Duhej të ishte gjëja e fundit që i nevojitej shefit të NATO-s. Të martën vonë, në prag të një samiti vendimtar që do të vuloste një investim të madh në mbrojtjen e NATO-s, llogaria e Donald Trump në Truth Social publikoi një foto të vetme: një mesazh adhurues i nënshkruar “Mark Rutte”, i shkruar në një stil identik me atë të Trump dhe i mbushur me lavdërime të tejskajshme për presidentin amerikan.
“Po fluturon drejt një tjetër suksesi të madh këtë mbrëmje në Hagë,” thuhej në këtë mesazh.
“Evropa do të paguajë në mënyrë TË MADHE, siç edhe duhet, dhe kjo do të jetë fitorja jote,” vazhdonte ai.
“Ti do të arrish diçka që asnjë president amerikan nuk ka mundur ta bëjë për dekada me radhë.”
Për botën diplomatike, e cila është mësuar të përulet deri diku para stilit të Shtëpisë së Bardhë nën Trumpin, kjo ishte ekstreme.
Të nesërmen, duke dyfishuar deklaratat, Rutte tha se Trump meritonte vlerësime për qëndrimin ndaj Iranit dhe NATO-s, edhe pse shumëkush mbeti i habitur nga toni përulës i ish-kryeministrit holandez. Por ndërsa samiti përparonte, u krijua ndjesia se Rutte kishte realizuar një manovër diplomatike mjeshtërore.
“Bromance” (vëllazëri politike)
Rutte, ish-kryeministër i Holandës, nuk është i panjohur me marrëdhëniet me Trumpin, duke përdorur sharmin e tij të lehtë gjatë vizitave të shumta në Uashington gjatë mandatit të parë të Trumpit.
Me një imazh gjithmonë të qetë e të buzëqeshur, fushata e Rutte për të joshur Trumpin ngjan me përpjekjet e liderëve të tjerë të NATO-s.
Presidenti francez Emmanuel Macron ka krijuar një “bromance” të zhurmshme me Trumpin; presidenti finlandez Alex Stubb është afruar përmes lojërave të golfit, ndërsa kryeministrja e ekstremit të djathtë të Italisë, Giorgia Meloni, ka fituar reputacionin si “pëshpëritësja e Trumpit” – ai e ka quajtur “një grua fantastike”.
Mesazhi i Rutte-s – i nënshkruar vetëm me mbiemër – tregonte ndoshta një marrëdhënie më pak miqësore. E njëjta gjë edhe me reagimin e Trumpit të mërkurën:
“Mendoj që më pëlqen. Nëse jo, do ta mësoni. Do të kthehem dhe do ta godas fort,” tha Trump në një konferencë për shtyp.
Por në Hagë, Rutte dukej i gatshëm të bënte gjithçka për të ushqyer egon e presidentit amerikan dhe për t’i ruajtur imazhin.
Vendimi i Trumpit për të sulmuar programin bërthamor të Iranit u cilësua “jashtëzakonisht mbresëlënës” nga Rutte.
“Mesazhi që i dërgohet botës është se ky president, edhe pse është njeri paqeje, kur duhet, është i gatshëm të përdorë forcën,” tha ai.
Në disa raste gjatë samitit, ndërhyrjet e Rutte e ndihmuan Trumpin të kalonte më butë, përfshirë edhe pas shpërthimit verbal të presidentit amerikan (“f**k”) në lidhje me konfliktin e fundit mes Iranit dhe Izraelit.
Reagimi i Rutte, një shaka para kamerave botërore:
“Babai ndonjëherë duhet të përdorë gjuhë të ashpër,” tha ai pranë Trumpit, pasi ky i fundit përshkroi konfliktin si një grindje mes dy fëmijësh.
Më vonë Rutte sqaroi se nuk po e quante Trumpin “babi”, por po përdorte një metaforë.
Ai gjithashtu nuk kurseu lavdërimet për sulmet e Trump ndaj Iranit – edhe pse ky konflikt nuk është teknikisht pjesë e fushës së veprimit të NATO-s – ndërsa presidenti amerikan reagoi ndaj një vlerësimi të rrjedhur nga qeveria që vinte në dyshim pretendimin e tij se kishte “shkatërruar” pjesë të programit bërthamor iranian.
“Sekretari i përgjithshëm e di që marrëdhëniet personale kanë shumë rëndësi me këtë administratë,” tha Torrey Taussig nga Këshilli Atlantik.
“Mendoj se kjo është një situatë ku duhet të mbash hundën dhe të presësh të mbarojë – pa skandale në Hagë, bëj një foto të bukur dhe shko në shtëpi,” shtoi ajo.
Përtej Rutte-t, i gjithë samiti ishte ndërtuar rreth Trumpit.
Programi i samitit ishte shkurtuar – përfshinte vetëm një seancë për liderët – diçka që ekspertët thonë se është bërë për Trumpin, i cili më herët këtë muaj kishte braktisur përfundimin e samitit G7, duke munguar në një takim me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky.
Sigurisht, rezultatet e samitit ishin kryesisht të paracaktuara, pas negociatave paraprake që siguruan miratimin formal të deklaratave nga liderët.
Lufta e Ukrainës me Rusinë – pa dyshim çështja më urgjente në axhendën e NATO-s – u hoq nga deklarata përfundimtare e samitit, për herë të parë që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Presidenti rus Vladimir Putin në vitin 2022.
Edhe “xhevahiri” i këtij samiti – premtimi për të shpenzuar 5% të Prodhimit të Brendshëm Bruto për mbrojtje (të ndarë mes nevojave thelbësore të mbrojtjes dhe 1.5% për shpenzime të lidhura me mbrojtjen deri në vitin 2035) – ishte një produkt i markës Trump.
Qysh në janar, Trump hodhi idenë e këtij objektivi prej 5%, një shifër që më parë nuk ishte marrë seriozisht, ndërsa anëtarët e NATO-s mezi po afroheshin te 2%.
“Të gjithë e përballojnë. Janë te 2%, por duhet të jenë te 5%,” tha ai për gazetarët.
Qëllimi mbi mjetet
Por duket se Rutte ishte ai që pati të qeshurën e fundit. Samiti, sipas të gjitha gjasave, përfundoi si një fitore për NATO-n: Anëtarët ranë dakord njëzëri për të rritur shpenzimet ushtarake në nivelet më të larta që nga Lufta e Ftohtë – dhe falënderuan Trumpin për këtë.
“Në diplomaci, synon të arrish një qëllim, dhe çfarë arritëm këtu? Një rezultat historik, ku NATO u rikthye te rrënjët e saj: mbrojtja kolektive,” tha presidenti i Finlandës, Alex Stubb, për CNN në krah të samitit.
Spanja ishte një përjashtim i dukshëm, duke shtyrë për gjuhë më të zbutur që ndoshta do t’i lejonte një hapësirë për të përmbushur detyrimet ndaj NATO-s pa shpenzuar 5% të PBB-së. (Deklarata përfundimtare e samitit i referohej “aleatëve” në pjesën për shpenzimet, ndërsa pjesë të tjera flisnin për angazhime që “ne” do të marrim.)
Liderët – të udhëhequr, natyrisht, nga Rutte – përmendën Trumpin si forca e vetme që shtyu aleatët drejt objektivave të shpenzimeve dikur të paimagjinueshme.
“Rritja e shpenzimeve për mbrojtje është suksesi i presidentit Donald Trump,” tha presidenti i Polonisë, Andrzej Duda, për gazetarët.
“Pa udhëheqjen e Donald Trump, kjo do të ishte e pamundur,” shtoi ai.
Homologu i tij nga Lituania propozoi një moto të re për aleancën:
“Ta bëjmë NATO-n të madhe sërish,” ndërsa përshëndeti presionin që Trump kishte ushtruar mbi aleatët dorështrënguar.
“Jam për çdo lloj presioni që mund të marrim,” tha ministrja e Mbrojtjes së Lituanisë, Dovile Sakaliene, për CNN.
Vendet më të vogla që ndodhen në vijën e parë me Rusinë u inkurajuan nga angazhimi i përbashkët i aleancës për të përmbushur nivelet e shpenzimeve për të cilat ato kishin qenë nismëtare.
Të gjithë fitojnë
Një zyrtar nga Evropa Perëndimore, përpara samitit, kishte shprehur shqetësime për CNN se ngjarja mund të shkatërrohej nga ndonjë përplasje diplomatike me Trumpin.
Por në publik, komentet mbi mesazhet e Rutte për Trump u shmangën – liderët anashkaluan pyetjet ose refuzuan të përgjigjen.
Presidenti i Finlandës nuk u shpreh për mesazhet e sekretarit të përgjithshëm të NATO-s, por tha:“Diplomacia ka shumë forma të ndryshme.”
Humbjet – veçanërisht nga përplasjet diplomatike me Trumpin – ishin më të pakta se sa pritej. Vetëm Spanja u kritikua nga presidenti amerikan për zvarritjen në përmbushjen e objektivit 5%.
“Është e tmerrshme ajo që kanë bërë,” tha Trump, duke kërcënuar se do të përdorte bisedimet tregtare për ta detyruar Madridin të bindet.
“Do t’i bëjmë të paguajnë dyfish,” shtoi ai.
Edhe Zelensky përfitoi.
Edhe presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky – i cili ka pasur një marrëdhënie të trazuar me Trumpin – doli me disa përfitime.
Edhe pse nuk u zotua për ndihmë të re për Ukrainën, Trump sugjeroi se Kievi mund të marrë sistemet amerikane raketore Patriot në të ardhmen – dhe kritikoi Putinin si “të çorientuar,” duke pranuar se ai mund të ketë ambicie territoriale që shkojnë përtej Ukrainës.
Në fund, qëndrimi i vetë Trumpit për NATO-n – një temë e ndjeshme për presidentin famshëm “transaksional” – ndryshoi.
“Këta njerëz vërtet e duan vendin e tyre,” tha ai për liderët e NATO-s në konferencën e tij për shtyp pas përfundimit të samitit.
“Nuk është një mashtrim, dhe ne jemi këtu për t’i ndihmuar të mbrojnë vendin e tyre.”
“Erdha këtu sepse ishte diçka që supozohej ta bëja,” shtoi ai, “por po largohem nga këtu disi ndryshe.”
Top Channel
