Lajmidites.com

Tag: thotë

  • Kampi i Rojit, plagë e hapur e ISIS-it: 2 100 gra dhe fëmijë të bllokuar në shkretëtirë

    Kampi i Rojit, plagë e hapur e ISIS-it: 2 100 gra dhe fëmijë të bllokuar në shkretëtirë

    Artikull i Le Monde, përshtatur në shqip
    Në fund të tetorit, qielli mbi kampin e Rojit në verilindje të Sirisë është i kthjellët, pa asnjë re që të zbusë nxehtësinë përvëluese të shkretëtirës së Rojavës, afër kufirit me Turqinë dhe Irakun.
    Aty, një mur i lartë i ngritur tregon qartë se kampi nuk do të mbyllet shpejt.
    Ky vend, nën kontrollin e Forcave Demokratike Siriane (FDS), të dominuara nga kurdët, strehon familjet e luftëtarëve të Shtetit Islamik (ISIS), të ardhura nga vende të ndryshme të botës gjatë luftës në Siri, kryesisht në vitin 2010.

    Në Roj ndodhen rreth 2 100 gra dhe fëmijët e tyre, shumica prej tyre të huaj, të kapura pas rënies së kalifatit (shtet islamik të udhëhequr nga ligji i sheriatit). Edhe pse më 10 mars u firmos një marrëveshje midis presidentit të përkohshëm sirian Ahmed Al-Charaa dhe komandantit të FDS-së, Mazloum Abdi, që parashikonte dorëzimin gradual të kontrollit të kampeve te autoritetet e reja të Damaskut, në terren nuk është bërë asnjë ndryshim.
    “Asgjë nuk ka lëvizur. Ata që sipas marrëveshjes duhet të marrin kontrollin janë ish-anëtarë të Daesh-it ose mercenarë të lidhur me grupe radikale”, thotë Javré, 30 vjeçe, një kurde që merret me sigurinë e kampit.
    Tentativa arratisjeje dhe ndikimi i grupeve radikale

    Në mesin e familjeve të huaja ndodhen edhe rreth 110 familje franceze, të përbëra kryesisht nga gra dhe fëmijë. Shumë prej tyre janë kthyer tashmë në Francë, por disa refuzojnë.
    “Që prej marrëveshjes së marsit, disa gra shprehen hapur se duan të kalojnë në zonat e kontrolluara nga grupi Hayat Tahrir al-Cham, i lidhur me presidentin Ahmed al-Sharaa“, tregon Javré, duke shtuar se kohët e fundit janë shtuar përpjekjet për arratisje dhe kontaktet me ish-luftëtarë të ISIS-it që ndodhen në territore të tjera.
    Fatima, 50 vjeçe, nënë dhe gjyshe, e mbuluar plotësisht, thotë se nuk dëshiron të kthehet në Francë.
    “Unë dua të jetoj e lirë në Siri”, deklaron ajo. Ajo është në dijeni se 47 shtetas francezë të dyshuar për lidhje me ISIS-in janë dorëzuar këtë verë në Irak për t’u gjykuar, por shprehet e qetë:
    Nuk kam lidhje me atë vend. Dua vetëm të jem e lirë këtu!
    Amira, 29 vjeçe, nga Franca, është më e përmbajtur. Ajo frikësohet se nëse kthehet, fëmijët e saj mund të ndahen prej saj.
    “Kam frikë se do t’i çojnë në familje kujdestare ose në qendra. Nuk dua që të më harrojnë”, thotë ajo.
    Amira tregon se nuk kishte shkuar në Siri me dëshirë të plotë, por ishte detyruar nga prindërit e saj që u bashkuan me ISIS-in në vitin 2014. Në Tall Abyad u martua me një luftëtar që u vra në 2019-ën, pas rënies së Baghouz-it. Ajo vetë, e plagosur, u dorëzua me fëmijët te forcat kurde dhe u dërgua në kampin famëkeq Al-Hol, ku qëndroi 4 vjet në kushte të tmerrshme.

    “Në Al-Hol ndodhnin vrasje, kisha frikë për fëmijët e mi. U përpoqa të arratisesha, por më kushtoi 17 mijë dollarë dhe më mbajtën 7 muaj në burg”, rrëfen ajo.
    Sot, në tendën e saj në Roj, Amira u jep fëmijëve mësime të anglishtes, frëngjishtes dhe arabishtes, duke refuzuar shkollën e kampit që zgjat vetëm 2 orë në ditë.
    “Nuk dua që fëmijët e mi të rriten pa arsimim si të tjerët.”
    Ajo thotë se tashmë e ka braktisur ideologjinë e ISIS-it, të cilën e përshkruan si “shumë të ashpër, shumë mizore dhe plot padrejtësi”.
    “Kur të dal nga këtu, do të mbaj vetëm një shami”, shton ajo me vendosmëri.

    Një brez i ri i rrezikshëm
    Sipas autoriteteve të kampit, rreth 50 djem të moshës 18-20 vjeç jetojnë ende në Roj.
    Më parë, kur mbushnin moshën madhore, ata transferoheshin në qendra për rehabilitimin e personave të radikalizuar, por tashmë mungesa e kapaciteteve i ka mbajtur brenda kampit. Në disa raste janë raportuar edhe abuzime seksuale, por viktimat nuk guxojnë të flasin nga frika.

    “Më e frikshme është kjo gjeneratë e re, e rritur që në fëmijëri me ideologjinë e ISIS-it”, paralajmëron Hokmiya Ibrahim, bashkëdrejtuese e administratës së kampit të Rojit.
    “Ne bëjmë çfarë mundemi me burimet që kemi, por jemi pothuajse të pafuqishëm. Bashkësia ndërkombëtare duhet të ndërhyjë.”
    Në këtë cep të harruar të Sirisë, kampi i Rojit mbetet një plagë e hapur, një kujtesë e përgjakshme e trashëgimisë së ISIS-it dhe e një bote që ende nuk di si të përballet me pasojat e atij grupi.

  • Spiro Brumbulli: Reduktimi i cash, kur jepen lejet e ndërtimit të kërkohet garanci financiare

    Spiro Brumbulli: Reduktimi i cash, kur jepen lejet e ndërtimit të kërkohet garanci financiare

    Shoqata e Bankave ka sugjeruar që në gjithë ndërtimet e reja, kur jepet leja, duhet të kërkohet edhe një garanci financiare. Pra, një pjesë e kostos së investimit duhet të jetë e bllokuar në një llogari bankare, për shembull, 50% e shumës. Kjo do të shërbente jo vetëm për të kontrolluar burimet e parave për ndërtimin, por edhe do të mbronte blerësit, duke siguruar përfundimin e ndërtesës Sektori bankar ka qenë historikisht një nga promotorët e uljes së përdorimit të parasë cash në ekonomi.Spiro Brumbulli, sekretar i Shoqatës Shqiptare të Bankave, thotë për “Monitor” se industria bankare ka qenë vazhdimisht konsistente në kërkesat për uljen e përdorimit të cash, që prej vitit 2016.“Ne kemi evidentuar që, përtej investimeve që duhet të bëjnë bankat për të shoqëruar klientin, pa qenë nevoja që ai të vijë fizikisht në bankë, duhet mundësuar edhe reduktimi i parasë fizike.Ne këtë e kemi lidhur edhe me luftën ndaj informalitetit dhe çlirimin nga kostot e tepërta të parasë fizike”, thotë z. Brumbulli.Sipas një studimi të Bankës Botërore, kostoja e parasë cash është afërsisht sa 2% e Prodhimit të Brendshëm Bruto. Z. Brumbulli thotë se masa e parë e sugjeruar nga Shoqata e Bankave është vendosja e një tavani për pagesat cash të individëve. Një tavan i tillë nuk është vendosur ende.“Sugjerimi ynë është që ky tavan mund të jetë në shumën e 60-70 mijë lekëve, por megjithatë vendet fqinje e kanë në nivelin e 500 eurove.Edhe një tavan në vlerën e 50 mijë lekëve, sa paga e re minimale që do të vendoset vitin e ardhshëm, do të ishte i pranueshëm.Më tej, nga momenti që vendosim një kufi për pagesat cash, duhet të sigurojmë një kanal alternativ për kryerjen e pagesave në vlera më të mëdha se kufiri i mësipërm.Pra, çdo person që dëshiron të blejë një mall apo shërbim, duhet të ketë një alternativë përveç parasë fizike. Klienti duhet të ketë sigurinë që do të ketë një mundësi pagese, edhe pa pasur cash ose nëse vlera e mallit apo shërbimit do të jetë më e madhe se tavani ligjor.Për këtë arsye, bashkë me Bankën e Shqipërisë, përgatitëm një strategji, që të arrijmë tek instant payments.Ne mendonim që alternativa mund të ishin kartat, por ndoshta kjo nuk ishte një zgjedhje e pranueshme për të gjitha palët, për shkak të kostove dhe problematikat për mbulimin e nevojshëm me infrastrukturën përkatëse.Me studimin që u bë, në bashkëpunim edhe me Bankën Botërore, në Komitetin Kombëtar të Pagesave, arritëm në përfundimin se kjo alternativë mund të jetë instant payments, që pritet të realizohet vitin tjetër.Në momentin që ky kanal alternativ do të jetë aktiv, qeveria duhet ta bëjë të detyrueshme ligjërisht përgjegjësinë që çdo biznes të mundësojë ofrimin e pagesave elektronike, përveçse në para fizike.Kjo do t’u japë qytetarëve lirinë dhe sigurinë për të përdorur pagesat elektronike dhe për të ulur sasinë e cash-it që mbajnë me vete”, thotë z. Brumbulli.Një çështje tjetër, sipas tij, është që në të gjitha sportelet e shërbimeve publike ku kryhen pagesa duhet të vendoset së paku POS, pra, qytetari të mos jetë i detyruar të paguajë vetëm me para fizike.“Mund ta kuptoj se ofrimi i pagesave online nëpërmjet e-albania mund të kërkojë kohë dhe investime, por së paku mund të sigurohet që për pagesat në sportele të ketë një alternativë për pagesa jo cash.Çështja tjetër që ne kemi sugjeruar është që në gjithë ndërtimet e reja, kur jepet leja, duhet të kërkohet edhe një garanci financiare. Pra, një pjesë e kostos së investimit duhet të jetë e bllokuar në një llogari bankare, për shembull, 50% e shumës.Kjo do të shërbente jo vetëm për të kontrolluar burimet e parave për ndërtimin, por edhe do të mbronte blerësit, duke siguruar përfundimin e ndërtesës.Megjithatë, me sa kemi dëgjuar, qeveria ka gjetur një zgjidhje tjetër dhe do të ndalojë shitjen e objekteve para daljes së certifikatave të pronësisë”, thotë ai.Një diskutim tjetër është nëse ka ardhur koha që bankat të aplikojnë komisione më të larta për veprimet me cash, në mënyrë që qytetarët të orientohen më shumë drejt kanaleve elektronike.Sipas z. Brumbulli, vetëm në 30 muajt e fundit, bankat kanë investuar mbi 9 miliardë lekë (90 mln euro) në infrastrukturë teknologjike.“Kur bankat investojnë kaq shumë, për t’i ofruar këtë komoditet klientit, pse duhet të pranojmë krijimin e flukseve dhe radhëve për veprimet në cash, duke krijuar kosto në kohë e para për bankën.Pra, duhen gjetur forma që edhe publiku ta kuptojë që ka kosto, sepse shpesh nga reagimet publike konstatoj që një pjesë e madhe e njerëzve nuk e kupton këtë gjë.Pra, cash-i nuk është një gjë që duhet marrë gjithmonë si e mirëqenë dhe e përjetshme. E kemi përdorur kur nuk kishim alternativa të tjera, por tani që i kemi këto alternativa është normale që të përpiqemi ta reduktojmë”, shprehet ai.Lidhur me objektivin për të ndërtuar një ekonomi pa para fizike, z. Brumbulli thotë se sot ekzistojnë shembuj dhe modele të vendeve ku shumica e transaksioneve kryhen në rrugë alternative, jo cash.“Nëse një ekonomi arrin të kryejë më shumë se 50% të transaksioneve pa cash, atëherë mund të përkufizohet si një ekonomi cashless. Pastaj, ka vende që arrijnë edhe në shumë se 90%, si ato skandinave, por kjo lidhet me shkallën e zhvillimit.Të mos harrojmë se vendet më të zhvilluara sot po mendojnë për monedhat dixhitale.Duke qenë se jemi në një proces integrimi dhe zhvillimi, shumë shpejt edhe Shqipëria mund ta konsiderojë një gjë të tillë. Pra, të gjitha tendencat janë drejt dixhitalizimit të pagesave dhe ne nuk mund të ecim në një rrugë tjetër.Pra, ne na ngelet të implementojmë me sukses instant payments, në mënyrë që të jemi gati të kemi një alternativë gjithëpërfshirëse për paranë cash”, – shprehet ai.     Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Kontrolli i gjinisë së sportistes, kërkesë e drejtë!

    Kontrolli i gjinisë së sportistes, kërkesë e drejtë!

    Nga Tritan Shehu

    Një ‘mashkull’ aktivizohet në sport si ‘femër’!

    Një ‘femër’ paraqitet diku tjetër si ‘mashkull’!

    Një ‘mashkull’ i djeshëm, kur e takon sot, të thotë: jam ‘femër’!

    Martohesh me një femër dhe pas një kohe të thotë që tashmë jam mashkull, se ‘ndjehem’ kështu!

    Apo një bashkëshort një ditë i deklaron gruas se tashmë është ‘femër’!

    Një e njohur ‘femër’ të çon në gjykatë se e quan të tillë, pa ditur se ajo është vetëshpallur ‘mashkull’!

    Dikush tjetër është shpallur ‘fluid’, një tjetër ‘dy gjinor’, më tej ‘pa gjini’ apo ‘trans’, e kështu kemi një listë të gjatë… me mbi 70 gjini!!!

    Një fëmijë pyetet larg adoleshencës në shkollë:

    Çfarë gjinie ndjehesh? Çmenduri e krim ky!

    Quhet ‘Woke society’, ‘fluid gender’, kjo!

    Jo vetëm konfuzion e deformim i rrezikshëm biologjik, jetësor, por edhe ligjor e administrativ.

    Presidenti Trump firmosi dekretin federal.

    Në SHBA njihen vetëm dy gjini: mashkull e femër, të identifikuar që në lindje.

    Ashtu siç na ka bërë Perëndia a Natyra, siç është Jeta vetë e mbijetesa e shoqërisë dhe e species.

    Ndërsa në Tiranë kjo Rilindje, Rama nuk miraton amendamentin tonë për Gjendjen Civile,

    që ndjek rrugën e Trump, që përputhet me realitetin, që të shpëton edhe nga të gjitha ato telashe!

    Një Rilindje e majtë populiste e pa parime!

  • Ernesto Sabato dhe historitë shqiptare që la në libra

    Ernesto Sabato dhe historitë shqiptare që la në libra

    Nga: Julia Constelna Përktheu: Bajram Karabolli

    Kalabria

    Biografinë e Ernesto Sabatos duhet ta fillojmë nga Kalabria, prej nga erdhën (në Argjentinë) prindërit e tij, aty nga fundi i shekullit XIX. Si shumë të tjerë të ardhur rishtas, nga ai rajon, edhe ata u futën në jetën e një vendi i cili u ofronte njerëzve me vullnet të mirë mundësi të mëdha pune.

    Udhëtimi i parë i Françesko Sabatos, babait të Ernestos, qe nxitur nga i vëllai i vet më i madh, Pedroja. Me të mbërritur, ai filloi punë në shtrimin e rrugëve me kalldrëm dhe në veprat e rrjetit të tubacioneve për të frenuar përrenjtë që përmbytnin qytetin e Buenos Airesit. Ishte pjesëtar i një ndërmarrjeje të vogël familjare e cila punonte për llogari të të tretëve.

    “Të afërmit e vet e shfrytëzonin aq shumë, sa u prish me ta dhe nuk i zinte më në gojë”, tregon Ernestoja. “Im at ishte një burrë me taban dhe i fjalës. Nuk dinte ta dridhte kurrë”.

    Në fund të shekullit XIX ishte tepër i shpeshtë ai tranzit fshatarësh e argatësh që mbërrinin në Rio de la Plata për të punuar dhe për të bërë para, me të cilat do të ndihmonin, pastaj, ekonomikisht familjarët e tyre që ndodheshin në Itali. Të tjerë shpresonin të arrinin të blinin një banesë të thjeshtë, duke përmirësuar kështu jetën e tyre të vështirë.

    Françesko Sabatoja mbërriti në Buenos Aires në bordin e anijes Italie, si pasagjer i klasës së tretë. Sigurisht do të ketë ndarë me udhëtarë të tjerë atë mbresë të zakonshme që provonin të gjithë ata që kapërcenin Atlantikun atëherë. Dukja në horizont e Shkëmbit të Gjibraltarit ishte pragu që tregonte hyrjen e një bote tjetër.

    Për ata që linin Evropën në atë kohë, ai katana i errët ishte fundi i universit të njohur prej tyre. Me të kapërcyer atë masë gjigande stralli përballë Spanjës, do t’u duhej, për javë të tëra, të përballeshin me oqeanin para se t’u zinte këmba në terra incognita. Tej horizontit të pafund i priste Bota e Re, pothuaj e pakapshme, bashkë me ëndrrat e tyre dhe frikën e tyre për të papriturat.

    Disa bij emigrantësh, midis tyre edhe Ernesto Sabatoja, kanë lënë përshkrime prekëse për pasigurinë dhe vetminë e madhe të atyre ikjeve. Ato shënime na kanë bërë të imagjinojmë vuajtjen, copëtimin e zemrës, të atyre që ndaheshin për jetë nga njerëzit dhe vendi i tyre. Do të mbeteshin shkret, pa gëzimet, pa dhimbjet që patën në jetë. Në ato çaste lamtumire, në sytë e prindit mbetej e ngrirë fytyra pikëlluese e birit që e shihte për të fundit herë, mbetej melankolia e gruas së mjerë që nuk do të ishte kurrë më nën mbrojtjen e tij të ëndërruar.

    Dhe në mendjen e atyre që përcillnin ngelej shtangia nga frika e njeriut të përvuajtur që ikte larg për t’u ndeshur me njerëz të panjohur, me fjalë të pakuptueshme, me një faqe të pafund historie, ende të pashkruar, histori e cila, sa të mbërrinte, do të fillonte me emrin e tij të ndryshuar.

    Një shprehje thotë se meksikanët rrjedhin prej actekëve, peruanët prej inkëve dhe argjentinasit prej anijeve.

    “Këtu (Argjentinë) nuk pati qytetërime të lashta indigjenësh, si në Peru apo në Meksikë”, pohon Sabatoja. “Argjentina qe ngritur mbi pampën, një metaforë asgjëje. Shikoni këtë qytet: këtu mbërritën miliona emigrantë në pak dekada. Qyteti i kaloi dyqind mijë banorë në fund të shekullit XIX, kësaj monstre të kohës. Askush nuk mund të jetojë pa atdhe, pa një tokë në të cilën të ngulet, të cilën e dashuron.

    Emigrantët kishin nevojë urgjente për atdhe, për atë gjë solide, të ngjitur për shpirti, pas të cilës do të lidheshin fort. Dhe, në atë perëndim të shekullit XIX, mbërritën në këto dhera tërë baltë turma njerëzish të këputur nga varfëria, prej fshatrave italiane, spanjolle, polake, ruse, gjermane, libaneze… Vinin me guximin që të jep shpresa. Shumica gjeti një tjetër lloj mjerimi, mjerimin e zi të vetmisë. Kishin lënë nënat, të dashurat, vëllezërit. Si të mos lindte tangoja e famshme për këtë shkak”?

    Midis shkronjave dhe gjakut

    Në një fragment nga “Apologji dhe refuzim” Sabatoja jep mendimet e veta mbi atdheun:

    “I mbështetur tek muri i Kostaneras, me shpinë nga lumi i madh pranë, në ndonjë buzëmbrëmje vere, rri e kundroj siluetën e këtij përbindëshi të frikshëm, këtij Buenos Airesi të shqetësuar dhe gjigand, të butë dhe të ashpër, të urryer dhe të dashur. Dhe, duke e parë pyes veten se çfarë jemi, çfarë ndodh me ne, ku shkojmë.

    Pyetje që bëhen edhe më të ankthshme këto ditë që bien gjethe e rizojnë shira të ftohtë. Dhe në këtë mërzi shiu, ne të gjithë jemi të trembur, zemrat tona nuk rrahin me të njëjtin ritëm, ndryshe nga ç’ndodh me një komb që lufton për lirinë e vet, që vuan brengën e vet kolektive apo jeton lavdinë e vet të zakonshme.

    Dhe atëherë e pyes përsëri veten për kuptimin e ekzistencës sonë, për fatet e të gjithëve ne që jetojmë dhe vuajmë këtu. Sepse, edhe pse në çdo cep të Tokës jeta është misteriozisht kontradiktore, të duket se këtu kjo gjë dëshirohet e kërkohet ethshëm, ndoshta nga cilësia e emigracionit dhe larmisë që na karakterizon. Dhe tashmë duket se askush nuk do të dijë se cila është e vërteta dhe mbi ç’parime duhet ta ndërtojmë atdheun tonë”.

    Në shkurt të 1980, gazeta La Vanguardia e Barcelonës i paraqiti Sabatos “Pyetësorin Proust”, bazuar në pyetjet e autorit të “Në kërkim të kohës së humbur”, për t’u përgjigjur me shkrim në një album. Pyetjes se ku dëshironte të jetonte, ky bir emigrantësh kalabrezë iu përgjigj:

    Aty ku jetoj, në tokën time. Ashtu siç është, e pafatë, me të meta, është imja. Sepse, aty kam lindur, aty kam qenë fëmijë, aty kam pasur iluzione, aty kam pasur ëndrra për të ndryshuar botën, aty kam dashur, aty kam vuajtur. Sepse, ajo tokë na mëkoi jo vetëm gëzimet dhe virtytet e saj, por, mbi të gjitha, edhe brengat e pasiguritë e saj.

    Ajo lidhje u këput për Françeskon dhe Xhiovaninan para se të agonte shekulli i XX. Dhe mbrapa mbetën ëndrrat që patën, dëshirat për të ndryshuar botën dhe lidhjet e forta familjare. Mbase, me duart e tyre punëtore nuk e kishin prekur dot kurrë lumturinë e vërtetë, mbase, atje në Kalabri, lumturia për ta qe vetëm e ashpër, e vrazhdë dhe tepër e shkurtër, por pikërisht atje mësuan ç’ishte drita, aroma, shija, tingujt dhe tërë misteret e fëmijërisë.

    Françesko Sabatoja kishte lindur në brigjet e detit Tirren, ndërsa e shoqja, Xhiovana Ferraro, në San Martino di Finita, një fshat në Apenine, në rajonin Paola, ku katërqind vjet më parë qe strehuar si refugjat një komunitet shqiptar, i cili kishte ruajtur me xhelozi gjuhën dhe zakonet e veta.

    Edhe sot e kësaj dite, banorët e atyre krahinave janë aq shqiptarë sa ç’janë edhe italianë. Ernesto Toçi, stërgjyshja e të cilit ishte kushërira e parë e gjyshes nga nëna e Ernesto Sabatos, është një nga mbrojtësit më të mirë të rrënjëve kulturore të komunitetit shqiptar. Për të treguar forcën shpirtërore të atij populli vital, ai tregon historinë e një profesori shqiptar të lindur në Kalabri, fëmijët e të cilit flisnin shumë mirë shqip, italisht, anglisht dhe frëngjisht.

    Aty nga fundi i viteve gjashtëdhjetë (shekullit XX) profesori jetonte në Paris ku jepte kurse të gjuhës dhe letërsisë italiane. Një mbrëmje, kur u kthye nga universiteti, dëgjoi që bijtë e tij bisedonin frëngjisht me njëri-tjetrin. Atëherë, mblodhi familjen dhe duke treguar derën e shtëpisë tha:

    “Kjo derë mbyllet jo vetëm për të mos hyrë qentë dhe furtunat, por edhe për të mos dalë prej këtej ajo çka na përket vetëm neve. Nën këtë çati do të flitet vetëm gjuha jonë shqipe. Kurrë mos harroni se jemi shqiptarë”.

    Profesor Toçi ka hulumtuar historitë e disa banorëve të San Martino di Finita-s, midis tyre edhe të Ferrarëve, paraardhësve të nënës së Ernesto Sabatos, dhe sot përpiqet të rimëkëmbë artezaninë që po zhduket.

    “Kam organizuar kurse për të përhapur teknikën e hershme të tjerrjes”, tregon Toçi pa e fshehur krenarinë e vet. “Disa shtresa të pajës së nuses stërgjyshërit tanë i bënin duke tjerrë fije gjineshtre, bimë e egër që rritet në krahinën tonë. Tani, kjo zotësi ka humbur. Po ashtu është zhdukur krimbi i mëndafshit: filli i mëndafshit që prodhohej këtu eksportohej në qytetet e lulëzuara të Lukës, Venecias dhe Firences”.

    Ka mundësi që edhe Xhiovana Ferraro të ketë endur ndonjë çull me fije gjineshtre në pajën e saj. Kjo grua fine, e fliste në mënyrë të përsosur shqipen, të vetmen gjuhë që kishte mësuar në fshat qysh në fëmijëri. Por në Argjentinë, ku duhet të quhej jo Xhiovana po Huana (Juana), me kohë nuk e foli dot më. I ati i Sabatos, përkundrazi, ishte një fshatar i kalabrez, i varfër nga ekonomia dhe edukimi, që nuk dinte gjë për paraardhësit dhe origjinën e tij çifute.

    Në një intervistë të botuar në një revistë në Kalabri, para tridhjetë vjetësh, Sabatoja thotë:

    “Jam tepër krenar për çfarë unë kam prej shqiptari. Gjithmonë më është dukur e habitshme që një bir italiani, si unë, të ketë të tillë vetëdije për vdekjen”.

    Tek “Engjëlli i skëterrës” (Abaddón, el exterminador), romani i tretë i tij, Sabatoja tregon se, kur ai vetë ndodhej në Paris, kërkonte një gramatikë të shqipes. Shpesh për të përligjur temperamentin e vet, Sabatoja përmend fjalët e Gijom Apoliner (Guillaume Apollinaire) për popullin shqiptar:

    “Energji mbinjerëzore dhe prirje për vetëvrasje. Duket gjë e papajtueshme? Sipas meje, kjo është karakteristikë race”.

    Inat i vjetër

    Thuhet se fisi nga nëna i donja Huanës, rrjedhur nga një degë e të famshmes familje Kavalkanti, kur martoi gjyshen e Sabatos, i dha një goxha pajë, të cilën burri i saj shqiptar e shleu në pak kohë.

    “Kishte qenë një burrë gazmor, i dhënë pas verës dhe femrave”, thotë për të Sabatoja. “Ime më thoshte se ia kishte nxirë jetën gjyshes time, gjë për të cilën nëna ime kurrë nuk e fali”.

    Për donja Huanën, nëna e saj kishte qenë një grua model dhe ajo gjithmonë e kishte qortuar stërgjyshen e Sabatos, pse nuk u kishte bërë ballë presioneve të një xhaxhai të vet. Ky prift ishte kujdestar i fëmijëve të Markezit të San Martinos dhe, me sa duket, kishte ushtruar influencën e vet për t’u bërë ajo martesë.

    Nga madhështia kavalkante kishte ngelur vetëm një unazë me inicialet MS që Maria Sanmarko, stërgjyshja e Ernestos, e martuar me Kavalkantin, e mbajti derisa vdiq. Donja Huana ia dha këtë unazë të çmuar Matildës, gruas së Sabatos, sepse inicialet e kësaj, çuditërisht, përputheshin me ato të unazës. Kjo e fundit e ruan edhe sot e kësaj dite këtë unazë dhe ka vendosur t’ia lërë si trashëgim të mbesës, Marina Sabato, vajza e madhe e Horhes (bir i Sabatos).

    “Gjyshja ime vdiq kur ime më ishte tetë vjeçe”, thotë Sabatoja. “Mbase për këtë e mori shumë zët të atin. Ishte një inat që në një farë mënyre e hodhi edhe mbi Shqipërinë dhe shqiptarët. Ne, fëmijëve, si pa dashje, na mësoi ca fjalë nga gjuha e fëmijërisë së saj. Unë di për shembull se bukë do të thotë pan, verë do të thotë vino, bir – hijo etj. Më vjen keq që nuk e mësova dot këtë gjuhë, sepse shqiptarët dhe historia e tyre në Itali më kanë magjepsur”.

    Shqiptarët nuk vinin me qëllim pushtimi dhe qëndruan përfundimisht. Sabatoja dyshon se Ferraro, mbiemri i tij nga nëna, nuk ishte origjinal.

    “Shumë shqiptarë qenë të detyruar të merrnin mbiemra italianë. Emri origjinal i familjes së nënës time është Papic”.

    Toçi, përkundrazi, ka tjetër mendim.

    “Papic, të cilin ne e shkruajmë Päpic, nuk është mbiemër shqiptar”, thotë ai. “Këtu është fjala për një farë nofke përçmuese që, në të vërtetë, është një mënyrë me të cilën akoma është zakon ta quajnë një degë të Ferrarëve, degë që nuk është ajo e familjes së nënës së Ernesto Sabatos. Kjo nofkë ka ekzistuar këtu e tre breza, por aktualisht ka filluar të humbasë. Nofkat trashëgohen, mbi të gjitha, kur bazohen mbi karakteristikat e pamjes fizike apo mbi zanatin e atyre që u përkasin”.

    Shekuj më parë, në Apeninet kalabreze ngriheshin katunde ku strehoheshin grupe njerëzish fatkeq e të përndjekur. Vendoseshin në maja, pothuaj, të papushtueshme për t’u mbrojtur prej banditëve të cilët kontrollonin një brez të gjerë pyjesh.

    Në bregdet nguleshin çifutët si Sabatot, origjina hebraike e të cilëve humbet në mjegullat e kohës. Ata mund të jenë edhe pjesë e kolonëve që erdhën nga Palestina gjatë Perandorisë Romake. Prej tyre, ata që u bënë besnikë të Kishës Valdense, më vonë, u vendosën pranë këtyre majave. Një komunitet i ardhur nga veriu u vendos në shër;bim të një baroni të krahinës dhe themeloi më 1315 Guardia Piemonteze, fshat i cili me vite u fortifikua duke u rrethuar me mure.

    Banorëve të kësaj qendre të fortifikuar, më 3 qershor 1561, Markés de Spineli, zot i Fuskaldos, u ngriti një kurth dhe i masakroi. Ai e bëri këtë nga dëshira e ethshme që kishte për të përmirësuar marrëdhëniet dhe tregtitë e veta me klerin e Romës. Kjo ndodhi në momentin kur valdensët – të cilët deri atëherë ishin besnikë të një kulti të thjeshtë dhe pothuaj të fshehtë -, nëpërmjet predikatorëve, qenë njohur me mësimet e Luterit dhe qenë nxitur prej tyre.

    Atëherë, edhe ata vendosën të hiqnin dorë nga feja e tyre e veçuar dhe të deklaronin pranimin e Kishës Valdense. Edhe sot e kësaj dite, kush viziton atë zonë është i ftuar të nderojë viktimat e asaj pusie në portën e murit rrethues të qytezës, që njihet si Porta e Gjakut.

    Huana Ferraro në rrëfimet e saj, të cilat ia mori e reja Matildë dhe i hodhi në ditarin e vet, kujtonte bashkëfshatarët e saj të Guardia Piemontezes dhe zakonet e tyre interesante.

    “Ditën zbrisnin poshtë për të punuar arat dhe për të mbledhur gështenja”, tregon Matilda. “Por, me t’u errur ktheheshin në fshat dhe mbyllnin portën e murit. Në kujtimet e donja Huanës kishte fjalë të pakuptueshme, sigurisht, qenë shprehje idiomatike të ndonjë dialekti të Piemontes që u ruajtën shekuj pas mërgimit”.

    Fuskladoja, ku lindi i ati i Sabatos, është fshati i parë në jug të Guardia Piemontezes, nja njëqind e nëntëdhjetë metra mbi nivelin e detit. Nga sheshi qendror, i rrethuar prej një shkalle të madhe dhe një parmaku me gurë të latuar, mund të shikosh detin. Fshati mbështetet në një brinjë mali. Atje, jo vetëm duket se është e mundur, por edhe e lehtë, bile e këndshme, të shkosh për të gjetur rrënjët e familjes Sabato. Paragjykimet e përhapura për praninë e mafies dhe egërsinë e vendit zhbëhen përpara ngrohtësisë së banorëve dhe bukurisë së peizazhit.

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    KUR ERNESTO SABATO VIZITOI SHQIPËRINË: JA PSE NUK MUND TË QËNDROJ NË VILËN E ISH-DIKTATORIT

  • Jeto si të thotë zemra sepse ashtu-kështu të kritikojnë!

    Jeto si të thotë zemra sepse ashtu-kështu të kritikojnë!

    Jeto, sepse:Do të të kritikojnë gjithnjë, do të flasin keq për ty dhe do të jetë e vështirë që të takosh dikë që t’i pëlqesh si je. Pra, jeto, bëj atë që të thotë zemra. Jeta është si një opera në teatër, por pa prova përpara. Këndo, kërce, qesh dhe jeto intensivisht çdo ditë të premierës tënde, para se shfaqja të mbarojë pa duartrokitje.”

    Charlie Chaplin

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    CHARLIE CHAPLIN: MË KANË DASHTË E S’KAM MUJTË ME I DASHTË…

  • Çrregullimet e të ngrënit janë të shumta tek adoleshentët, por ja disa mënyra për t’i ndihmuar

    Çrregullimet e të ngrënit janë të shumta tek adoleshentët, por ja disa mënyra për t’i ndihmuar

    Ushqimi. Nuk mund të jetojmë pa të, dhe të ngrënit është një nga kënaqësitë më të mëdha të jetës. Megjithatë, për shumë njerëz, të preokupuar me peshën dhe formën e trupit të tyre, është një burim stresi emocional që mund të dëmtojë seriozisht shëndetin e tyre fizik dhe mendor.

    Studimet vëzhguese afatgjata në vende të ndryshme tregojnë një rritje të qartë të çrregullimeve të të ngrënit, në veçanti të anoreksisë nervore, që nga pandemia Covid-19, thotë Instituti Federal i Shëndetit Publik i Gjermanisë (BIÖG). Ato zakonisht shfaqen në adoleshencë dhe në moshë të re, kryesisht tek vajzat, thotë Organizata Botërore e Shëndetësisë.

    Çfarë fshihet pas rritjes së kësaj gjendjeje të shëndetit mendor dhe, më e rëndësishmja, çfarë mund të bëjnë të afërmit e personave me çrregullime të të ngrënit për të ndihmuar? Ja përgjigjet nga Dr. Stephan Zipfel, drejtor mjekësor i Departamentit të Mjekësisë Psikosomatike dhe Psikoterapisë në Spitalin Universitar të Tübingen në Gjermani:

    Pse kaq shumë të rinj kanë çrregullime të të ngrënit?

    Për rreth 20 vitet e fundit, sëmundjet mendore në përgjithësi kanë qenë në rritje në mbarë botën tek të rinjtë, veçanërisht në vendet e industrializuara. Arsyet e mundshme përfshijnë megatrendet, ndryshimet shoqërore, mediat sociale, luftën dhe ndryshimet klimatike, shkruajnë studiuesit nga Komisioni i Psikiatrisë Lancet mbi shëndetin mendor të të rinjve.

    “Këto zhvillime çojnë në rritje të ankthit, izolimit dhe vetmisë”, thotë Zipfel. “Situata e përgjithshme, veçanërisht për adoleshentët, po bëhej më stresuese edhe më herët, dhe pandemia e koronavirusit, së bashku me masat parandaluese shoqëruese si izolimi, kanë shkaktuar një rritje të dukshme të mëtejshme.”

    Të qenit i izoluar hapësinor dhe shoqëror brenda familjes së ngushtë gjatë pandemisë çoi në më shumë stres dhe konflikte, veçanërisht për njerëzit që ishin tashmë të stresuar, thotë ai.

    Mbi të gjitha, vazhdon ai, “nuk kishte – ose kishte shumë të kufizuara – mundësi për t’u shoqëruar me adoleshentë të tjerë, dhe mungesë të kontakteve personale me persona të besueshëm jashtë shtëpisë, si dhe me punonjës dhe mësues socio-pedagogjikë”.

    Për më tepër, shërbimet e këshillimit dhe trajtimit që mund t’i kishin trajtuar problemet e shëndetit mendor herët nuk ishin të disponueshme. “Kjo krijoi një situatë jashtëzakonisht toksike në të cilën personat e prekur zhvilluan një çrregullim të theksuar të të ngrënit”, thotë Zipfel.

    Pse njerëzit zhvillojnë çrregullime të të ngrënit?

    Thënë shkurt, ka të bëjë me kontrollin mbi ndjenjën tuaj të kontrollit, siç e thotë Zipfel. “Ekziston një grup njerëzish që, nëse ndiejnë se jeta po u ikën nga duart, përpiqen ta kontrollojnë përsëri duke kontrolluar sjelljen e tyre të të ngrënit, peshën e tyre.”

    Gjithashtu, thotë ai, një rol luan edhe fakti që oreksi, së bashku me rregullimin e peshës trupore, është, nëpërmjet evolucionit, një nevojë themelore shumë e rrënjosur thellë. “Vetëm një grup i vogël njerëzish janë në gjendje ta anashkalojnë këtë nevojë themelore. Për ta, përjetimi i këtij kontrolli ndihet mirë në fillim.”

    Ajo që ndodh më pas është se “vetëvlerësimi i personit, imazhi për veten, varet gjithnjë e më shumë nga kontrollimi i oreksit të tij”. Zipfel e përshkruan këtë varësi si “sintoni-unë”, domethënë, është e lidhur me – në fakt pothuajse e ngulitur brenda – personit”. Në këtë fazë, ekziston rreziku që çrregullimi të bëhet pjesë e personalitetit të tyre.

    Si ta kapërceni një çrregullim të të ngrënit?

    Edhe rastet e rënda të çrregullimeve të të ngrënit janë të shërueshme, thotë Zipfel. Duke iu referuar një studimi pasues të një prove klinike mbi psikoterapinë për anoreksinë (përpjekja për të mbajtur peshën sa më të ulët të jetë e mundur) në të cilën ai mori pjesë, ai thotë se 41% e pacientëve – të gjitha femra – u klasifikuan si të shëruara pesë vjet pas përfundimit të terapisë.

    “Kjo do të thotë që ata nuk shfaqën asnjë ndryshim të simptomave. As nuk kishte anomali në lidhje me sjelljen e të ngrënit, as sëmundje të tjera mendore.”

    Megjithatë, procesi i rikuperimit zakonisht nuk është një rrugë e qetë. Prandaj, Zipfel rekomandon që pacientët dhe mjekët të hartojnë së bashku një plan të përgjithshëm trajtimi herët, duke diskutuar hapat e nevojshëm për të kapërcyer çrregullimin e të ngrënit.

    Teknikat që forcojnë motivimin e pacientëve për terapi janë veçanërisht të dobishme. Por edhe këto hapa fillestarë mund të jenë të vështirë dhe të dhimbshëm.

    “Një arsye e madhe pse personat që vuajnë nga çrregullime të të ngrënit janë të pavendosur në lidhje me kryerjen e terapisë është dija se ajo synon t’i bëjë ata të ndahen nga aftësia e tyre – e cila i stabilizon ata – për të kontrolluar këto nevoja shumë themelore në një farë mase.”

    Si pasojë, ata relativisht rrallë kanë dëshirën për t’u marrë me anoreksinë e tyre. “Njerëzit me një çrregullim të të ngrënit nuk kërkojnë domosdoshmërisht ndihmë, por kanë tendencë të izolohen”, thotë Zipfel. “Përballimi i kësaj është një sfidë për familjen dhe miqtë.”

    Çfarë mund të bëjnë anëtarët e familjes dhe miqtë për dikë që vuan nga çrregullime të të ngrënit?

    “Është e rëndësishme që ata të dinë se nuk janë vetëm ata përgjegjës”, thotë Zipfel. “Nëse je prind, natyrshëm je në një pozicion të ndryshëm nga një mësues ose mik. Pra, gjithmonë duhet të shohësh se kush mund të marrë përsipër çfarë përgjegjësie.”

    Ndonjëherë, thotë ai, miqtë ndiejnë se janë përgjegjës, pasi personi i prekur nuk flet me prindërit e tij. Por “kjo do të ishte një barrë e tepërt”, thotë ai. Megjithatë, ajo që mund të bëni është të thoni: “Le të shkojmë te znj. X ose Y, punonjësja sociale e shkollës sonë, dhe të flasim me të”.

    Ai gjithashtu rekomandon qendrat e këshillimit: “Ato ofrojnë shërbime me prag relativisht të ulët dhe ofrojnë një kuadër profesional brenda të cilit personat e prekur mund të marrin mbështetje fillestare.”

    Si duhet ta trajtoni më së miri temën e ndihmës profesionale për personin e prekur?

    Është shumë e rëndësishme të mos qortosh ose kritikosh ashpër. Edhe këshillat me qëllime të mira shpesh refuzohen, thotë Zipfel. Një qasje e kujdesshme nga dikush që ka një lloj marrëdhënieje me personin e prekur ka më shumë gjasa të jetë efektive.

    “Nëse keni një marrëdhënie – të çfarëdo lloji – me ta, është e rëndësishme të thoni fillimisht diçka si: ‘Kam vënë re se nuk duket se po ia dilni mbanë. Kjo më dhemb dhe do t’ju ndihmoja me kënaqësi.’”

    Nuk është e pazakontë që personi t’ju injorojë më pas, sepse çrregullimi i tij i të ngrënit është shpesh një përpjekje e dëshpëruar për të zgjidhur një problem që ai mendon se e ka, dhe jo diçka e ngjashme me një aspiratë të çmendur për t’u bërë modele e radhës, thotë Zipfel.

    Duke pasur parasysh këtë, “mund ta kuptoni më mirë gjendjen e vështirë dhe vuajtjet e personit, dhe pastaj të përballeni më mirë me një reagim të keq”./ DPA News.

  • Raporti i OSBE “damkos” mediat si të kapura/ Zogaj: U shërbejnë pushtetit dhe opozitës! Bushati: I shërbejnë partisë që i jep lekë o Preç…

    Raporti i OSBE “damkos” mediat si të kapura/ Zogaj: U shërbejnë pushtetit dhe opozitës! Bushati: I shërbejnë partisë që i jep lekë o Preç…

    Preç Zogaj dhe Andi Bushati kanë debatuar në emisionin “Të Paekspozuarit” në MCN TV, lidhur me konstatimet e raportit të OSBE/ODIHR për mediat, të cilat cilësohen si të paguara nga pushteti.  
    Zogaj deklaroi se mediat favorizojnë mazhorancën dhe opozitën në kurriz të partive të vogla, ndërkohë që Bushati e vuri theksin te kapja e mediave nga mazhoranca, e cila i paguan me para publike.  
    Debati:  
    Preç Zogaj: Mendoj se ky është paragraf i rëndë, që ngre shqetësim për pozicionin që ka media kundrejt qeverisë. Është një akuzë që u bëhet mediave kryesore, që janë vënë prej kohësh, në rolin e menteshave të qeverisë, por edhe më shumë se kaq, të kastës politike plurale, në pushtet dhe opozitë. Në fushatën elektorale, pozicioni i mediave, matet me atë që quhet respektimi i parimit të par-condition, kushteve të barabarta. Ne shohim që partitë e mëdha marrin pjesën e luanit. Pra media në tërësi nuk është se janë pozicionuar vetëm në favor të njerës. Pra janë media që vihen në shërbim të establishmentit.  
    Andi Bushati: Të partisë në pushtet, jo të establishmentit Preç… 
    Preç Zogaj: Aty thotë partia në pushtet paguan, por kur ndahet koha, se jemi në fushatë, perceptimi del që janë të barabartë. 
    Andi Bushati: Nuk është çështje sasiore, ajo nuk duhet diskutuar fare. 
    Preç Zogaj: Ka patur edhe media që mbështesin vetëm një parti politike. Ka ndodhur në botë dhe nuk quhet shkelje. Ne që jemi demokraci e re përpiqemi… Te kondicionet paraprake, që ka lindur si produkt i një beteje të madhe, ne ta pohojmë këtë gjë, për minutazhin?  
    Andi Bushati: Jo. Po të shohësh Agron Shehaj, ka marrë më shumë kohë se partitë e tjera të vogla. Ka intervista për jetën, ka dalë me gruan, me fëmijët e me rradhë. Në kohë, ai del i favorizuar, por Agron Shehajt, asnjë nga mediat që paguhen me paratë publike, kur denonconte ministren e shëndetësisë, nuk ia jepte njeri. Me minuta është në rregull, por me kontent nuk është në rregull. Prandaj ky thotë janë media të mëdha, i shërbejnë PS-së se i paguan dhe nuk fshihemi dot pas kohës së barabartë, sepse edhe kohën varet si e trajton. Edhe kjo ka qenë pjesë e debatit. Thonë ka Rama media, por edhe PD ka Syrin. Por raporti i OSBE thotë se Syri ka vetëm 1.7% të fondeve. Pra ta dime ku jetojmë. 
    Mentor Nazarko: Ai thotë për paratë e deklaruar. Pse vërtet beson se Syri përdor 1.7%? 
    Andi Bushati: Më pak. Po të fusësh tunelin e Llogarësë, hotelet dhe rrugët e Sandrit, del shumë më pak. 
     
     
     

  • Anije luftarake, avionë luftarakë dhe CIA, cili është qëllimi përfundimtar i Trump në Venezuelë? BBC zbulon fotot e dyshimta

    Anije luftarake, avionë luftarakë dhe CIA, cili është qëllimi përfundimtar i Trump në Venezuelë? BBC zbulon fotot e dyshimta

    Prej dy muajsh, ushtria amerikane ka ndërtuar një forcë të përbërë nga anije luftarake, avionë luftarakë, bombardues, marinsa, dronë dhe avionë spiun në Detin e Karaibeve. Është vendosja më e madhe në këtë zonë prej dekadash.

    Bombarduesit me rreze të gjatë veprimi, B-52, kanë kryer “demonstrime sulmesh bombarduese” pranë brigjeve të Venezuelës. Trump ka autorizuar gjithashtu dërgimin e CIA-s në Venezuelë, ndërsa tensionet janë përshkallëzuar.
    SHBA thotë se ka vrarë dhjetëra persona në sulme ndaj anijeve të vogla që niseshin nga Venezuela dhe që, sipas saj, transportonin “narkotikë” dhe “narko-terroristë”, pa dhënë megjithatë prova apo detaje për personat në bord.
    Këto sulme janë dënuar nga vendet e rajonit dhe ekspertët kanë vënë në dyshim ligjshmërinë e tyre. Ato po paraqiten nga SHBA si pjesë e luftës kundër trafikut të drogës, por të gjitha shenjat tregojnë se bëhet fjalë për një fushatë frikësimi që synon të rrëzojë nga pushteti presidentin e Venezuelës, Nicolás Maduro.
    “Kjo ka të bëjë me ndryshimin e regjimit. Ndoshta nuk do të ketë pushtim, por synimi është të dërgohet një mesazh i qartë,” thotë Dr. Christopher Sabatini, studiues i lartë për Amerikën Latine në institutet Chatham House.
    Ai argumenton se grumbullimi ushtarak është një demonstrim force i menduar për të “futur frikë” në zemrat e ushtrisë venezuelase dhe rrethit të ngushtë të Maduros, që ata të kthehen kundër tij.
    BBC ka monitoruar të dhënat publike të ndjekjes së avionëve dhe anijeve amerikane në rajon — së bashku me imazhe satelitore dhe postime në rrjetet sociale — për të ndërtuar një panoramë të vendndodhjes së forcave të Trump.
    Vendosja e trupave ka ndryshuar me kohën, ndaj rajoni po monitorohet rregullisht për përditësime.
    Më 23 tetor, u identifikuan 10 anije ushtarake amerikane në rajon, përfshirë shkatërrues me raketa drejtuese, anije amfibie sulmuese dhe cisterna nafte për furnizim në det.

    Një shpërblim prej 50 milionë dollarësh që teston besnikërinë e rrethit të ngushtë
    Nuk është sekret që administrata amerikane, veçanërisht Sekretari i Shtetit Marco Rubio, dëshiron rrëzimin e Maduros.
    Më herët këtë vit, ai i tha Fox News se Maduro ishte një “diktator i tmerrshëm” dhe kur u pyet nëse kërkonte largimin e tij, shtoi: “Do të punojmë për këtë politikë.”
    Por edhe për kritikë të hapur të Maduros si Rubio, është e vështirë të kërkohet haptazi ndryshim regjimi me forcë ushtarake — diçka që opozita venezuelase e ka kërkuar prej kohësh.
    Donald Trump bëri fushatë kundër ndërhyrjeve për ndryshim regjimesh në vitin 2016, duke premtuar se “do të ndalonte vrapin për të rrëzuar regjime të huaja”, dhe më vonë ka dënuar përfshirjen në “luftëra të përjetshme.”
    SHBA nuk e njeh Maduron si president të Venezuelës, pasi zgjedhjet e vitit 2024 u hodhën poshtë gjerësisht si të manipuluara dhe jo të lira. Ambasada amerikane në Caracas u mbyll gjatë presidencës së parë të Trump, në vitin 2019.

    SHBA ka ngritur shpërblimin për informacion që çon në arrestimin e Maduros në 50 milionë dollarë, si një nxitje për ata brenda rrethit të tij të afërt që ta dorëzojnë. Por deri tani nuk ka pasur asnjë dezertim.
    Profesori venezuelian i së drejtës dhe bashkëpunëtor i lartë në institutin CSIS për siguri kombëtare, Jose Ignacio Hernández, thotë se 50 milionë dollarë “nuk janë asgjë” për elitat e Venezuelës.
    Në një shtet të pasur me naftë si Venezuela, korrupsioni sjell përfitime të mëdha. Ish-kreu i Thesarit, Alejandro Andrade, fitoi 1 miliard dollarë në ryshfete para se të dënohej.
    Shumë analistë pajtohen se ushtria venezuelase do të ishte çelësi i çdo ndryshimi regjimi, por që ajo të kthehet kundër Maduros, oficerët do të kërkonin garanci për imunitet nga ndjekja penale.
    Hernández shton: “Ata do të mendojnë se, në një mënyrë apo tjetër, edhe unë jam përfshirë në aktivitete kriminale.”
    Profesori i shkencave politike në Universitetin e Çikagos, Michael Albertus, nuk beson se as një shpërblim prej 500 milionë dollarësh do të bindte rrethin e brendshëm të Maduros ta tradhtonte atë.
    “Udhëheqësit autoritarë janë gjithmonë të dyshimtë edhe ndaj njerëzve më të afërt, dhe për këtë arsye krijojnë mekanizma për t’i mbikëqyrur dhe për të siguruar besnikërinë e tyre,” tha ai.
    Sanksionet ekonomike ndaj Venezuelës kanë përkeqësuar krizën tashmë të rëndë ekonomike, por nuk kanë arritur ta bindin elitën të kthehet kundër presidentit të saj.
    Pse kjo ndoshta nuk ka të bëjë vetëm me drogën
    Donald Trump ka deklaruar se kjo është një luftë kundër trafikantëve të narkotikëve dhe tha se një anije e goditur nga SHBA më 16 tetor ishte “e mbushur kryesisht me fentanil.”
    Por fentanili prodhohet kryesisht në Meksikë — jo në Amerikën e Jugut — dhe hyn në SHBA përmes kufirit jugor.
    “Nuk ka të bëjë me drogën,” thotë Dr. Sabatini. “Por ai ka përvetësuar gjuhën e opozitës venezuelase që thotë se kjo nuk është thjesht një diktaturë — është një regjim kriminal.”
    Që nga viti 2020, Departamenti i Drejtësisë i SHBA-së e ka akuzuar Presidentin Maduro se drejton një organizatë për trafik droge dhe narko-terrorizëm, gjë që ai e mohon. Trump ka thënë se ka autorizuar CIA-n të kryejë operacione të fshehta në Venezuelë pjesërisht për shkak të “drogës që vjen nga atje.”
    Venezuela nuk prodhon sasi të mëdha kokaine — kjo është kryesisht punë e Kolumbisë, Perusë dhe Bolivisë. Ka disa linja trafiku që kalojnë përmes Venezuelës, por qeveria e saj pretendon se po i lufton ato.
    Një raport i Agjencisë Amerikane të Zbatimit të Drogës (DEA) për vitin 2025 thotë se 84% e kokainës së sekuestruar në SHBA vjen nga Kolumbia dhe përmend vende të tjera, por jo Venezuelën.
    Shtatë sulmet e para u kryen në Karaibe, një rajon që nuk është rrugë kryesore për trafikun e drogës krahasuar me Oqeanin Paqësor, ku u kryen sulmet pasuese.
    SHBA nuk ka paraqitur prova për udhëheqjen e një organizate të trafikut të drogës nga Maduro. Ai i ka mohuar vazhdimisht akuzat dhe, nga ana tjetër, akuzon SHBA-në për imperializëm dhe përkeqësim të krizës ekonomike përmes sanksioneve.
    Ka raste të njohura të personave pranë tij që janë akuzuar.
    Në vitin 2016, një gjykatë federale në Nju Jork dënoi dy nipat e gruas së tij për komplot për të importuar kokainë në SHBA. Sipas çështjes, ata kishin planifikuar të përdornin një pjesë të parave për të financuar fushatën politike të gruas së tij. Ata u liruan më vonë.
    Forcimi i pranisë detare dhe ajrore të SHBA-së
    Ndërprerja e trafikut të drogës në det nuk kërkon një forcë aq të madhe sa ajo që SHBA-ja ka aktualisht në rajon, sipas analistëve ushtarakë.
    Përveç anijeve amerikane që ne kemi gjurmuar rreth Porto Rikos – ku SHBA ka një bazë ushtarake – imazhet satelitore treguan gjithashtu dy anije rreth 75 milje (123 km) në lindje të Trinidadit dhe Tobagos.
    Njëra ishte një kryqëzor me raketa të drejtuara, USS Lake Erie.
    Tjetra dukej se ishte MV Ocean Trader, sipas Bradley Martin, një ish-kapiten i Marinës Amerikane, tani studiues i lartë politikash në RAND Corp.
    Kjo është një anije e konvertuar mallrash e projektuar për të mbështetur misione të forcave speciale duke u përzier me trafikun tregtar. Ajo mund të strehojë dronë, helikopterë dhe varka të vogla.

    Ka një gamë të gjerë misionesh që mund të mbështesë, përfshirë zbulimin për përgatitje të sulmeve. Por zoti Martin thekson se prania e saj “nuk do të thotë domosdoshmërisht se aktivitete të tilla po kryhen apo janë planifikuar”.
    SHBA-ja ka forcuar gjithashtu praninë e saj ajrore në rajon – BBC ka identifikuar një numër avionësh ushtarakë amerikanë në të gjithë Porto Rikon.
    Stu Ray, një analist i lartë në McKenzie Intelligence Services, thotë se një imazh satelitor i marrë më 17 tetor tregon avionë luftarakë F-35, ndoshta F-35B, në pistë.

    Këto janë avionë të avancuar “stealth”, të çmuar për aftësinë e tyre për ngritje të shkurtër dhe ulje vertikale.
    Në rrjetet sociale, një pilot ndau një video të një droni MQ-9 Reaper, të filmuar në Aeroportin Rafael Hernández në Porto Riko.

    Këto dronë janë përdorur nga SHBA-ja për sulme dhe mbikëqyrje në Afganistan, Siri, Libi dhe Mali.
    Më herët në tetor, BBC gjurmoi tre bombardues B-52 që fluturuan përmes Karaibeve dhe pranë bregdetit të Venezuelës.

    Forcat ajrore amerikane më vonë konfirmuan se avionët kishin marrë pjesë në një “demonstrim sulmi bombardues”.
    Fluturime të bombarduesve B1 dhe avionëve zbulues P-8 Poseidon janë gjithashtu vërejtur në platformat e gjurmimit të fluturimeve.
    Pamje në rrjetet sociale kanë treguar gjithashtu helikopterë ushtarakë që operojnë pranë bregdetit të Trinidadit dhe Tobagos.
    Disa prej tyre janë Boeing MH-6M Little Birds – të quajtur ndryshe “Vezët Vrasëse” – të përdorura nga forcat speciale amerikane.

    Çfarë mund të bëjë CIA brenda Venezuelës
    Kur u pyet nëse CIA kishte marrë autorizim për të eliminuar Maduro-n, Donald Trump shmangu pyetjen dhe tha se do të ishte “qesharake” të përgjigjej.
    Ai gjithashtu ka thënë se SHBA “po shikon edhe tokën tani”, duke iu referuar mundësive për operacione ushtarake në territorin venezuelian.
    CIA shihet me shumë dyshim nga shumë vende të Amerikës Latine për shkak të historisë së gjatë të ndërhyrjeve të fshehta, përpjekjeve për ndryshim regjimesh dhe mbështetjes për diktatura të djathta ushtarake, veçanërisht në Kili dhe Brazil.
    Ned Price, zëvendës i përfaqësuesit të SHBA-së në Kombet e Bashkuara dhe ish-analist i lartë i CIA-s, tha se veprimet e fshehta të CIA-s mund të marrin “shumë forma”.
    “Ato mund të jenë operacione informuese. Mund të jenë operacione sabotimi. Mund të përfshijnë financim të partive opozitare. Dhe mund të shkojnë deri në rrëzimin e një regjimi. Ka shumë mundësi ndërmjet këtyre skajeve.”
    Kjo mund të përfshijë agjentë të dërguar për të synuar të dyshuar për trafikim brenda Venezuelës. Sipas përkufizimit të vetë SHBA-së, kjo mund të përfshijë edhe Maduro-n.
    Dr. Sabatini thotë se meqë Venezuela nuk është një pikë e madhe prodhimi për drogë, nuk ka laboratorë kokaine apo fentanili për t’u “shkatërruar”, por ka pista ajrore apo porte që SHBA mund t’i synojë.
    “Nëse ai dëshiron të jetë agresiv, mund të dërgojë një raketë në një kazermë ushtarake. Ka informacione të mjaftueshme se disa sektorë të ushtrisë janë përfshirë në trafikimin e kokainës.”
    Ose, mund të jetë një “situatë kap e ik”, shton ai, ku përpiqen të kapin Maduro-n ose disa nga njerëzit e tij të afërt dhe t’i çojnë për drejtësi në SHBA.
    Pyetja e madhe, argumenton ai, është sa gjatë Trump është i gatshëm të mbajë kaq shumë forca të SHBA-së të vendosura në Karaibe.
    Nëse qëllimi kryesor i këtij grumbullimi ushtarak është të kërcënojë Maduro-n, nuk është e qartë nëse kjo do të mjaftojë për të nxitur dezertime.
    Sa i përket mundësisë që kjo të shkojë deri në një përpjekje reale për të rrëzuar regjimin e Maduro-s me forcë, profesori Albertus thotë se “është e vështirë të dihet.”

    Top Channel

  • Raporti i OSBE/ODHIR për zgjedhjet e 11 majit/ Gazetari debat me deputeten e PL në studion e Quo Vadis

    Raporti i OSBE/ODHIR për zgjedhjet e 11 majit/ Gazetari debat me deputeten e PL në studion e Quo Vadis

    Raporti i OSBE/ODIHR ka qenë “molla e sherrit” këtë të enjte në studion e Quo Vadis të moderatores Pranvera Borakaj në Vizion Plus mes gazetarit Arbër Hitaj dhe deputetes së Partisë së Lirisë, Erisa Xhixho.
    Hitaj tha se ky është raporti më i balancuar ku të dyja palët janë goditur njëlloj. Ndëkrohë që deputetja e PL tha se në raport thuhet qartë se zgjedhjet nuk ishin të lria dhe të ndershme.
    Pjesë nga biseda:

    Hitaj: Raporti e thotë qartë zgjedhjet ishin të lira dhe profesionale.
    Xhixho: Jo, e thotë aty, janë jo të barabarta.
    Hitaj: Ka dhe gjëra që nuk shkojnë në raport, thotë disa parti mediatikisht hëngrën alarmin, ndërkohë është 2-3% në kohë televizive.
    Borakaj: Norma, se nuk na vjen PS në studio.
    Xhixho: E linjës editoriale, thotë Arbri. Shih lajmet, jo sa herë jam unë në studio.
    Hitaj: Koha televizive ka qenë e barabartë.
    Borakaj: Koha televizive vetëm në lajme. Po të marrësh emisionin tim, kur kontaktojmë vetë deputetët, thonë po, më pas thonë jo, pra nuk duan të dalin përballë. Shyqyr kemi PL-në, se dhe këta të PD kanë marrë vendimin të mos dalin.
    Xhixho: Media e kontrolluar, thotë raporti.
    Hitaj: Jo, nuk e thotë.
    Xhixho: Ke shit-lerjen e votës.
    Hitaj: Jo, nuk e ke në këtë raport.
    Xhixho: Po cila është shitblerja e votës, kush e bën, qeveria?
    Hitaj: Nuk e thotë në raport.
     

  • Putin reagon për herë të parë pas sanksioneve të SHBA: Akt jo-miqësor, por Rusia nuk do t’i nënshtrohet presionit

    Putin reagon për herë të parë pas sanksioneve të SHBA: Akt jo-miqësor, por Rusia nuk do t’i nënshtrohet presionit

    Presidenti rus Vladimir Putin ka dhënë përgjigjen e tij të parë të drejtpërdrejtë ndaj sanksioneve të SHBA-së të shpallura kundër Rusisë dje. 
    Sipas mediave të huaja, Putin thotë se sanksionet nuk do të ndikojnë në ekonominë e Rusisë (një pretendim i kundërshtuar gjerësisht nga shumica e analistëve), por i përshkroi ato si një “akt jo miqësor” që nuk i forcon marrëdhëniet me SHBA-në, sipas medias shtetërore ruse TASS. 
    Sanksionet janë një përpjekje për të ushtruar presion mbi Rusinë, thotë Putin, duke shtuar se “dialogu është gjithmonë më i mirë se lufta”. 
    Ai thotë se Rusia nuk do t’i nënshtrohet kurrë presionit nga jashtë. Në fjalimin e tij në Shoqërinë Gjeografike Ruse në Moskë, Putin thotë se zëvendësimi i naftës ruse në tregun global do të kërkojë kohë dhe do të çojë në rritje të çmimeve. 
    Duke diskutuar samitin e anuluar me Donald Trump në Budapest, Putin thotë se takimi u propozua nga SHBA-të. 
    Ai shton se Trump në komentet e tij në Shtëpinë e Bardhë dje, ka shumë të ngjarë të ketë dashur të thotë që samiti ishte “shtyrë”. 
    Rusia dëshiron të vazhdojë dialogun me SHBA-në pasi të dy vendet kanë shumë fusha për bashkëpunim, shton Putin.