Fondi Monetar Ndërkombëtar, në bazë të nenit IV të Misionit, ka theksuar se në fund të 2025 qeveria shqiptare pritet të ketë një borxh publik përreth 54% dhe në fund të vitit 2030, pra, kur është projekti i qeverisë shqiptare për të futur dhe vendin në BE do të shkojë borxhi publik rreth 50%.
Në fakt, këto janë shifra me përqindje që jepen nga FMN dhe duken në ulje krahasimisht me qeveritë e shkuara.
Por mjafton të bëjmë disa llogari të thjeshta për të kuptuar se sa do të ishte borxhi nëse qeveria do të kishte bërë politika më të mirëqena dhe do të ishte treguar më e kujdesshme me borxhet publike.
Me ardhjen e socialistëve në pushtet në vitin 2013 borxhi ishte rreth 68%. Kujtojmë këtu krizën e thellë ekonomike botërore, goditjen që mori ekonomia në vitin 2008-2009 në Greqi, në Europë, që erdhën si pasojë e krizës globale të ardhur nga SHBA-ja dhe në finale Shqipëria ishte një “sanduiç” apo të themi “qoftja e hamburgerit” mes Italisë dhe Greqisë.
Pas goditjes që mori ekonomia në Greqi dhe në Europë, në vitin 2010 ranë remitancat dhe kursi i euros në atë kohë shkoi diku te 125 lekë dhe deri 140 lekë në 2012.
Një borxh publik i dorëzuar nga qeveria e demokratëve në vitin 2013 me 68% të Prodhimit të Brendshëm Bruto. Sot, qeveria shqiptare, sipas FMN-së, po shkon drejt një borxhi me 54%.
Por kujtojmë se sot euro këmbehet me rreth 97 lekë.
Pra, është nga 30 deri në 45 lekë më pak se në momentin kur socialistët morën pushtetin dhe me një llogari të thjeshtë kursi i këmbimit valutor është rreth 30-40% më i lirë, po ta marrim mesatarisht.
Pra, tregtohet më lirë borxhi rreth 30-40% sesa tregtohej në vitin 2011-2012 apo në 2013 kur ishte 68%.
Në rast se do të tregtohej borxhi me këtë vlerë në atë kohë nga ulja e kursit të këmbimit dhe ritmet që do të ndiqte qeveria do të ishin ato të asaj dje në lidhje me borxhin publik, sot Shqipëria nuk do të kishte një borxh më të lartë se 40-45%.
Mund të ishte edhe më i ulët, por duke pasur parasysh edhe tri momente të rëndësishme siç ishte tërmeti i vitit 2019, pandemia e vitit 2020 dhe lufta e Rusisë me Ukrainën në 2022-shin, të cilat sollën goditje të forta ekonomike, duhet thënë se qeveria duhet të ishte minimalisht sot me një borxh rreth 40-45%.
Në rast se nuk do të ishin këta tre faktorë borxhi do të duhet të ishte edhe më i ulët duke pasur parasysh se kursi i këmbimit është më i ulët se gjatë qeverisë së djeshme.
Gjithashtu duhet të kemi parasysh edhe faktin që paratë e marra nga shteti shqiptar në tregun e huaj janë shumë më tepër sesa para vitit 2013, ku eurobondet e para ishin me 250 milionë euro, ndërsa tani shkohet në 700-750 milionë euro dhe më shumë.
Ajo që thotë FMN, 54%, është një lajm i mirë për uljen e borxhit publik, por në fakt me kursin e këmbimit dhe zhvlerësimin e euros tregon se qeveria nuk ka qenë në rolin dhe politikat e saj të duhura dhe me një strategji të qartë e të mirëfilltë për të pasur një borxh publik më të ulët dhe më stabël.
Pra, borxhin nuk është se e ka ulur qeveria me politikat e saj të kursimit apo shlyerjes, por e ka ulur në maksimum zhvlerësimi i euros.
Zhvlerësimi i euros/ Zbeh “suksesin” e qeverisë për borxhin publik
