Një sondazh i Gallup-it në vitin 2023 zbuloi se punonjësit amerikanë përgjithësisht janë të pakënaqur në vendin e punës. Numri i atyre që ndihen të zemëruar dhe të shkëputur nga misioni i organizatës së tyre po rritet.
Një analizë e të dhënave nga 60,000 punonjës, e realizuar nga BambooHR, një platformë softuerike për menaxhimin e burimeve njerëzore, zbuloi gjithashtu se morali në vendin e punës po përkeqësohet: “Punonjësit nuk po përjetojnë ngritje apo rënie të ndjeshme, në vend të kësaj, ata shprehin një ndjenjë dorëheqjeje ose edhe apatie.”
Si studiues i feve të Azisë Jugore, argumentoj se një teknikë ndërgjegjësimi e quajtur “nishkama karma”, veprim pa dëshirë, e përshkruar në një tekst të lashtë, por mjaft të njohur indian të quajtur “Bhagavad Gita”, mund të jetë e dobishme për t’u orientuar në botën bashkëkohore të punës.
Gita paraqet një larmi “jogash”, ose rrugë fetare të disiplinuara. Një prej tyre sugjeron të adoptohet një qëndrim i dorëheqjes së drejtë, një lloj ekuilibri stoik ose barazie shpirtërore. Në kontekstin e punës, kjo mund të nënkuptojë kryerjen e detyrave profesionale me aftësinë më të mirë të mundshme, por pa u shqetësuar tepër për rezultatet që lidhen me përparimin personal.
Gita dhe veprimi
“Bhagavad Gita”, ose “Kënga e Zotit”, është një dialog me 18 kapituj midis Krishnës, Zotit të Universit, dhe heroit luftëtar Arjuna. E gjetur në librin e gjashtë të poemës epike më të gjatë në botë, “Mahabharata”, Gita besohet se është shkruar ndërmjet shekullit III p.e.s. dhe shekullit III të e.s.
Gita hapet në një fushë beteje ku Arjuna, kampioni i Pandavëve, është gati të luftojë kundër kushërinjve të tij, Kauravëve, si dhe xhaxhallarëve dhe ish-mësuesve të tij, për kontrollin e drejtë të mbretërisë së trashëguar.
Arjuna përballet me paqartësi morale përballë një lufte të brendshme familjare. Ai ndodhet në një dilemë mes detyrimeve ndaj të afërmve dhe ish-mësuesve të tij dhe detyrimit të tij “dharma”, detyra fetare dhe shoqërore, si luftëtar për të luftuar kundër tyre. Prandaj, ai heziton të veprojë.
Krishna, i cili në rrëfim ka marrë rolin e thjeshtë të karrocierit të Arjunës, e këshillon atë se është e pamundur që dikush të përmbahet plotësisht nga çdo veprim:
“Nuk ka askënd që mund të qëndrojë pa veprim qoftë edhe për një çast. Me të vërtetë, të gjitha qeniet janë të detyruara të veprojnë nga cilësitë e tyre të lindura nga natyra materiale” (3.5).
Edhe zgjedhja për të mos vepruar është në vetvete një lloj veprimi. Krishna i thotë Arjunës të kryejë detyrat e tij si luftëtar pavarësisht se si ndihet për luftën kundër familjarëve dhe miqve:
“Lufto për hir të detyrës, duke i trajtuar njësoj lumturinë dhe pikëllimin, humbjen dhe fitimin, fitoren dhe disfatën. Duke përmbushur përgjegjësinë në këtë mënyrë, kurrë nuk do të biesh në mëkat” (2.38).
Duke qenë se veprimi është i pashmangshëm, Krishna e këshillon Arjunën të kultivojë një qëndrim barazie shpirtërore ndaj rezultateve të veprimeve të tij. Ndryshe nga shkëputja nga procesi i punës, shkëputja nga rezultatet shihet si një mënyrë për të fituar një mendje të qartë dhe të qëndrueshme.
‘Nishkama karma’, veprim pa lidhje të interesuar
Termi që përdor Gita për “punë” ose “veprim” është “karma”. Ky rrjedh nga rrënja sanskrite “kri”, të bësh, të veprosh ose të krijosh, dhe ka një gamë të gjerë kuptimesh në literaturën hindu. Në mendimin e hershëm vedik, karma i referohej kryerjes së një sakrifice dhe rezultateve që rridhnin prej saj.
Në kohën kur u shkrua Gita, mbi 1000 vjet më vonë, koncepti i karmës ishte zgjeruar shumë. Nga shekulli VI p.e.s. e tutje, tekstet hindu e përshkruanin karmën si çdo mendim, fjalë ose vepër, dhe pasojat e saj në këtë ose në një jetë të ardhshme.
Krishna i shpjegon Arjunës se veprimet e tij, ose karma, duhet të ndjekin dharmën, detyrimet fetare dhe shoqërore të lidhura me rolin e tij si luftëtar i Pandavëve. Dhe qëndrimi i duhur dharmik ndaj rezultateve të veprimeve është moslidhja.
Fjala që përshkruan këtë moslidhje është “nishkama”, pa dëshirë, fryma e duhur me të cilën duhet ndërmarrë karma. Sipas Gitas, dhe mendimit tradicional indian, dëshira është problematike sepse është e përqendruar me ngulm tek vetja. Duke reduktuar dëshirën, njeriu mund të punojë pa u shpërqendruar nga kërkimi i lavdërimit ose shmangia e kritikës.
Gjithashtu, pasi është e pamundur të dish rezultatin e veprimeve të tua, Gita këshillon që detyrat të kryhen pa ego, në frymën e shërbimit ndaj botës:
“Prandaj, pa lidhje, bë gjithmonë çfarëdo veprimi që duhet bërë; sepse përmes veprimit pa lidhje njeriu arrin gjendjen më të lartë,” thotë Krishna (3.19).
Gjendja e rrjedhës
Në librin e tij klasik modern Flow: The Psychology of Optimal Experience, psikologu Mihaly Csikszentmihalyi flet për gjendjen mendore optimale që mund të përjetohet gjatë kryerjes së një detyre tërheqëse. Ai e përshkruan “rrjedhën” si një gjendje mendore ku je plotësisht i zhytur në detyrën që po kryen. Në atë gjendje, vëmendja është e fokusuar tek puna, pa mendime për performancën ose rezultatin.
Për shembull, Csikszentmihalyi i fton lexuesit të mendojnë për skijimin në zbritje. Kur je plotësisht i angazhuar në proces, nuk ka vend për shpërqendrim. Për një skiator, thotë ai, “nuk ka hapësirë në vetëdijen tënde për konflikte dhe kontradikta; e di që një mendim ose emocion shpërqendrues mund të të përplasë me fytyrë në dëborë.”
Kërkimet e tij sugjerojnë se probleme si shpërqendrimi, shkëputja nga puna dhe pakënaqësia në punë lindin kur njerëzit humbasin fokusin tek vetë veprimi i punës.
Siç shkruan ai: “Problemi lind kur njerëzit fiksohen aq shumë pas asaj që duan të arrijnë, saqë pushojnë së gëzuari të tashmen. Kur ndodh kjo, ata humbin mundësinë e kënaqësisë.”
Të veprosh pa krijuar lidhje
Një mendje e copëzuar, që i qaset punës me agjendën e fitimit të pushtetit, pasurisë ose famës, nuk mund të performojë në nivelin më të mirë. Gita sugjeron se çelësi i suksesit në punë është kultivimi i një gjendjeje të balancuar mendore që nuk është e fiksuar pas rritjes së egos dhe vetë-promovimit.
Është e pamundur të jesh plotësisht i pranishëm gjatë kryerjes së një detyre nëse je duke spekuluar për të ardhmen e panjohur ose duke u marrë me rezultatet e së kaluarës. Po ashtu, për Csikszentmihalyi, kultivimi i “gjendjes së rrjedhës” do të thotë të qëndrosh aktivisht i pranishëm dhe i angazhuar gjatë punës.
Shkrimet e Csikszentmihalyi-t për “rrjedhën” përkojnë me këshillën e Krishnës në Gita: “Ashtu si njerëzit e paditur i kryejnë detyrat e tyre me lidhje ndaj rezultateve, o pasardhës i Bharat-it (një epitet për Arjunën), po kështu të mençurit duhet të veprojnë pa lidhje, për të udhëhequr njerëzit në rrugën e duhur” (3.25).
“Nishkama karma” dhe “rrjedha” nuk janë koncepte identike. Megjithatë, ato ndajnë të paktën një parim themelor: të përqendrohesh tek detyra që ke përpara, pa menduar për fitim apo humbje, është e domosdoshme për të arritur punën më të mirë dhe më të kënaqshme. / The Conversation – Syri.net