Një samit informal në kryeqytetin danez u mbajt në një klimë shqetësimi të madh, pasi kohët e fundit ka pasur një përshkallëzim të aktivitetit rus në ajër dhe në det. Udhëheqësit evropianë diskutuan nevojën për të forcuar mekanizmat e mbikëqyrjes, si dhe formimin e një përgjigjeje të unifikuar evropiane ndaj sfidave të Moskës.
Takimi, i organizuar nga kryeministrja daneze Mette Frederiksen në pallatin historik Christiansborg në Kopenhagen dhe i kryesuar nga Antonio Costa, President i Këshillit Evropian, u përqendrua në dy çështje kryesore: forcimin e mbrojtjes evropiane dhe mbështetjen e vazhdueshme për Ukrainën. Në sfondin e përshkallëzimit të luftës dhe kërcënimeve hibride, Evropa po dërgon një mesazh të qartë: “Rusia po teston kufijtë tanë, por ne do t’i përgjigjemi me unitet dhe vendosmëri.”
Tema kryesore ishin fluturimet e avionëve pa pilot në zonat e Detit Baltik, të cilat janë regjistruar pranë instalimeve ushtarake dhe infrastrukturës energjetike. Sipas burimeve evropiane, këto incidente konsiderohen një shenjë e një “kërcënimi hibrid”, që synon të shkaktojë pasiguri dhe të ushtrojë presion mbi qeveritë në rajon.
Udhëheqësit diskutuan propozimet për mbrojtje ajrore të përforcuar, si dhe bashkëpunim më të ngushtë midis shteteve anëtare në aspektin e shkëmbimit të informacionit. Në të njëjtën kohë, u theksua nevoja për një linjë të përbashkët diplomatike ndaj Rusisë, me qëllim dërgimin e një mesazhi të qartë parandalimi. “Evropa duhet të demonstrojë unitet dhe vendosmëri përballë këtyre kërcënimeve”, theksoi kryeministri danez gjatë takimit, duke vënë në dukje se siguria e vendeve baltike shqetëson të gjithë kontinentin.
Sanksionet ndaj Rusisë, SAFE dhe “Muri i dronëve”
Diskutimi u përqendrua gjithashtu në mundësinë e sanksioneve të reja nëse provokimet ruse intensifikohen, ndërsa u shqyrtua kontributi i NATO-s në mbrojtjen e vendeve të rajonit. Udhëheqësit arritën në përfundimin se këto sfida nuk shqetësojnë vetëm vendet baltike, por edhe sigurinë evropiane në tërësi, e cila mbetet nën presion të vazhdueshëm. Për Ukrainën, udhëheqësit përsëritën angazhimin e tyre “në të gjitha frontet për një paqe të drejtë dhe të qëndrueshme”. U vu re gjithashtu se një paketë e re sanksionesh (e 19-ta) është në tryezë, duke synuar të ardhurat nga nafta, bankat, kriptovalutat dhe një flotë të errët.
Një pikë kritike, për shembull, është menaxhimi i fondeve “të ngrira”. Sanksionet kundër Rusisë rinovohen çdo gjashtë muaj me unanimitet. “Ukraina do t’i shlyejë ato nëse Rusia paguan kompensim – autori duhet të marrë përgjegjësinë“, tha Ursula von der Leyen, duke falënderuar kryeministrin polak Donald Tusk për mbështetjen e tij të hershme.
Mundësia e një zgjatjeje më të gjatë me shumicë të kualifikuar po shqyrtohet tani, në mënyrë që të shmanget mundësia e shantazhit politik nga shtete individuale, siç është Hungaria e Viktor Orbán.
Në këtë kontekst, udhëheqësit diskutuan “dokumentin e studimit” të Komisionit Evropian, të paraqitur nga Presidentja Ursula von der Leyen së bashku me Përfaqësuesen e Lartë Kaia Kallas. Dokumenti i fokusit është një mjet strategjik që ndihmon BE-në të kalojë nga idetë e përgjithshme në veprime konkrete, veçanërisht në fusha kritike si mbrojtja përballë kërcënimeve ruse.
Dokumenti propozon përparësi të tilla si mbrojtja ajrore dhe raketore, artileria, dronët, sistemet anti-dronë, lëvizshmëria ushtarake dhe rezistenca kibernetike.
“Ne shkuam një hap më tej sot,” tha Antonio Costa, duke mirëpritur mbështetjen për planet kryesore të veprimit si “Muri Evropian i Dronëve” dhe “Vrojtimi i Krahut Lindor”, të cilat synojnë të forcojnë krahun lindor.
“Ne nuk po shohim vetëm vitin 2030 – po fillojmë tani,” tha von der Leyen, duke thënë se SAFE do të jetë funksional brenda dhjetë muajsh. Presidentja e Komisionit shpjegoi se SAFE prej 150 miliardë eurosh është tashmë i mbi-abonuar dhe do të shpërndajë këstet e para nga fillimi i vitit 2026 për prokurim të përbashkët. “Çdo shtet anëtar ka një grup të vetëm forcash, i cili duhet të jetë i ndërveprueshëm,” theksoi ajo, duke propozuar “aleanca aftësish” me “vendet kryesore” për përparim më të shpejtë. “Muri i Dronëve” ndërtohet mbi përvojën e Ukrainës në zbulimin, kapjen dhe neutralizimin e shpejtë të kërcënimeve, duke mbuluar të gjithë spektrin: nga sulmet hibride te kontrollet e flotës në hije. “Natyra e luftës ka ndryshuar rrënjësisht”, tha ajo, duke vënë në dukje se ukrainasit kapin 800 dronë në ditë.
“Ukraina është sot garantuesja e sigurisë së Evropës”, tha ajo, duke mbështetur fuqimisht modelin e znj. von der Leyen për financimin afatgjatë të forcave të armatosura ukrainase përmes pagesave paraprake të dëmshpërblimeve të luftës nga Rusia. “Është e drejtë që Rusia të paguajë për shkeljet dhe shkatërrimin që shkakton”, shtoi ajo, duke u zotuar të promovojë idenë gjatë presidencës daneze.
Mette Frederiksen, e cila tha se Evropa është në një “luftë hibride”, theksoi nevojën për t’u “riarmatosur” dhe për të arritur objektivin e gatishmërisë mbrojtëse deri në vitin 2030.
Samiti arriti marrëveshje në parim, me Komisionin Evropian që tha se do të paraqiste një plan të plotë për gatishmërinë deri në vitin 2030 brenda dy javësh, që Këshilli Evropian të vendosë më 23-24 tetor. /tesheshi.com/
Për ç’ranë dakord së fundi evropianët me provokacione te koka?
