Lajmidites.com

Tag: zhvillim

  • Inovacioni, bizneset dhe universitetet shqiptare me investimet më minimale në Europë

    Inovacioni, bizneset dhe universitetet shqiptare me investimet më minimale në Europë

    Shqipëria mbetet një nga vendet me përqindjen më të ulët të shpenzimeve për kërkim-zhvillim (R&D) në raport me PBB-në, si në nivel të përgjithshëm, ashtu edhe në të gjitha nën-sektorët kryesorë që zakonisht mbështesin inovacionin, të tilla si bizneset, qeveria dhe arsimi i lartë.

    Sipas të dhënave të fundit të Eurostat, në vitin 2024, totali i shpenzimeve për R&D në Shqipëri arrin vetëm 0.2% të PBB-së, një nivel tejet modest në krahasim me mesataren e BE-së, që është 2.24%, dhe atë të zonës euro, që shkon në 2.28%. Diferenca është gati 15 herë në favor të BE-së, çka tregon boshllëkun e thellë teknologjik dhe të inovacionit midis Shqipërisë dhe ekonomive europiane.

    Sektori i biznesit, i cili zakonisht është motori kryesor i inovacionit në vendet e zhvilluara, pothuajse nuk ekziston në Shqipëri. Investimet e tij arrijnë vetëm 0.02% të PBB-së, krahasuar me 1.49% në BE, ndërsa vende të avancuara si Suedia dhe Belgjika shkojnë respektivisht në 2.61% dhe 2.43%. Edhe vende të tjera të Ballkanit kanë një angazhim shumë më të madh të sektorit privat.

    P.sh., në Turqi investimet e biznesit në kërkim dhe zhvillim arrijnë në 0.91%, në Greqi në 0.85%, ndërsa në Itali në 0.79%. Në Shqipëri, kompanitë pothuajse nuk investojnë në teknologji të reja, kërkim shkencor apo zhvillim produktesh, duke kufizuar ndjeshëm aftësinë konkurruese të ekonomisë.

    Sektori publik gjithashtu paraqet dobësi të theksuara. Qeveria shqiptare shpenzon vetëm 0.07% të PBB-së për kërkim-zhvillim, shumë më pak se mesatarja europiane prej 0.24%. Edhe vendet e rajonit, si Serbia, Kroacia, Bullgaria apo Rumania, kanë investime dukshëm më të larta. Kjo përforcon idenë se R&D nuk është ende një prioritet strategjik i politikave shtetërore, pavarësisht nevojës për diversifikim ekonomik, rritje të produktivitetit dhe orientim drejt sektorëve me vlerë të shtuar më të lartë.

    Edhe arsimi i lartë, një tjetër shtyllë kyçe e inovacionit, rezulton të jetë i nën-financuar. Universitetet dhe institucionet kërkimore shpenzojnë 0.06% të PBB-së, kundrejt 0.48% në BE dhe mbi 0.7% në vende si Suedia, Finlanda apo Austria.

    Madje edhe vende me të ardhura të ngjashme ose pak më të larta, si Kroacia (0.36%), Estonia (0.62%), Çekia (0.35%) apo Hungaria (0.48%), investojnë shumë më tepër. Shqipëria ka ende kufizime të mëdha në prodhimin shkencor, kapacitetet kërkimore dhe në tërheqjen e fondeve ndërkombëtare.

    Në global, vendet më inovative, janë Koreja e Jugut me 4.01% të PBB-së në kërkim dhe zhvillim, SHBA me 3.44%, Japonia me 3.48% dhe Zvicra me 3.22%.

    Diferenca është aq e madhe saqë vendi rrezikon të ngelet i shkëputur nga trendet teknologjike, transformimet digjitale dhe zinxhirët globalë të vlerës dhe, për rrjedhojë, produktiviteti i punës dhe të ardhurat nga puna të mbeten në vendnumëro./ Monitor

  • Shqipëria me nivelin më të ulët të shpenzimeve për kërkim-zhvillim në Europë

    Shqipëria me nivelin më të ulët të shpenzimeve për kërkim-zhvillim në Europë

    Shqipëria mbetet ndër vendet me shpenzimet më të ulëta për kërkim-zhvillim (R&D) në rajon, duke alokuar vetëm 0.20% të PBB-së për inovacion, nivel pothuajse identik me Bosnjën (0.19%), sipas të dhënave që janë bërë publike nga Eurostat, për vitin 2024, ose viti më i afërt kur janë informacionet.
    Në kontrast, Serbia investon 0.93% të PBB-së dhe Maqedonia e Veriut 0.36%, duke treguar një angazhim më të lartë ndaj zhvillimit teknologjik dhe modernizimit ekonomik.
    Niveli i ulët i financimit në Shqipëri kufizon rritjen e produktivitetit, inovacionin dhe transformimin e modelit ekonomik, duke e bërë më të vështirë për vendin të konkurrojë me ekonomitë e tjera në zhvillim.
    Ndërkohë, panorama europiane paraqet një kontrast të fortë. Sipas Eurostat, mesatarja e Bashkimit Europian në këtë tregues është 2.24% e PBB-së, pjesa më e madhe e të cilit, rreth 67% vjen nga shpenzimet për kërkim dhe zhvillim të bizneseve (1.49% e PBB-së).
    Në Shqipëri, bizneset investojnë vetëm 0.07% të PBB-së për kërkim e zhvillim. Investimet e bizneseve përbëjnë vetëm 35% të totalit të shpenzimeve për kërkim zhvillim në vend, shumë më poshtë se mesatarja europiane.
    Europa
    Vendet e Bashkimit Europian vazhdojnë të investojnë shumëfish më tepër në kërkim dhe inovacion, duke i konsideruar shpenzimet për R&D një shtyllë themelore të rritjes afatgjatë.
    Në BE, shumë shtete anëtare shpenzojnë mbi 2% të PBB-së për kërkim-zhvillim, duke krijuar një diferencë të dukshme midis ekonomive të zhvilluara dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor.
    Vendet nordike, si Suedia, Danimarka dhe Finlanda, mbeten në krye të renditjeve, duke kombinuar investimet publike dhe private me traditën e forte universitare dhe industriale.
    Ekonomitë e mëdha, si Gjermania, kontribuojnë në vlerë absolute me buxhete të konsiderueshme për teknologji, inovacion dhe shkencë, ndërsa vendet e Europës Lindore kanë rritur gradualisht investimet për të afruar standardet e BE-së dhe për të modernizuar sektorët e tyre prodhues.
    Sipas Eurostat, në vitin 2024, 6 vende të BE-së regjistruan një intensitet të shpenzimeve për R&D të barabartë ose më të lartë se 3%, objektivi i BE-së i vendosur nga Këshilli Europian. Intensiteti më i lartë i R&D-së u regjistrua në Suedi (3.6%), Belgjikë (3.4%), Austri (3.3%) dhe Finlandë (3.2%), të ndjekura nga Gjermania (3.1%) dhe Danimarka (3.0%).
    Në të kundërt, 7 vende të BE-së raportuan një intensitet të shpenzimeve për R&D më të ulët ose të barabartë me 1%: Rumania dhe Malta (nga 0.5% secila), Qipro (0.7%), Bullgaria (0.8%), Letonia (0.9%), si dhe Sllovakia dhe Luksemburgu (1.0%).
    67% e shpenzimeve për R&D vijnë nga sektori i biznesit
    Sektori i ndërmarrjeve private vazhdoi të përbëjë pjesën më të madhe të shpenzimeve për kërkim dhe zhvillim në vitin 2024. Ai zuri 66.5% të totalit të shpenzimeve të BE-së për R&D, duke arritur në 268.1 miliardë euro. Pas tij renditet sektori i arsimit të lartë (86.1 miliardë euro; 21.4%), sektori qeveritar (43.5 miliardë euro; 10.8%) dhe sektori jofitimprurës privat (5.4 miliardë euro; 1.3%).
    Komisioni Europian ka nënvizuar vazhdimisht lidhjen e drejtpërdrejtë mes investimeve në R&D dhe fuqisë konkurruese të ekonomive të BE-së.
    Sipas të dhënave të Eurostat, vendet që shpenzojnë më shumë për kërkim kanë produktivitet më të lartë, sektorë teknologjikë më të zhvilluar dhe një aftësi më të madhe për të tërhequr investime të huaja. Kjo politikë ka bërë që BE-ja të synojë rritje të vazhdueshme të shpenzimeve për R&D dhe të shtyjë sektorin privat të marrë një rol më aktiv në financimin e inovacionit.
    Të dhënat tregojnë se Shqipëria është dukshëm prapa, duke rrezikuar të mbetet e shkëputur nga trendet teknologjike që po transformojnë ekonominë europiane. Hendeku mes vendeve të BE-së dhe rajonit sa vjen e zgjerohet, ndërsa vendet me investime më të larta në R&D po rrisin pozicionin e tyre konkurrues./ Monitor
     

  • Shqipëria dhe Bosnja, me nivelin më të ulët të shpenzimeve për kërkim-zhvillim në Europë

    Shqipëria dhe Bosnja, me nivelin më të ulët të shpenzimeve për kërkim-zhvillim në Europë

    Shqipëria mbetet ndër vendet me shpenzimet më të ulëta për kërkim-zhvillim (R&D) në rajon, duke alokuar vetëm 0.20% të PBB-së për inovacion, nivel pothuajse identik me Bosnjën (0.19%), sipas të dhënave që janë bërë publike nga Eurostat, për vitin 2024, ose viti më i afërt kur janë informacionet.

    Në kontrast, Serbia investon 0.93% të PBB-së dhe Maqedonia e Veriut 0.36%, duke treguar një angazhim më të lartë ndaj zhvillimit teknologjik dhe modernizimit ekonomik.

    Niveli i ulët i financimit në Shqipëri kufizon rritjen e produktivitetit, inovacionin dhe transformimin e modelit ekonomik, duke e bërë më të vështirë për vendin të konkurrojë me ekonomitë e tjera në zhvillim.

    Ndërkohë, panorama europiane paraqet një kontrast të fortë. Sipas Eurostat, mesatarja e Bashkimit Europian në këtë tregues është 2.24% e PBB-së, pjesa më e madhe e të cilit, rreth 67% vjen nga shpenzimet për kërkim dhe zhvillim të bizneseve (1.49% e PBB-së).

    Në Shqipëri, bizneset investojnë vetëm 0.07% të PBB-së për kërkim e zhvillim. Investimet e bizneseve përbëjnë vetëm 35% të totalit të shpenzimeve për kërkim zhvillim në vend, shumë më poshtë se mesatarja europiane.

    Europa

    Vendet e Bashkimit Europian vazhdojnë të investojnë shumëfish më tepër në kërkim dhe inovacion, duke i konsideruar shpenzimet për R&D një shtyllë themelore të rritjes afatgjatë.

    Në BE, shumë shtete anëtare shpenzojnë mbi 2% të PBB-së për kërkim-zhvillim, duke krijuar një diferencë të dukshme midis ekonomive të zhvilluara dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor.

    Vendet nordike, si Suedia, Danimarka dhe Finlanda, mbeten në krye të renditjeve, duke kombinuar investimet publike dhe private me traditën e forte universitare dhe industriale.

    Ekonomitë e mëdha, si Gjermania, kontribuojnë në vlerë absolute me buxhete të konsiderueshme për teknologji, inovacion dhe shkencë, ndërsa vendet e Europës Lindore kanë rritur gradualisht investimet për të afruar standardet e BE-së dhe për të modernizuar sektorët e tyre prodhues.

    Sipas Eurostat, në vitin 2024, 6 vende të BE-së regjistruan një intensitet të shpenzimeve për R&D të barabartë ose më të lartë se 3%, objektivi i BE-së i vendosur nga Këshilli Europian. Intensiteti më i lartë i R&D-së u regjistrua në Suedi (3.6%), Belgjikë (3.4%), Austri (3.3%) dhe Finlandë (3.2%), të ndjekura nga Gjermania (3.1%) dhe Danimarka (3.0%).

    Në të kundërt, 7 vende të BE-së raportuan një intensitet të shpenzimeve për R&D më të ulët ose të barabartë me 1%: Rumania dhe Malta (nga 0.5% secila), Qipro (0.7%), Bullgaria (0.8%), Letonia (0.9%), si dhe Sllovakia dhe Luksemburgu (1.0%).

    67% e shpenzimeve për R&D vijnë nga sektori i biznesit

    Sektori i ndërmarrjeve private vazhdoi të përbëjë pjesën më të madhe të shpenzimeve për kërkim dhe zhvillim në vitin 2024. Ai zuri 66.5% të totalit të shpenzimeve të BE-së për R&D, duke arritur në 268.1 miliardë euro. Pas tij renditet sektori i arsimit të lartë (86.1 miliardë euro; 21.4%), sektori qeveritar (43.5 miliardë euro; 10.8%) dhe sektori jofitimprurës privat (5.4 miliardë euro; 1.3%).

    Komisioni Europian ka nënvizuar vazhdimisht lidhjen e drejtpërdrejtë mes investimeve në R&D dhe fuqisë konkurruese të ekonomive të BE-së.

    Sipas të dhënave të Eurostat, vendet që shpenzojnë më shumë për kërkim kanë produktivitet më të lartë, sektorë teknologjikë më të zhvilluar dhe një aftësi më të madhe për të tërhequr investime të huaja. Kjo politikë ka bërë që BE-ja të synojë rritje të vazhdueshme të shpenzimeve për R&D dhe të shtyjë sektorin privat të marrë një rol më aktiv në financimin e inovacionit.

    Të dhënat tregojnë se Shqipëria është dukshëm prapa, duke rrezikuar të mbetet e shkëputur nga trendet teknologjike që po transformojnë ekonominë europiane. Hendeku mes vendeve të BE-së dhe rajonit sa vjen e zgjerohet, ndërsa vendet me investime më të larta në R&D po rrisin pozicionin e tyre konkurrues.

     

     

  • Arrestimi i Federica Mogherini, Oketa: Zhvillim negativ, rasti i parë në nivele kaq të larta!

    Arrestimi i Federica Mogherini, Oketa: Zhvillim negativ, rasti i parë në nivele kaq të larta!

    Ish-përfaqësuesja e lartë e Bashkimit Europian për Punët e Jashtme, aktualisht rektore e Kolegjit të Europës, Federica Mogherini është arrestuar nga autoritetet belge këtë të martë.
    Mogherini dyshohet për favorizim dhe konkurrencë të padrejtë në dhënien e një programi trajnimi 9 mujor për diplomatët e ardhshëm evropianë për Kolegjin prestigjioz të Evropës.
    Sipas Zyrës së Prokurorit Publik Evropian, ngjarjet kanë ndodhur gjatë viteve 2021-2022, dhe veprat penale të dyshuara janë: mashtrim në dhënien e kontratave publike, korrupsion, konflikt interesi dhe shkelje e sekretit profesional.

    Ish-zëvendëskryeministri Gazmend Oketa, i ftuar në studion e Quo Vadis në Vizion Plus, tha se e sheh si një zhvillim negativ në BE, sidomos në raport me çështjet e sigurisë.
    Oketa deklaroi se është rasti i parë i ndodhur në nivele kaq të larta.
    Oketa: Shqetësimi i parë shkoi në raport me çështjet e sigurisë. Është viti i 4-t i konfliktit Rusi-Ukrainë. Evropa ka mbajtur një peshë shumë të madhe dhe vazhdon ta mbajë. Kërkohet një mbështetje sa më e madhe, kur në fillimet e konfliktit ishte më e lartë, ndryshe nga tani. Në këtë vështrim e shoh si zhvillim negativ arrestimin e Mogherinit. Sistemi i drejtësisë atje funksionon ndryshe, pa ndikime politike. Perceptimi i parë është që prokuroria duhet të ketë hetime të forta. Nuk është rasti i parë, 10 vite më parë ka qenë rasti i një kryekomisioneri tjetër, po është rasti i parë në nivele kaq të larta.
    Diplomatët evropianë janë shumë herë më të sofistikuar se presidenti Trump. Unë e perceptoj Unionin, me gjithë uljet e ngritjet, si një union të fuqishëm në aspektin ekonomik dhe të sigurisë. Në terma afatgjatë mendoj se nuk do të ketë efekte arrestimi i Mogherinit.
    /vizionplus.tv

  • Berisha 2 orë në SPAK, Zogaj: Tani s’ka më tabu, Strasburgu detyron hetim për vrasje shtetërore

    Berisha 2 orë në SPAK, Zogaj: Tani s’ka më tabu, Strasburgu detyron hetim për vrasje shtetërore

    Ish-Kryeministri dhe kreu i Partisë Demokratike, Sali Berisha, u paraqit sot në Prokurorinë e Posaçme Kundër Krimit dhe Korrupsionit (SPAK), ku qëndroi për rreth dy orë për të dëshmuar lidhur me ngjarjet tragjike të 21 Janarit 2011.
    Kjo zhvillim, pas gati 15 vitesh nga ngjarja ku u vranë katër protestues, u komentua nga analisti Preç Zogaj në emisionin “Trialog” në RTSH, në moderimin e Alba Alishanit, i cili e cilësoi këtë si “lajmin e ditës” dhe një hap pozitiv për drejtësinë.
    Zogaj: S’ka më tabu
    Preç Zogaj theksoi rëndësinë e këtij veprimi, duke argumentuar se ai tregon se SPAK-u nuk njeh më kufij apo pozita politike.
    “Ky është një zhvillim pozitiv dhe do të thotë që tani nuk ka më tabu. Imagjino sa kohë ka humbur Shqipëria për të pyetur personin numër 1, i cili ka dijeni për ngjarjen sepse ka qenë aty,” tha Zogaj.
    Sipas tij, pavarësisht kohës së humbur, thirrja e ish-Kryeministrit për të dhënë llogari është vendimtare, pasi ai gjithmonë rrezikon të akuzohet.
    Urdhri i Strasburgut
    Zogaj shpjegoi se hetimi i ri nuk është një vendim politik, por një detyrim ligjor që rrjedh nga instancat ndërkombëtare. Çështja është rihapur pas vendimit të Gjykatës së Strasburgut.
    Gjykata e Lartë, mbi bazën e vendimit, ka urdhëruar SPAK-un që të marrë çështjen dhe të bëjë një hetim shterues.
    Analisti theksoi se dosja e 21 Janarit është një nga më të rëndat e historisë së tranzicionit dhe SPAK-u tani është i detyruar të hetojë nëse vrasjet e katër protestuesve ishin me dashje apo nga pakujdesia.

  • FMN: Anëtarësimi në BE, shansi i madh i Shqipërisë për zhvillim

    Drejtori i Departamentit Evropian të Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN), Alfred Kammer, gjatë fjalës së tij në Kolegjin e Evropës në Tiranë, vlerësoi rrugëtimin e Shqipërisë dhe të Ballkanit Perëndimor drejt Bashkimit Evropian, duke e cilësuar integrimin “një mundësi historike për zhvillim dhe reformë të thellë”.
    “Historia e Shqipërisë gjatë tre dekadave të fundit është një histori transformimi – nga tranzicioni dhe reformat, te rindërtimi, rritja e qëndrueshme dhe modernizimi”, tha Kammer, duke shtuar se vendi ka qenë “mes më të suksesshmëve në rajon, me një rritje mesatare mbi 4 për qind në vit”.
    Sipas tij, anëtarësimi në Bashkimin Evropian nuk është vetëm çështje ekonomike, por “një proces që lidhet me vlerat e përbashkëta, forcimin e institucioneve dhe angazhimin për një të ardhme evropiane të përbashkët”.
    “Anëtarësimi në BE përbën një mundësi historike. Përvojat e zgjerimeve të mëparshme tregojnë se vendet e reja anëtare kanë fituar rreth 30 për qind në të ardhurat për frymë brenda 15 vjetëve nga anëtarësimi”, u shpreh Kammer, duke theksuar se “përfitime të ngjashme mund të përgjysmojnë hendekun e të ardhurave me BE-në brenda një brezi”.
    Megjithatë, ai paralajmëroi se këto përfitime nuk janë automatike dhe kërkojnë reforma të thella strukturore, veçanërisht në qeverisje, sundimin e ligjit dhe klimën e biznesit.
    “Qeverisja e dobët mbetet një nga pengesat më të mëdha për zhvillimin e biznesit në rajon. Përmirësimi i saj jo vetëm do të rrisë besimin e investitorëve, por edhe do të ulë emigracionin e të rinjve të talentuar”, theksoi Kammer.
    Në përfundim, ai nënvizoi se reformat e mira janë më shumë sesa instrumente ekonomike – ato ndërtojnë besim dhe garantojnë sukses afatgjatë.
    “Përtej ekonomisë, këto reforma ndërtojnë besim – themelin e çdo shoqërie të suksesshme”, përfundoi Kammer në fjalën e tij në Tiranë.

  • ‘Dyfishoni përpjekjet për inovacion’, BE i dërgon mesazh të fortë qeverisë: Shqipëria po mbetet pas

    ‘Dyfishoni përpjekjet për inovacion’, BE i dërgon mesazh të fortë qeverisë: Shqipëria po mbetet pas

    Qeveria duhet të shtojë përpjekjet e saj për ta bërë Shqipërinë një ekonomi të orientuar drejt inovacionit.
    Ritva Heikkinen, Kryetare e Bashkëpunimit të Delegacionit të BE-së në Shqipëri, tha se qeveria duhet të dyfishojë përpjekjet, për të përmbushur qëllimin e saj për të investuar 1% të PBB-së në kërkim dhe zhvillim, deri në vitin 2030.
    Përfaqësuesja e Delegacionit të BE-së, së bashku me Ambasadorin e Suedisë në Shqipëri, Niklas Ström, vizituan të enjten disa prej projekteve të financuara nga BE në Shqipëri, në kuadër të programit EU4Innovation.
    Heikkinen dhe Ström vlerësuan rezultatet e deritanishme të programit, ndërsa theksuan se inovacioni është çelësi për rritjen e vazhdueshme të ekonomisë shqiptare, duke krijuar vende pune më të mira, biznese më konkurruese dhe mundësi të reja për të rinjtë.
    Ata theksuan gjithashtu domosdoshmërinë për të përmirësuar bashkëpunimin midis universiteteve dhe sektorit privat duhet të përmirësohet, duke u angazhuar për të dhënë ndihmën e BE-së për të ndihmuar në kapërcimin e këtij boshllëku.
    Përfaqësuesja e BE shtoi se inovacioni në Shqipëri është ende në një fazë të hershme, prandaj BE-ja ka ofruar 10 milionë euro për programin EU4Innovation. Përmes këtij programi, BE synon të forcojë ekosistemin e inovacionit, të ofrojë lloje të ndryshme financimi për bizneset dhe të
    inkurajojë bashkëpunimin midis universiteteve, bizneseve dhe qeverisë.
    “Inovacioni është gjithashtu në qendër të Planit të ri të Rritjes së BE-së, që po zbatohet në Shqipëri. Plani i Rritjes i vë njerëzit në plan të parë, duke zhvilluar aftësi, arsim, trajnim dhe duke krijuar mundësi pune. Por, ka edhe histori të vërteta suksesi në Shqipëri. Shqipëria ka një shpirt të vërtetë sipërmarrës. Shohim histori frymëzuese, të cilat tregojnë se kur talenti takon mundësinë, inovacioni lulëzon. BE-ja do të vazhdojë të mbështesë inovatorët e Shqipërisë. Ne duhet të bashkojmë forcat për të ndërtuar një ekonomi inovacioni dhe rritjeje të qëndrueshme që sjell vende të reja pune dhe më të mira për qytetarët e Shqipërisë,” tha znj.Heikkinen.
    EU4Innovation është një projekt i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian, Ministria Federale Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (BMZ), dhe Agjencia Suedeze për Bashkëpunim Ndërkombëtar për Zhvillim (Sida). Projekti zbatohet nga GIZ Shqipëri si organizatë kryesuese në zbatim dhe Ambasada Suedeze në Tiranë.
    Ndër sektorët prioritarë për komponentin Challenge Fund, i cili zbatohet në bashkëpunim me “Partnerët Shqipëri për Ndryshim dhe Zhvillim”, janë turizmi e bujqësia, si edhe industritë e lidhura me këta dy sektorë, por edhe ekonomia e gjelbër duke përfshirë energjinë inteligjente ndaj klimës, si edhe teknologjia e informacionit dhe komunikimit, si teknologji ndërlidhëse dhe mundësuese për sektorë të ndryshëm./Monitor

  • Leksioni i Nobelit pë Shqipërinë: Pa inovacion nuk ka zhvillim ekonomik

    Leksioni i Nobelit pë Shqipërinë: Pa inovacion nuk ka zhvillim ekonomik

    Çmimi Nobel në Ekonomi i këtij viti riktheu në qendër të debatit një nga mesazhet më të forta të dekadës: nuk ka zhvillim ekonomik pa inovacion.

    Fituesit e fundit, që kanë studiuar marrëdhënien midis përparimit teknologjik dhe rritjes së qëndrueshme, theksojnë se kapitali më i vlefshëm i çdo vendi nuk është më toka, industria apo burimet natyrore, por kapaciteti për të krijuar, për të shpikur dhe për të përshtatur risitë.

    Në thelb, ata argumentojnë se investimi në kërkim, zhvillim dhe teknologji nuk është luks për ekonomitë e vogla, por domosdoshmëri për mbijetesë në epokën e re të konkurrencës globale.

    Nëse këto leksione përkthehen në realitetin shqiptar, mesazhi bëhet edhe më urgjent. Shqipëria po hyn në një fazë të re ekonomike dhe institucionale, ku procesi i integrimit europian po kërkon nga bizneset dhe shteti një riformatim të thellë të mënyrës së funksionimit.

    Ekonomia shqiptare nuk mund të mbështetet më vetëm në krahun e lirë të punës apo në eksportet e produkteve të papërpunuara natyrore e atyre me vlerë të shtuar të ulët, por duhet të ecë drejt modernizimit teknologjik dhe dixhitalizimit të plotë të proceseve.

    Është e vërtetë që Qeveria po tenton të tregohet novatore përmes projektit të ministres dixhitale “Diella”, që tërhoqi vëmendjen e të gjithë mediave të huaja, por kjo nuk mjafton dhe nëse mbetet e vetme, rrezikohet të kthehet në reklamën e radhës.

    Shqipëria ka shumë për të bërë në drejtim të identitetit dixhital, ekonomisë pa para në dorë (cashless), modernizimit të shërbimeve publike online e të tjera pa fund.

    Këto janë hapa që shkojnë në një linjë me tendencat globale dhe që mund të krijojnë terrenin për një ekonomi më transparente, më efikase dhe më konkurruese. Por në të njëjtën kohë, është e qartë se edhe dixhitalizimi në vetvete nuk mjafton, nëse bizneset nuk ndryshojnë strukturën e tyre të brendshme dhe mënyrën si operojnë.

    “Monitor” ka trajtuar sfidat e integrimit në BE, ku drejtues të bizneseve dhe dhomave të tregtisë paralajmërojnë se ky proces do të ketë kosto të konsiderueshme për sipërmarrjet, sidomos për ato prodhuese, duke rrezikuar të japë një efekt negativ, sidomos në vitet e para.

    Për të përmbushur standardet europiane, kompanive do t’u duhet të zëvendësojnë teknologjinë, të instalojnë sisteme të reja prodhimi, të marrin certifikime ndërkombëtare dhe të trajnojnë personelin, me një kosto që mund të arrijë nga 200 deri në 700 mijë euro për një biznes të mesëm.

    Këto janë investime të detyruara, sepse procesi i integrimit nënkupton konkurrencë të hapur me tregun e BE-së dhe eliminimin e çdo avantazhi që nuk mbështetet në efikasitet apo cilësi.

    Në këtë kuptim, leksioni i Nobelit është i njëjtë me rekomandimin që del nga realiteti shqiptar: modernizimi teknologjik nuk është më zgjedhje, por detyrim. Çdo vonesë në këtë drejtim do të thotë humbje tregu, produktiviteti dhe investimesh.

    Siç theksojnë ekspertët e Dhomës Amerikane dhe të Dhomës së Tregtisë, për të mbetur konkurruese, ndërmarrjet shqiptare duhet të përqafojnë automatizimin, inovacionin dhe dixhitalizimin si pjesë të pandashme të strategjisë së tyre të rritjes.

    Edukimi mbetet një faktor kyç për të nxitur këtë tendencë. Vendi ka shansin që një numër i lartë shqiptarësh kanë marrë kualifikimin në shkollat ndër më të mirat në botë.

    Dhe objektivi i lidershipit të vendit është të gjejë mënyrat për ta bëtë tërheqës vendin për këtë kontingjent të madh e mjaft të vlefshëm të kapitalit human. Nëse ata do të kishin një alternativë tërheqëse, kthimi i tyre në atdhe ndoshta do të përbënte investimin më të mirë e më të madh për të ardhmen e Shqipërisë.

    Një fenomen i tillë ndodhi në përmasa të mëdha në Kinë, me ata që u shkolluan jashtë saj, kryesisht në Amerikë, dhe nuk ndodhi me vendet e Afrikës, duke bërë diferencën në zhvillim të kontinentit, për sa kohë ata largohen për studime por pa kthim. Shembujt janë, duhet vetëm të zgjedhim.

    Shqipëria ndodhet në një udhëkryq ku zhvillimi ekonomik dhe integrimi europian nuk mund të ecin pa bazën që sjell teknologjia. Leksioni i Nobelit i këtij viti është i qartë: kombet që investojnë në inovacion ndërtojnë pasuri afatgjatë; ato që vonojnë, paguajnë koston e të qëndruarit në vend.

    Dhe për Shqipërinë, kjo është koha për të kaluar nga eksperimentet sporadike drejt një vizioni të qëndrueshëm ekonomik që e sheh novacionin jo si slogan, por si strategji kombëtare./Monitor

  • Leksione Nobeli për Shqipërinë

    Leksione Nobeli për Shqipërinë

    Editorial / Çmimi Nobel në Ekonomi i këtij viti riktheu në qendër të debatit një nga mesazhet më të forta të dekadës: nuk ka zhvillim ekonomik pa inovacion.Fituesit e fundit, që kanë studiuar marrëdhënien midis përparimit teknologjik dhe rritjes së qëndrueshme, theksojnë se kapitali më i vlefshëm i çdo vendi nuk është më toka, industria apo burimet natyrore, por kapaciteti për të krijuar, për të shpikur dhe për të përshtatur risitë.Në thelb, ata argumentojnë se investimi në kërkim, zhvillim dhe teknologji nuk është luks për ekonomitë e vogla, por domosdoshmëri për mbijetesë në epokën e re të konkurrencës globale.Nëse këto leksione përkthehen në realitetin shqiptar, mesazhi bëhet edhe më urgjent. Shqipëria po hyn në një fazë të re ekonomike dhe institucionale, ku procesi i integrimit europian po kërkon nga bizneset dhe shteti një riformatim të thellë të mënyrës së funksionimit.Ekonomia shqiptare nuk mund të mbështetet më vetëm në krahun e lirë të punës apo në eksportet e produkteve të papërpunuara natyrore e atyre me vlerë të shtuar të ulët, por duhet të ecë drejt modernizimit teknologjik dhe dixhitalizimit të plotë të proceseve.Është e vërtetë që Qeveria po tenton të tregohet novatore përmes projektit të ministres dixhitale “Diella”, që tërhoqi vëmendjen e të gjithë mediave të huaja, por kjo nuk mjafton dhe nëse mbetet e vetme, rrezikohet të kthehet në reklamën e radhës.Shqipëria ka shumë për të bërë në drejtim të identitetit dixhital, ekonomisë pa para në dorë (cashless), modernizimit të shërbimeve publike online e të tjera pa fund.Këto janë hapa që shkojnë në një linjë me tendencat globale dhe që mund të krijojnë terrenin për një ekonomi më transparente, më efikase dhe më konkurruese. Por në të njëjtën kohë, është e qartë se edhe dixhitalizimi në vetvete nuk mjafton, nëse bizneset nuk ndryshojnë strukturën e tyre të brendshme dhe mënyrën si operojnë.“Monitor” ka trajtuar sfidat e integrimit në BE, ku drejtues të bizneseve dhe dhomave të tregtisë paralajmërojnë se ky proces do të ketë kosto të konsiderueshme për sipërmarrjet, sidomos për ato prodhuese, duke rrezikuar të japë një efekt negativ, sidomos në vitet e para.Për të përmbushur standardet europiane, kompanive do t’u duhet të zëvendësojnë teknologjinë, të instalojnë sisteme të reja prodhimi, të marrin certifikime ndërkombëtare dhe të trajnojnë personelin, me një kosto që mund të arrijë nga 200 deri në 700 mijë euro për një biznes të mesëm.Këto janë investime të detyruara, sepse procesi i integrimit nënkupton konkurrencë të hapur me tregun e BE-së dhe eliminimin e çdo avantazhi që nuk mbështetet në efikasitet apo cilësi.Në këtë kuptim, leksioni i Nobelit është i njëjtë me rekomandimin që del nga realiteti shqiptar: modernizimi teknologjik nuk është më zgjedhje, por detyrim. Çdo vonesë në këtë drejtim do të thotë humbje tregu, produktiviteti dhe investimesh.Siç theksojnë ekspertët e Dhomës Amerikane dhe të Dhomës së Tregtisë, për të mbetur konkurruese, ndërmarrjet shqiptare duhet të përqafojnë automatizimin, inovacionin dhe dixhitalizimin si pjesë të pandashme të strategjisë së tyre të rritjes.Edukimi mbetet një faktor kyç për të nxitur këtë tendencë. Vendi ka shansin që një numër i lartë shqiptarësh kanë marrë kualifikimin në shkollat ndër më të mirat në botë.Dhe objektivi i lidershipit të vendit është të gjejë mënyrat për ta bëtë tërheqës vendin për këtë kontingjent të madh e mjaft të vlefshëm të kapitalit human. Nëse ata do të kishin një alternativë tërheqëse, kthimi i tyre në atdhe ndoshta do të përbënte investimin më të mirë e më të madh për të ardhmen e Shqipërisë.Një fenomen i tillë ndodhi në përmasa të mëdha në Kinë, me ata që u shkolluan jashtë saj, kryesisht në Amerikë, dhe nuk ndodhi me vendet e Afrikës, duke bërë diferencën në zhvillim të kontinentit, për sa kohë ata largohen për studime por pa kthim. Shembujt janë, duhet vetëm të zgjedhim.Shqipëria ndodhet në një udhëkryq ku zhvillimi ekonomik dhe integrimi europian nuk mund të ecin pa bazën që sjell teknologjia. Leksioni i Nobelit i këtij viti është i qartë: kombet që investojnë në inovacion ndërtojnë pasuri afatgjatë; ato që vonojnë, paguajnë koston e të qëndruarit në vend.Dhe për Shqipërinë, kjo është koha për të kaluar nga eksperimentet sporadike drejt një vizioni të qëndrueshëm ekonomik që e sheh novacionin jo si slogan, por si strategji kombëtare. Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • “As ide, as teza, as zhvillim”, Frrok Çupi reagon ashpër: Shqipëria po mbetet pa opozitë reale

    “As ide, as teza, as zhvillim”, Frrok Çupi reagon ashpër: Shqipëria po mbetet pa opozitë reale

    Analisti Frrok Çupi është shprehur se vendi po mbetet pa opozitë, pasi nuk ka as ide, as teza, as zhvillim politik
    Çupi tha se SPAK e ka dëmtuar opozitën, duke e favorizuar.
    “Ka një kujtesë gjithmonë, juristët prokurorët gjyqtarët, kanë një mendim ndryshe për popullin. Populli ka një kujtesë të fortë, ndodhemi para një fakti që mbështetja ndaj maxhorancës ka një rënie. Por lajmi është se ka rënë mbështetja ndaj opozitës.
    Në kohën që jemi duke ndezur motorët për BE, opozita gjithmonë ka ngritje. Maxhoranca ishte në pistën e saj të zakonshme, por po ndodh që opozita në të gjitha planet po bie, po shkohet drejt asaj që ankohen të gjithë që vendi po mbetet pa opozitë. Rënia e opozitës është performanca në zgjedhje, manifestimi në konferenca ku fliten gjëra të pavërteta.
    Nuk ka as ide, as teza, as zhvillim politik. SPAK duhet të mbajë mend se duke i rënë në qafë atij që të binte, maxhorancës dhe duke favorizuar opozitën vetë SPAK e ka dëmtuar shumë rëndë opozitën. Ka mbajtur anën e shtrembër të njeriut.”-tha ai.