eksportet e grupit “Farat vajore, bimët industriale apo medicinale, ushqim për kafshët” ranë me rreth 22% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2022, e ndikuar nga zhvlerësimi i euros.
    Kryetari i Shoqatës së Eksportuesve të Bimëve Mjekësore dhe Aromantike Filip Gjoka tha se rritja e eksporteve po ndikohet nga shtrenjtimi i çmimeve për disa artikuj që është shfaqur kërkesë e lartë në tregjet e huaja.
    “Për shkak të zhvlersimit të monedhave të huaja sektori prej 3 vitesh sektori po has vështirësi nga humbjet në eksport.
    Sivjet ka një përmirësim të eksporteve, ka rritje të tyre e ndikuar nga shtrenjtimi i çmimeve për eksport për disa bimë medicinale. Janë disa bimë që ka kërkesa, si: rrënja e qumështores, çaji i malit, boronica, lulja e fjanit. Këto bimë më tepër po eksportohen në Europë, në SHBA, Australi dhe Singapor.
    Rritja e çmimeve 4 deri 10% për disa bimë më shtrenjtë sesa vjet, po arrin të kompensojë humbjet e kompanive të shkaktuar nga zhvlerësimet e euros dhe dollarit”.
    Kryetari i Shoqatës së Eksporteve të Bimëve Mjekësore dhe Aromatike Filip Gjoka gjithashtu theksoi se për të rikuperuar humbjet nga zhvlerësimi i monedhave të huaja shumë eksportues jo vetëm që kanë zgjeruar gamën e produkteve që i ofrohen tregut ndërkombëtar, po madje po shtojnë sasinë për eksport edhe drejt tregjeve aziatike. Drejt këtyre tregjeve synohet ofrimi i atyre produkteve që konstatohet mungesë eksportesh nga vendet e rajonit.
    Pavarësisht synimeve të eksportuesve për t’u shtrirë në tregje të reja, zoti Gjoka përsërit se problem mbetet mungesa e investimeve për shtimin e kapaciteteve përpunuese për produkt final të përpunuar. Nga operatorët me potenciale grumbulluese, përpunuese dhe eksportuese vetëm 25% e tyre arrijnë të nxjerrin produkt final të përpunuar, kurse 75% e tyre u shitën si lëndë e parë pa u përpunuar, duke humbur në pjesën të madhe të vlerës që mund të ngelej në ekonominë vendase./Monitor

  • Frika për ndikimin e huaj në informacion, në ‘lupë’ çdo lek që futet nga jashtë në media

    Frika për ndikimin e huaj në informacion, në ‘lupë’ çdo lek që futet nga jashtë në media

    Qeveria do të kontrollojë dhe hetojë investimet e huaja direkte që do të bëhen në sektorë më rëndësi kritike për sigurinë kombëtare.
    Projektvendimi për rregulloren “Për procedurat për vlerësimin dhe shqyrtimin e investimeve të huaja direkte që lidhen ose ndikojnë në infrastrukturën publike kritike, teknologjinë kritike dhe mallrat me përdorim të dyfishtë, furnizimin me inpute kritike, aksesin në informacione të ndjeshme ose mbi lirinë e medias”, është të hedhur në Konsultim Publik nga Ministria e Ekonomisë dhe Inovacionit.
    Fokusi kryesor i kësaj rregulloreje do të jetë tek kontrolli investimeve të huaja në fushën e medias, me qëllim që të shmangen fushatat e dezinformimit apo ndikimet keqdashëse nga shtete të huaja.
    “Për të krijuar një balancë midis tërheqjes së investimeve dhe mbrojtjes së interesit publik duhet të garantohet që investimet në sektorin e medias dhe informacionit të mos cenojnë sovranitetin informativ, krijojnë monopole dhe të respektojnë standardet etike dhe profesionale”, thuhet në relacion.
    Investimet në media thuhet në rregullore duhet të trajtohet me kujdes të veçantë, duke siguruar kontroll kombëtar, mbrojtje ligjore, dhe monitorim të vazhdueshëm, në mënyrë që paratë e huaja të mos kthehen në burim ndikimi të dëmshëm për shoqërinë apo shtetin.
    “Përpunimi i të dhënave sensitive dhe media krijojnë rreziqe për ndikim politik, propagandë, apo rrjedhje informacioni. Fushëveprimi i shqyrtimit të investimeve të huaja në këto sektorë sensitivë është prioritar për shkak të shtrirjes së ndikimit në shoqëri dhe pasojave politike dhe ekonomike që mund të krijojë”, vijon më tej relacioni.
    Në nenin 3 të rregullores thuhet se investimet e huaja direkte kontrollohen në rast të një rritjeje të pjesëmarrjes në ndërmarrje në nivelet nga 20% deri 75% menjëherë. Kjo kategori do të merret në shqyrtim që do të thotë një procedurë që lejon vlerësimin, hetimin e deri tërheqjen e investimeve të huaja direkte.
    Në nenin 4 të projekvendimit, sqarohet se për të përcaktuar nëse një investim i huaj direkt, ndikon në sigurinë dhe rendin publik do të merret në konsideratë nëse ky investitor është i lidhur direkt ose tërthorazi me qeverinë e shtetit të tij, duke përfshirë organet shtetërore ose forcat e armatosura, të një vendi të tretë. Nëse investitori i huaj ka qenë i përfshirë në aktivitete që ndikojnë në sigurinë ose rendin publik në një shtet anëtar të BE-së ose nëse ekziston një rrezik serioz që investitori i huaj të përfshihet në aktivitete të paligjshme ose kriminale.
    Investimet do të hetohen nga Komiteti Ndërministror për Shqyrtimin e Investimeve të Huaja Direkte, nëpërmjet njësisë përgjegjëse brenda Ministrisë së Ekonomisë. Kjo rregullore do të zbatohet fillimisht vetëm për fushën e medias, ndërsa me hyrjen e vendit në BE, në rregullore thuhet se do të ketë kontroll për investimet e huaja edhe në infrastrukturën publike kritike, teknologjinë kritike dhe mallrat me përdorim të dyfishtë, ose furnizimin me inpute kritike. Ky projektvendimsynon përafrimin edhe dispozitat e Bashkimin Evropian.
    Përveç kontrollit të investimeve do të ketë edhe gjoba ndaj investitorëve që nuk respektojnë detyrimet e tyre. Në nenin 18 thuhet se me 5 mijë euro gjobiten investitorët që nuk paraqesin kërkesë për shqyrtimin e një investimi të huaj.
    10 mijë euro gjobë kur nuk japin informacionin e kërkuar dhe 50 mijë euro nëse investitori i huaj paraqet deklarata apo informacione të rreme.
    Por gjoba do të jetë sa dyfishi i vlerës së investimit nëse investimi i huaj direkt zbatohet, pavarësisht ndalimit të tij me vendim të Komitetit, kur merr miratim përmes informacionit të rremë.

  • Dyshohet se ushtronin prostitucion në kryeqytet, Policia nis procedim penal ndaj dy shtetaseve të huaja

    Dyshohet se ushtronin prostitucion në kryeqytet, Policia nis procedim penal ndaj dy shtetaseve të huaja

    Foto ilustruese

    TIRANË- Policia ka nisur një procedim penal ndaj dy shtetaseve të huaja, të cilat dyshohet se ushtronin prostitucion në një apartament të marrë me qira në kryeqytet. Aktualisht, autoritetet nuk kanë bërë të ditur se prej sa kohësh ishte marrë me qira banesa dhe nëse në këtë aktivitet mund të jenë të përfshirë edhe persona të tjerë. Dy vajzat e reja po hetohen në gjendje të lirë.
    Njoftimi i policisë:
    Specialistët për Hetimin e Trafiqeve të Paligjshme referuan materialet në Prokurori, ku nisi procedimi në gjendje të lirë për shtetaset e huaja J. H., 25 vjeçe dhe E. O., 27 vjeçe, pasi 2 shtetaset dyshohet se kishin marrë me qira, një apartament, ku ushtronin prostitucion./ZËRI

  • Investimet e huaja, rregulla të reja për siguri dhe transparencë

    Investimet e huaja, rregulla të reja për siguri dhe transparencë

    Qeveria prezanton një filtër të ri sigurie për investimet e huaja, duke vendosur kontroll të detajuar për kapitalin që prek sektorët strategjikë, me qëllim garantimin e transparencës dhe mbrojtjes së interesit kombëtar.
    Përmes një projektvendimi të ri synohet të kontrollohen ato investime të huaja që mund të ndikojë në sigurinë kombëtare, rendin publik dhe informacionet e ndjeshme.
    Nisma, e hartuar sipas standardeve të BE-së, synon të garantojë që kapitali i huaj të jetë i sigurt, transparent dhe i monitoruar.
    Sipas draftit, çdo investim i huaj që prek sektorë të ndjeshëm do të kalojë në sitën e Ministrisë së Ekonomisë, e cila njofton institucionet vendase dhe partnerët ndërkombëtarë për të marrë komente. Çdo investim që vjen nga një vend i tretë, ose edhe nga BE por i kontrolluar indirekt nga vende jo-BE, do të kalojë në shqyrtim të detajuar.
    Investitorët duhet të paraqesin dokumentet përpara se të finalizojnë marrëveshjen. Komiteti i posaçëm ka deri në 30 ditë për të vendosur ndalimin, miratimin me kushte ose hapjen e hetimit të thelluar. Nëse nuk jepet vendim brenda 60 ditësh, investimi i miratohet automatikisht.
    Projektvendimi parashikon edhe hetimin nese investitori nuk ka paraqitur kërkesë, veçanërisht në rast dyshimesh për ndikim të fshehtë apo rrezik sigurie.
    Projektvendimi parashikon edhe gjoba deri në dyfishin e vlerës së investimit nëse konstatojnë deklarata të rreme, mosparaqitje dokumentesh apo shmangie të ndalimeve.
    Rregullat vlejnë për investimet që lidhen me sektorët kritikë apo nëse investitorët kanë pasur probleme sigurie në BE, ose dyshohen për aktivitete të paligjshme.

  • “Filtër kontrolli për investimet e huaja”, rregullorja e re: Shqyrtim i veçantë për ato që lidhen me…

    “Filtër kontrolli për investimet e huaja”, rregullorja e re: Shqyrtim i veçantë për ato që lidhen me…

    Shqipëria po vendos një mekanizëm të ri kontrolli për investimet e huaja që hyjnë në vend, sidomos ato që prekin sektorët më të ndjeshëm të sigurisë kombëtare. Është publikuar për konsultim publik projektvendimi për miratimin e një rregulloreje të posaçme, që përcakton për herë të parë rregulla të detajuara për vlerësimin, hetimin dhe miratimin e investimeve të huaja direkte. Sipas dokumentit, çdo investim i huaj që lidhet me infrastrukturën publike kritike – si energjia, transporti, infrastruktura digjitale, shëndetësia apo furnizimi me ujë – do t’i nënshtrohet një procedure të veçantë shqyrtimi. I njëjti vlerësim do të bëhet edhe për investimet që përfshijnë teknologji kritike, pajisje ose mallra me përdorim të dyfishtë, prej të cilëve një pjesë mund të përdoren edhe për qëllime ushtarake. Po ashtu, rregullorja e re përfshin çdo rast kur investitori i huaj mund të marrë akses në të dhëna të ndjeshme, informacione strategjike, apo kur investimi mund të ndikojë në lirinë e medias.
    Për zbatimin e këtyre rregullave krijohet një Komitet Ndërministror, i kryesuar nga Ministria e Ekonomisë, ku përfshihen edhe institucione të tjera të sigurisë dhe inteligjencës. Ky komitet ka të drejtë të kërkojë informacion, të hetojë investitorët dhe, nëse është e nevojshme, të vendosë kushte për vazhdimin e investimit ose ta bllokojë atë. Mekanizmi i ri parashikon edhe bashkëpunim të detyrueshëm me Bashkimin Evropian, në përputhje me rregulloren e BE-së për filtrimin e investimeve të huaja. Shqipëria duhet të njoftojë Komisionin Europian dhe vendet anëtare sa herë një investim i huaj mund të prekë sigurinë ose projektet me interes të përbashkët evropian. Projektvendimi parashikon gjithashtu sanksione të forta, përfshirë gjoba deri në dyfishin e vlerës së investimit, në rast se investitorët nuk deklarojnë transaksionet, japin informacion të rremë, ose nuk zbatojnë kushtet e vendosura. Qeveria thotë se ky mekanizëm synon të mbrojë ekonominë dhe sigurinë kombëtare, si dhe të harmonizojë legjislacionin shqiptar me standardet e Bashkimit Evropian, në një kohë kur vendi po përgatitet për hapat e ardhshëm në procesin e anëtarësimit.

  • BBVK/ Benita kritika ndaj Bias: Flet gjuhë të huaj, duhet të largohet nga këtu

    BBVK/ Benita kritika ndaj Bias: Flet gjuhë të huaj, duhet të largohet nga këtu

    Gjatë një momenti brenda shtëpisë së Big Brother VIP Kosova, Benita Zena shprehu pakënaqësinë e saj ndaj Bia Khalifës, duke komentuar përdorimin e gjuhëve të huaja nga kjo e fundit.
    “Flet gjuhë të huaja, ajo duhet të dal prej këtu. Në momentin që nuk kupton, duhet të dal nga këtu”, tha Benita.
    Ajo shtoi më tej: “Bias ia bëj krejt rrafsh. Nuk e kuptoj asgjë”.
    Bia Khalifa ka origjinë rumune, çka mund të shpjegojë përdorimin e gjuhëve të huaja.Situata duket edhe më e tensionuar pas ndryshimeve në marrëdhëniet brenda shtëpisë.
    Toney, i cili më parë kishte afërsi me Bian, tani po qëndron me Benitën.
    Ky ndryshim u bë sipas kërkesës së familjes së producentit.Babai ishte futur të hënën në spektakël dhe ia bëri me dije se nuk e pranojnë lidhjen me të.
    E pas kësaj, Toney shprehu në një formë pëlqim për Benitën dhe u pa afër saj.

  • Pedagogia e Fakultetit të Gjuhëve të Huaja merr detyrën e zv/ministres së Turizmit, Kulturës dhe Sportit

    Pedagogia e Fakultetit të Gjuhëve të Huaja merr detyrën e zv/ministres së Turizmit, Kulturës dhe Sportit

    Pedagogia e Fakultetit të Gjuhëve të Huaja, Marinela Prifti është zv/ministrja e re në Ministrinë e Turizmit, Kulturës dhe Sportit në kuadrin e ristrukturimit të institucionit.

    Njoftimi u bë me dije nga ministri Blendi Gonxhe, i cili në një postim në rrjetet sociale shkruan:
    “Marinela Prifti, nga sot Zv. Ministre e re në Ministrinë e Turizmit, Kulturës dhe Sportit, do të jetë një vlerë e shtuar në drejtim, krahas dy Zv. Ministrave të rikonfirmuar, Lira Pipa dhe Endrit Hoxha, në kuadrin e ristrukturimit të institucionit.
    Marinela ka përfunduar Masterin Shkencor në Mësimdhënien e Gjuhës Italiane në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës, Masterin për Përkthim dhe Interpretim në Universitetin e Strasburgut, si dhe Masterin Shkencor në Diplomaci dhe Marrëdhënie Ndërkombëtare të BE-së në Universitetin e Tiranës. Në vijim, ka ndjekur një program specializimi në fushën e gjuhësisë në Universitetin Françeskan të Ohio-s, si dhe specializime të ndryshme në Institutin e Kërkimeve Shkencore të Kombeve të Bashkuara në fushën e diplomacisë dhe ka kryer një Program Ekzekutiv për Komunikim pranë Harvard Kennedy School.
    Marinela ka qënë drejtoreshë për Ballkanin e Festivalit të Filmit Giffoni në Itali, ndërsa në kuadër të formimit akademik, ka marrë pjesë në konferenca dhe kongrese të ndryshme shkencore. Gjithashtu ka ushtruar detyrën e Këshilltarit të Ministrit pranë Ministrisë së Turizmit, Kulturës dhe Sportit.
    Aktualisht është pedagoge pranë Fakultetit të Gjuhëve të Huaja dhe doktorante në Universitetin e Tiranës”.

    Top Channel

  • SHBA në alarm, nis verifikimin e investimeve të huaja të rrezikshme, siguria kombëtare në dorë të kinezëve me…

    SHBA në alarm, nis verifikimin e investimeve të huaja të rrezikshme, siguria kombëtare në dorë të kinezëve me…

    Shqipëria pritet të hyjë në një fazë të re të monitorimit dhe kontrollit të investimeve të huaja, pas sinjaleve të qarta të ardhura nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilat po nxisin ngritjen e një mekanizmi të posaçëm ligjor për filtrimin e investitorëve që mund të paraqesin rrezik për sigurinë kombëtare. Ky mekanizëm, i cili është diskutuar së fundi mes Ambasadës amerikane dhe qeverisë shqiptare, vjen në një moment kur projekti “Smart City” ka shtuar shqetësimet mbi përfshirjen e kompanive të huaja në sistemet e survejimit dhe të dhënave sensitive të vendit.
    Alarmi i SHBA
    Në përgjigjen zyrtare për mediat, Ambasada e SHBA-së në Tiranë ka sqaruar dje se një mekanizëm i tillë synon rritjen e përgjegjshmërisë dhe transparencës, duke garantuar që investimet e huaja të mos përbëjnë rrezik për sektorët kritikë të vendit. “Një mekanizëm për shqyrtimin e investimeve është një mjet ligjor që u lejon qeverive të shqyrtojnë investimet e huaja për t’u siguruar që ato nuk paraqesin rreziqe për sigurinë kombëtare. Një mekanizëm i tillë do të mbronte sektorët kritikë të Shqipërisë nga aktorë keqdashës dhe do të mbështeste një mjedis investimesh të hapur dhe transparent që është i drejtë dhe i parashikueshëm për kompanitë amerikane dhe të tjerë, duke forcuar rolin e Shqipërisë si një partner i besuar në ekonominë globale”, thekson ambasada.Gjithashtu, një zyrtar amerikan theksoi se Shtetet e Bashkuara janë të angazhuara në mbështetjen e partneriteteve të drejta dhe teknologjive të sigurta. “Shtetet e Bashkuara janë të përkushtuara për të mbështetur prosperitetin ekonomik dhe partneritete të drejta për amerikanët, përfshirë bizneset amerikane në Shqipëri, si dhe për të forcuar sigurinë e teknologjive kritike.” Këto deklarata vijnë në vazhdën e takimit pak ditë më parë mes të Ngarkuarës me Punë Nancy Vanhorn dhe ministres së Ekonomisë dhe Inovacionit Delina Ibrahimaj, ku palët diskutuan mbi ofrimin e ekspertizës amerikane për koncesionet dhe mbi nevojën për një mekanizëm më të fortë kontrolli të investimeve të huaja.
    Projekti “Smart City”
    Gazeta “SOT” e theksoi edhe në artikujt e kaluar se në qendër të shqetësimit amerikan qëndron projekti “Smart City”, një sistem i avancuar monitorimi që synon mbledhjen dhe përpunimin e të dhënave në shkallë kombëtare. Projekti i qeverisë shqiptare për të integruar kamerat, radarët dhe sensorët në një platformë të vetme, synon të modernizojë menaxhimin e sigurisë dhe të trafikut në vend. Kontrata për zbatimin e sistemit është dhënë drejtpërdrejt kompanisë Presight AI, pjesë e grupit G42 nga Emiratet e Bashkuara Arabe. Ajo është firmosur në Abu Dhabi dhe më pas është klasifikuar si dokument “sekret”. Ky klasifikim ka kufizuar transparencën publike, duke lënë të paqartë detajet teknike të marrëveshjes dhe shkallën e aksesit që kompania e huaj mund të ketë mbi infrastrukturën e sistemit.
    Lidhjet e Presight AI dhe G42 me teknologjinë kineze
    Grupi G42, i cili zotëron Presight AI, është përmendur më herët në raportime ndërkombëtare për lidhjet e tij me teknologji kineze dhe bashkëpunimin me kompani të ekspozuara ndaj inteligjencës kineze. Këto elemente janë bërë objekt shqetësimi për shumë vende perëndimore, të cilat prej vitesh po rrisin kontrollin mbi aksesin e aktorëve të huaj në sistemet kritike të teknologjisë së informacionit. Ekipi drejtues i Presight AI përfshin figura të rëndësishme nga qeveria e Emirateve, si Dr. Sultan Ahmed Al Jaber dhe Mansoor Al Mansoori, por në nivel të grupit mëmë G42, drejtimi ekzekutiv mbahet nga Peng Xiao, me origjinë kineze, i njohur për rolin e tij të mëparshëm në kompaninë kibernetike DarkMatter. Kjo strukturë drejtimi ka kontribuar në vlerësimin e riskut nga partnerët perëndimorë.Sistemet e monitorimit të këtij lloji funksionojnë përmes platformave të integruara, përditësimeve të rregullta të programeve dhe shpesh mbështeten në cloud për ruajtjen e të dhënave. Në situata të tilla, edhe nëse të dhënat kontrollohen nga autoritetet shqiptare, kontraktori i huaj mund të ketë rol në mirëmbajtjen, përditësimin ose diagnostikimin e sistemeve. Kjo krijon varësi teknologjike. Rreziku nuk qëndron vetëm në çështjen e privatësisë së qytetarëve, por edhe në faktin se Shqipëria është territor ku zhvillohen shpesh lëvizje te trupave, të personelit dhe të ekipeve operative aleate. Një sistem që mbledh dhe përpunon të dhëna në kohë reale mbi qarkullimin dhe aktivitetet në terren shihet me kujdes të shtuar, sidomos nëse kompanitë që e operojnë atë janë të perceptuara si të ekspozuara ndaj ndikimeve të vendeve që nuk konsiderohen partnere.
    Bashkëpunimi i Ramës me kinezët
    Nisma e SHBA-ve për një mekanizëm të ri shqyrtimi të investimeve duket se synon pikërisht vendosjen e një filtri të qartë mbi projektet e tilla, ku përfshihen teknologji të avancuara, të dhëna sensitive dhe akses në infrastrukturë kritike. Kujtojmë se ka qenë SHBA që ndaloi në 2019 pazarin e Ramës me kinezët për implementimin në Shqipëri të rrjetit “5 G”. Qeveria shqiptare mori vendim të anulonte futjen e teknologjisë 5G nga kinezet pas ndërhyrjes së amerikanëve pasi binte në kundërshtim me rregullat e sigurisë së NATO-s. SHBA i bëri disa herë thirrje Ramës që të kishte kujdes me implementimin e 5G duke e detyruar të tërhiqej nga marrëveshja me Huawei. Ai jo vetëm që u tërhoq nga çdo flirt me Huawei-n, por u bë zë i hapur pro nismës globale për rrjete të pastra, duke ftuar edhe vendet fqinje t’i bashkohen kësaj nisme. SHBA e quajti Shqipërinë “shembull për të tjerët” në rajon, ndërsa zyrtarët euro-atlantikë e konsideruan Tiranën si një hallkë të sigurt në zinxhirin e mbrojtjes kibernetike.

  • “Mekanizëm i ri për të garantuar…”/ Investimet e huaja në filtrin e SHBA, Ambasada amerikane njoftim zyrtar

    “Mekanizëm i ri për të garantuar…”/ Investimet e huaja në filtrin e SHBA, Ambasada amerikane njoftim zyrtar

    Partneritetet publike private do të kalojnë në filtrin amerikan. Investimet e huaja në Shqipëri pritet të shqyrtohen përmes një mekanizmi të ri me qëllimin që të garantohen marrëveshje të drejta ekonomike për t’u mbrojtur nga keqdashësit, e cila do të ndihmojë qeverinë në rritjen e përgjegjshmërisë. Ky mekanizëm synon të ofrojë një klimë më të hapur dhe transparente për investitorët e huaj në territorin shqiptar, veçanërisht për kompanitë amerikane. Në reagimin për gazetaren e Top Channel, Kristi Gongo, Ambasada Amerikane sqaron se mekanizmi për shqyrtimin e investimeve është një praktikë juridike që duket se pastron kërkesat e dëmshme për investime, duke dashur të mbrojë sigurinë kombëtare të Shqipërisë.
    “Një mekanizëm për shqyrtimin e investimeve është një mjet ligjor që u lejon qeverive të shqyrtojnë investimet e huaja për t’u siguruar që ato nuk paraqesin rreziqe për sigurinë kombëtare. Një mekanizëm i tillë do të mbronte sektorët kritikë të Shqipërisë nga aktorë keqdashës dhe do të mbështeste një mjedis investimesh të hapur dhe transparent që është i drejtë dhe i parashikueshëm për kompanitë amerikane dhe të tjerë, duke forcuar rolin e Shqipërisë si një partner i besuar në ekonominë globale.”
    Pas takimit të të Ngarkuarës me Punë, Nancy Vanhorn, me ministren e Ekonomisë dhe Inovacionit, Delina Ibrahimajt, ku u zbulua plani i Ambasadës së Shteteve të Bashkuara për të ofruar ekspertizë amerikane mbi koncensionet dhe nevoja për miratimin e një mekanizmi për shqyrtimin e investimeve, Top Channel ju drejtua me pyetjen se si do të funksionojë ky instrument dhe kë shënjestron. Një zyrtar i Ambasadës ju përgjigj interesit mediatik duke shpjeguar se Shtetet e Bashkuara kërkojnë të forcojnë bashkëpunimin ndërkombëtar në Shqipëri duke mbështetur partneritete të drejta për bizneset amerikane, e jo vetëm.
    “Shtetet e Bashkuara janë të përkushtuara për të mbështetur prosperitetin ekonomik dhe partneritete të drejta për amerikanët, përfshirë bizneset amerikane në Shqipëri, si dhe për të forcuar sigurinë e teknologjive kritike”.
    Zyrtari amerikan nxjerr në pah se Shtetet e Bashkuara ndajnë me Shqipërinë rregullisht ekspertizë amerikane përmes programeve dhe shkëmbimeve në marrëdhëniet e përbashkëta mbi çështje me interes të ndërsjellë.