A po e humbni besimin te njerëzimi nga gjithçka që po ndodh tani? Nëse po, nuk është aspak çudi. Zakoni ynë për të parë lajme të këqija pa ndalur (“doomscrolling”) na bind se njerëzit janë të prirur nga natyra të jenë egoistë dhe pa ndjenja.
Sipas Shoqatës Amerikane të Psikologjisë, shumë prej nesh po vuajnë nga “çrregullimi i stresit nga titujt e lajmeve”. Nga përvoja e dimë se ekspozimi i vazhdueshëm ndaj lajmeve negative formëson një këndvështrim më të errët ndaj njerëzimit.
Psikologët janë interesuar për anën e errët të personalitetit të njeriut prej dekadash. E ashtuquajtura triada e errët, makiavelizmi, narcisizmi dhe sociopatia, ka tërhequr vëmendje të madhe. Njerëzit që renditen lart në këto tipare të errëta priren të jenë manipulues, egoistë dhe pa empati.
Mes zakonit tonë për “doomscrolling” dhe prirjes sonë natyrore për negativitet, fillojmë të dyshojmë në mirësinë e qenieve njerëzore.
Si kundërpeshë ndaj kësaj, psikologu amerikan Scott Barry Kaufman dhe kolegët e tij kanë sjellë në vëmendje anët pozitive të njerëzimit përmes hulumtimit të tyre mbi “triadën e dritës”.
Triada e dritës vë në qendër anët pozitive të natyrës njerëzore, kantianizmin (trajtim i njerëzve si të vlefshëm në vetvete, jo si mjete për një qëllim), humanizmin dhe besimin te njerëzimi. Ata që renditen lart në triadën e dritës, e shohin vlerën e lindur të njerëzve, besojnë në mirësinë njerëzore dhe i trajtojnë të tjerët me dinjitet dhe respekt.
Në blogun e tij për Scientific American, Kaufman argumenton se këto aspekte pozitive të personalitetit janë “po aq të denja për vëmendje dhe zhvillim kërkimor në një shoqëri që nganjëherë harron se jo vetëm që ka mirësi në botë, por ajo ekziston edhe brenda secilit prej nesh”.
(Kushdo që është kurioz për të parë ku renditet në shkallën e triadës së dritës, mund ta zbulojë këtë falas online përmes një pyetësori.)
Duke marrë një qasje të ekuilibruar ndaj personalitetit, i kujtojmë vetes për gamën e gjerë të mundësive që gjenden brenda secilit prej nesh. Njerëzit janë të aftë për veprime të mrekullueshme, prekëse dhe plot mirësi, po aq sa janë të aftë për egoizëm dhe mizori.
Të gjithë kemi tipare nga të dyja triadat, e errëta dhe e dritës. Kur jemi në formën tonë më të mirë, jemi shoqërorë, pozitivë, mbështetës dhe falës. Natyra njerëzore nuk është bardh e zi. Të përqafojmë këtë kompleksitet mund të na ndihmojë të jemi më të dhembshur me veten dhe të tjerët.
Me gjithë sfidat që përballemi sot, është e lehtë të ndihesh i rënduar dhe ta humbasësh ndjenjën e përbashkët njerëzore. Por pikërisht tani duhet ta shmangim këtë. Le të kujtojmë potencialin për mirësi, altruizëm dhe dhembshuri që ekziston brenda secilit prej nesh. Ja pesë mënyra të thjeshta për të rritur shpresën tonë:
Bëj veprime të vogla mirësie
Provo gjeste të thjeshta të përditshme si t’i lësh dikujt radhën, t’i japësh përparësi një makine në trafik apo thjesht t’i dhurosh një buzëqeshje të ngrohtë dikujt. Këto akte të vogla mirësie mund t’ia ndriçojnë ditën dikujt, të përmirësojnë humorin tënd dhe të frymëzojnë edhe të tjerët që i shohin.
Trego dhembshuri
Dhembshuria është thelbësore. Fillo duke qenë i butë me veten. Ushtro vetëdhembshuri duke mos u gjykuar ashpër në momente të vështira. Pastaj zgjeroje këtë ndjeshmëri edhe ndaj të tjerëve. Kujto se çdo njeri është gjithmonë në mes të një beteje të vetën. Pak durim, disa fjalë të mira apo një vlerësim i sinqertë mund të bëjnë diferencën.
Përhap pozitivitet
Në vend që të ndash lajme negative në grupet e WhatsApp-it, përpiqu qëllimisht të ndash histori pozitive dhe frymëzuese nga komuniteti yt. Shpërndaj artikuj apo video që ngjallin shpresë dhe festojnë mirësinë njerëzore. Duke përhapur pozitivitet, ndihmon në balancimin e prirjes sonë për negativitet dhe krijon një narrativë më shpresëdhënëse për botën.
Dëgjo me qëllim
Në një botë plot shpërqendrime, t’i japësh dikujt vëmendje të plotë është një akt i fuqishëm. Merr kohën të dëgjosh me të vërtetë të tjerët, duke i bërë të ndihen të parë, të vlerësuar dhe të dëgjuar.
Duke qenë i pranishëm në biseda dhe duke ushtruar “dëgjim radikal”, jo vetëm që e forcon lidhjen me personin tjetër, por edhe ndihmon në krijimin e një ambienti më njerëzor.
Robert Biswas-Diener dhe unë kemi shkruar një libër të quajtur Dëgjimi Radikal: Arti i Lidhjes së Vërtetë. Për të mësuar më shumë, mund të dëgjosh një nga shumë podcast-et që e trajtojnë këtë temë.
Lidhuni përmes komunitetit
Si qenie njerëzore, lulëzojmë nëpërmjet lidhjeve sociale. Përfshihu në ngjarje komunitare. Bëhu pjesë e një grupi pastrimi mjedisi, ofro vullnetarisht ndihmë në shkollën e lagjes, ndihmo në ndonjë fushatë bamirësie apo organizo një mëngjes kafeje të rastësishëm. Këto aktivitete do të ndihmojnë që të ndihesh më i lidhur me të tjerët, duke përforcuar idenë se të gjithë bëjmë pjesë në diçka më të madhe dhe se së bashku mund të bëjmë ndryshim.
Çdo veprim pozitiv dhe çdo bisedë e pasur ka rëndësi. Duke bërë këto gjëra të vogla, po kontribuon për të ripërtërirë shpresën në njerëzimin tonë të përbashkët. Gjithçka nis me secilin prej nesh që zgjedh të jetë i dhembshur, të dëgjojë me zemër dhe të shohë të mirën te të tjerët. / The Conversation – Syri.net