Kujtimi i fundit që Han Tae-soon ka nga e bija kur ishte fëmijë është ai i majit të vitit 1975, në shtëpinë e tyre në Seul.
“Po shkoja në treg dhe e pyeta Kyung-ha-n: ‘Nuk do të vish?’ Por ajo më tha: ‘Jo, do të luaj me shoqet e mia’, kujtoi znj. Han.
“Kur u ktheva, ajo ishte zhdukur.”
Znj. Han nuk do ta shihte më vajzën e saj për më shumë se katër dekada. Kur u ribashkuan, Kyung-ha ishte pothuajse e panjohur si një grua amerikane e moshës së mesme me emrin Laurie Bender.
Kyung-ha ishte rrëmbyer pranë shtëpisë së saj, ishte çuar në një jetimore dhe më pas ishte dërguar ilegalisht në SHBA për t’u rritur nga një familje tjetër, pretendon znj. Han, e cila tani po padit qeverinë e Koresë së Jugut për dështimin në parandalimin e birësimit të vajzës së saj.
Ajo është ndër qindra njerëzit që kanë dalë hapur vitet e fundit me akuza dënuese për mashtrim, birësime të paligjshme, rrëmbime dhe trafikim qeniesh njerëzore në programin kontrovers të birësimit jashtë vendit të Koresë së Jugut.
Asnjë vend tjetër nuk ka dërguar kaq shumë fëmijë jashtë vendit për birësim, dhe për kaq gjatë, sa Koreja e Jugut. Që nga fillimi i programit në vitet 1950, rreth 170,000 deri në 200,000 fëmijë janë birësuar jashtë vendit – shumica e tyre në Perëndim.
Në mars, një hetim historik zbuloi se qeveritë e njëpasnjëshme kishin kryer shkelje të të drejtave të njeriut me mungesën e mbikëqyrjes, duke u lejuar agjencive private të “eksportonin masivisht” fëmijët për fitim në shkallë industriale.
Ekspertët thonë se gjetjet mund të hapin derën për më shumë padi kundër qeverisë. Çështja e znj. Han do të shkojë në gjykatë muajin tjetër.
Është një nga dy rastet historike. Znj. Han është prindi i parë biologjik i një të adoptuari jashtë shtetit që kërkon dëmshpërblim nga qeveria, ndërsa në vitin 2019, një burrë që u adoptua në SHBA ishte i adoptuari i parë që ngriti padi .
Një zëdhënës i qeverisë i tha BBC-së se qeveria “ndjen thellësisht dhimbjen emocionale të individëve dhe familjeve që nuk mundën ta gjenin njëri-tjetrin për një kohë të gjatë”.
Ai shtoi se e shqyrtoi rastin e znj. Han me “keqardhje të thellë” dhe se do të ndërmerrte “veprimet e nevojshme” bazuar në rezultatin e gjyqit.
Zonja Han, 71 vjeç, i tha BBC-së se është e vendosur që qeveria të marrë përgjegjësinë.
“Kalova 44 vjet duke shkatërruar trupin dhe mendjen time duke kërkuar [vajzën time]. Por gjatë gjithë kësaj kohe, a më ka kërkuar ndonjëherë falje dikush? Askush. Asnjëherë.”
Për dekada të tëra, ajo dhe burri i saj vizituan stacione policie dhe jetimore, nxorën fletushka dhe dolën në televizion duke kërkuar informacion. Znj. Han tha se e kaloi gjithë ditën duke kërkuar rrugët për vajzën e saj “derisa më ranë të 10 thonjtë e këmbëve”.
Me kalimin e viteve ajo mendoi se i ishte afruar shumë. Në vitin 1990, pas një prej thirrjeve të saj televizive, znj. Han takoi një grua që besonte se mund të ishte Kyung-ha, dhe madje e çoi të jetonte me familjen e saj për një kohë. Por gruaja përfundimisht rrëfeu se nuk ishte vajza e saj.
Një përparim më në fund ndodhi në vitin 2019 kur znj. Han u regjistrua në 325 Kamra , një grup që lidh të birësuarit koreanë jashtë vendit me prindërit e tyre biologjikë duke përputhur ADN-në e tyre.
Ata shpejt raportuan një përputhje – Laurie Bender, një infermiere në Kaliforni. Pas disa telefonatave, ajo fluturoi për në Seul për të takuar znj. Han, ku të dyja patën një ribashkim mes lotësh në aeroport.
Ndërsa përqafoheshin, znj. Han i kaloi gishtat nëpër flokët e Kyung-ha-s. “Kam qenë parukiere për 30 vjet. Mund ta kuptoj shpejt nëse është vajza ime vetëm duke i prekur flokët. Gabimisht kisha menduar se e kisha gjetur më parë, kështu që më duhej t’i prekja flokët për ta konfirmuar”, tha ajo.
Gjëja e parë që i tha vajzës së saj ishte “Më vjen shumë keq”.
“Ndihesha fajtore sepse ajo nuk mundi ta gjente rrugën për në shtëpi kur ishte fëmijë. Vazhdoja të mendoja se sa shumë duhet ta ketë kërkuar nënën e saj… Takimi me të pas gjithë atyre viteve më bëri të kuptoja se sa shumë duhet ta ketë dëshiruar nënën e saj dhe kjo më theu zemrën.”
“Është sikur një vrimë në zemrën tënde është shëruar, më në fund ndihesh si një person i plotë”, tha Kyung-ha për ribashkimin e tyre në një intervistë të mëparshme me Associated Press.
Çifti përfundimisht e kuptoi se çfarë ndodhi atë ditë në maj të vitit 1975.
Kyung-ha, e cila në atë kohë ishte gjashtë vjeçe, po luante pranë shtëpisë së saj kur iu afrua një grua e çuditshme që pretendonte se e njihte nënën e saj. Kyung-ha iu tha se nëna e saj “nuk kishte më nevojë” për të dhe u çua në një stacion treni.
Pasi udhëtoi me tren me gruan, Kyung-ha u braktis në ndalesën e fundit, ku më në fund u mor nga oficerët e policisë dhe u vendos në një jetimore. Shpejt, ajo u dërgua me aeroplan në SHBA për t’u birësuar nga një çift në Virxhinia.
Vite më vonë, kontrollet zbuluan se asaj i ishin dhënë dokumente të falsifikuara që deklaronin se ishte një jetime e braktisur, prindërit e së cilës ishin të panjohur.
“Është sikur ke jetuar një jetë të rreme dhe gjithçka që di nuk është e vërtetë”, tha Kyung-ha më parë.
Rasti i saj nuk ishte aspak i izoluar.
Një ‘tregti fëmijësh’ nga Azia në Perëndim
Programi i birësimit jashtë vendit i Koresë së Jugut filloi në hirin e Luftës Koreane të viteve 1950-53, kur ishte një vend thellësisht i varfër me rreth 100,000 fëmijë jetimë dhe të zhvendosur.
Në atë kohë, pak familje ishin të gatshme të birësonin fëmijë jobiologjikë dhe qeveria filloi një program birësimi jashtë shtetit, i cilësuar si një përpjekje humanitare.
Programi u menaxhua tërësisht nga agjenci private të birësimit. Ndërsa ato ishin nën mbikëqyrjen e qeverisë, me kalimin e kohës këto agjenci fituan autonomi të konsiderueshme nëpërmjet ligjeve.
Ndërsa fuqia e tyre rritej, rritej edhe numri i fëmijëve që dërgoheshin jashtë vendit, duke u rritur në vitet 1970 dhe duke arritur kulmin në vitet 1980. Vetëm në vitin 1985, më shumë se 8,800 fëmijë u dërguan jashtë shtetit.
Kishte një kërkesë masive nga Perëndimi – me rënien e nivelit të lindjeve dhe më pak foshnje për t’u adoptuar në shtëpi, familjet filluan të kërkonin fëmijë diku tjetër.
Fotot e asaj epoke tregojnë aeroplanë që shkojnë drejt vendeve perëndimore të mbushura me fëmijë koreanë, me foshnje të mbështjella me pelena të lidhura në sedilje – atë që hetimi i komisionit të së vërtetës dhe pajtimit e quajti “transporti masiv i fëmijëve si ngarkesë”.
Raporti pretendon se u është kushtuar pak kujdes këtyre fëmijëve gjatë këtyre fluturimeve të gjata. Në një rast të vitit 1974, ai përmend një fëmijë intolerant ndaj laktozës, i cili u ushqye me qumësht gjatë transportit dhe më pas vdiq me të mbërritur në Danimarkë.
Kritikët e programit kanë vënë prej kohësh në pikëpyetje pse kaq shumë fëmijë duhej të dërgoheshin jashtë shtetit në një kohë kur Koreja e Jugut po përjetonte tashmë rritje të shpejtë ekonomike.
Një dokumentar i BBC Panorama i vitit 1976, i cili e paraqiti Korenë e Jugut si një nga disa vendet aziatike që dërgonin fëmijë në Perëndim, citoi një vëzhgues që e përshkruante situatën si “jashtë kontrollit” dhe “pothuajse si një tregti fëmijësh… që rrjedh nga Azia në Evropë dhe Amerikën e Veriut”.
Sipas raportit të së vërtetës dhe pajtimit, agjencitë e huaja të birësimit vendosën kuota për fëmijët, të cilat agjencitë koreane i përmbushën me dëshirë.
Ishte një biznes fitimprurës – mungesa e rregulloreve qeveritare i lejonte agjencitë koreane të ngarkonin shuma të mëdha dhe të kërkonin tarifa të fshehura të quajtura “donacione”.
Disa nga këta fëmijë mund të jenë marrë me mjete të paskrupullta, me prindër si znj. Han që pretendojnë se fëmijët e tyre janë rrëmbyer. Në vitet 1970 dhe 1980, mijëra fëmijë të pastrehë ose të pambikëqyrur u mblodhën dhe u vendosën në jetimore ose qendra mirëqenieje si pjesë e një fushate kombëtare për të “pastruar rrugët” e Koresë së Jugut.
Prindërve të tjerë u ishte thënë se foshnjat e tyre ishin sëmurë dhe kishin vdekur, kur ato në të vërtetë ishin gjallë dhe ishin dërguar në agjencitë e birësimit. Agjencitë gjithashtu nuk morën pëlqimin e duhur nga nënat biologjike për të marrë fëmijët e tyre për birësim, sipas raportit të së vërtetës dhe pajtimit.
Raporti deklaroi gjithashtu se agjencitë e birësimit falsifikuan qëllimisht informacionin në të dhënat e birësimit për të shkurtuar afatet dhe për të përmbushur shpejt kërkesën për fëmijë.
Fëmijët e humbur që gjendeshin pa asnjë dokument identiteti do të paraqiteshin, në dokumente, sikur të ishin braktisur dhe dhënë për birësim.
Nëse një fëmijë i destinuar për birësim kishte vdekur ose ishte rimarrë nga prindërit e tij biologjikë, një fëmijë tjetër do të ndërrohej dhe do t’i caktohej identiteti i fëmijës origjinal. Kjo u lejonte agjencive të shmangnin rimbursimin e tarifave të birësimit dhe të përshpejtonin procesin e birësimit.
Dekada më vonë, kjo ka krijuar vështirësi të mëdha për shumë të birësuar jashtë shtetit që përpiqen të gjejnë prindërit e tyre biologjikë.
Disa kanë informacione të gabuara ose të munguara në të dhënat e tyre të birësimit, ndërsa të tjerë kanë zbuluar se u janë dhënë identitete krejtësisht të rreme.