Njerëzit që flasin rregullisht disa gjuhë plaken mesatarisht më ngadalë, zbuloi një studim që përdori të dhëna nga më shumë se 86,000 të rritur në 27 vende evropiane.
Botuar në revistën Nature Aging, një ekip ndërkombëtar i udhëhequr nga Agustin Ibañez i Trinity College Dublin përputhi moshat kronologjike të pjesëmarrësve me të dhëna biologjike dhe masa sjelljeje, duke përfshirë shëndetin, formën fizike, stilin e jetës dhe aktivitetin shoqëror.
Pastaj ata llogaritën nëse individët ishin biologjikisht më të rinj, apo më të vjetër se mosha e tyre kronologjike. Pjesëmarrësit ishin të moshës midis 50 dhe 90 vjeç.
Njerëzit shumëgjuhësh kishin një gjasë dukshëm më të ulët për plakje të përshpejtuar sesa ata që flisnin vetëm një gjuhë.
Për më tepër, efekti nuk ndalet vetëm në dy gjuhë, dhe çdo gjuhë shtesë e forcon efektin mbrojtës, zbuluan studiuesit.
Peter Berlit, sekretar i përgjithshëm i Shoqërisë Gjermane për Neurologji (DGN) dhe jo i përfshirë në studim, tha se hulumtimi tregon gjithashtu për mbrojtje kundër demencës.
“Ky studim konfirmon studime më të vogla vëzhguese që kanë treguar se shumë-gjuhësia duket të jetë një faktor mbrojtës kundër demencës.”
Ndërsa në studim nuk u përfshi asnjë person me demencë, ai tha se kishte indikacione të rëndësishme të mekanizmave që mund të zvogëlojnë rrezikun e rënies njohëse në moshë të shtyrë.
“Rezistenca ndaj rënies njohëse në fakt rritet duke përdorur gjuhë të shumta.”
Më shumë gjuhë, efekt më i fortë
Studiuesit ia atribuojnë këtë efekt të ashtuquajturës rezervë njohëse. “Shumë-gjuhësia duket të jetë një pengesë në tru”, shpjegoi Berlit. “Njerëzit që flasin disa gjuhë kanë më shumë kujtesë për të përdorur në pleqëri.”
Sfida tani, thonë neuroshkencëtarët Jason Rothman dhe Federico Gallo të Universitetit të Lancaster në një koment mbi studimin, është të kuptohen mekanizmat e këtij efekti dhe t’i përkthehen ato në strategji për plakje të shëndetshme.
Ata thonë se shumë-gjuhësia mund të jetë një levë me kosto efektive për shëndetin publik, potencialisht po aq e rëndësishme sa programet që promovojnë aktivitetin fizik ose ndërprerjen e pirjes së duhanit.
Gjuha si parandalim i demencës
Berlit e përshkroi atë gjithashtu si një mundësi efektive parandaluese. “Mësimi i një gjuhe të re është një rekomandim i thjeshtë dhe shumë efektiv për parandalimin e demencës. Është një masë e politikës shëndetësore që kushdo mund ta zbatojë.”
Studiuesit tani planifikojnë të hetojnë nëse të mësuarit e gjuhëve të reja në jetën e mëvonshme ka të njëjtin efekt mbrojtës si shumë-gjuhësia gjatë gjithë jetës.
“Studimet e ardhshme duhet të bëjnë dallimin midis gjuhëve të mësuara në fëmijëri dhe atyre të mësuara në pleqëri. Unë besoj se të dyja janë efektive, por kjo ende duhet të provohet”, tha Berlit.
Hulumtimi vjen në një kohë kur inteligjenca artificiale ka filluar të minojë vlerën e shumë-gjuhësisë në disa fusha, me softuerë që janë më të mirë se kurrë në përkthimin midis gjuhës së folur dhe asaj të shkruar në kohë reale./ DPA News.