Mbrëmja e sotme në Odeon na fton të hyjmë në një univers dramatik, ku historia dhe ndërgjegjja përplasen në një nga periudhat më të errëta dhe vendimtare të Shqipërisë. “15 Ditë Prilli”, e sjellë në skenë nga regjisorja Driada Dervishi dhe e bazuar në romanin e Anisa Markarian, na vendos përballë tensionit të një kohe që po merrte fund dhe pasigurisë së një fillimi të ri.
Në sfondin e një hekurudhe, ku punonjësit i kushtojnë rëndësi të veçantë bustit të diktatorit, shfaqja zbërthen absurditetin e një sistemi në grahmat e fundit, ku errësira dhe ligësia përzihen me zgjimet e ndërgjegjes. Këto janë 15 ditët e fundit të diktatorit, por edhe ditët e para të një demokracie të brishtë, që lind mes pikëpyetjeve për të tashmen dhe të ardhmen.
Përmes interpretimit të aktoreve Alesia Xhemalaj, Suela Bako, Mimi Marjanaku dhe Sanije Hoti, historia merr jetë në skenë, duke na përballur me dilemat dhe kontradiktat e asaj periudhe. Si e përjetojnë personazhet këtë prag të madh ndryshimi? A është fundi i një epoke domosdoshmërisht fillimi i diçkaje të re?
Sonte, në këtë bisedë me autoren Anisa Markarian, regjisoren Driada Dervishi dhe aktoret e shfaqjes, do të eksplorojmë jo vetëm sfidat e sjelljes së një periudhe kaq të ngarkuar në teatër, por edhe mesazhet që ajo përcjell për sot. Një reflektim mbi historinë, artin dhe njeriun.
Autorja e romanit, Anisa Markarian, e sheh 15 Ditë Prilli jo vetëm si një histori, por si një thirrje për reflektim. Ajo thekson se një prej dëshirave të saj ka qenë që lexuesi dhe shikuesi të ndalet dhe të meditojë mbi kohën dhe ngjarjet që kanë ndodhur.Në një realitet ku e kaluara shpesh mbetet në hije ose harrohet, Markarian sjell një rrëfim që nuk kërkon vetëm të tregojë, por edhe të nxisë pyetje, ndjesi dhe ndërgjegjësim.
Regjisorja Driada Dervishi e ka përjetuar romanin 15 Ditë Prilli si një përmbledhje të fuqishme të 50 viteve të fundit, një histori që të jep dorë për të krijuar dhe për të rrëfyer artistikisht një epokë të tërë. Në bisedën e saj në Odeon, ajo shprehet se është përpjekur ta sintetizojë këtë përvojë të gjatë historike përmes errësirës së këtyre 15 ditëve, duke sjellë në skenë atë që populli shqiptar ka jetuar në realitet. Për Dervishin, sfida më e madhe ka qenë të kapë esencën e një kohe të ngarkuar me frikë, dhunë dhe shpresa të thyera, por edhe me momentet e vogla të dritës dhe guximit njerëzor.
Në këtë histori të mbushur me tension dhe ndryshime dramatike, Alesia Xhemalaj mishëron një figurë të fuqishme: një vajzë ëndërrimtare, studente e mjekësisë, e cila ngre zërin për të vërtetën, duke mos u ndikuar nga realiteti i errët që e rrethon. Në një kohë kur frika dhe nënshtrimi ishin normë, ajo përfaqëson shpirtin e pamposhtur, një zë rebel që nuk pranon të heshtë. Përmes interpretimit të saj, Xhemalaj sjell në skenë një personazh që lufton jo vetëm për të drejtën, por edhe për dashurinë—dy ndjenja që shpesh përplasen me diktaturën dhe kufizimet e saj. Ajo mbetet e pathyeshme, edhe kur përballet me presionin dhe pasigurinë e një epoke që po shkatërrohej.
Në mozaikun e errët të “15 Ditë Prilli”, një nga figurat më të frikshme është ajo e kryeinfermieres, një grua e ftohtë dhe bashkëpunëtore e mjekut në vrasjen e pacientëve. Ajo nuk është vetëm një hallkë në sistemin e dhunës, por një simbol i njeriut që, i zhveshur nga ndjenja dhe moraliteti, bëhet pjesë e krimeve me një qetësi tronditëse.
Aktorja Suela Bako, përmes interpretimit të saj të fuqishëm, sjell në skenë këtë personazh kompleks, duke na vënë përballë pyetjes: Si mund të bëhet njeriu kaq i pamëshirshëm, edhe kur është plotësisht i vetëdijshëm për të keqen që po kryen?
Në një kohë kur realiteti ndahej mes heronjve pozitivë dhe negativë, reporteri që sjell Mimi Marjanaku në skenën e Odeonit është një figurë e pazakontë një zë mes errësirës, që dëshmon atë që ndodh në një epokë të vështirë. Përmes këtij personazhi, ajo prek një nga plagët më të mëdha të diktaturës: asgjësimin e shpirtrave për të cilët regjimi nuk njohu mëshirë.
Në dramën e thellë të 15 Ditë Prilli, një nga figurat më prekëse është ajo e një nëne që ka humbur djemtë e saj dhe jeton mes dhimbjes dhe pasigurisë, pa e ditur kurrë se ç’u bë me fatin e tyre. Ky është roli që sjell në skenë Sanije Hoti, një portret i nënave të një epoke ku humbjet nuk kishin përgjigje, vetëm heshtje dhe ankth.
15 Ditë Prilli nuk është thjesht një shfaqje, por një rrëfim i fuqishëm që na sfidon të reflektojmë mbi historinë dhe kujtesën. Përmes interpretimit të aktorëve dhe vizionit të regjisores Driada Dervishi, kjo vepër na fton të ndjejmë peshën e një epoke dhe të pyesim veten për të shkuarën, të tashmen dhe atë që na pret. Një histori e errët, por e domosdoshme për t’u treguar.
Anisa Markarian
Driada Dervishi
Alesia Xhemalaj
Suela Bako