Kolegjet dhe institucionet e tjera të arsimit të lartë po nxjerrin dështakë të mbiarsimuar e të zemëruar, të indoktrinuar me ideologji të majta.
Amerikanët janë të zhgënjyer me arsimin e lartë. Brenda vetëm 15 vitesh, nga 2010 deri më 2025, përqindja e të anketuarve në sondazhet e Gallup që thonë se arsimi universitar sot është “shumë i rëndësishëm” ka rënë nga 75% në 35%.
Skepticizmi në rritje rreth përfitimeve nga një arsim universitar është i arsyeshëm. Midis viteve 1990 dhe 2022, përqindja e amerikanëve mbi 25 vjeç me diploma universitare pothuajse u dyfishua, nga 21% në 38%.
Edhe pse të diplomuarit ende fitojnë më shumë se ata pa diploma, teprica e tyre ka prodhuar punësim nën potencial për shumë prej tyre, që përkufizohet si punësim në vende pune që nuk kërkojnë diplomë universitare. Sipas një raporti të vitit 2024 nga Instituti Burning Glass dhe Instituti Strada për të Ardhmen e Punës, 52% e të diplomuarve të brezit Z punonin në vende pune që nuk kërkonin diplomë dhe 75% e tyre mbeteshin të bllokuar aty edhe një dekadë pas diplomimit.
Nuk është aspak çudi që punësimi nën potenciali është i lartë tek ata me diploma në arte liberale (56.5%) dhe antropologji (55.9%) dhe i ulët tek ata me diploma në infermieri (9.7%) dhe shkencat kompjuterike (16.5%).
Në vend që t’i paralajmërojnë studentët për vështirësitë në gjetjen e punës me disa lloje diplomash, universitetet pranojnë me kënaqësi paratë e tyre, duke i dënuar kështu me dështim dhe zhgënjim në të ardhmen.
Tepria e të diplomuarve u ka dhënë mundësi punëdhënësve të kërkojnë diploma për punë që nuk i kërkonin më parë. Për shembull, përqindja e sekretarëve me diploma universitare u katërfishua pothuajse nga viti 1990 deri më 2021, nga 9% në 33%. Në vitin 2017, një studim i Shkollës së Biznesit të Harvard tregoi se, edhe pse vetëm 16% e mbikëqyrësve të prodhimit kishin diploma universitare, 67% e shpalljeve për punësime të reja kërkonin një të tillë.
Shumë punëdhënës duket se po e përdorin diplomën universitare si një filtër për të zvogëluar grupin e aplikantëve. Diploma mund të mos ketë lidhje fare me punën, por dëshmon se i diplomuari di të përfundojë detyra dhe të paraqitet në kohë. Por duke pasur parasysh vitet dhe shpenzimet për ta marrë, është një certifikatë shumë e shtrenjtë për korrektësi orari.
Duke pasur parasysh fitimet gjithnjë e më të pakta nga arsimi i lartë, pyetja që duhet ngritur është kjo: a duhet të vazhdojnë universitetet në formën e tyre aktuale të ekzistojnë?
“Multiversiteti” i fryrë i sotëm është një konglomerat grotesk, një vrimë e zezë institucionale që ka përthithur gjithnjë e më shumë institucione dikur të pavarura gjatë një shekulli e gjysmë të fundit.
Në shekullin XIX, Harvard Law School u detyrua të ulte kriteret e pranimit për të konkurruar me alternativa si shkollat e pavarura juridike dhe nxënësit tek avokatët. Në fillim të viteve 1900, 48% e avokatëve dhe mjekëve ende ndiqnin shkolla profesionale të pavarura. Në mesin e shekullit XX, masa amorfe universitare jo vetëm që përthithi ligjin dhe mjekësinë, por gjithashtu gëlltiti edhe institucionet e pavarura të trajnimit artistik, si atelierët dhe konservatorët muzikorë.
Ndërkohë, shkencat natyrore gjithnjë e më të profesionalizuara u zhvendosën në kampuse. Pas dështimit të përpjekjeve ambicioze të shekullit XIX për të krijuar një shkencë unifikuese të shoqërisë, si ato të Comte-s, Marx-it dhe Bentham-it, disiplinat e fragmentuara “shkenca sociale” si ekonomia, shkenca politike dhe psikologjia u mirëpritën nga perandoria universitare në zgjerim, edhe pse askush nuk mund ta shpjegojë vërtet se si sociologjia ndryshon nga antropologjia, ose pse, në universitetet amerikane, filozofia politike është në departamentin e shkencave politike dhe jo në atë të filozofisë.
Pas Luftës së Dytë Botërore, programet e ashtuquajtura të “shkrimit krijues” u shfaqën në universitete, duke prodhuar ata figura të trishtueshme dhe qesharake, profesorë-romancierë dhe profesorë-poetë, veprat e të cilëve askush nuk i lexon. Më pas, në vitet 1970, ish-radikalët e viteve ’60 fituan të drejtën për programet e tyre propagandistike të majta në kampus, studime për zezakët, studime hispanike, studime për gratë, studime gjinore. Përmes departamenteve të burimeve njerëzore në kompanitë e mëdha dhe “trajnimeve të diversitetit” që ato mbikëqyrnin, të diplomuarit ndryshe të papunësueshëm të këtyre programeve të politikave identitare shpërndanë koncepte dhe shprehje të “woke”-izmit si “LatinX” dhe “birthing person” tek audiencat e detyruara të punëtorëve dhe menaxherëve.
Nevoja për të koordinuar të gjitha këto shkolla dhe departamente të palidhura është përdorur si justifikim nga drejtuesit universitarë për një zgjerim masiv të administratës së centralizuar universitare. Kolegjet paramoderne të arteve liberale funksiononin me buxhete minimale të menaxhuara nga vetë fakulteti. Por edhe kolegjet e mesme apo të vogla sot janë burokraci kafkiane.
Të unifikuara nga lart përmes shtresave gjithnjë e më të trasha të burokratëve ndërhyrës, universitetet janë unifikuar nga brenda përmes konformitetit politik dhe ideologjik. Ndërsa raporti mes demokratëve dhe republikanëve në SHBA ka mbetur afërsisht i njëjtë gjatë një brezi, republikanët janë bërë pothuajse të zhdukur në trupën akademike. Në Yale, ku mora një master dhe punova si asistent mësimdhënieje në vitet 1980, raporti i demokratëve ndaj republikanëve në fakultet u vlerësua 28 me 1. Një sondazh i vitit 2024 në 37 departamente në shtatë universitete zbuloi se 72% e pedagogëve ishin demokratë dhe vetëm 6.7% republikanë.
Të diplomuarit nga kolegjet mund të largohen nga kampusi me pak aftësi të dobishme për punët e tyre të ardhshme, por ata do të kenë qenë të indoktrinuar për vite të tëra me ideologji progresiste nga profesorë dhe administratorë pothuajse ekskluzivisht demokratë. Si për ironi, vetë Partia Demokratike është viktima më e madhe e mbingopjes me të diplomuar “woke”. Në vitin 2020, për herë të parë, demokratët e bardhë me diploma universitare tejkaluan ata pa diploma, duke e kthyer partinë në një koalicion të çuditshëm mes të bardhëve me arsim universitar dhe amerikanëve kryesisht jo të bardhë, pa arsim universitar.
Rezultati ishte administrata Biden, e cila u përkul aq shumë majtas saqë largoi mjaftueshëm votues pakicash si dhe votues të bardhë të klasës punëtore, duke u dhënë republikanëve kontrollin e të tri degëve të pushtetit në vitin 2024.
Pavarësisht sinjalizimit të virtytit progresist nga fakultetet dhe administratorët universitarë, universiteti amerikan si punëdhënës ndjek praktika punësimi të tipit dantesk, po aq të këqija sa ato të kompanive më të pista të paketimit të mishit ose të pastrimit të pulave. Ndërkohë që universitetet amerikane janë më të pasura se kurrë, Harvardi është quajtur një fond spekulativ me një universitet të bashkëngjitur, shumë prej tyre po shkurtojnë kostot e punës duke zëvendësuar profesorët me titull me pedagogë të jashtëm të paguar keq dhe me shumë pak siguri pune. Sot, gjysma e studentëve universitarë në SHBA mësohen nga pedagogë të tillë, të cilët përbëjnë 70% të stafit akademik.
Ndërkohë, universitetet po shfrytëzojnë burime të ardhurash në formën e programeve akademike që sjellin viza dhe shtetësi për studentë të huaj, të cilët më pas mund të sjellin familjarët e tyre. Universiteti mund të tarifojë tarifa të plota shkollimi prindërve të pasur të studentëve të huaj; në këmbim, klane të tëra mund të bëhen të pranueshme për migrim zinxhir përmes bashkimit familjar, sapo studenti të ketë marrë shtetësinë. Humbësit janë votuesit, përfaqësuesit e të cilëve i shpërndajnë universiteteve privilegje tatimore me premtimin se do të arsimojnë qytetarët e vendit, e jo klasat e huaja sunduese të pasura.
Meqenëse universitetet egoiste, të etura për para dhe për ndërtim perandorie nuk do të reformojnë vetveten nga brenda, qeveria do t’i duhet t’i reformojë nga jashtë. Në ligjin “One Big Beautiful Bill Act” të miratuar së fundmi nga Kongresi, Seksioni 84001 kërkon që ndihma federale të shkurtohet për programet e diplomave ku shumica e të diplomuarve fitojnë më pak se një i diplomuar i shkollës së mesme.
Politikanë të të dyja partive janë të interesuar për praktikat profesionale dhe alternativa të tjera ndaj arsimit katërvjeçar universitar. Edhe punëdhënësit mund të luajnë rolin e tyre duke hequr kërkesat për diploma në punët që nuk i kërkojnë. Por duhen marrë hapa shumë më radikalë. Universitetet duhen shpërbërë.
Fakultetet e shkencave natyrore dhe të inxhinierisë duhet të ndahen si institute të pavarura kërkimore me programet e tyre arsimore dhe praktikat profesionale. Shkollat profesionale po ashtu. Duhet të jetë e mundur të diplomohesh nga shkolla e mesme dhe të shkosh drejtpërdrejt në shkollë juridike ose mjekësore, pa humbur katër vjet duke marrë një diplomë bachelor.
Sipas Zyrës së Statistikave të Punës në SHBA, shumica e vendeve të punës kërkojnë vetëm një diplomë të shkollës së mesme dhe ndoshta pak trajnim në vendin e punës. Për shumicën e njerëzve, praktikat profesionale ose programet e certifikatave të aftësive duhet të zëvendësojnë kërkimin e diplomave universitare të padobishme.
Letërsia dhe arti lulëzuan për mijëra vjet, falë shitjeve tregtare ose patronazhit aristokratik dhe mund të lulëzojnë përsëri sapo programet universitare të “shkrimit krijues” të shfuqizohen dhe të mbyllen dhe “shkrimtarët rezidentë” në kampus të detyrohen të banojnë diku tjetër. Radikalët e majtë të racës dhe gjinisë mund të komplotonin për rrëzimin e kapitalizmit dhe patriarkatit në kafene dhe lagje bohemiane, ashtu si në kohët e vjetra.
Studimet empirike, jo-partizane të ekonomisë dhe politikës janë të vlefshme. Por ekonomia neoklasike matematikore është një pseudoshkencë si sociologjia dhe antropologjia. Disiplina të rreme të shkencave sociale, që janë vetëm disa breza të vjetra, meritojnë të shkojnë në të njëjtën rrugë si alkimia dhe astrologjia.
Skandali i arsimit të lartë nuk mund të injorohet më. Të diplomuarit në SHBA dhe në disa vende të tjera janë të punësuar nën potencial dhe të mbiarsimuar. Brezi i ardhshëm mund të përfitojë nga reformat që minimizojnë lidhjen mes kredencialeve universitare dhe punës. Dhe shoqëria në tërësi mund të përfitojë duke çliruar burime dhe talent që janë të bllokuar brenda sektorit sklerotik dhe të tejfryrë të arsimit të lartë. / The Telegraph – Syri.net
