Çdo vjeshtë, kultivuesit e kungujve garojnë me përbindëshat e tyre portokalli që peshojnë mbi 1200 kg. Ndërkohë, molla më e madhe në botë mezi arrin 2 kg dhe boronica rekord nuk kalon 28 gramë. Çfarë i lejon pra kungujt të arrijnë këto përmasa gjigante, ndërsa frutat e tjera mbeten kaq të vogla?
Kungujt gjigantë u përkasin varieteteve cucurbita maxima, si Atlantic Giant, të përzgjedhura për madhësi ekstreme. Arsyeja kryesore është se ata janë bimë jodeterminante, që rriten pafundësisht, ndryshe nga bimët determinante që ndalen në një fazë të caktuar. “Këto bimë përhapen në gjithë oborrin, ndonjëherë me vetëm një rrënjë,” shpjegon profesori i hortikulturës Vikram Baliga nga Universiteti Texas Tech.
Në bimët determinate, frutat dalin të gjitha njëherësh, e dobishme për korrje, por kufizuese për madhësinë. Siç thotë profesorja Jessica Savage nga Universiteti i Minesotës, “Disa specie kanë një ‘program’ gjenetik që ndalon rritjen e tepërt. Kungujt nuk e kanë këtë kufi, ndaj mund t’i shumojmë për madhësi gjithnjë e më të madhe.”
Pa kufizime të tilla, kungulli vazhdon të prodhojë gjethe për të krijuar më shumë energji për frutin. Kultivuesit shfrytëzojnë këtë duke lënë vetëm një kungull në hardhi, në mënyrë që e gjithë energjia e bimës të përqendrohet tek ai. “Është si të themi: ‘Do ta derdh gjithë fuqinë në këtë frut të vetëm,’” thotë Baliga.
Megjithëse kjo teknikë mund të përdoret edhe me fruta të tjera, fizika vendos kufijtë e vet. Kungujt rriten mbi tokë, pa u ndikuar nga graviteti, ndërsa një pjeshkë gjigante do të binte nga pema para se të arrinte madhësi të tillë.
Një tjetër faktor është lëkura e fortë. Rrënja e trashë e kungullit i lejon të mbajë peshë të madhe, ndryshe nga frutat me lëkurë të butë që do të çaheshin. Por nëse lëkura është shumë e ngurtë, rritja ndalet, ndaj kultivuesit kërkojnë “pikën e artë”: mjaftueshëm e fortë për të mbajtur peshën, por mjaftueshëm elastike për t’u zgjeruar.
Në fazën e hershme, kungujt kanë lëkurë të butë që u lejon rritje të shpejtë. Për ta zgjatur këtë fazë, fermerët i mbulojnë me copa pëlhure që t’i mbrojnë nga dielli. Në kulmin e zhvillimit, një kungull mund të shtojë deri në 20 kg në ditë.
Rrjeti i tyre i qarkullimit të sheqernave është gjithashtu “i superfuqishëm”: kanë më shumë floem, pjesa që transporton energjinë në bimë. “Është si një autostradë me shumë korsi,” thotë Savage.
Kungujt qëndrojnë më gjatë në hardhi, rreth pesë deri në gjashtë muaj, duke pasur më shumë kohë për t’u rritur. Dhe ndoshta arsyeja më e rëndësishme: njeriu i ka krijuar të tillë. Për breza me radhë janë shumuar vetëm për madhësi, jo për shije, ndryshe nga frutat e tjera.
Savage beson se kjo nuk do të ndalet këtu: “Ka një kufi natyror diku, por do të vazhdojmë ta shtyjmë gjithnjë e më tej.” / Live Science – Syri.net