Media britanike: Rama artist për të pastruar imazhin nga korrupsioni
Nga James Imam – The Art Newspaper
Në panairet e këtij viti të ‘Frieze London’ dhe ‘Art Basel Paris’, shumë vizitorë u habitën kur gjetën vepra nga një artist i papritur: kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama. Rama, i cili siguroi një mandat të katërt të paprecedentë në maj pas fushatës për ta sjellë Shqipërinë në BE është gjithashtu një artist i afirmuar. I trajnuar në Akademinë e Arteve të Bukura të Tiranës, ai kaloi disa vite duke punuar në Paris përpara se t’i rikthehej politikës në fund të viteve 1990.
Që atëherë, ai ka vazhduar të bëjë art, duke ekspozuar në Qendrën Pompidou në Paris dhe dy herë në Bienalen e Venecias, dhe shpesh është shprehur se vizatimi e ka ndihmuar të durojë mbledhjet e gjata qeveritare.
Më 9 tetor, galeria ‘Société’ e Berlinit njoftoi se kishte shtuar Ramën-një udhëheqës karizmatik dhe shpesh kontrovers, aktualisht i përfshirë në skandale të shumta-në listën e saj prej një duzine artistësh.
Galeria nuk humbi kohë duke shfaqur prurjen e saj më të re, duke i kushtuar një mur të tërë në ‘Frieze London’ në tetor rreth 25 vizatimeve shumëngjyrëshe me stilolaps dhe vaj të Ramës, të shoqëruara nga dy skulptura bronzi të pikturuara të ekspozuara në bazamente qeramike. Një përzgjedhje më e vogël veprash-3 vizatime dhe një skulpturë-u shfaqën në ‘Art Basel Paris’ në javën pasardhëse.
Julia Ballantyne-Way, një partnere në Société, i tha revistës ‘The Art Newspaper’ se rreth gjysma e vizatimeve u shitën dhe po vazhdojnë diskutimet me blerës potencialë për 3 skulpturat. ‘U prit shumë mirë’,-thotë ajo për artin e Ramës. ‘Shumë njerëz nuk e dinë [për Ramën artist] dhe sigurisht që janë shumë të befasuar dhe të intriguar ta zbulojnë atë.’
‘Kemi gjithashtu njerëz që e kanë ndjekur prej kohësh dhe janë të emocionuar ta shohin atë tek ne tani të përfaqësuar’-shton ajo
Ballantyne-Way thotë se kishte qenë prej kohësh ‘në kontakt të ngushtë’ me Ramën dhe së fundmi filloi të diskutonte për pjesëmarrjen pasi mori pjesë në ekspozitën e tij personale në Galerinë ‘Marian Goodman’ në Paris vitin e kaluar. ‘Është një profil i ri për ne-nuk kemi asnjë artist-politikan tjetër’,-thotë ajo. ‘Vepra e re është vërtet emocionuese. Ai po përfshin shumë më tepër bronz në qeramikë.’
Oltsen Gripshi, një artist dhe kritik bashkëkohor shqiptar i cili botoi një libër mbi artin e Ramës vitin e kaluar, thotë se artisti ishte larguar nga Realizmi i epokës Komuniste për të krijuar një gjuhë unike abstrakte të frymëzuar nga Kandinsky. ‘E konsideroj atë një formë të re të neo-Ekspresionizmit për përzierjen e saj të ekspresionizmit, abstraksionizmit dhe formalizmit’, thotë Gripshi.
Po pastron imazhin e tij?
Rama u kthye në Shqipëri në vitin 1998 për të shërbyer si ministër i kulturës, duke fituar më vonë vëmendjen ndërkombëtare si kryetar bashkie i Tiranës (2000-2011) për lyerjen e blloqeve të apartamenteve të zymtë të epokës komuniste me ngjyra të theksuara. Që kur u bë kryeministër në vitin 2013, qeveria e tij ka mbikëqyrur restaurimin e vendeve të mëdha të trashëgimisë, duke përfshirë Muzeun Historik Kombëtar, Kullën Veneciane të Durrësit dhe Urën e Kurçajt.
Megjithatë, administrata e tij është ndjekur edhe nga skandale korrupsioni. Në vitin 2023, ish-ministri i mjedisit Lefter Koka mori një dënim me 5 vjet burg për pranim ryshfeti në të ashtuquajturin ‘skandali i inceneratorëve’, ndërsa Arben Ahmetaj, një ish-zëvendëskryeministër, mbetet në kërkim ndërkombëtar për akuzat e pastrimit të parave, deklarimit të rremë të pasurisë dhe shpërdorimit të detyrës.
Pasi Rama kritikoi prokurorinë antikorrupsion të Shqipërisë (SPAK) pas arrestimit të kryetarit të bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, një aleat i ngushtë, ky institucion e akuzoi atë në shkurt për cenim të pavarësisë së gjyqësorit.
Armando Lulaj, një artist bashkëkohor dhe kritik i gjatë i Ramës, e quajti artin e kryeministrit një marifet PR për të pastruar imazhin e tij, duke pretenduar se kryeministri u ndaloi fondet kritikëve. ‘Grupi im, i cili kritikon artin e tij dhe përdorimin që pushteti i bën artit kulturor, është i margjinalizuar dhe nuk mund të marrë asnjë para publike’,-thotë ai.
Ballantyne-Way mohon se aktiviteti artistik i Ramës ka të bëjë me politikën. ‘Ai studioi art, dha mësim arti dhe ishte një artist praktikues në Paris para se të hynte në politikë’, thotë ajo.
Veprat e Ramës u shfaqën gjithashtu në ‘Art Basel Miami Beach’ javën e kaluar dhe do të shfaqen në një ekspozitë personale gjatë ‘Gallery Weekend Berlin’ prillin e ardhshëm.
Tag: artist
-
Media britanike: Rama artist për të pastruar imazhin nga korrupsioni
-
Dosjet e diktaturës: Robert Ndrenikës iu arratis vëllai, Agim Qirjaqi- i divorcuar, Reshat Arbana- komunist…
Robert Ndrenika
U publikuan kohë më parë disa dokumente të panjohura të nxjerra nga fondi i ish-Komitetit Qendror të PPSH-së që i përkasin vitit 1989 dhe bëjnë fjalë mbi një korrespodencë të disa institucioneve kulturore dhe artistike të Tiranës, si Teatri Popullor, Ansambli i Këngëve dhe Valleve Popullore, etj., me Komitetin e Kulturës dhe Arteve të kryesuar nga Alfred Uçi, lidhur me dekorimin me titullin “Artist i Merituar” apo “Artist i Popullit”, të 12 aktorëve dhe artistëve të njohur të skenës dhe ekranit, si: Margarita Xhepa, Reshat Arbana, Robert Ndrenika, Roland Çene, Shaban Hysa, Haxhi Dalipi, Dhimitraq Orgocka, Agim Qirjaqi, Ndrek Shkjezi, Alfons Balliçi, Fatos Haxhiraj dhe Ahmet Pasha.
Të gjitha anët e panjohura të aktorëve dhe artistëve të njohur të skenës, ekranit dhe kinematografisë shqiptare, të shënuara në karakteristikat e tyre përkatëse që mbajnë firmën e drejtorit të Teatrit Popullor të asaj kohe, Muharrem Shtylla, nga biografia familjare që nga Lufta Nacionalçlirimtare dhe më pas, shkollimi, profesionet dhe puna që kishin kryer, rolet dhe pjesët ku ata kishin interpretuar, cilësia e tyre, e deri tek divorcet bashkëshortore, etj.
Dokumentet që po publikojmë në poshtë, i përkasin vitit 1989 dhe aty janë disa propozime të bëra nga Kryetari i Komitetit të Kulturës dhe Arteve të asaj kohe, Alfred Uçi, dërguar Komitetit Qendror të PPSH-së, për dekorimin e një grupi prej 12 personash, (Margarita Xhepa, Reshat Arbana, Robert Ndrenika, Roland Çene, Shaban Hysa, Haxhi Dalipi, Dhimitraq Orgocka, Agim Qirjaqi.
Ndrek Shkjezi, Alfons Balliçi, Fatos Haxhiraj dhe Ahmet Pasha), të gjithë artistë dhe aktorë të njohur të ekranit dhe kinematografisë shqiptare të atyre viteve por dhe më pas, të cilët kryesisht asokohe ishin të angazhuar me punë pranë Teatrit Popullor dhe gjithashtu jepnin mësim pranë Institutit të Lartë të Arteve në Tiranë.
Siç shihet dhe nga dokumentet në fjalë që është nxjerrë nga Arkivi Qëndror i Shtetit (Fondi 14, Ap, Struktura), propozimet në fjalë pasi janë përpiluar nga institucionet përkatëse, kryesisht Teatri Popullor, janë firmosur nga drejtori i atij institucioni, Muharrem Shtylla, dhe i janë dërguar Komitetit të Kulturës, të kryesuar nga Alfred Uçi, i cili karakteristikat përkatëse për çdo njërin prej tyre, i ka dërguar në sektorin përkatës të aparatit të Komitetit Qëndror të PPSH-së që asokohe mbulohej nga Enver Halili. Dhe më pas, pasi është bërë verifikimi i tyre, ato janë dërguar për miratim tek sekretari të Komitetit Qëndror të PPSH-së, Foto Çami, që mbulonte artin, kulturën dhe propagandë, gjë të cilën deri në vdekjen e Enver Hoxhës, e kishte mbajtur Ramiz Alia.
Për brezin e ri që nuk e ka jetuar atë kohë, theksojmë se karakteristika personale, ishte një dokument mjaft i rëndësishëm për çdo kuadër dhe prej saj varej shumë e gjitha puna dhe karriera e tij.
Dy nga gjërat më të rëndësishme që nuk mungonin në asnjë karakteristikë kuadri, gjë të cilën do ta shohim edhe në dokumentin në fjalë, ishin: qëndrimi që kishte mbajtur gjatë Luftës Nacionalçlirimtare familja dhe a kishte pasur njeri të dënuar apo arratisur pas çlirimit.
Ajo ishte pjesë e dosjes personale dhe mbahej në kasafortë nga dega e kuadrit e institucionit (që ishte e siguruar me hekura) dhe ajo shoqëronte nga pas kudo që mund të transferohej apo emërohej kuadri në punë të ndryshme.
Po kështu, këto karakteristika përdoreshin edhe në raste dekorimesh, siç janë këto që po publikojmë. Karakteristika e kuadrit ishte një dokument që nuk para ndryshonte shpesh përmbajtjen e saj, me përjashtime të rralla kur personi pësonte gjëra tepër të rëndësishme në punën dhe jetën e tij.
Ajo që vihet re në këto karakteristika, është fakti që: edhe pse ato dërgoheshin për dekorim, aktorit të njohur, Robert Ndrenika (si dhe disa të tjerëve, si Alfons Balliçi), u janë shënuar edhe anët e “errëta” të tyre, ato biografike, si p.sh. ajo që vëllai i Ndrenikës, ishte arratisur nga Shqipëria në vitin 1961.
Gjë e cila kurrsesi nuk mund të mbahej e fshehtë nga askush, madje as nga vetë Ndrenika, kur i duhej për të bërë biografinë e tij, e cila u kërkohej kuadrove herë pas here.
Por duhet theksuar, se karakteristika e aktorit të famshëm, Ndrenika, është përpiluar me mjaft dashamirësi nga Alfred Uçi, gjë e cila solli dhe miratimin e saj dhe akordimin e titullit të lartë, “Artist i Popullit”. Pasi siç kemi parë edhe në dokumentet e tjera, ndaj Ndrenikës, ka pasur mjaft akuza, madje deri urdhëra për largimin e tij nga puna si aktor dhe dërgimin e tij larg Tiranës. Gjë të cilat i vinin për të vetmin shkak, vëllanë e arratisur, dhe “hija” e tij e ka rrezikuar shpesh herë karrierën profesionale dhe jetën e tij, por që Ndrenika mundi t’i shpëtonte vetëm në saj të punës, korrektesës dhe talentit të tij.
K A R A K T E R I S T I K E
RESHAT HAMIT ARBANA – aktor
Ka lindur në Tiranë në vitin 1940. Origjina shoqërore, zanatçi individual. Gjëndja shoqërore, nënpunës. Është anëtar Partie. Banon në lagjen Nr. 5, Rruga “Kont Urani” Nr. 23.
Qëndrimi i familjes së tij gjatë Luftës Nacionalçlirimtare ka qenë i mirë dhe sot familja e tij mban qëndrim të mirë moralo-politik. Reshati mbaroi Politeknikumin “7 Nëntori”, punoi në NTASH, mallna, në fillim nga dhjetori 1959 deri në qershor 1959 si tornitor, dhe nga qershori 1959 e deri në qershor 1961, si normist po në këtë ndërrmarje.
Në këtë kohë filloi studimet për aktor në shkollën e lartë të aktorëve. Me mbarimin e shkollës në gusht 1965, deri në tetor 1972, punoi si regjizor dhe përgjegjës redaksie në Radio-Tirana.
Këta e pranuan kandidat partie dhe ka bërë stazhin e partisë në Uzinën Gjeologjike nga tetori 1972 deri në dhjetorin 1973. Pas kësaj date ka punuar në Radio-Televizion si regjizor deri në vitin 1974 dhe nga kjo datë punoi si aktor në Teatrin Popullor.
Është martuar me Afërdita Arbanën, punonjëse në Komisionin e Planit të Shtetit si ekonomiste. Familja e gruas mban qëndrim të mirë politik. Në legjislaturën e fundit është zgjedhur deputet në Kuvendin Popullor. Është komunist i përgatitur ideologjikisht dhe bën përpjekje të vazhdueshme për t’u thelluar në materialet e Partisë dhe të shokut Enver. Në format e edukimit në Parti, diskuton gjithmonë dhe ngre probleme për Teatrin.
Si aktor ka realizuar një sërë rolesh me cilësi të mirë artistike, si në pjesët “Komunistët’, “Përballë vetes”, “Vdekja e një komisioneri”, etj.
Krahas roleve në teatër, ka realizuar edhe një sërë filmash në Kinostudio dhe në RTSH.
Bën përpjekje për ngritjen e tij ideo-profesionale dhe është aktor i talentuar, gëzon simpatinë e kolektivit. Është Artist i Merituar.
Propozojmë që t’i jepet tituli “Artist i Popullit”
D R E J T O R I (Muharrem Shtylla)K A R A K T E R I S T I K E
ROBERT PETRO NDRENIKA –aktor
Ka lindur në Tiranë në vitin 1942, banues në lagjen nr. 5, Rruga “Islam Alla”. Nr. 126.
Është me origjinë nëpunës i mesëm dhe gjëndje nëpunës.
Ka kryer Institutin e Lartë të Arteve për aktor në vitin 1964.
Qëndrimi politik i familjes së tij gjatë Luftës Nacional-Çlirimtare, ka qenë indiferent. Tani është i mirë.
I jati i tij Petro, nga Vunoi i Himarës, para çlirimit ka shërbyer në Ministrinë e Financave. Nga viti 1945 deri në vitin 1948, shërbeu përsëri në Ministrinë e Financave. Më vonë ka punuar në Komitetin e Fiskulturës në Ministrinë e Shëndetësisë. Tani është në pension. Një vëlla i tij, inxhinier Topograf, në vitin 1961 është arratisur jashtë shtetit. E jëma, Krisafgjia, para dhe pas çlirimit deri sa doli në pension ka qenë arsimtare. Ka filluar punë në Teatër në vitin 1974.
Para se të vinte këtu, ka qenë aktor në Teatrin “Skampa” të Elbasanit.
Është një nga aktorët e talentuar të Teatrit Popullor dhe një nga aktorët më me rendiment.
Kontributi i tij është i madh në teatër dhe në film.
Është i përgatitur ideologjikisht dhe bën përpjekje të mira për t’u thelluar në materialet e partisë dhe të shokut Enver.
Gjatë viteve të fundit, veç kontributit të tij të ndjeshëm në Kinematografi, ka realizuar shumë role kryesore ne pjesët “Nata e dymbëdhjetë”, “Kështua të dua”, “Komunistët”, “Shi në plazh”, “Vdekja e një komisioneri”, role që janë mirëpritur nga spektatori dhe kritika letrare. Mban peshë të madhe në repertorin aktiv dhe është i papërtueshëm në punë. Ndihmon shokët më të rinj në realizimin e roleve që u besohen.
Për merita në punë, Presidiumi i Kuvendit Popullor, i ka akorduar titullin “Artist i Merituar”.
Propozojmë t’i jepet titulli “Artist i Popullit”.
20.1.1989
D R E J T O R I (Muharrem Shtylla) K A R A K T E R I S T I K E
AHMET QEMAL PASHA – aktor
Ka lindur në Shishtavec (Kukës) më 7.2.1948, banues në Lagjen Nr. 1. Rruga “Shyqëri Ishmi”, Pallati 32, Shkalla 1. Ap. 12.
Është me origjinë fshatar i varfër dhe nëpunës. Ka kryer Institutin e Lartë të Arteve në vitin 1970.
Qëndrimi politik i familjes së tij gjatë Luftës Nacionalçlirimtare ka qenë indiferent, kurse tani është i mirë. I jati i tij punon si kamarier në Fier. Nënën e ka greke dhe ka ardhur në vëndin tonë në vitin 1944. Njerzit e nënës i ka në Greqi dhe korrespondon me ta. Edhe e ëma punon në NTUS në Fier. Ka filluar punë si aktor në vitin 1970.
Është aktor me të dhëna të mira profesionale dhe si i tillë i janë besuar shumë role kryesor të cilat i ka realizuar me nivel të lartë ideo-artistik. Mban peshë kryesore në repertorin aktiv të teatrit.
Detyrat i ka kryer mirë dhe me ndërgjegjie. Është i sjellshëm dhe i disiplinuar.
Drejton format e arsimit në Parti. Jep mësim prej vitesh në Institutin e Lartë të Arteve. Është dekoruar me medaljen “Naim Frashëri”
Për meritat e tij në punën krijuese, propozojmë t’i jepet titulli “Artist i Merituar”.
20.I.1989 D R E J T O R I (Muharrem Shtylla) K A R A K T E R I S T I K E
NDREK PALOK SHKJEZI aktor-pensionist
Ka lindur në Shkodër më 4. VI. 1922. Është me origjinë nëpunë i ulët dhe gjëndje nëpunës. Ka kryer arsimin 7-vjeçar. Nuk është i organizuar, ka filluar punë në teatër nga viti 1945, e deri më sot sa doli në pension.
Qëndrimi i familjes së tij ka qenë dhe është i mirë. Ka filluar punë në teatër në vitin 1945. Është ndër pionerët e parë të Teatrit Popullor. Prej vitit 1945 deri sa doli në pension në vitin 1988, ka realizuar mbi 90 role në teatër dhe kinematografi.
Ka realizuar role të ndryshme në pjesët tona dhe të huaja, është shquar veçanërisht si aktor i komedisë. Shquhet në realizimin e roleve të karaktereve.
Edhe tani që është në pension, ai punon veçanërisht me rolet në kinematografi. Për merita në punën e tij Presidiumi i Kuvendit Popullor i ka akorduar Medaljen e Punës dhe Urdhërin “Naim Frashëri”.
Duke u mbështetur në aktivitetin e tij të gjerë cilësor, propozojmë t’i jepet tituli “Artist i Merituar”.
20.I.1989 D R E J T O R I (Muharrem Shtylla) K A R A K T E R I S T I K E
FATOS ZIRAHUDIN HAXHIRAJ – Regjizor
Ka lindur më 1943 në Tiranë. Është me origjinë zanatçi individual dhe me gjëndje nëpunës. Ka kryer Institutin e Lartë të Arteve në vitin 1963.
Qëndrimi i familjes së tij gjatë Luftës Nacionalçlirimtare ka qenë i mirë. Nuk ka pasur njeri me armikun, apo me organizatat tradhëtare, nuk ka njeri të dënuar apo të arratisur. Xhaxhai dhe daja i tij kanë qenë në rradhët e Ushtrisë Nacionalçlirimtare. Nuk është i organizuar.
Ka filluar punë në teatër në vitin 1968 si aktor dhe në vitin 1982 është emëruar si regjizor i teatrit.
Detyrat e ngarkuara është përpjekur që t’i kryej mirë.
Gjatë kësaj periudhe ka pasur role në shfaqje teatrale. Rolet që i janë ngarkuar është përpjekur që t’i realizojë me nivel të mirë artistik.
Si regjizor, ka vënë në skenë disa pjesë me nivel të mirë artistik, si nga dramaturgjia kombëtare ashtu dhe nga ajo e huaj, si “Karavidhet”, “Pas provimit të fundit, “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”, “Nesër është vonë”, etj., nga dramaturgjia e huaj, “Vdekja e një komisioneri”, “Zbutja e kryeneçes”, etj.
Është punëtor i zellshëm dhe i disiplinuar. Bën përpjekje të vazhdueshme për ngritjen e nivelit ideo-profesional.
Jep mësim në Institutin e Lartë të Artve. Propozojmë t’i jepet tituli “Artist i Merituar”.
20.I.1989 D R E J T O R I (Muharrem Shtylla) K A R A K T E R I S T I K E
AGIM SOTIR QIRJAQI – aktorKa lindur në Tiranë më 27 janar 1951, banon në Tiranë në Lagjen Nr. 1. Rruga “Labinoti”, pallati i oficerave, shkalla 2. Ap. 62. Ëshjtë me origjinë shoqërore fshatar i mesëm, i reformës së Pushtetit Popullor dhe në gjëndje nëpunës.
Ka kryer Institutin e Lartë të Arteve për aktor në vitin 1972. Qëndrimi i tij gjatë Luftës Nacionalçlirimtare ka qenë dhe është shumë i mirë. I jati i tij ka përqafuar Lëvizjen Nacionalçlirimtare që në fillimin e saj. Është anëtar i Partisë që në vitin 1942. Pas çlirimit ka punuar gjithmonë në organet e Drejtësisë. E jëma ka qenë gjithmonë punëtore. Tani që të dy janë në pension.
Ka qenë i martuar por në vitin 1982 u nda dhe tani ka një fëmijë.
Ka filluar punë në teatër në vitin 1972. Më pas në vitin 1978 punoi si regjizor në RTV. Pastaj vjen përsëri në teatër në vitin 1982.
Është nga aktorët të talentuar të teatrit dhe mban peshën kryesore në repertorin aktiv. Rolet e realizuar prej tij kanë qenë në nivel të mirë artistik. Ka dhënë kontribut të ndjeshëm dhe në kinematografi.
Bën përpjekje për ngritjen e tij ideo-profesionale. Është serioz dhe kërkues në punë. Është pedagog në Institutin e Lartë të Arteve.
Është dekoruar me Urdhërin “Naim Frashëri” të Klasit të II-të.
Për merita në punë, propozojmë që t’i jepet tituli “Artist i Merituar”.
20.I.1989 D R E J T O R I
(Muharrem Shtylla)
Lexo edhe:
MEHMET TAHIRIN E LYEN ME MJALTË, E LIDHËN NË SHTYLLË DHE E LANË 7 DITË, DERISA …
ObserverKult
-
Ilir Alimehmeti thumbon Ramën: “Artist i dështuar që ka krijuar ‘kryevepra’ si Veliaj e Balluku”
Deputeti i Partisë Demokratike, Ilir Alimehmeti, ka reaguar në rrjetet sociale , në një postim në Facebook, ku ka thumbuar kryeministrin Edi Rama, duke e cilësuar “artist të dështuar”.
“Një artist i shkëlqyer si Flori nuk mund të kuptohet dot nga një artist i dështuar si Rama që ka krijuar ‘kryevepra’ si Veliaj, Beqaj, Balluku, Ahmetaj, etj.! Lavdërimi i tij është problem!”, shkroi Alimehmeti.
Në postimin e tij, deputeti demokrat nënvizon se “kryeveprat” e Ramës janë sot të zhytura në skandale e hetime: Erion Veliaj ndodhet pas hekurave, Arben Ahmetaj është gjithashtu i larguar, Ilir Beqaj është arrestuar për aferat në shëndetësi, ndërsa Belinda Balluku është marrë e pandehur për abuzime me fondet publike.
Me këtë reagim, Alimehmeti duket se i kujton opinionit publik pasojat e qeverisjes së Ramës dhe ironizon mënyrën se si kryeministri i ka promovuar bashkëpunëtorët e tij si “kryevepra politike”.
Reagimi i deputetit demokrat vjen në kuadër të fushatës zgjedhore për Bashkinë e Tiranës, ku Florian Binaj ka fituar vëmendje për kandidimin e tij të pavarur, ku ka gjetur mbështetje të gjërë. -
“Ka krijuar kryevepra si Veliaj e Balluku”, Alimehmeti ironizon Ramën pas deklaratave për Binajn: Artist i dështuar
Demokrati Ilir Alimehmeti ka reaguar sot lidhur me deklaratat dhe kundërdeklaratat mes kryeministrit Edi Rama dhe kandidatit për Bashkinë e Tiranës, Florjan Binaj.
Përmes një postimi në rrjetet sociale, Alimehmeti shprehet se lavdërimi i kryeministrit është problem.
Alimehmeti e cilësoi Ramën si një artist të dështuar, që nuk mund ta kuptojë Binajn.
“Një artist i shkëlqyer si Flori nuk mund të kuptohet dot nga një artist i dështuar si Rama që ka krijuar “kryevepra” si Veliaj, Beqaj, Balluku, Ahmetaj, etj.!Lavdërimi i tij është problem!”,-shkruan Alimehmeti. -
“Udhëheqësi artistik i Shqipërisë”/ “The Times” artikull kushtuar kryeministrit: Edi Rama mahnit galerinë me vizatimet e tij të ëndrrave me sy hapur
Gjatësia e tij imponuese dhe gjestet e tij ekstravagante janë bërë të njohura në qarqet evropiane, tani kryeministri ka siguruar një rol në një galeri të Berlinit, kështu e nis artikullin e saj “The Times” kushtuar kryeministrit Edi Rama.
Si kryeministri më jetëgjatë i Shqipërisë, Edi Rama ka fituar një reputacion global për lidershipin e tij karizmatik, ndonëse jokonvencional. Ai është bërë politikani më i fuqishëm i vendit pas një periudhe si basketbollist profesionist dhe ka shfaqur gjeste ekstravagante që i kanë bërë udhëheqësit botërorë si Giorgia Meloni, kryeministrin italian, të skuqen.
Tani, është puna e Ramës si artist që është vënë në qendër të vëmendjes, pasi një galeri e madhe gjermane nënshkroi kontratë me politikanin për të promovuar artin e tij.
Galeria Société e Berlinit njoftoi se e kishte shtuar Ramën, i cili ka ekspozuar tri herë në Bienalen e Venedikut, në listën e saj prej dy duzinash artistësh.
Akuarelet e gjalla dhe bazamentet prej qeramike të udhëheqësit socialist 61-vjeçar që mbijnë degë bronzi të ngjashme me koralet do të shfaqen në panairet Frieze London dhe Art Basel Paris këtë vjeshtë, të ndjekura nga një ekspozitë personale në Berlin prillin e ardhshëm.
Për mbështetësit e tij, nënshkrimi është thjesht një shpërblim për një njeri që revolucionarizoi artin shqiptar, duke hartuar një rrugë të re përtej realizmit të zymtë socialist për të kapur rizgjimin postkomunist të vendit.
Për kritikët e tij, ky është një ushtrim ndërkombëtar i marrëdhënieve me publikun që synon të shpërqendrojë vëmendjen nga skandalet e korrupsionit që kanë ndjekur pjesën më të madhe të 12 viteve të pushtetit të Ramës.
Rama u trajnua në Akademinë e Arteve të Bukura, në Tiranë, ku më vonë dha mësim si profesor, dhe kaloi disa vite duke punuar në Paris përpara se të ekspozonte në Qendrën Pompidou të qytetit, si dhe në Shtetet e Bashkuara, përfshirë Nju Jorkun.
Oltsen Gripshi, një artist dhe kritik bashkëkohor shqiptar, i cili botoi një libër vitin e kaluar duke shqyrtuar artin e Ramës, e përshkroi punën e tij si neo-ekspresioniste dhe të frymëzuar nga Kandinski.
”Ai revolucionarizoi mënyrën se si e shohim realitetin. Nuk mund ta ngatërrosh me asnjë artist tjetër — do ta njihje veprën e tij nga kilometra larg”, tha Gripshi për The Times.
Rruga e karrierës së Ramës ndryshoi drejtim kur ai u kthye në Shqipëri për të shërbyer si ministër i kulturës së vendit në vitin 1998. Dy vjet më vonë ai u zgjodh kryetar bashkie i Tiranës, duke tërhequr vëmendjen ndërkombëtare duke lyer blloqe apartamentesh të zymtë të epokës komuniste me vija me ngjyra të theksuara.
Megjithatë, ai nuk pushoi kurrë së vizatuari, duke bërë skica gjatë takimeve me zyrtarë dhe personalitete të tjera, dhe duke krijuar qeramikë në studion e një miku në Tiranë në kohën e tij të lirë.
Ngjitës vaji mbi letër nga Edi Rama me titull “Pa titull”, që paraqet forma abstrakte shumëngjyrëshe, duke përfshirë vija blu dhe forma organike jeshile, mbi të dhëna numerike dhe tekst.Puna e Ramës do të shfaqet në panairet Frieze London dhe Art Basel Paris këtë vjeshtë, e më pas do të ketë një ekspozitë personale në Berlin.
Vepra artistike “Pa titull” e Edi Ramës nga viti 2025, që paraqet tekst të shkruar me dorë dhe shenja abstrakte shumëngjyrëshe me shkopinj vaji, akuarel dhe stilolaps mbi letër, e vendosur në kornizë.
Ndërsa arti ka qenë shpesh një hobi për udhëheqësit botërorë – George W Bush pikturoi veteranë ushtarakë, Winston Churchill krijoi “piktura” peizazhesh dhe Francisco Franco bëri vizatime hiperrealiste – për Ramën ai ka qenë pjesë integrale e procesit të tij të të menduarit.
”Ai e bën këtë ndërsa punon dhe pothuajse i duhet ta bëjë për të punuar. Ai thotë shumë hapur se është një dëgjues shumë më i mirë dhe ndihet paksa nervoz kur nuk ka stilolaps në dorë”, tha Julia Ballantyne-Way, galeristja e Société.Ballantyne-Way tha se Rama ishte një shtesë unike në listën e punonjësve të Société, duke vënë në dukje se “nuk kemi asnjë artist-politikan tjetër”. Ajo shtoi se “ishte koha e duhur” për ta nënshkruar atë pasi u mahnit nga një shfaqje në Paris vitin e kaluar.
Ekspozita në Berlin do të paraqesë rreth shtatë vepra të papara, përfshirë skulpturën e parë të Ramës në natyrë, me fokus në prodhimin e tij prej bronzi dhe qeramike.
Përpjekjet e tij të ardhshme artistike mund të ofrojnë një pushim të mirëpritur nga shqyrtimi politik në rritje. Në shkurt, organi më i lartë mbikëqyrës gjyqësor i Shqipërisë e akuzoi atë për minimizimin e pavarësisë gjyqësore kur kritikoi autoritetin antikorrupsion të vendit pas arrestimit të kryetarit të bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, një aleat i ngushtë, për akuza korrupsioni.
Tre muaj më vonë, ai fitoi një mandat të katërt historik me premtimin për ta çuar Shqipërinë në BE deri në vitin 2030. Ai bëri më shumë bujë disa ditë më vonë kur u gjunjëzua para Melonit, e cila kishte hapur dy qendra për emigrantët në det të hapur në Shqipëri në vitin 2023, dhe i shtrëngoi dorën në tapetin e kuq të samitit të BE-së në Tiranë.
Armando Lulaj, një artist bashkëkohor dhe kritik i hershëm i Ramës, e quajti artin e kryeministrit “një marifet PR për të pastruar imazhin e tij”, duke e akuzuar atë për shtypjen e mospajtimit në arte duke u mbajtur fonde publike kritikëve.
”Ai e përdor artin e tij për të bindur botën se është një i majtë i sofistikuar, që ndihet rehat në sallonet intelektuale’‘, tha Lulaj.
Ermal Hasimja, një komentator i shquar politik shqiptar dhe kundërshtar i Ramës, tha për kryeministrin:
“Atij i pëlqen të shihet si artist… dhe i pëlqen të tërheqë vëmendjen.”
Megjithatë, Ballantyne-Way i hodhi poshtë sugjerimet se arti i Ramës shërben si menaxhim imazhi si “marrëzi”.
”Ai ishte fillimisht artist dhe hyri në politikë më vonë, jo anasjelltas. Ai është me të vërtetë një artist që rastësisht vazhdon të bëjë art ndërsa merret me politikë”, tha ajo./ The Times
Top Channel
-
The Times: Lideri artistik i Shqipërisë, Edi Rama, mahnit galerinë me vizatime ëndërrimtare
James Imam/ The Times
Me shtatin e tij imponues dhe gjestet plot ngjyra, ai është bërë tashmë i njohur në qarqet evropiane — tani, kryeministri shqiptar ka siguruar një rol të ri me një galeri në Berlin.
Si kryeministri më jetëgjatë i Shqipërisë, Edi Rama ka fituar një reputacion global për udhëheqjen e tij karizmatike, ndonëse të pazakontë. Ai është ngjitur në majën e politikës shqiptare pas një periudhe si basketbollist profesionist dhe ka treguar një lloj teatraliteti që ka bërë që edhe liderë botërorë, si kryeministrja italiane Giorgia Meloni, të skuqen.
Tani, është pikërisht puna e tij si artist që ka kaluar në qendër të vëmendjes, pasi një galeri e madhe gjermane ka nënshkruar marrëveshje për të promovuar artin e tij.
Galeria Société në Berlin njoftoi se i ka shtuar Ramën, i cili ka ekspozuar tre herë në Bienalen e Venecias, në listën e saj prej rreth njëzet artistësh. Udhëheqësi socialist 61-vjeçar do të prezantojë akuarelet e tij të gjalla dhe punimet prej qeramike me degëzime bronzi në formë koralesh në Frieze London dhe Art Basel Paris këtë vjeshtë, ndërsa në prill të vitit të ardhshëm pritet një ekspozitë personale në Berlin.
Për mbështetësit e tij, ky nënshkrim është një shpërblim i merituar për njeriun që revolucionarizoi artin shqiptar, duke hapur një rrugë të re përtej realizmit socialist të zymtë dhe duke përfaqësuar rilindjen postkomuniste të vendit. Por për kundërshtarët, është një manovër ndërkombëtare e marrëdhënieve me publikun për të zhvendosur vëmendjen nga skandalet e korrupsionit që kanë shoqëruar 12 vitet e tij në pushtet.
Rama u formua në Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë, ku më vonë dha mësim si profesor, dhe kaloi disa vite në Paris përpara se të ekspozonte në Qendrën Pompidou, si edhe në SHBA, përfshirë New York-un.
Artisti dhe kritiku bashkëkohor shqiptar Oltsen Gripshi, i cili botoi vitin e kaluar një libër mbi artin e Ramës, e përshkruan veprën e tij si neo-ekspresioniste dhe të frymëzuar nga Kandinsky.
“Ai revolucionarizoi mënyrën si e shohim realitetin,” tha Gripshi për The Times. “Nuk mund ta ngatërroni me asnjë artist tjetër — do ta njihnit nga kilometra larg.”Rruga e Ramës ndryshoi drejtim kur ai u kthye në Shqipëri në vitin 1998 për të shërbyer si ministër kulture. Dy vjet më vonë u zgjodh kryetar i Bashkisë së Tiranës, duke tërhequr vëmendjen ndërkombëtare kur lyu fasadat gri të pallateve komuniste me ngjyra të forta.
Megjithatë, ai kurrë nuk reshti së vizatuari — vizatonte gjatë takimeve me zyrtarë e personalitete dhe krijonte qeramika në studion e një miku në Tiranë, në kohën e lirë.
Edhe pse arti ka qenë shpesh hobi për liderë botërorë — George W. Bush pikturoi veteranë, Winston Churchill krijoi peizazhe, e Francisco Franco bënte vizatime hiperrealiste — për Ramën, ai është pjesë thelbësore e procesit të tij të mendimit.
“Ai e bën ndërsa punon, dhe pothuajse ka nevojë ta bëjë që të punojë,” tha Julia Ballantyne-Way, galeristja e Société. “E thotë shumë hapur se është dëgjues më i mirë dhe ndihet nervoz kur nuk ka një stilolaps në dorë.”Ballantyne-Way e quajti Ramën një shtesë unike në listën e galerisë, duke theksuar se “ne nuk kemi asnjë artist tjetër që është edhe politikan”. Ajo shtoi se “koha dukej e përshtatshme” për ta nënshkruar, pas një ekspozite mahnitëse në Paris vitin e kaluar.
Ekspozita e Berlinit do të përmbajë rreth shtatë vepra të papublikuara më parë, përfshirë edhe skulpturën e parë në natyrë të Ramës, me fokus në veprat prej bronzi dhe qeramike.
Ndërkohë, angazhimet e tij artistike mund t’i shërbejnë si një arratisje e mirëpritur nga presioni politik në rritje. Në shkurt, organi më i lartë i mbikëqyrjes gjyqësore në Shqipëri e akuzoi atë për ndërhyrje në pavarësinë e drejtësisë pasi kritikoi autoritetin antikorrupsion për arrestimin e kryebashkiakut të Tiranës, Erion Veliaj, një aleat i ngushtë, për akuza korrupsioni.
Tre muaj më pas, Rama fitoi një mandat të katërt historik me premtimin për të futur Shqipërinë në BE deri në vitin 2030. Ai tërhoqi sërish vëmendje disa ditë më vonë kur u gjunjëzua para Giorgia Melonit, e cila kishte hapur dy qendra emigrantësh në Shqipëri në vitin 2023, dhe i përkuli dorën në tapetin e kuq gjatë samitit të BE-së në Tiranë.
Artisti dhe kritiku Armando Lulaj, një kundërshtar i kahershëm i Ramës, e quajti artin e kryeministrit “një manovër PR për të lëmuar imazhin e tij”, duke e akuzuar se shtyp zërat kritikë në art përmes mungesës së fondeve publike.
“Ai e përdor artin për t’i bindur të huajt se është një majtist i sofistikuar, që ndihet rehat në sallonet intelektuale,” tha Lulaj.Ndërsa komentatori politik Ermal Hasimja shtoi:
“Atij i pëlqen të shihet si artist… dhe i pëlqen të tërheqë vëmendje.”Por Ballantyne-Way hodhi poshtë sugjerimet se arti i Ramës është pjesë e një menaxhimi imazhi, duke i quajtur “nonsens”.
“Ai ka qenë fillimisht artist dhe më pas hyri në politikë, jo anasjelltas,” tha ajo. “Ai është vërtet një artist që rastësisht vazhdon të bëjë art ndërsa merret me politikë.”. -
Politika e do artistin jo partner. Jo rival. Por dekor!
Editorial/ Nga Ervin Bejleri
Nuk e di pse, por në këtë vend, artisti nuk është kurrë në qendër të vëmendjes.
Në kohën kur duhej të ishte zëri i shpirtit, është kthyer në zë të sfondit.
Sepse… në Shqipëri, politika e ka dhunuar artin. E ka dashur dhe e do vasal, të bindur. Që të lutet për një fond, për një skenë, a për një projekt.
Politika e do artistin jo partner. Jo rival. Por dekor.
Një dekor në foto duke mbjellë pemë, që poston e riposton kur u duhet dhe hesht kur i kërkohet.
Sepse politika nuk do rivalë. Dhe artisti është rivali më i rrezikshëm për të:
Artisti i zë skenën, pushton mendjet, fiton me fjalë, jo me pushtet.
Dhe kjo i tremb.
Unë vij nga Teatri.
Teatri të bën njeri. Për të ngrënë e për tu shumuar e bëjnë edhe kafshët. Po teatër, jo. Teatri është ushqim i shpirtit. Por ja që politika i shemb edhe Teatrot…
A mund të ndryshojë një artist një qytet? Një vend?
Nuk është se ka ndonjë rregull për këtë.
Sepse kemi parë një aktor që u bë hero në luftë — Zelensky.
Dhe kemi parë një piktor që u bë kryeministër, por që sot drejton një vend me më shumë varfëri, më shumë korrupsion, dhe më pak liri.
Pra, nuk mjafton të vish nga arti. Duhet të kesh brenda dhe të mos e humbasësh shpirtin e artit. Atë që të bën njeri. Empatinë. Ndjeshmërinë. Aftësinë për t’i parë njerëzit jo si spektatorë të suksesit tënd personal, por si bashkëaktorë në këtë qytet.
Tirana na ka mësuar që arti nuk bën dot ndryshim duke lyer fasadat e pallateve. Arti mund të bëjë ndryshim duke përmirësuar jetën, duke zbukuruar shpirtin e atyre që jetojnë brenda atyre mureve, pas atyre fasadave. Atëherë ndoshta mund të bësh një ndryshim të vërtetë.
Një artist në politikë mund të bëjë një ndryshim të madh për mirë, ose një ndryshim të madh për keq.
Pyetja është: Je artist i njerëzve, apo je artist i salloneve?
-
Lidhja para shumë viteve, Rozana Radi komenton MC Kreshën: Është super artist
Emisioni i njohur “Goca dhe Gra” është rikthyer në ekran me një sezon të ri dhe një panel tërësisht të ndryshuar. Këtë sezon, pjesë e diskutimeve në studio janë Ori Nebijaj, Rozana Radi, Rudina Dembacaj, Sherina Spahiu dhe Ema Andrea.
Në episodin e parë, një nga temat që mori vëmendje ishte performanca virale e MC Kreshës, ku reperi u duk sikur harroi tekstin gjatë një koncerti live, moment që shpërtheu në rrjetet sociale.Gjatë diskutimit në studio, Rudina Dembacaj i drejtoi një pyetje Rozana Radit për Kreshën, duke i kujtuar edhe lidhjen e dikurshme me të. Edhe pse marrëdhënia e tyre nuk është një “sekret” për publikun, reagimi i Rozanës ishte me humor dhe pak ngurrim: “Unë? Si mendon ti, Ori?” – tha ajo fillimisht, duke shmangur drejtpërdrejt përgjigjen.
Më pas ajo u shpreh shkurt: “Edhe unë jam me mendimin e Orit që Kresha është një super artist.”
Ndërkohë, Ori e quajti një nga artistët e saj të preferuar dhe shtoi se të gjithë mund të kenë momente të tilla në skenë. Ema Andrea dyshoi se gjithçka mund të ketë qenë thjesht për humor.
Përtej debatit, panelistet ranë dakord për një gjë: MC Kresha mbetet një emër me peshë në muzikën shqiptare. -
Mes pikturës dhe kompozimit, Petro Gojani është një artist ndryshe
Showbiz E Enjte, 25 Shtator 2025 19:32
Petro Gojani është një emër i njohur në tregun e muzikës dhe që rrjedh nga një familje shqiptare e Kosovës. Ai ka lindur në Podgoricë dhe ka një karrierë të gjatë si artist, piktor dhe producent & uwner recordsomnia. Por më së shumti publiku e njeh si kompozitor që ka krijuar muzikë për artistë si Albos, Metro, Blero, Shpat Kasapi, Lule Mustafa, Gjesti, Flutra Muriqi Kelmendi e shumë të tjetër, pikërisht në studion që quhet “Frequenc Studio”. Puna dhe veprimtaria e Petros matet me suksese, ku sukseset e tij na tregojnë më së miri punën e pandalshme dhe të palodhshme të këtij djaloshi. Përveç si kompozitor dhe muzicient i suksesshëm, ai ka shtrirë talentin dhe sukseset edhe në fushën e pikturës, ku pikturat e tij janë vlerësuar nga ata që vërtet e dinë çfarë është piktura dhe arti. -
Julian Kazazi: Sezoni i ri artistik i gjen institucionet e artit me probleme strukturore e financime të pamjaftueshme
Infrastruktura e amortizuar, financime të pamjaftueshme apo dhe kushte pune që shpesh nuk përputhen me standardet ndërkombëtare janë disa prej problemeve, që shprehin artistët me nisjen e sezonit të ri artistik. Artisti Julian Kazazi, i cili dhe më parë ka reaguar për problemet me të cilat përballen artistët në aktivitetin e tyre thotë se sezoni i ri artistik 2025-2026 i gjen institucionet kombëtare të artit me një potencial të madh krijues, por të mbërthyer nga problemet e njëjta strukturore që përsëriten prej vitesh. Artisti Julian Kazazi njëkohësisht dhe president i SPAKMSH në intervistën për gazetën “SOT” ndërsa rendit disa nga problemet thotë se është e dhimbshme që artistët ende flasin për mungesë hapësirash dinjitoze, mungesë pajisjesh bazike, probleme me pagesat, etj.
Artisti Julian Kazazi njëkohësish dhe president i sindikatës së pavarur që përfshin artistët thotë se përballë problemeve shumë talente të reja largohen, sepse nuk shohin perspektivë dhe kjo krijon boshllëk në brezat e ardhshëm të artit. Kazazi shprehet se problemi thelbësor është mungesa e një ministrie të mirëfilltë të Punës, ku artistët të mund të ankohen për shkeljet e të drejtave të tyre. Artisti Julian Kazazi thotë se ata si sindikatë kanë paraqitur kërkesa të përsëritura ndër vite, fillimisht pranë Ministrisë së Kulturës dhe sot pranë Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI), që lidhen me kontratat e punës, sigurimet shoqërore, trajtimin dinjitoz të artistëve, përmirësimin e infrastrukturës etj, por shumica e këtyre kërkesave kanë marrë vetëm përgjigje formale ose janë lënë pezull në plane strategjike pa afate të qarta. Ndër të tjera, Julian Kazazi ndalet dhe te aktiviteti i tij si artist, ku thotë se në sezonin e ri do të jetë i angazhuar në projektet e Cirkut Kombëtar, duke marrë pjesë në shfaqje të ndryshme, si në rolin e iluzionistit ashtu edhe në bashkëpunime me artistë të tjerë të trupës. Për artistët shprehet ai çdo premierë është një sfidë për t’i dhuruar publikut diçka të re, emocionuese dhe me nivel profesional sa më të lartë.
– Për institucionet kombëtare të artit në vend nis sezoni i ri artistik 2025-2026. Por duke qenë se ju jeni dhe kreu i sindikatës së pavarur që përfshin artistët, me sa jeni në dijeni si i gjen ky sezon i ri artistik institucionet e artit? Për ju duke qenë edhe vetë artist, ku janë problemet?
Si përfaqësues i sindikatës sezoni i ri artistik 2025-2026 i gjen institucionet kombëtare të artit me një potencial të madh krijues, por të mbërthyer nga problemet e njëjta strukturore që përsëriten prej vitesh. Financimet janë ende të pamjaftueshme, infrastruktura në disa institucione është e amortizuar, ndërsa mungesa e strategjive afatgjata për zhvillimin e artit e bën të vështirë që artistët të ndihen të mbështetur. Shumë prej tyre përballen me kontrata të pasigurta, pagesa të ulëta dhe kushte pune që shpesh nuk përputhen me standardet ndërkombëtare. Si artist nga ana personale, e përjetoj çdo ditë këtë realitet. Artistët punojnë me pasion, shpesh duke investuar edhe nga të ardhurat e tyre për të realizuar projekte. Megjithatë, është e dhimbshme që pas kaq dekadash histori, ende flasim për mungesë hapësirash dinjitoze, për mungesë pajisjesh bazike, për vonesa në pagesa. Shumë talente të reja largohen, sepse nuk shohin perspektivë. Kjo krijon boshllëk në brezat e ardhshëm të artit.
-Ju keni reaguar herë pas here për problemet e artistëve, por dhe ky sezon e gjen Cirkun Kombëtar ende pa çadrën e tij, ndërsa po vijon aktiviteti artistik në salla teatri e më tej. Çfarë kërkoni për cirkun, pasi herë pas here dhe artistë të ndryshëm kanë shprehur shqetësimin ?
Si sindikatë është e pafalshme që Cirkun Kombëtar, institucioni me mbi 65 vite histori dhe një ambasador i vërtetë i kulturës sonë, ky sezon e gjen ende pa një çadër funksionale. Artistët e cirkut janë të detyruar të japin shfaqje në salla teatri, ku mungon dimensioni i lirisë, i hapësirës dhe i magjisë që ofron vetëm çadra. Kjo është një padrejtësi e madhe jo vetëm ndaj artistëve, por edhe ndaj publikut, veçanërisht fëmijëve, të cilët e njohin cirkun si artin e mrekullisë dhe të spektaklit. Si artist e them me dhimbje se cirku nuk është thjesht një shfaqje, është një mënyrë e të jetuarit artin. Pa çadër, artistët ndihen sikur performojnë jashtë shtëpisë së tyre, sikur i është mohuar identiteti. Kërkesa jonë nuk është luks, por domosdoshmëri: rikthimi i çadrës së cirkut si hapësirë e përhershme, moderne, e sigurt, që u jep artistëve kushtet për të krijuar dhe publikut mundësinë për të përjetuar artin në formën e tij të plotë. Ne kërkojmë nga qeveria dhe institucionet përgjegjëse një plan konkret, me afate të qarta, për rikthimin e çadrës. Jo premtime të pafundme, jo shtyrje, por një zgjidhje reale dhe afatgjatë që i kthen Cirkut Kombëtar shtëpinë e tij natyrale.
-Ju keni bërë me dije edhe më parë kërkesat tuaja në drejtim të Ministrisë së Kulturës e në vijim dhe Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit. Deri tani çfarë ka ndodhur?
Si sindikatë ne kemi paraqitur kërkesa të përsëritura ndër vite, fillimisht pranë Ministrisë së Kulturës dhe sot pranë Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI), që lidhen me çështje thelbësore: kontratat e punës, sigurimet shoqërore, trajtimin dinjitoz të artistëve, rritjen e pagave, përmirësimin e infrastrukturës dhe të kushteve të punës. Shumica e këtyre kërkesave kanë marrë vetëm përgjigje formale ose janë lënë pezull në plane strategjike pa afate të qarta. Problemi thelbësor është një nga boshllëqet më të mëdha, mungesa e një ministrie të mirëfilltë të Punës ku artistët të mund të ankohen për shkeljet e të drejtave të tyre. Aktualisht, institucionet e artit janë të gjitha nën varësinë e MEKI-t. Kjo do të thotë që artistët janë të detyruar të ankohen tek i njëjti institucion që u jep pagën, vendos mbi buxhetet dhe drejton politikat. Në këto kushte, është pothuajse e pamundur që të ketë një zgjidhje reale dhe të paanshme të problemeve. Si artist dhe qytetar, ky konflikt interesi e paralizon çdo përpjekje për drejtësi. Artistët shpesh hezitojnë të ankohen nga frika e hakmarrjes institucionale, ndërsa sindikatat përballen me mure të mbyllura. Prandaj, një zgjidhje e qëndrueshme është ndarja e qartë e kompetencave që mbrojtja e të drejtave të punonjësve të artit të mos jetë në dorën e të njëjtës ministri që i administron dhe i financon.
-Ju si artist prej vitesh zhvilloni aktivitetin tuaj, por keni reaguar edhe për probleme të artistëve në rrethe. Sot artistët nuk kanë dhe një status të artistit, që dhe ju vetë e keni përsëritur herë pas here. Mungesa e tij çfarë sjell?
Si artist prej vitesh e shoh dhe e ndiej se sa e rëndësishme do të ishte një Status i Artistit. Sot, mungesa e tij e lë artistin shqiptar në një boshllëk ligjor dhe social. Ne japim kontribut kulturor e shoqëror, por jemi të pambrojtur, as si profesionistë të lirë, as si punonjës të rregullt. Disa pasoja konkrete për mungesën e Statusit të Artistit janë: Pasiguri juridike dhe sociale: kontrata të pasigurta, shpesh afatshkurtra; Mungesë sigurimesh të qëndrueshme: shumë artistë nuk kanë pension të garantuar ose sigurime shëndetësore të rregullta; Mospërfshirje në politikat publike: shteti nuk i njeh artistët si kategori profesionale më vete; Braktisja e profesionit dhe emigrimi: shumë të rinj largohen jashtë sepse nuk shohin të ardhme këtu. Krahasimi me vendet e BE-së: Në shumicën e vendeve evropiane, Statusi i Artistit ekziston prej dekadash.
Ai garanton: të drejta të veçanta për sigurime dhe pensione, duke marrë parasysh natyrën e veçantë të punës artistike (p.sh. në Francë ekziston, në Itali dhe Gjermani ka skema të posaçme sigurimesh); mbështetje financiare në periudha kur artisti nuk ka angazhime, sepse arti nuk është punë me orar klasik; mundësi të barabarta për pjesëmarrje në projekte kombëtare dhe ndërkombëtare. Si sindikatë, në Shqipëri, mungesa e këtij statusi e lë artistin të vetëm përballë pasigurisë. Ne e kemi ngritur këtë çështje vazhdimisht me institucionet. Ky nuk është një luks, por një domosdoshmëri për të garantuar që arti të zhvillohet dhe artisti të jetojë me dinjitet nga puna e tij. Pa Statusin e Artistit, çdo strategji kulturore mbetet vetëm një dokument në letër. Shqipëria nuk mund të flasë për integrim kulturor në BE pa vendosur fillimisht bazat që i mbrojnë ata që e krijojnë artin.
-Në aktivitetin tuaj artistik, ku do jenë në vijim angazhimet tuaja si artist në Cirkun Kombëtar ?
Edhe pse mbaj detyrën e kryetarit të sindikatës, arti mbetet pjesa më e pandarë e jetës sime. Në sezonin e ri do të jem i angazhuar në projektet e Cirkut Kombëtar, duke marrë pjesë në shfaqje të ndryshme, si në rolin e iluzionistit ashtu edhe në bashkëpunime me artistë të tjerë të trupës. Për ne, çdo premierë është një sfidë për t’i dhuruar publikut diçka të re, emocionuese dhe me nivel profesional sa më të lartë. Si pjesë e Cirkut Kombëtar edhe pse mungesa e çadrës mbetet një plagë e madhe, ne do të vijojmë aktivitetin në skenat ku na krijohet mundësia. Do të punojmë për t’i sjellë publikut shfaqje të reja, duke ruajtur traditën e cirkut shqiptar dhe duke e kombinuar atë me forma moderne të artit skenik. Jam i bindur se arti është mënyra më e fortë për të mbajtur gjallë shpresën dhe për të treguar se pavarësisht vështirësive, artistët nuk dorëzohen. Angazhimi im është të jem në skenë, pranë kolegëve dhe publikut, duke sjellë magjinë e artit edhe në kushte të vështira.
Intervistoi: Julia Vrapi