Nga Adam Entous – New York Times/
Në pranverën e vitit 2022, dy muaj pasi tanket ruse kishin kaluar kufijtë e Ukrainës, një autokolonë makinash pa shenja identifikuese kaloi në heshtje rrugët e Kievit. Brenda tyre ndodheshin dy gjeneralë ukrainas, identitetet e të cilëve ishin të fshehura, të shoqëruar nga forca speciale britanike të veshur si civilë. Destinacioni i tyre: një bazë ushtarake amerikane në Wiesbaden, Gjermani. Aty, në një palestër të kthyer në qendër operacionale, oficerë amerikanë dhe të NATO-s po prisnin për të formuar një aleancë të fshehtë, një aleancë që do të ndryshonte rrjedhën e luftës.
Gjeneral Leitnant Mykhaylo Zabrodskyi, një komandant ukrainas me përvojë, që kishte trajnuar më parë me amerikanët, u çua në Auditorin Tony Bass, ku oficerë nga e gjithë koalicioni ishin mbledhur mbi harta dhe pamje satelitore. Dhoma ziente nga ndjenja urgjence. Ukraina ishte më pak e armatosur, më e paktë në numër, dhe koha po mbaronte.
Gjeneral Leitnant Christopher Donahue, një lider i kalitur i forcave Delta, paraqiti rrezikun. “Mund të thërrisni sa të doni ‘Lavdi Ukrainës’,” i tha ai Zabrodsky-t, “por guximi i vetëm nuk ndalon tanket ruse.” Ajo që i duhej Ukrainës ishte precizion, armë të avancuara, inteligjencë në kohë reale, dhe një sistem që të kthente të dhënat në goditje vdekjeprurëse.
Kështu filloi Task Forca Dragon, një bashkim sekret i strategjisë amerikane, inteligjencës së NATO-s dhe vendosmërisë ukrainase. Misioni i saj: të transformonte ushtrinë ukrainase në një forcë që jo vetëm që të mbijetonte, por të godiste pas.
Amerikanët sollën një përvojë të fituar nga luftërat kundër kryengritësve dhe terroristëve. Por Ukraina ishte ndryshe, kjo ishte një luftë konvencionale kundër një shteti me armë bërthamore. SHBA nuk mund të vendoste trupa në terren. Në vend të kësaj, Wiesbaden u kthye në trurin e operacionit, duke furnizuar forcat ukrainase me të dhëna për objektivat përmes rrjeteve të sigurta.
Fillimisht, sistemi ishte i thjeshtë. Oficerët amerikanë jepnin koordinata për njësitë e artilerisë ukrainase përmes telefonit. Por shumë shpejt u krijua një rrjet i sofistikuar:
Pikat me interes: Satelitët, dronët dhe komunikimet e përgjuara zbulonin pozicionet ruse.
Goditje Precize: Howitzer-ët M777 dhe raketat HIMARS, të udhëhequra nga inteligjenca amerikane, shkatërronin qendrat komanduese dhe linjat e furnizimit ruse.
Vija të Kuqe: Për të shmangur përshkallëzimin, goditjet brenda territorit rus ishin të ndaluara, dhe udhëheqësit e lartë rusë nuk mund të përdoreshin si objektiva.
Fitoret e hershme treguan se modeli funksiononte. Mbytja e anijes flamur të Flotës së Detit të Zi, Moskva, tronditi botën, por gjithashtu shqetësoi Uashingtonin, që nuk e kishte kuptuar se Ukraina kishte atë aftësi. Në Kherson, inteligjenca amerikane ndihmoi në çmontimin e Ushtrisë së 58-të ruse, duke detyruar komandantët e saj të shpërnguleshin vazhdimisht përpara se çdo goditje tjetër t’i kapte.
Por besimi ishte i brishtë. Komandantët ukrainas, të kalitur nga vite luftimesh vetëm, nuk e duronin kontrollin amerikan. Disa, si gjeneral Oleksandr Syrsky, në fillim hodhën poshtë këshillat amerikane. “Pse duhet t’ju dëgjojmë juve?” tha ai në një takim të hershëm. “Ju nuk po luftoni me rusët.”
Kundërofensiva e vitit 2022: Triumf dhe raste të humbura
Në verë, partneriteti përballej me testin e tij të parë madhor: një kundërofensivë për të rimarrë territoret e humbura. Amerikanët rekomanduan një përqendrim drejt Khersonit, duke shpresuar të zinin trupat ruse në perëndim të lumit Dnipro. Por presidenti Volodymyr Zelensky, i etur për një fitore diplomatike para një fjalimi në OKB, e nxiti ofensivën.
Rezultati ishte një sukses i përzier. Forcat ukrainase çliruan Khersonin, por hezituan pranë brigjeve të lumit, duke i lejuar trupat ruse të tërhiqeshin. Ndërkohë, në lindje, një avancim i befasishëm pranë Kharkivit theu mbrojtjen ruse, duke treguar se guximi mund të shpërblehet.
Megjithatë, rasti më i madh u humb. Inteligjenca amerikane zbuloi panik në radhët ruse teksa forcat ukrainase afrohen me Krimenë. Komunikimet e përgjuara madje sugjeronin se Moska mund të konsideronte përdorimin e armëve bërthamore taktike për të ndalur përparimin. Çasti kaloi, komandantët ukrainas, të kujdesshëm për të mos u shpërndarë tepër, u ndalën.
2023: Ofensiva e frakturuar
Viti pasardhës solli rreziqe më të mëdha dhe ndarje më të thella. Amerikanët këmbëngulën për një sulm të përqendruar drejt Melitopolit, me qëllim të ndërprisnin forcat ruse në Krime. Por Zelensky, nën presion politik, dërgoi trupa dhe municione drejt Bakhmutit, një fushëbetejë simbolike por pa rëndësi strategjike.
Vendimi ndau komandën e lartë ukrainase. Gjenerali ValeryZaluzhny, udhëheqësi më i lartë ushtarak, u përplas me Syrsky-n, që mbështeti betejën në Bakhmut. Amerikanët panë me zhgënjim teksa burimet e çmuara u shpenzuan në një betejë rraskapitëse.
Kur ofensiva në jug më në fund nisi, ajo lëvizte me ritëm shumë të ngadaltë. Komandantët ukrainas, të traumatizuar nga humbjet e mëparshme, kërkonin të verifikonin çdo objektiv amerikan me dronë, duke humbur orë të vlefshme. Mbrojtja ruse u përforcua. Në vjeshtë, sulmi kishte ngecur.
“Duhej të ishim tërhequr,” pranoi më vonë një zyrtar amerikan. Por nuk mundeshin, mbijetesa e Ukrainës ishte në lojë.
2024: Kalimi i vijave të kuqe
Me Rusinë që po rimblidhej dhe zgjedhjet në SHBA që afroheshin, administrata Biden rrezikoi më shumë. Raketat ATACMS, dikur të ndaluara për shkak të frikës nga përshkallëzimi, u dërguan fshehurazi në Ukrainë. CIA ndihmoi në planifikimin e sulmeve me dronë në distanca të gjata brenda territorit rus.
Lëvizja më e guximshme ishte krijimi i një “kutie operative”, një zonë brenda Rusisë ku inteligjenca amerikane mund të drejtonte goditjet ukrainase. Kur forcat ruse u grumbulluan pranë Kharkivit, sistemi lëshoi goditje shkatërruese, duke ndalur avancimin.
Por besimi vazhdoi të prishej. Në gusht 2024, Ukraina nisi një inkursion të papritur në rajonin Kursk të Rusisë, pa paralajmëruar Uashingtonin. Veprimi ishte një mjet presioni, për të kapur territor në prag të negociatave të mundshme. Zyrtarët amerikanë u tërbuan. “Nuk ishte gati si shantazh,” tha njëri prej tyre. “Ishte shantazh.”
Fundi i lojës
Në vitin 2025, partneriteti po çahej. Fitorja e Trump-it solli ndërprerje ndihmash. Ukraina, me mungesë ushtarësh dhe municioni, ruante me vështirësi përfitimet e saj, por nuk mund të çante vijën e frontit. Lufta u kthye në një ngërç të zymtë.
Në Wiesbaden, makina që dikur i kishte dhënë jetë Ukrainës po ndalej. Amerikanët i kishin dhënë Ukrainës mjetet për të luftuar, por jo aq sa për të fituar përfundimisht. Mësimi përfundimtar ishte i qartë: Në luftë, teknologjia dhe guximi kanë rëndësi, por gjithçka vendoset nga politika.
Ndërsa Sekretari i Mbrojtjes Lloyd Austin u përshëndet me homologët e tij të NATO-s, zëri i tij pothuajse u thye. “Vazhdoni përpara,” u tha ai atyre. Për Ukrainën, lufta do të vazhdonte, por epoka e partneritetit të fshehtë amerikan kishte përfunduar./Nytimes – Syri.net