‘Është e zymtë,’ thotë një diplomat i lartë europian i përfshirë në përgatitjet për samitin
Lëvizja e paprecedentë e Donald Trump për të tërhequr SHBA-në nga samiti G20 këtë fundjavë ka hedhur një hije të rëndë mbi mbledhjen e parë të tillë në Afrikë dhe shënon një ndërprerje të rolit të mëparshëm të Uashingtonit në qeverisjen shumëpalëshe.
SHBA-ja nuk do të marrë pjesë në asnjë nivel në aktivitetin e Johanesburgut, hera e parë në historinë 26-vjeçare të G20 që ndonjë anëtar bojkoton plotësisht takimin vjetor të liderëve. Trump jo vetëm që do ta shmangë eventin, por SHBA-ja nuk do të dërgojë asnjë zyrtar.
Kjo ka vënë në pikëpyetje të ardhmen e G20 si një forum për koordinimin e çështjeve të mëdha globale si tregtia dhe stabiliteti financiar midis ekonomive më të mëdha të botës.Një diplomat i lartë europian i përfshirë në përgatitjet për samitin, i cili nis të shtunën tha “Nuk ka vërtet asgjë që mund të shpresojmë të arrijmë pa angazhimin e amerikanëve.”
Trump, i cili qeveris nën sloganin “Amerika e para”, ka sulmuar ose kritikuar forume të tjera të mëdha shumëpalëshe si OKB-ja, NATO dhe konferenca e klimës COP, por nuk ka tërhequr pjesëmarrjen e SHBA-së nga ngjarjet e tyre të rëndësishme.
Presidenti amerikan, i cili më parë kishte thënë se zëvendëspresidenti JD Vance do të merrte pjesë në samit, tha se bojkoti ishte i justifikuar sepse afrikano-veriorët e bardhë po “masakroheshin” në Afrikën e Jugut, një pretendim i rremë që ai e ka përsëritur vazhdimisht që kur u kthye në Shtëpinë e Bardhë.
Uashingtoni u ka shkruar anëtarëve të tjerë të G20 duke i informuar për mos-pjesëmarrjen, një lëvizje që zyrtarët thonë se do të thotë se organizata, e cila punon me konsensus, nuk do të mund të publikojë asnjë deklaratë të përbashkët.
Por një zyrtar i lartë i Shtëpisë së Bardhë tha: “Është një traditë e gjatë e G20 që të publikohen vetëm materiale të dakorduara me konsensus, dhe është e turpshme që qeveria e Afrikës së Jugut po përpiqet të largohet nga kjo praktikë standarde pavarësisht kundërshtimeve tona të përsëritura.”
Tërheqja i habiti delegacionet e tjera, duke pasur parasysh se SHBA-ja është mbajtësja e radhës e presidencës së grupit dhe Trump është caktuar të presë samitin e planifikuar të vitit 2026.
“Nuk dua t’ia dorëzoj një karrigeje bosh, por karrigia bosh do të jetë aty,” tha javën e kaluar Presidenti pritës Cyril Ramaphosa.
Ramaphosa, i cili prej kohësh është paraqitur si një kampion i multilateralizmit, tha se do t’ia “dorëzojë simbolikisht asaj karrigeje bosh dhe pastaj do të flasë me Presidentin Trump”.
Bojkoti i SHBA-së kishte hedhur në kaos negociatat para samitit për deklaratat e mundshme të përbashkëta, dhe kishte rrezikuar më tej edhe ato pika të brishta të mundshme të konvergencës mbi çështje si ndryshimet klimatike dhe lufta e Rusisë në Ukrainë.
Tërheqja e gjithë delegacionit amerikan vjen krahas vendimeve të krerëve të shtetit të Argjentinës, Kinës, Meksikës, Rusisë, Arabisë Saudite dhe Turqisë për të mos marrë pjesë në samit, duke dëmtuar rëndë ambicien e Ramaphosas për ta përdorur forumin për të promovuar rolin global të Afrikës.
Trump tha këtë javë se G20 ishte “bërë në thelb G100”, dhe ka premtuar se takimet nën presidencën amerikane vitin e ardhshëm do të jenë më “të përqendruara”.
Ronald Lamola, ministri i jashtëm i Afrikës së Jugut, tha se samiti nuk mund të “bllokohet” nga mungesa e SHBA-së. Ai tha se një deklaratë mund të publikohet gjithsesi.
“Është e rëndësishme që të miratohet një deklaratë nga vendet që janë të pranishme, sepse institucioni nuk mund të bllokohet nga mungesa e dikujt,” tha këtë javë Lamola.
“Në të gjitha ngjarjet shumëpalëshe ndodh për çfarëdo arsye që krerët e shtetit nuk mund të marrin pjesë dhe ata delegojnë.”
Chris Hattingh, drejtor ekzekutiv i Centre for Risk Analysis me bazë në Johanesburg, një think-tank ekonomik dhe politik, tha se “nëse Afrika e Jugut mund të marrë miratimin e pjesës më të madhe të pjesëmarrësve, në mos të gjithëve, për të paktën disa nga pikat e agjendës, samiti mund të jetë ende një sukses për presidencën e Afrikës së Jugut në G20”. / FT