Ish-kryeministri grek Alexis Tsipras ka lëshuar akuza të forta ndaj ish-ministrit të Financave, Yanis Varoufakis, në librin e tij të ri “Ithaki”, duke pohuar se ekonomisti i njohur e vuri vendin në rrezik gjatë kulmit të krizës së borxhit në vitin 2015.
Sipas Tsipras, Varoufakis ishte “më shumë figurë publike sesa ekonomist” dhe ishte i motivuar nga një agjendë personale, përfshirë promovimin e librave dhe teorive të tij të lojës. Ai thotë se e emëroi për shkak të profilit ndërkombëtar, por shumë shpejt kuptoi se qasja konfrontuese e ministrit të tij po e izolonte Greqinë në negociatat me kreditorët.
Tsipras përshkruan se gjatë bisedimeve të tensionuara me eurogrupin dhe ministrin gjerman Wolfgang Schäuble, Athina iu afrua rrezikshëm daljes nga eurozona. Përpjekjet për gjetjen e alternativave financiare, përfshirë edhe kërkesën drejtuar Vladimir Putinit për blerjen e obligacioneve greke, dështuan.
Negociatat, shkruan ai, u kthyen në “eksperiment” për Varoufakis-in, i cili më vonë propozoi edhe një plan emergjent me monedhë paralele dhe kuponë për pensionistët—një ide që e bëri Tsipras të humbiste besimin tek ministri i tij.
Referendumi i korrikut 2015, që tronditi BE-në dhe rezultoi me një “jo” të gjerë ndaj masave të kursimit, e vuri qeverinë në ngërç. Në fund, Tsipras nënshkroi një paketë shpëtimi edhe më të ashpër, duke argumentuar se ishte e vetmja mënyrë për të shmangur kolapsin kombëtar.
Varoufakis dha dorëheqjen menjëherë pas referendumit, dhe dyshja u përpoqën publikisht të ruanin një marrëdhënie korrekte. Por në librin e ri, Tsipras nuk kursen kritikat, duke e përshkruar ish-bashkëpunëtorin si të papërshtatshëm për negociata “komplekse dhe delikate”.
“Realiteti ishte se ai ishte më shumë një figurë publike dhe më pak një ekonomist”, kujton 51-vjeçari, i cili e përshkroi zgjedhjen e Varoufakis si ministër financash për shkak të reputacionit të tij ndërkombëtar dhe aftësive “jashtëzakonisht tërheqëse” si orator publik.
“Doja të dërgoja mesazhin e një negociate të fortë, por e nënvlerësova faktorin njerëzor. Shumë shpejt, Varoufakis u kthye nga një aset në një protagonist negativ. Jo vetëm që aleatët tanë potencialë nuk e duronin, por as kolegët e tij”.
Në një kronikë ngjarjesh që ka trazuar shpejt Greqinë, Tsipras, i cili duket i vendosur të rikthehet politikisht dy vite pas dorëheqjes nga drejtimi i partisë Syriza, tha se ishte e qartë që akademiku greko-australian kishte një agjendë personale që përfshinte promovimin e librave të tij.
Negociatat për të shmangur falimentimin nuk ishin “thjesht një mënyrë për të arritur një marrëveshje më të mirë për vendin. Ato ishin një eksperiment, një mundësi historike për të provuar të vërtetën e teorive të tij ekonomike”, shkroi Tsipras.
Gjatë bisedimeve të trazuara që i vunë dy burrat përballë ish-carit ekonomik gjerman, Wolfgang Schauble, dhe të tjerë “shqiponja fiskale”, Greqia ishte shumë pranë daljes nga eurozona.
Në rrezik ishte jo vetëm e ardhmja e vendit, por edhe politikat e ashpra të kursimit të kërkuara në këmbim të huave shpëtuese nga kreditorët ndërkombëtarë, të cilat Tsipras dhe qeveria e tij Syriza kishin premtuar se do t’i anulonin.
Përpjekjet për të gjetur fonde diku tjetër, përfshirë një lutje të dëshpëruar ndaj Kremlinit për të blerë obligacionet e qeverisë greke, dështuan, me Putinin që e bëri të qartë se Athina duhej të gjente mirëkuptim me partnerët e saj në BE.
Ndihma për vendin e zhytur në borxhe do të ishte e barabartë me hedhjen e parave në koshin e plehrave, thuhet se i ka thënë lideri rus homologut të tij grek në Moskë.
“Unë doja një marrëveshje të ndershme brenda eurozonës”, shkroi Tsipras, “por gjithashtu nuk e fshehëm faktin se donim një ndryshim radikal në Evropë, se donim të ndalonim imponimin e absurditetit ekonomik të neoliberalizmit jo vetëm në Greqi, por nga njëri skaj i kontinentit në tjetrin”.
Në korrik 2015, për habinë e kancelares gjermane Angela Merkel, kushtet shkatërruese të paketës së shpëtimit iu paraqitën popullit përmes një referendumi, një lëvizje që e futi BE-në në një krizë ekzistenciale edhe më të thellë.
Edhe pse vota u fitua bindshëm nga ata që kundërshtonin masat e kursimit, Tsipras kishte pak mundësi tjetër veçse të refuzonte rezultatin e saj dhe të negocionte një paketë shpëtimi me huadhënësit e huaj, e cila doli të ishte edhe më e ashpër, edhe pse ai argumentoi se votimi shërbeu gjithashtu për të shmangur poshtërimin kombëtar. Ai këmbënguli se qëllimi i tij nuk kishte qenë kurrë që Greqia të dilte nga eurozona.
Varoufakis, i cili para referendumit ishte përplasur ashpër me kolegët në takimet e eurogrupit, më pas dha dorëheqjen, edhe pse të dy politikanët u përpoqën, të paktën publikisht, të ruanin marrëdhënie miqësore.
Por në librin, të quajtur sipas ishullit ku në vitin 2018 Tsipras shpalli daljen e Greqisë nga kriza dhjetëvjeçare, është pikërisht ish-aleati i tij, që tani drejton partinë e majtë MeRA 25, ai me të cilin ka më shumë mosmarrëveshje.
Në atë që do të mbahet mend si një nga sulmet më të mëdha ndaj karakterit në kujtesën moderne greke, ish-kryeministri pretendoi se stili konfrontues i Varoufakis e la atë gjithnjë e më të izoluar mes kolegëve, e vuri Greqinë në rrezik dhe ndihmoi “shqiponjat”, të udhëhequra nga Schauble, që shtynin hapur drejt Grexit.
“Varoufakis e kishte provuar veten si të papërshtatshëm për një marrëveshje që kërkonte trajtim kompleks dhe delikat”, pohoi ai, duke shtuar se kishte filluar të dyshonte për ministrin e tij të financave që herët.
“Ai ishte fytyra e negociatës, njeriu që tërhiqte vëmendjen, që shfaqej në kopertinat e revistave në mbarë botën… ai jepte përshtypjen se po e shijonte rolin e tij të ri”.
Kur Varoufakis paraqiti një plan emergjent që përfshinte krijimin e një monedhe paralele dhe shpërndarjen e kuponëve për pensionistët, si një mënyrë për të detyruar kreditorët të plotësonin kërkesat greke, Tsipras tha se e kuptoi se loja kishte mbaruar dhe e pyeti Varoufakis: “A je serioz?”
Para publikimit të shumëpritur të librit, politikani kishte deklaruar se kishte ardhur koha që zëri i tij të dëgjohej.
Dhe në një vepër që rrëfen takimet prapa skenës që çuan në vendimin e tij kontrovers për të formuar një koalicion me një populist të djathtë, si dhe marrëveshjen historike për t’i dhënë fund mosmarrëveshjes së gjatë mbi emrin e atëhershëm të Maqedonisë, ai nuk zhgënjen.
Por është një rrëfim historie që është pritur me zemërim dhe mosbesim të habitshëm. Dhe në rastin e Varoufakis, i cili që atëherë ka fituar famë ndërkombëtare si autor bestseller, heshtje e plotë./ Helena Smith – The Guardian
