Lajmidites.com

Tag: tregojnë

  • Si zbulimi i Neandertalit të parë përmbysi dhe rishkroi historinë njerëzore

    Si zbulimi i Neandertalit të parë përmbysi dhe rishkroi historinë njerëzore

    Një video e re e BBC-së me titull “Neanderthal 1: Zbulimi i pabesueshëm që rishkroi historinë” rikthen në plan të parë zbulimin historik të vitit 1856 në Gjermani, kur u gjetën mbetjet e para të Neandertalit dhe u njohën zyrtarisht si mbetjet e një specieje të dallueshme njerëzore.

    Ishte momenti kur evolucioni njerëzor pushoi së shikuari si një rrugë e drejtë, njëdimensionale dhe filloi të zbulohej si një rrjet shumë më kompleks i specieve të lidhura.
    Historia fillon në Grykën e Neandertalit, ku punëtorët e gurores zbuluan 16 kocka brenda Shpellës Feldhofer. Në fillim askush nuk mund ta kuptonte rëndësinë e tyre, por studiuesit shpejt do të arrinin në përfundimin se ato nuk i përkisnin njerëzve modernë. “Neanderthal 1” u bë gjetja e parë antropologjike që tregoi se Homo sapiens nuk ishte kurrë vetëm në kontinentin evropian.
    Ky zbulim sfidoi për herë të parë konceptin e evolucionit linear. Siç vëren BBC, prania e Neandertalëve vërteton se paraardhësit tanë bashkëjetuan dhe u përzien gjenetikisht me specie të tjera njerëzore. Sot e dimë se miliona njerëz ende mbajnë pjesë të gjenomit të Neandertalëve, ndërsa pothuajse gjysma e gjenomit të tyre mbijeton i shpërndarë në popullatat moderne jashtë Afrikës.
    Dokumentari gjithashtu thekson se Neandertalët ishin shumë më të përparuar sesa stereotipi i njerëzve “të egër” që dominoi imazhin e tyre publik për vite me radhë. Gjetjet arkeologjike tregojnë se ata kishin organizim shoqëror, mbijetuan në mjedise të vështira dhe përdorën elementë dekorativë si pendët e zogjve, tregues që tregojnë për sjellje simbolike dhe zhvillim kulturor. Analizat gjenetike moderne, duke studiuar gjenet si NOVA1 dhe TKTL1, tregojnë se Neandertalët kishin përshtatje evolucionare të ndryshme, por po aq të specializuara, veçanërisht në aspektin e zhvillimit të trurit.
    Një element tjetër i theksuar nga BBC është rizbulimi i vendit origjinal pas më shumë se një shekulli. Identifikimi i vendit ku u gjet Neandertal 1 u ka lejuar studiuesve të rindërtojnë më mirë mjedisin, kushtet dhe aktivitetet e mundshme të njerëzve në atë kohë, duke ofruar informacione të reja të vlefshme.
    Rëndësia historike e zbulimit, siç thekson mini-dokumentari, nuk qëndron vetëm në identifikimin e një specieje të re, por edhe në mënyrën se si ajo ndryshoi rrënjësisht kuptimin tonë për të kaluarën. Neandertali 1 zbuloi se historia njerëzore nuk është një rrëfim “ne dhe të tjerët”, por një udhëtim i përbashkët, plot me kryqëzime, afinitete dhe ndërveprim evolucionar.
    Videoja e BBC-së arrin në përfundimin se ky zbulim i parë nuk zbuloi thjesht një specie të panjohur. Ai përmbysi parimin shumë themelor se “njerëzit janë unikë”.

    Top Channel

  • Shfrytëzim i punëtorëve/ ‘Tronditet’ bota e modës në Itali, policia bastis Gucci-n dhe Prada-n

    Shfrytëzim i punëtorëve/ ‘Tronditet’ bota e modës në Itali, policia bastis Gucci-n dhe Prada-n

    Policia italiane ka zbarkuar në selitë e 13 firmave të modës së nivelit të lartë, duke kërkuar dokumente mbi administrimin dhe kontrollet e zinxhirit të furnizimit, si pjesë e një hetimi mbi shfrytëzimin e dyshuar të punëtorëve te nënkontraktorët, tregojnë dokumentet gjyqësore.

    Markat që morën porositë janë Dolce & Gabbana, Versace, Prada Adidas Itali, Off-White Operative, Missoni, Ferragamo, Givenchy Italia, Alexander McQueen Italia, Kering’s Gucci dhe Yves Saint Laurent Manifatture, Cris Conf. (Pinko) dhe Coccinelle.

    Operacioni, i kryer të mërkurën, vjen pas një hetimi që ka vendosur pesë grupe të tjera luksoze nën administrim të caktuar nga gjykata dhe e njëjta masë e kërkuar për një të gjashtë, në një seri rastesh që kanë dëmtuar imazhin e industrisë gjatë dy viteve të fundit.

    Dy burime me njohuri të drejtpërdrejta thanë se ky veprim shënon fazën përfundimtare të një procesi, që synon të detyrojë shtëpitë e mëdha të modës të pastrojnë zinxhirët e tyre të furnizimit.

    VEPRIMET E POLICISË NË DISA QYTETE

    Markat e tjera u përfshinë në hetim pasi policia gjeti veshje dhe dokumente nënkontraktimi të lidhura me to, gjatë kontrolleve të mëparshme të punishteve në pronësi kineze. Dokumentet tregojnë se ato përballen me masa më pak të ashpra, sepse sasi më të vogla të produkteve të tyre u gjetën në vendet e inspektuara.

    Asnjë nga 13 kompanitë nuk është nën hetim dhe prokurorët nuk kanë kërkuar administrim të caktuar nga gjykata për asnjërën prej tyre, sipas urdhrave të parë nga Reuters. Firmat nuk iu përgjigjën menjëherë kërkesave për koment.

    Operacioni i së mërkurës u drejtua nga njësia e punës së karabinierëve në Milano, me mbështetjen e oficerëve në Firence, Parma dhe Varese.

    Prokurorët duan të vlerësojnë nëse kompanitë ishin të përfshira në përdorimin e fuqisë punëtore të shfrytëzuar dhe nëse modelet e tyre të pajtueshmërisë dhe qeverisjes janë të përshtatshme për të parandaluar abuzimin, tregojnë dokumentet.

    Pasi të dorëzohet materiali, firmat do të lejohen të adresojnë çdo çështje me iniciativën e tyre. Nëse nuk e bëjnë këtë, prokurorët rezervojnë të drejtën për të marrë masa të mëtejshme parandaluese, tregojnë dokumentet.

    QEVERIA KËRKON TË MBROJË ‘MADE IN ITALI’

    Magjistratët italianë kanë zbuluar shfrytëzim të përhapur, në zinxhirin e furnizimit me modë dhe mallra luksoze.

    Ministri i Industrisë Adolfo Urso tha në tetor se qeveria kishte propozuar një projektligj për të krijuar certifikim ligjor për kompanitë e modës, për të mbrojtur reputacionin e markave ‘Made in Italy’.

    Sipas planit, markat mund të marrin certifikim nga palë të treta për përputhshmërinë e zinxhirit të furnizimit. Italia përbën 50%-55% të prodhimit global të mallrave luksoze, vlerëson konsulenca Bain.

    Në maj, markat e modës italiane nënshkruan një marrëveshje me autoritetet ligjore dhe politike, për të luftuar shfrytëzimin e punëtorëve.

    LISTË E GJATË DOKUMENTESH

    Urdhrat kërkojnë një gamë të gjerë materialesh, duke filluar me të dhënat e administrimit, të tilla si ekstrakte të regjistrit historik të kompanive, marrëveshje ndërkompani, tabela organizative, përshkrimet e vendeve të punës për stafin e përfshirë në mbikëqyrjen e furnizuesve dhe procesverbalet e mbledhjeve të bordit dhe auditorëve që nga viti 2023.

    Ata gjithashtu kërkojnë detaje mbi kontrollet e brendshme, vlerësimet e rrezikut dhe aktivitetet e auditimit./ Reuters.

  • “Qytetarët po tregojnë indiferencë, ndaj PD”/ Reagon ashpër Kikia: E vetmja gjë që mund të bëjë, janë denoncimet

    “Qytetarët po tregojnë indiferencë, ndaj PD”/ Reagon ashpër Kikia: E vetmja gjë që mund të bëjë, janë denoncimet

    Analisti dhe gazetari Mentor Kikia, në një komunikim televiziv, ka komentuar takimin e zhvilluar së fundmi mes disa prej eksponentëve më të votuar të Partisë Demokratike në primare, si dhe në listat e hapura.
    Sipas tij, kjo situatë ka ndezur diskutimet për një lëvizje të re të brendshme brenda partisë kryesore të opozitës, por ende nuk shihet një nismë e qëndrueshme që mund të sjellë ndryshim real.
    Kikia tha se perceptimi publik po e fryn këtë histori më shumë sesa është në realitet. “Mendoj se shumë njerëz dëshirojnë që ajo të ndodhë dhe kjo histori po fryhet. Nëse shohim mënyrën si po ndërtohet ky tur takimesh, ngjan me një foltore që organizoi Berisha kur mori sërish PD-në”, u shpreh ai.
    Sipas analistit, mbështetja e PD vijon të bjerë edhe pas krizave të njëpasnjëshme të qeverisë. Ai theksoi se qytetarët po tregojnë indiferencë, edhe pse PD bën thirrje për protesta apo reagime publike. “PD duhet të shohë veten në pasqyrë për të parë edhe përgjegjësitë e veta,” deklaroi Kikia.
    Ai u ndal edhe te klima e brendshme e partisë, duke theksuar se ekziston një grupim i gjerë që mendon se duhet të ketë ndryshim. “Disa kanë kurajën ta pohojnë, disa i ruhen e disa i druhen. Disa përpiqen të jenë mirënjohës që janë në Parlament pas mundësisë që Berisha u dha,” tha ai, duke shtuar se pikërisht kjo e bën kryetarin aktual të ketë frikë nga një reagim i brendshëm që mund të sjellë një ndarje tjetër të PD-së.
    “Një ndarje tjetër do ta kthente PD në një organizatë joqeveritare antikorrupsion, ku e vetmja gjë që mund të bëjë do të ishin denoncimet,” nënvizoi Kikia.
    Megjithatë, ai theksoi se ende nuk shikon një lëvizje të organizuar apo serioze që mund të krijojë një realitet të ri brenda PD-së. “Nëse ka një grup të caktuar në PD, le të zhvillojnë betejën demokratike brenda partisë, të ngrejnë një platformë, të lobojnë për të marrë shumicën e votave dhe të fitojnë garën ndaj Berishës. Vetëm kështu shpëtohet PD,” u shpreh Kikia, duke shtuar se çdo përpjekje që zhvillohet “nëpër kafene” do ta kthejë partinë në një “parti kafenesh” dhe asgjë më shumë.

  • Kafeja shënon rritjen më të lartë të çmimit në tetor, por shqiptarët nuk heqin dorë

    Kafeja shënon rritjen më të lartë të çmimit në tetor, por shqiptarët nuk heqin dorë

    Çmimet e kafesë dhe kakaos po rriten me ritme të shpejta dhe dalëngadalë po e nxjerrin vendin tonë nga lista e destinacioneve me kosto të ulët, si për vendasit ashtu edhe për turistët.
    Të dhënat e INSTAT tregojnë se çmimet e kafesë, çajit dhe erëzave u rritën me 7.1% në tetor 2025, krahasuar me tetorin e vitit 2024. Kjo ishte rritja më e fortë ndër të gjitha grupet e mallrave të konsumit bazë që merren në konsideratë për matjen e inflacionit.
    Arsyet lidhen me disa faktorë të brendshëm dhe të jashtëm. Faktorët kryesorë janë çmimet e larta të kafesë dhe çajit në tregjet ndërkombëtare, të ndikuara nga kushtet ekstreme klimatike dhe prodhimi i reduktuar.
    Sektori i kafesë në Brazil, një prej prodhuesve më të mëdhenj globalë, është përballur me thatësira të gjata, ngrica dhe reshje të pazakonta, që kanë ulur sipërfaqet e mbjella dhe rendimentet.
    Po ashtu, India – një tjetër prodhues i madh i çajit – ka pësuar rënie të prodhimit me rreth 30% për shkak të temperaturave të larta dhe përmbytjeve.
    Nga ana tjetër, konsumi po rritet ndjeshëm, sidomos në tregjet në zhvillim, si Kina dhe India, si për çajin ashtu edhe për kafenë. Prodhimi në ulje dhe kërkesa në rritje kanë çuar çmimet në nivele rekord.
    Nisur nga këto zhvillime, tregjet ndërkombëtare kanë rritur spekulimet. Çmimet e kafesë ndodhen tashmë në nivele historike, edhe për shkak të pritshmërive për mungesë prodhimi, çka forcon më tej trendin e rritjes.
    Analizat e fundit tregojnë gjithashtu se tarifat e imponuara nga SHBA për prodhuesit brazilianë kanë ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e çmimeve globale.
    Kafeja është një produkt i importuar dhe çmimet e saj pasqyrohen plotësisht në tregun vendas. Megjithatë, konkurrenca e fortë e bar-kafeve dhe stili i jetesës së shqiptarëve, të bazuar në konsumin jashtë shtëpisë, po frenojnë rritjen e shpejtë të çmimeve në tregun e brendshëm.
    Nga faktorët e brendshëm, mungesa e fuqisë punëtorë, rritja e kostove nga pagat më të larta dhe konsumi nga turistët po shtyn çmimet drejt rritjes.
    Të dhënat historike tregojnë se gjatë viteve 2017–2018, çmimet e kafesë shënuan një ulje të vazhdueshme prej 2–3% në vit, çka tregonte periudhë stabiliteti apo rënie të kërkesës.
    Nga viti 2019 deri në fillim të 2021, çmimet qëndruan në nivele të ulëta, me luhatje të vogla rritjeje, përpara se të nisnin një rritje të fortë dhe të menjëhershme gjatë vitit 2021.
    Në këtë periudhë, ndikimet globale nga pandemia dhe më pas krizat e furnizimit shkaktuan shpërthim të çmimeve, me ritme që arritën kulmin në vitin 2022, rreth 8%. Pas këtij kulmi, grafiku tregon një rënie të mprehtë gjatë vitit 2023, nën 2% dhe për pak kohë afër 0%, çka tregon stabilizim të tregut pas rritjes së fortë. Megjithatë, nga mesi i vitit 2024 çmimet nisën sërish rritje të qëndrueshme, duke arritur 7.1% në tetor 2025.
    Çmimet rriten, por shqiptarët nuk heqin dorë nga zakoni
    Ndonëse çmimet kanë ardhur në rritje, të njëjtën tendenca ka pasur edhe konsumi, teksa zakoni i përditshmë për shumë shqiptarë është i vështirë për tu lënë, apo reduktuar.
    Të dhënat e tjera të doganave tregojnë se për 10-mujorin, konsumi i kafesë arriti në 6.7 mijë tonë, me rritje prej 3.5% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Ky është niveli më i lartë i konsumit, të paktën që nga viti 2018, kur Dogana raporton të dhënat.
    Në këtë tendencë një ndikim të lartë vlerësohet të kenë dhënë edhe turistët.

  • Kafeja me rritjen më të lartë të çmimit në tetor, por shqiptarët s’e lëshojnë filxhanin! Konsum rekord

    Kafeja me rritjen më të lartë të çmimit në tetor, por shqiptarët s’e lëshojnë filxhanin! Konsum rekord

    Çmimet e kafesë dhe kakaos po rriten me ritme të shpejta dhe dalëngadalë po e nxjerrin vendin tonë nga lista e destinacioneve me kosto të ulët, si për vendasit ashtu edhe për turistët.
    Të dhënat e INSTAT tregojnë se çmimet e kafesë, çajit dhe erëzave u rritën me 7.1% në tetor 2025, krahasuar me tetorin e vitit 2024. Kjo ishte rritja më e fortë ndër të gjitha grupet e mallrave të konsumit bazë që merren në konsideratë për matjen e inflacionit.
    Arsyet lidhen me disa faktorë të brendshëm dhe të jashtëm. Faktorët kryesorë janë çmimet e larta të kafesë dhe çajit në tregjet ndërkombëtare, të ndikuara nga kushtet ekstreme klimatike dhe prodhimi i reduktuar.
    Sektori i kafesë në Brazil, një prej prodhuesve më të mëdhenj globalë, është përballur me thatësira të gjata, ngrica dhe reshje të pazakonta, që kanë ulur sipërfaqet e mbjella dhe rendimentet.
    Po ashtu, India – një tjetër prodhues i madh i çajit – ka pësuar rënie të prodhimit me rreth 30% për shkak të temperaturave të larta dhe përmbytjeve.
    Nga ana tjetër, konsumi po rritet ndjeshëm, sidomos në tregjet në zhvillim, si Kina dhe India, si për çajin ashtu edhe për kafenë. Prodhimi në ulje dhe kërkesa në rritje kanë çuar çmimet në nivele rekord.
    Nisur nga këto zhvillime, tregjet ndërkombëtare kanë rritur spekulimet. Çmimet e kafesë ndodhen tashmë në nivele historike, edhe për shkak të pritshmërive për mungesë prodhimi, çka forcon më tej trendin e rritjes.
    Analizat e fundit tregojnë gjithashtu se tarifat e imponuara nga SHBA për prodhuesit brazilianë kanë ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e çmimeve globale.
    Kafeja është një produkt i importuar dhe çmimet e saj pasqyrohen plotësisht në tregun vendas. Megjithatë, konkurrenca e fortë e bar-kafeve dhe stili i jetesës së shqiptarëve, të bazuar në konsumin jashtë shtëpisë, po frenojnë rritjen e shpejtë të çmimeve në tregun e brendshëm.
    Nga faktorët e brendshëm, mungesa e fuqisë punëtorë, rritja e kostove nga pagat më të larta dhe konsumi nga turistët po shtyn çmimet drejt rritjes.
    Të dhënat historike tregojnë se gjatë viteve 2017–2018, çmimet e kafesë shënuan një ulje të vazhdueshme prej 2–3% në vit, çka tregonte periudhë stabiliteti apo rënie të kërkesës.
    Nga viti 2019 deri në fillim të 2021, çmimet qëndruan në nivele të ulëta, me luhatje të vogla rritjeje, përpara se të nisnin një rritje të fortë dhe të menjëhershme gjatë vitit 2021.
    Në këtë periudhë, ndikimet globale nga pandemia dhe më pas krizat e furnizimit shkaktuan shpërthim të çmimeve, me ritme që arritën kulmin në vitin 2022, rreth 8%. Pas këtij kulmi, grafiku tregon një rënie të mprehtë gjatë vitit 2023, nën 2% dhe për pak kohë afër 0%, çka tregon stabilizim të tregut pas rritjes së fortë. Megjithatë, nga mesi i vitit 2024 çmimet nisën sërish rritje të qëndrueshme, duke arritur 7.1% në tetor 2025.
    Çmimet rriten, por shqiptarët nuk heqin dorë nga zakoni
    Ndonëse çmimet kanë ardhur në rritje, të njëjtën tendenca ka pasur edhe konsumi, teksa zakoni i përditshmë për shumë shqiptarë është i vështirë për tu lënë, apo reduktuar.
    Të dhënat e tjera të doganave tregojnë se për 10-mujorin, konsumi i kafesë arriti në 6.7 mijë tonë, me rritje prej 3.5% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Ky është niveli më i lartë i konsumit, të paktën që nga viti 2018, kur Dogana raporton të dhënat.
    Në këtë tendencë një ndikim të lartë vlerësohet të kenë dhënë edhe turistët./Marrë nga Monitor

  • Kafeja, me rritjen më të lartë të çmimit! Por shqiptarët nuk heqin dorë nga zakoni, konsum rekord

    Kafeja, me rritjen më të lartë të çmimit! Por shqiptarët nuk heqin dorë nga zakoni, konsum rekord

    Çmimet e kafesë dhe kakaos po rriten me ritme të shpejta dhe dalëngadalë po e nxjerrin vendin tonë nga lista e destinacioneve me kosto të ulët, si për vendasit ashtu edhe për turistët.
    Të dhënat e INSTAT tregojnë se çmimet e kafesë, çajit dhe erëzave u rritën me 7.1% në tetor 2025, krahasuar me tetorin e vitit 2024. Kjo ishte rritja më e fortë ndër të gjitha grupet e mallrave të konsumit bazë që merren në konsideratë për matjen e inflacionit.
    Arsyet lidhen me disa faktorë të brendshëm dhe të jashtëm. Faktorët kryesorë janë çmimet e larta të kafesë dhe çajit në tregjet ndërkombëtare, të ndikuara nga kushtet ekstreme klimatike dhe prodhimi i reduktuar.
    Sektori i kafesë në Brazil, një prej prodhuesve më të mëdhenj globalë, është përballur me thatësira të gjata, ngrica dhe reshje të pazakonta, që kanë ulur sipërfaqet e mbjella dhe rendimentet.
    Po ashtu, India – një tjetër prodhues i madh i çajit – ka pësuar rënie të prodhimit me rreth 30% për shkak të temperaturave të larta dhe përmbytjeve.
    Nga ana tjetër, konsumi po rritet ndjeshëm, sidomos në tregjet në zhvillim, si Kina dhe India, si për çajin ashtu edhe për kafenë. Prodhimi në ulje dhe kërkesa në rritje kanë çuar çmimet në nivele rekord.
    Nisur nga këto zhvillime, tregjet ndërkombëtare kanë rritur spekulimet. Çmimet e kafesë ndodhen tashmë në nivele historike, edhe për shkak të pritshmërive për mungesë prodhimi, çka forcon më tej trendin e rritjes.
    Analizat e fundit tregojnë gjithashtu se tarifat e imponuara nga SHBA për prodhuesit brazilianë kanë ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e çmimeve globale.
    Kafeja është një produkt i importuar dhe çmimet e saj pasqyrohen plotësisht në tregun vendas. Megjithatë, konkurrenca e fortë e bar-kafeve dhe stili i jetesës së shqiptarëve, të bazuar në konsumin jashtë shtëpisë, po frenojnë rritjen e shpejtë të çmimeve në tregun e brendshëm.
    Nga faktorët e brendshëm, mungesa e fuqisë punëtorë, rritja e kostove nga pagat më të larta dhe konsumi nga turistët po shtyn çmimet drejt rritjes.
    Të dhënat historike tregojnë se gjatë viteve 2017–2018, çmimet e kafesë shënuan një ulje të vazhdueshme prej 2–3% në vit, çka tregonte periudhë stabiliteti apo rënie të kërkesës.
    Nga viti 2019 deri në fillim të 2021, çmimet qëndruan në nivele të ulëta, me luhatje të vogla rritjeje, përpara se të nisnin një rritje të fortë dhe të menjëhershme gjatë vitit 2021.
    Në këtë periudhë, ndikimet globale nga pandemia dhe më pas krizat e furnizimit shkaktuan shpërthim të çmimeve, me ritme që arritën kulmin në vitin 2022, rreth 8%. Pas këtij kulmi, grafiku tregon një rënie të mprehtë gjatë vitit 2023, nën 2% dhe për pak kohë afër 0%, çka tregon stabilizim të tregut pas rritjes së fortë. Megjithatë, nga mesi i vitit 2024 çmimet nisën sërish rritje të qëndrueshme, duke arritur 7.1% në tetor 2025.
    Çmimet rriten, por shqiptarët nuk heqin dorë nga zakoni
    Ndonëse çmimet kanë ardhur në rritje, të njëjtën tendenca ka pasur edhe konsumi, teksa zakoni i përditshmë për shumë shqiptarë është i vështirë për tu lënë, apo reduktuar.
    Të dhënat e tjera të doganave tregojnë se për 10-mujorin, konsumi i kafesë arriti në 6.7 mijë tonë, me rritje prej 3.5% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Ky është niveli më i lartë i konsumit, të paktën që nga viti 2018, kur Dogana raporton të dhënat.
    Në këtë tendencë një ndikim të lartë vlerësohet të kenë dhënë edhe turistët./Monitor

  • Kafeja, me rritjen më të lartë të çmimit në tetor, por shqiptarët nuk heqin dorë, konsum rekord

    Kafeja, me rritjen më të lartë të çmimit në tetor, por shqiptarët nuk heqin dorë, konsum rekord

    Çmimet e kafesë dhe kakaos po rriten me ritme të shpejta dhe dalëngadalë po e nxjerrin vendin tonë nga lista e destinacioneve me kosto të ulët, si për vendasit ashtu edhe për turistët.

    Të dhënat e INSTAT tregojnë se çmimet e kafesë, çajit dhe erëzave u rritën me 7.1% në tetor 2025, krahasuar me tetorin e vitit 2024. Kjo ishte rritja më e fortë ndër të gjitha grupet e mallrave të konsumit bazë që merren në konsideratë për matjen e inflacionit.

    Arsyet lidhen me disa faktorë të brendshëm dhe të jashtëm. Faktorët kryesorë janë çmimet e larta të kafesë dhe çajit në tregjet ndërkombëtare, të ndikuara nga kushtet ekstreme klimatike dhe prodhimi i reduktuar.

    Sektori i kafesë në Brazil, një prej prodhuesve më të mëdhenj globalë, është përballur me thatësira të gjata, ngrica dhe reshje të pazakonta, që kanë ulur sipërfaqet e mbjella dhe rendimentet.

    Po ashtu, India – një tjetër prodhues i madh i çajit – ka pësuar rënie të prodhimit me rreth 30% për shkak të temperaturave të larta dhe përmbytjeve.

    Nga ana tjetër, konsumi po rritet ndjeshëm, sidomos në tregjet në zhvillim, si Kina dhe India, si për çajin ashtu edhe për kafenë. Prodhimi në ulje dhe kërkesa në rritje kanë çuar çmimet në nivele rekord.

    Nisur nga këto zhvillime, tregjet ndërkombëtare kanë rritur spekulimet. Çmimet e kafesë ndodhen tashmë në nivele historike, edhe për shkak të pritshmërive për mungesë prodhimi, çka forcon më tej trendin e rritjes.

    Analizat e fundit tregojnë gjithashtu se tarifat e imponuara nga SHBA për prodhuesit brazilianë kanë ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e çmimeve globale.

    Kafeja është një produkt i importuar dhe çmimet e saj pasqyrohen plotësisht në tregun vendas. Megjithatë, konkurrenca e fortë e bar-kafeve dhe stili i jetesës së shqiptarëve, të bazuar në konsumin jashtë shtëpisë, po frenojnë rritjen e shpejtë të çmimeve në tregun e brendshëm.

    Nga faktorët e brendshëm, mungesa e fuqisë punëtorë, rritja e kostove nga pagat më të larta dhe konsumi nga turistët po shtyn çmimet drejt rritjes.

    Të dhënat historike tregojnë se gjatë viteve 2017–2018, çmimet e kafesë shënuan një ulje të vazhdueshme prej 2–3% në vit, çka tregonte periudhë stabiliteti apo rënie të kërkesës.

    Nga viti 2019 deri në fillim të 2021, çmimet qëndruan në nivele të ulëta, me luhatje të vogla rritjeje, përpara se të nisnin një rritje të fortë dhe të menjëhershme gjatë vitit 2021.

    Në këtë periudhë, ndikimet globale nga pandemia dhe më pas krizat e furnizimit shkaktuan shpërthim të çmimeve, me ritme që arritën kulmin në vitin 2022, rreth 8%. Pas këtij kulmi, grafiku tregon një rënie të mprehtë gjatë vitit 2023, nën 2% dhe për pak kohë afër 0%, çka tregon stabilizim të tregut pas rritjes së fortë. Megjithatë, nga mesi i vitit 2024 çmimet nisën sërish rritje të qëndrueshme, duke arritur 7.1% në tetor 2025.

    Çmimet rriten, por shqiptarët nuk heqin dorë nga zakoni

    Ndonëse çmimet kanë ardhur në rritje, të njëjtën tendenca ka pasur edhe konsumi, teksa zakoni i përditshmë për shumë shqiptarë është i vështirë për tu lënë, apo reduktuar.

    Të dhënat e tjera të doganave tregojnë se për 10-mujorin, konsumi i kafesë arriti në 6.7 mijë tonë, me rritje prej 3.5% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Ky është niveli më i lartë i konsumit, të paktën që nga viti 2018, kur Dogana raporton të dhënat.

    Në këtë tendencë një ndikim të lartë vlerësohet të kenë dhënë edhe turistët./Monitor

  • Skandali në Serbi, Vuçiç dhe i vëllai nën akuza për korrupsion

    Skandali në Serbi, Vuçiç dhe i vëllai nën akuza për korrupsion

    Presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, dhe vëllai i tij, Andrej, përmenden sërish në komunikimet e reja të aplikacionit SKY, ku dyshohet për korrupsion të nivelit të lartë dhe ndikim mbi sistemin e drejtësisë në favor të grupeve kriminale. Pakot e SKY-t, të ardhura nga Europol në Serbi, tregojnë lidhje mes narko-kartelit të Darko Shariç dhe figurave të pushtetit, ndërsa Ministria e Brendshme akuzohet se po mban informacionin jashtë Prokurorisë për Krim të Organizuar (TOK). Ndërkohë, qeveria po shtyn ndryshime ligjore që mund ta dobësojnë këtë prokurori para nisjes së hetimeve që mund të përfshijnë edhe vëllezërit Vuçiç. Sipas dokumenteve të rrjedhura, në komunikimet SKY të grupeve kriminale serbe, Aleksandar Vuçiç përmendet me nofkën “Oskar”, vëllai i tij Andrej, ish-ministri i Brendshëm Nebojsha Stefanoviç (“Edo”) dhe zyrtari i BIA-s, Marko Parezanoviç (“Markus”). Burime nga hetimet tregojnë se grupi i Darko Shariqçdiskutonte mënyra për të ndikuar vendimet gjyqësore përmes Aleksandër Vuçiçit.
    Në një mesazh të 26 majit 2020, vëllai i Shariçit, Dushko, shkruan: “E vetmja rrugë reale është përmes Markusit drejt Oskarit. Vetëm ai mund ta zgjidhë këtë punë… të tjerët nuk munden.” Komunikime të tjera, të publikuara nga media malazeze Vijesti, tregojnë se dëshirat e rrjetit kriminal, përfshirë uljen e dënimeve të Shariqit, janë realizuar më pas në gjykatat serbe. Dokumentet e reja, të cilat Ministria e Brendshme ende nuk ia dorëzon TOK-ut, lidhen me përdorimin e institucioneve shtetërore për mbrojtjen e rrjeteve kriminale dhe korrupsion të nivelit të lartë. Vendime gjyqësore si rrëzimi i dënimeve të mëparshme të Shariqit, largimi i gjyqtarit Milimir Lukiq nga rasti dhe vendosja e të pandehurit në arrest shtëpie po vlerësohen si të sinkronizuara me interesat e rrjetit kriminal dhe të një pjese të pushtetit politik.

  • Moti i keq, çahet argjinatura e Vainit

    Moti i keq, çahet argjinatura e Vainit

    Për shkak të motit të keq dhe prurjeve të shumta të ujit ka çarje në argjinaturën e lagunës së Vainit ku sasi të mëdha uji po derdhen drejt kanalit kullues.
    Pamjet me dronë tregojnë dëmtimet dhe përmbytjen e dhjetëra hektarëve tokë bujqësore.
    Autoritet thonë se po merren masa ndërsa banorët të alarmuar tregojnë se rrezikohen edhe zona e banuar e Bregut të Matës.

    Ekipet emergjente ndodhen në terren dhe po hedhin inerte për të frenuar rrjedhjen e ujit.

  • VIDEO/ Çahet argjinatura në lagunën e Vainit, banorët në alarm: Rrezikohen zonat e banuara

    VIDEO/ Çahet argjinatura në lagunën e Vainit, banorët në alarm: Rrezikohen zonat e banuara

    Çarja në argjinaturën e lagunës së Vainit, ka sjellë sasi të mëdha uji që po derdhen drejt kanalit kullues.

    Pamjet me dronë tregojnë dëmtimet dhe përmbytjen e dhjetëra hektarëve tokë bujqësore.

    Autoritet thonë se po merren masa ndërsa banorët të alarmuar tregojnë se rrezikohen edhe zona e banuar e Bregut të Matës.

    Ekipet emergjente ndodhen në terren dhe po hedhin inerte për të frenuar rrjedhjen e ujit.