Tensionet mes pushtetit ekzekutiv dhe atij gjyqësor kanë arritur një pikë kulmore, teksa Gjykata Kushtetuese pritet të marrë një vendim me ndikim të lartë publik dhe politik. Në qendër të këtij debati qëndron një çështje e SPAK që përfshin një anëtar të kabinetit qeveritar, e cila ka shkaktuar një reagim të ashpër nga ana e kryeministrit, i interpretuar gjerësisht si një presion i paprecedentë ndaj gjyqësorit.
Situata u përshkallëzua kur Kolegji i Gjykatës Kushtetuese, pa arritur një dakordësi të plotë, vendosi ta kalojë çështjen për shqyrtim në mbledhjen e të gjithë gjyqtarëve, që për ish anëtarin e Gjykatës Kushtetuese, Besnik Muçi, ky hap procedural tregon natyrën komplekse dhe thellësisht kushtetuese të lëndës, duke e vendosur të gjithë trupën gjyqësore përballë një prove vendimtare.
I ftuar në emisionin AShow, nën moderimin e Adi Krastës në Syri Tv, Muçi shprehet se deklaratat e kryeministrit janë pjesë e një retorike populiste dhe nuk duhet të ndikojnë një trupë gjyqësore të pavarur. Sipas ish anëtarit të Kushteteses, deklaratat e Ramës, janë një sulm sistematik që synojnë minimin e besimit publik dhe intimidimin e gjyqësorit, duke cenuar parimin themelor të ndarjes së pushteteve.
Konteksti ndërkombëtar i shton një tjetër dimension kompleksitetit, pasi siç thekson Muçi, ndryshe nga periudha e nisjes së reformës në drejtësi, ku mbështetja ndërkombëtare për qeverinë ishte e palëkundur, së fundmi janë shfaqur zëra kritikë.
Raporte nga Kongresi Amerikan kanë theksuar se reforma ka dështuar në disa aspekte kyçe, duke minuar sundimin e ligjit dhe besimin tek drejtësia, ndërsa Bashkimi Evropian ka mbajtur një qëndrim më të heshtur.
Vendimi i ardhshëm i Gjykatës Kushtetuese, shtoi ndër të tjera Muçi, do të përcaktojë jo vetëm fatin e një çështjeje konkrete, por do të shërbejë si një test për pavarësinë e gjyqësorit, shëndetin e demokracisë dhe balancën delikate të pushteteve në Shqipëri.
Është e vështirë që të themi çfarë mendimi do marrim. Unë e kam të vështirë. Sot pushteti gjyqësor, shoqata e gjyqtarëve, akuzoi pushtetin ekzekutiv, kryeministrin për presion në vendimmarrje. Pra është një situatë shumë serioze. Nuk besoj se kjo është presion ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve për rrogën dhe për bukën e fëmijëve. Natyrisht, kjo është, kjo është një populizëm. Ky është lamentalizëm i gjykatës. Kjo është deklaratë për konsum publik, për konsum të mbështetësve, për t’ia dhënë mbështetësve të vet dhe për opinionin publik për ta kthyer e për ta mbajtur sa më shumë kundër drejtësisë.
Jemi në një situatë si në 2015-16-ën. Kur pushteti ekzekutiv, kryeministri sulmon drejtësinë, e mbani mend atëherë? Drejtësia është e korruptuar, drejtësia nuk është e efektshme, drejtësia është e kapur nga politika, drejtësia nuk funksionon, thoshte politika, mazhoranca më 2015-ën. Po me një ndryshim sot në fakt. Atëherë, sapo dilte kryeministri, menjëherë dilte ambasada amerikane dhe Bashkimi Europian e mbështeste. Kurse sot, ambasada amerikane ose Kongresi Amerikan para një jave tha që drejtësia se reforma ka dështuar. Dhe reforma ka minuar sundimin e ligjit në Shqipëri. Reforma ka minuar besimin te drejtësia. Reforma ka minuar dhënien e drejtësisë. tha Kongresi Amerikan. Bashkimi Europian hesht. Hesht, se nuk duhet të heshti.
Gjyqtarët jam i sigurt që nuk ndjejnë intimidim personal. Por çështja e komunikimit të pushteteve. Pra, gjyqtari flet me vendime, flet me veprime konkrete, nuk flet me dalje publike, me komunikime në media siç jemi ne bashkë ose në platforma sociale, flet me vendime. Por kur sulmi është sistematik, kur sulmi është shumë i madh, detyrohen të reagojnë si pushtet, si trup. Se po sulmon sistemin gjyqësor. Natyrisht, jam i sigurt që askush nuk mbron, edhe një gjyqtar i vetëm mund të mbrohet kur sulmohet personalisht. Por në këtë rast mbrohet gjithë sistemi, mbrohet Gjykata Kushtetuese nga sjellje të tilla që, sepse e thotë.
Këtu jemi në paradoks. Se ne pranojmë që sistemi është ndërtuar, unë e kam thënë publikisht, është ndërtuar nga kjo mazhorancë, janë zgjedhur të gjithë nga kjo mazhorancë, sikurse vazhdojnë të zgjidhen. Dhe tani gjyqtarët me ç’duket kjo mazhorancë që i ka zgjedhur ose drejtuesi i mazhorancës, është i pakënaqur me gjyqtarët. Shiko raca e gjyqtarëve dhe prokurorëve është e veçantë, nuk është si një nënpunës publik, drejtor, ministër, që e vendos dhe e heq nga puna. Është funksion i përjetshëm. E ka kushtetuta. Dhe sado të ndikosh për ta, për ta vendosur në detyrë, për ta mbajtur ose, në momentin që ai është në funksion, kushtetuta dhe ligji i thonë që duhet të zbatosh vetëm ligjin, është pak e vështirë për ta mbajtur gjithmonë në kontroll. E ka të vështirë t’i thotë të zezës të bardhë e të bardhës të zezë.
Ne nuk i kujtojmë rrogën një gjyqtari të Shqipërisë, edhe aq sa e ka, është shumë pak. Madje është i vetmi sherr i rrogave, gjyqtarëve dhe prokurorëve në Shqipëri. Nëse e krahason qoftë dhe me gjyqtarët e prokurorët e rajonit. Qoftë edhe gjyqtarët e prokurorët e SPA-ut, gjyqësorë që janë përmendur sot. Kjo është, kjo është diskutim shumë, më fal, i ulët për të diskutuar. Sepse ushqen opinionin publik me këtë gjë. Ata njerëz të këqinj i paguajmë ne dhe s’na shërbejnë.
Unë këtë mendim kam, fakti që është në siklet për ta kaluar ose jo. Pra kur nuk ka unanimitet për ta kaluar. Për mua nuk duhet ta kaloj fare, në vlerësimin tim. Por edhe vetë anëtarët e gjyqësorit janë në dilemë, janë në kontradiktën e njëri-tjetrit nëse duhet kaluar ose jo çështja për shqyrtim në seancë plenare për të marrë një vendim përfundimtar. Sepse, siç thashë, nuk është prekur kryeministri në kompetencën e vet. Gjykata e SPA-ut thotë, nuk e ka prekur në të drejtën e kryeministrit për të emëruar ministra ose zëvendësministra. Po e ka, thjesht i ka thënë, nuk mund të emërosh ministre zonjën Balluku. Dhe gjithë rebusi është që tani gjithë çështja e fatit të pushtetit ekzekutiv lidhet me një person. Po a mund ta lidhet fati i pushtetit në Shqipëri me një person?
Parimi është ky, që qytetarët shqiptarë janë të barabartë para ligjit dhe çdo qytetar shqiptar që kryen një vepër penale, ndaj atij mund të caktohen masa sigurimi, të gjitha ato që parashikon Kodi i Procedurës Penale, duke përfshirë dhe pezullimin e ushtrimit të funksionit publik. Dhe ministri nuk është i mbrojtur nga kjo masë sigurimi, në vlerësimin tim. Pra, neni 242 i Procedurës Penale nuk e mbron ministrin ëh, i cili gëzon imunitetin e deputetit, por deputeti një dilemë teknike, nuk pezullohet nga detyra sipas nenit 242, jo se është deputet, por sepse është zgjedhur sipas ligjit për zgjedhjet. Dhe ministri nuk zgjidhet sipas ligjit elektoral, por caktohet, emërohet. Dhe në këtë rast zonja Balluku nuk është prekur te imuniteti, te deputeti, por nga funksioni i shprehur, funksioni i ministrit. Pra zonja Balluku mund të qëndronte në veprimtarinë parlamentare. Është pezulluar vetëm nga funksioni i ministrit. Apo nuk është e kapërcyer pak ajo si në si në formulim?
Shiko, Gjykata Kushtetuese në vlerësimin tim nuk ka dhënë ë prova mjaftueshëm gjatë veprimtarisë pesëvjeçare ë për të qëndruar fort kushtetutshmërisë së të gjitha veprimeve të pushteteve të tjera, pra sidomos pushtetit legjislativ dhe ekzekutiv. Në vlerësimin tim ka pasur shumë çështje ku mund të vendoste në interes të kushtetutës dhe të qytetarëve. Por që ka çeduar. Por ky është një rast tjetër shumë i rëndësishëm. Është një rast shumë i rëndësishëm ky rasti që jemi, sepse ka të bëjë me ruajtjen, forcimin e balancës së pushteteve ose cenimin e pavarësisë së sistemit gjyqësor. Prandaj është shumë i rëndësishëm. Sepse mund të ka pasur dhe çështje që kanë pasur grupe të caktuara qytetarësh, interesa të caktuara dhe janë dëmtuar ose jo. Çështja po themi e Butrintit, çështja e Skavicës ose çështje të tjera, të ligjeve.
Por kjo është një çështje shumë e rëndësishme që ka të bëjë me funksionimin e shtetit shqiptar. Pra, funksionimin e demokracisë në Shqipëri. Nuk është çështje kaq e thjeshtë kjo kërkesa e gjykatës kushtetuese për Ballukun. Jo, është çështje e rëndësishme e funksionimit të demokracisë në Shqipëri. Dhe unë jam i sigurt që underground, nën tokë, aktorët e rëndësishëm demokratik, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimi Europian, luajnë rol të rëndësishëm.
