Prej disa ditësh, komuniteti i ekspertëve të teknologjisë në Shqipëri ka ngritur alarmin për rreziqet e përdorimit të pajisjeve të njohura si “Deep Packet Inspection”, DPI, në ndihmë të vendimit të qeverisë shqiptare për të bllokuar rrjetin social TikTok për një periudhë 1-vjeçare. Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike pretendon se DPI janë një teknologji që do t’i ndihmojë ata në mbylljen e plotë të TikTok, por ekspertët e teknologjisë theksojnë se kjo mund të cenojë privatësinë dhe të dhënat personale të shqiptarëve. Besmir Semanaj, ekspert i sigurisë dhe teknologjisë i tha BIRN se implementimi i kësaj teknologjie pa asnjë bazë ligjore rrezikon t’i hapë rrugën shkeljes së të drejtave dixhitale të qytetarëve shqiptarë.
Ai theksoi gjithashtu se DPI përdorej aktualisht për censurë apo survejim nga regjime diktatoriale apo autokratike. “Nëse ata vendosin të aplikojnë një teknologji të tillë, do ishte mirë të kishte një bazë ligjore,” tha Semanaj, duke iu referuar qeverisë shqiptare dhe autoriteteve përgjegjëse për sigurinë kibernetike. “…kemi shtete të tjera si Irani dhe Turqia që i përdorin këto pajisje për censurë,” shtoi ai, duke theksuar se baza ligjore është e domosdoshme për të parandaluar keqpërdorime të tilla. “Deep Packet Inspection” është një teknologji e avancuar që monitoron dhe filtron aktivitetin e përdoruesve të internetit në mënyrë të detajuar, duke mundësuar më tej kufizimin apo bllokimin e disa faqeve apo linqeve të caktuara.
Detajet
Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike, AKSK, i zhvlerësoi shqetësimet në një përgjigje me shkrim për BIRN, duke theksuar se qëllimi i përdorimit të DPI lidhej me zbatimin e vendimit të Këshillit të Ministrave për Mbylljen e TikTok-ut. AKSK sqaroi më tej se përdorimi i DPI-ve ishte pjesë e masave të ndërmarra në bashkëpunim me Autoritetin e Komunikimeve Elektronike për ndërprerjen e përkohshme të aksesit të TikTok, përfshirë edhe ngritjen e një grupi teknik për gjurmimin e DNS-ve, SNI-ve dhe IP që përdorin platformën TikTok. Por ndryshe nga ekspertët, Autoriteti pretendon se teknologjia DPI nuk përpunon të dhëna personale, por identifikon aplikacionet që përdoren dhe shërben për mbrojtjen kibernetike.
“Deep Packet Inspection mund të konsiderohet si një zyrtar poste, që nuk e hap dot letrën e mbyllur, por shikon zarfin, madhësinë, destinacionin dhe shpeshtësinë e dërgesës dhe në bazë të kësaj, mund të marrë vendime ose të bëjë analiza,” e përshkroi AKSK rolin e teknologjisë DPI që po planifikon të implementojë për bllokimin e TikTok. “Kjo teknologji mund të kuptojë cilin aplikacion po përdor (p.sh., TikTok), dhe mund të bllokojë disa lloje trafiku, për shembull një platformë të caktuar, sulmet volumetrike (DDoS), sulmet kërcënuese (malëare, ransomëare), fushatat phishing, etj,” shtoi Autoriteti. Sipas AKSK, platforma DPI e instaluar në operatorët e ofrimit të shërbimit të internetit është në përputhje me standardet e sigurisë së informacionit dhe rregulloren europiane të mbrojtjes së të dhënave,
GDPR. Por Semanaj theksoi se veprimi në përputhje me GDPR nuk është bërë e qartë. “Shtetet europiane që e përdorin këtë teknologji kanë specifika të saktësuara, sipas ligjit të GDPR për mbrojtjen e të dhënave personale për mënyrën si do të përdoren, nga kush dhe përsa kohë, por në Shqipëri nuk ka një bazë ligjore,” përfundoi ai.
Alarmi i ekspertit
Gjithashtu eksperti Besmir Semanaj tregoi në një studio televizive të dhënat që mund të marrin nga ne. “Kjo pajisje dallon çfarë aplikacionesh përdor, në çfarë faqesh lexoj unë, përshembull nëse lexoj faqe të komunitetit mysliman, më profilizojnë si mysliman, e me radhë. Mund të shohin preferencat sekusale, e me radhë. Marrim një politikan apo qytetar të thjeshtë, hap faqet të papërshtatshme…”, tha ai ndër të tjera.
Tag: teknologji
-
Interneti nën kontrollin e qeverisë, si përdoret DPI nga autokracitë më të zëshme në botë, ekspertët ngrenë…
-
BIRN: Masat për mbylljen e TikTok ngrenë shqetësime për cenimin e të dhënave personale
Prej disa ditësh, komuniteti i ekspertëve të teknologjisë në Shqipëri ka ngritur alarmin për rreziqet e përdorimit të pajisjeve të njohura si “Deep Packet Inspection”, DPI, në ndihmë të vendimit të qeverisë shqiptare për të bllokuar rrjetin social TikTok për një periudhë 1-vjeçare.
Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike pretendon se DPI janë një teknologji që do t’i ndihmojë ata në mbylljen e plotë të TikTok, por ekspertët e teknologjisë theksojnë se kjo mund të cenojë privatësinë dhe të dhënat personale të shqiptarëve.
Besmir Semanaj, eskpert i sigurisë dhe teknologjisë i tha BIRN se implementimi i kësaj teknologjie pa asnjë bazë ligjore rrezikon t’i hapë rrugën shkeljes së të drejtave dixhitale të qytetarëve shqiptarë. Ai theksoi gjithashtu se DPI përdorej aktualisht për censurë apo survejim nga regjime diktatoriale apo autokratike.
“Nëse ata vendosin të aplikojnë një teknologji të tillë, do ishte mirë të kishte një bazë ligjore,” tha Semanaj, duke iu referuar qeverisë shqiptare dhe autoriteteve përgjegjëse për sigurinë kibernetike.
“…kemi shtete të tjera si Irani dhe Turqia që i përdorin këto pajisje për censurë,” shtoi ai, duke theksuar se baza ligjore është e domosdoshme për të parandaluar keqpërdorime të tilla.“Deep Packet Inspection” është një teknologji e avancuar që monitoron dhe filtron aktivitetin e përdoruesve të internetit në mënyrë të detajuar, duke mundësuar më tej kufizimin apo bllokimin e disa faqeve apo linqeve të caktuara.
Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike, AKSK, i zhvlerësoi shqetësimet në një përgjigje me shkrim për BIRN, duke theksuar se qëllimi i përdorimit të DPI lidhej me zbatimin e vendimit të Këshillit të Ministrave për Mbylljen e TikTok-ut.
AKSK sqaroi më tej se përdorimi i DPI-ve ishte pjesë e masave të ndërmarra në bashkëpunim me Autoritetin e Komunikimeve Elektronike për ndërprerjen e përkohshme të aksesit të TikTok, përfshirë edhe ngritjen e një grupi teknik për gjurmimin e DNS-ve, SNI-ve dhe IP që përdorin platformën TikTok.
Por ndryshe nga ekspertët, Autoriteti pretendon se teknologjia DPI nuk përpunon të dhëna personale, por identifikon aplikacionet që përdoren dhe shërben për mbrojtjen kibernetike.
“Deep Packet Inspection mund të konsiderohet si një zyrtar poste, që nuk e hap dot letrën e mbyllur, por shikon zarfin, madhësinë, destinacionin dhe shpeshtësinë e dërgesës dhe në bazë të kësaj, mund të marrë vendime ose të bëjë analiza,” e përshkroi AKSK rolin e teknologjisë DPI që po planifikon të implementojë për bllokimin e TikTok.
“Kjo teknologji mund të kuptojë cilin aplikacion po përdor (p.sh., TikTok), dhe mund të bllokojë disa lloje trafiku, për shembull një platformë të caktuar, sulmet volumetrike (DDoS), sulmet kërcënuese (malëare, ransomëare), fushatat phishing, etj,” shtoi Autoriteti.
Sipas AKSK, platforma DPI e instaluar në operatorët e ofrimit të shërbimit të internetit është në përputhje me standardet e sigurisë së informacionit dhe rregulloren europiane të mbrojtjes së të dhënave, GDPR.
Por Semanaj theksoi se veprimi në përputhje me GDPR nuk është bërë e qartë.
“Shtetet europiane që e përdorin këtë teknologji kanë specifika të saktësuara, sipas ligjit të GDPR për mbrojtjen e të dhënave personale për mënyrën si do të përdoren, nga kush dhe përsa kohë, por në Shqipëri nuk ka një bazë ligjore,” përfundoi ai./ BIRN -
Masat për mbylljen e TikTok ngrenë shqetësime për cenimin e të dhënave personale
Masat për mbylljen e TikTok ngrenë shqetësime për cenimin e të dhënave personale
Prej disa ditësh, komuniteti i ekspertëve të teknologjisë në Shqipëri ka ngritur alarmin për rreziqet e përdorimit të pajisjeve të njohura si “Deep Packet Inspection”, DPI, në ndihmë të vendimit të qeverisë shqiptare për të bllokuar rrjetin social TikTok për një periudhë 1-vjeçare.
Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike pretendon se DPI janë një teknologji që do t’i ndihmojë ata në mbylljen e plotë të TikTok, por ekspertët e teknologjisë theksojnë se kjo mund të cenojë privatësinë dhe të dhënat personale të shqiptarëve.
Besmir Semanaj, eskpert i sigurisë dhe teknologjisë i tha BIRN se implementimi i kësaj teknologjie pa asnjë bazë ligjore rrezikon t’i hapë rrugën shkeljes së të drejtave dixhitale të qytetarëve shqiptarë. Ai theksoi gjithashtu se DPI përdorej aktualisht për censurë apo survejim nga regjime diktatoriale apo autokratikeNëse ata vendosin të aplikojnë një teknologji të tillë, do ishte mirë të kishte një bazë ligjore,” tha Semanaj, duke iu referuar qeverisë shqiptare dhe autoriteteve përgjegjëse për sigurinë kibernetike.
kemi shtete të tjera si Irani dhe Turqia që i përdorin këto pajisje për censurë,” shtoi ai, duke theksuar se baza ligjore është e domosdoshme për të parandaluar keqpërdorime të tilla.
“Deep Packet Inspection” është një teknologji e avancuar që monitoron dhe filtron aktivitetin e përdoruesve të internetit në mënyrë të detajuar, duke mundësuar më tej kufizimin apo bllokimin e disa faqeve apo linqeve të caktuara.
Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike, AKSK, i zhvlerësoi shqetësimet në një përgjigje me shkrim për BIRN, duke theksuar se qëllimi i përdorimit të DPI lidhej me zbatimin e vendimit të Këshillit të Ministrave për Mbylljen e TikTok-ut.
AKSK sqaroi më tej se përdorimi i DPI-ve ishte pjesë e masave të ndërmarra në bashkëpunim me Autoritetin e Komunikimeve Elektronike për ndërprerjen e përkohshme të aksesit të TikTok, përfshirë edhe ngritjen e një grupi teknik për gjurmimin e DNS-ve, SNI-ve dhe IP që përdorin platformën TikTok.
Por ndryshe nga ekspertët, Autoriteti pretendon se teknologjia DPI nuk përpunon të dhëna personale, por identifikon aplikacionet që përdoren dhe shërben për mbrojtjen kibernetike.
“Deep Packet Inspection mund të konsiderohet si një zyrtar poste, që nuk e hap dot letrën e mbyllur, por shikon zarfin, madhësinë, destinacionin dhe shpeshtësinë e dërgesës dhe në bazë të kësaj, mund të marrë vendime ose të bëjë analiza,” e përshkroi AKSK rolin e teknologjisë DPI që po planifikon të implementojë për bllokimin e TikTok.
“Kjo teknologji mund të kuptojë cilin aplikacion po përdor (p.sh., TikTok), dhe mund të bllokojë disa lloje trafiku, për shembull një platformë të caktuar, sulmet volumetrike (DDoS), sulmet kërcënuese (malëare, ransomëare), fushatat phishing, etj,” shtoi Autoriteti.
Sipas AKSK, platforma DPI e instaluar në operatorët e ofrimit të shërbimit të internetit është në përputhje me standardet e sigurisë së informacionit dhe rregulloren europiane të mbrojtjes së të dhënave, GDPR.
Por Semanaj theksoi se veprimi në përputhje me GDPR nuk është bërë e qartë.
“Shtetet europiane që e përdorin këtë teknologji kanë specifika të saktësuara, sipas ligjit të GDPR për mbrojtjen e të dhënave personale për mënyrën si do të përdoren, nga kush dhe përsa kohë, por në Shqipëri nuk ka një bazë ligjore,” përfundoi ai./ Reporter.al/
-
A po përgjohen shqiptarët me teknologjinë DPI? Eksperti i IT: Nëse po përdoret, duhet të hiqet! Mund të cenohet deri siguria kombëtare
Edmond Liçaj, ekspert i IT, në një intervistë me Skype në News 24 foli mbi faktin nëse shqiptarët po përgjohen me teknologjinë DPI.
Liçaj tha se nëse kjo teknologji po përdoret në vendin tonë, duhet sa më parë të tërhiqet.
“Teknologjia DPI mund të përdoret për hetime të ndryshme. Kjo teknologji nuk përdoret për masën e gjerë. Ne kemi kërkuar që nëse është përdorur kjo teknologji, me çfarë kushtesh është përdorur. Kjo teknologji mund të monitorojë, të fshijë çdo gjë. Ne nuk e dimë a po përdoret dhe si po përdoret. Me aq informacione sa kam, po përdoret për kompani të mëdha interneti. Duhet ditur nëse e ka bërë shteti, e ka bërë një kompani vendase a ndërkombëtare. Dhe nëse e bën shteti, duhet ta bëjë mbi bazë të disa kushteve. Dyshimet janë se mund ta kenë bërë kompani të mëdha dhe është bërë edhe falas. Mund të cenohet deri edhe siguria kombëtare. Ne jemi afër zgjedhjeve, kemi sistem drejtësie nën sulm, Shqipëria është nën sulm kibernetik në disa nivele. Aktiviteti kibernetik në Shqipëri është shumë i lartë”, tha Liçaj.
Edmond Liçaj shtoi se edhe nëse po përdoret teknologjia DPI, duhet bërë sipas standardeve europiane.
“Nuk e di nëse në këtë rast hakerimi ka qenë nga DPI. Edhe nëse përdoret teknologjia DPI, duhet bërë sipas standardeve europiane. Mbyllja e TikTok mund të jetë bërë përmes DPI. Teknologjia DPI është e re si përdorim në Shqipëri, por ka aftësi të futet në çdo nivel sigurie. Teknologjia nuk është e keqe, por është qëllimi i keq i njerëzve që sjell çoroditje. DPI mund të përdoret nga shërbime sekrete, nga grupe kriminale etj. Uroj që nëse është përdorur kjo teknologji, të tërhiqen sa më shpejt”, deklaroi ai. -
“Durana Tech Park, krijohen 5 mijë vende pune”/ Rama: Ata që merren me teknologji duhet t’i mbajmë afër, ndryshe bëhen hakera dhe problem
Kryeministri Edi Rama ka folur në ceremoninë e dhënies së certifikatave për rezidentët e parë të “Durana Tech Park” për hapat e reja teknologjike në vendin tonë.
Ai ka zbuluar se tashmë e-Albania do të ketë një asisten virtual që do të përgatisë të gjitha dokumentet e kërkuara nga qytetarët, jo vetëm orientimin në kryerjen e veprimeve.
“Sot ky park faktikisht çon përpara një revolucion dixhital që do të vazhdojë hap pas hapi me shumë intensitet, së shpejti do të prezantojmë modelin tjetër të inteligjencës artificiale në shërbimet publike, do të kalojmë nga asistentja dixhitale i e-Albania që vetëm orienton marrësit e shërbimeve me zë, në një nivel krejt tjetër ku asistentja do të bëjë të gjithë punën që sot hyn dikush për të marrë shërbimin.
Asistentja nuk do të të orientojë, por do të marrë porosi me gojë dhe do të bëjë shërbimin. Kjo është çështje javësh në mos 1 apo dy muajsh që ky nivel tjetër i asistencës në shërbimet digjitale të bëhet i aksesueshëm për publikun”, tha Rama.
Ndër të tjera, Rama foli për mundësitë e punësimit, rreth 5 mijë, për të gjithë ata që merren me teknologji.
“Jemi në një bashkëpunim të ngushtë me Francën. Për të krijuar edhe një hapësirë në funksion të BE dhe zhvillim të teknologjisë në Bashkimin Europian, për të krijuar edhe lehtësi, ndërsa BE është në procesin e rregullimit të kompanive që funksionojnë në këtë fushë. Ne ju japim atyre mundësitë e hapësirave.
Synojmë të arrijmë mbi 5 mijë mundësi për punë që do të thotë me paga shumë të larta. Shumë më të larta se pagat tona. Synojmë të rrisim eksportet dhe të ardhurat tona brenda dy dekadave, nga kjo iniciativë. Gjë që e kemi studiuar dhe konfirmuar së bashku me partnerët tanë francez dhe po ashtu synojmë që të ardhurat në buxhetin e shtetit gjatë periudhës që flas të jenë mbi gjysmë miliardë euro”.
Rama u shpreh se ata që merren me teknologji duhet t’i mbajnë sa më afër, ndryshe ata do të bëhen hakerë.
“Në fund fare dëshiroj që dhe një herë tjetër, ti bëj me dije të gjithë djemve dhe vajzave që punojnë në këtë sektor… ta shikojnë Durana Tech Park si atdheun e tyre brenda atdheut tonë të madh, atdheun e një shoqërie dixhitale që aty brenda ka komplet të tjera rregulla në funksion, të mënyrës se si funksionon mendja e këtyre, gjë që unë nuk e di ta them se si, por unë them në mënyrë të admirueshme. Di ashtu që këta njerëz më mirë ti kesh me vete se kundër, se kur i ke kundër të bëhen hakera, kur bëhen hakera bëhen problem”.
Top Channel
-
Shqiptarëve u përgjohen celularët, flet eksperti i IT-së: Ka nisur përdorimi i DPI-së, bllokon edhe VPN
Qeveria shqiptare thuhet se ka planifikuar të përdorë një teknologji të quajtur Deep Packet Inspection (DPI), për mbylljen e “TikTok”-ut, e cila mund të shndërrohet në një mjet të rrezikshëm për përgjim masiv dhe censurë në internet. Eksperti i Teknologjisë dhe Informacionit, Besmir Semanaj ka shpjeguar çfarë është kjo teknologji që përdoret për manipulim nga qeveria dhe si funksionon
“DPI është një teknologji që inspekton komunikimet e internetit në thellësi. Kemi trafikun e pa-inkriptuar i cili me anë të kësaj teknologjie mund të lexohet në detaje. Pra mund të shikohet çfarë ka në të. Dhe kemi trafikun e enkriptuar, ku kemi detaje të deklaruara publikisht, sepse kuptohet mund të instalohet edhe nga organizma shtetëror, mund të marrë goxha informacion dhe mund të bëjë profilizim të qytetarëve: pra sa kohë e përdorin, sa është sasia e të dhënave që transportojnë.Nga ana tjetër mund të jetë përdorimi i saj nga ana e censurës. Siç e dimë në Shqipëri është bllokuar TikTok-u, nuk e bllokuan dot dhe me anë të kësaj teknologjie pranë dy kompanive celulare TikTok nuk funksionon, sepse është bllokuar nga kjo teknologji.
Dhe nga informacionet që ne kemi kjo do të shtrihet edhe tek pjesa e rrjetit fisk, WiFi, apo internetit që kemi në shtëpi apo zyra, përveç rasteve kur interneti përdoret me VPN. Por me anë të kësaj teknologjie mund të shihet sa është sasia e VPN-së, kush e përdor atë dhe nëse do të duan mund dhe e bllokojnë edhe VPN. Dhe po të shikojmë se kush e përdor këtë teknologji kemi dy tipologji shtetesh: shtetet diktatoriale dhe autokrate, të cilët e përdorin për censurë. Por nga ana tjetër kemi dhe shtete demokratike të cilët e përdorin për mbrojtje dhe kjo bazuar në ligje shumë të forta.
Dhe shqetësimi im ky është: kemi implementimin e një teknologjie të tillë, por nga ana tjetër kemi një terr informativ dhe nuk kemi një bazë ligjore të detajuar.Mbahet sot seanca paraprake, ish-kryebashkiaku Bardh Spahia paraqitet në GJKKO. E për sa kohë nuk kemi një bazë ligjore të tillë mundësia e keqpërdorimit e kësaj teknologjie është shumë e lartë.
Nuk kemi pse të besojmë në deklaratat e drejtuesve të institucioneve, apo në deklaratat e drejtuesve politikë të shtetit që thotë se po përdoret për bllokimin e TikTok-ut. Mund të përdoret për këtë, por kush na jep garanci neve? Dhe këtë garanci duhet ta japë ligji, dhe jo deklaratat në rrjetet sociale apo intervista televizive që këto drejtues institucionesh mund të japin në media të ndryshme.
Kemi dhe shtete të BE-së ku është implementuar dhe kjo ëhstë shoqëruar me debate të shumta publike. Kurse në Shqipëri nuk kemi qoftë asnjë reagim prej javësh për këtë, por meqënëse nuk u mohua instalimi, informacionet që vijnë nga kolegët që kemi pranë institucioneve kuptohet që kjo pajisje është vënë tashmë në punë. Dhe po presim reagimet zyrtare të shikojmë se si do të mbrohen këtë herë. Dhe kur jemi përballur me vjedhje të të dhënave më parë, nj nga shqetësimet që ngrihet është se kush po e përdor dhe nga kush po përdoret kjo teknologji?’, shpjegoi eksperti i IT-së, Besmir Semanaj. -
Eksperti i IT: Ka nisur përdorimi i DPI-së! Mundësia e keqpërdorimit e kësaj teknologjie është shumë e lartë
Qeveria shqiptare thuhet se ka planifikuar të përdorë një teknologji të quajtur Deep Packet Inspection (DPI), për mbylljen e “TikTok”-ut, e cila mund të shndërrohet në një mjet të rrezikshëm për përgjim masiv dhe censurë në internet.
Qeveria po e merr për të mbyllur platformën “TikTok”, por lind pyetja: A janë kapacitetet e duhura për ta menaxhuar këtë lloj programi? A është i përshtatur legjislacioni?
Kush mban përgjegjësi nëse kjo po përdoret, po marrim një shembull, për të përgjuar opozitën apo gazetarët, apo prokurorët dhe gjyqtarët e SPAK-ut dhe GJKKO-së?
Për të kuptuar më shumë mbi këtë teknologji i ftuar në studion e lajmeve në “Ora News” ishte eksperti i Teknologjisë dhe Informacionit, Besmir Semanaj.
“DPI është një teknologji që inspekton komunikimet e internetit në thellësi. Kemi trafikun e pa-inkriptuar i cili me anë të kësaj teknologjie mund të lexohet në detaje. Pra mund të shikohet çfarë ka në të. Dhe kemi trafikun e enkriptuar, ku kemi detaje të deklaruara publikisht, sepse kuptohet mund të instalohet edhe nga organizma shtetëror, mund të marrë goxha informacion dhe mund të bëjë profilizim të qytetarëve: pra sa kohë e përdorin, sa është sasia e të dhënave që transportojnë.
Nga ana tjetër mund të jetë përdorimi i saj nga ana e censurës. Siç e dimë në Shqipëri është bllokuar TikTok-u, nuk e bllokuan dot dhe me anë të kësaj teknologjie pranë dy kompanive celulare TikTok nuk funksionon, sepse është bllokuar nga kjo teknologji.
Dhe nga informacionet që ne kemi kjo do të shtrihet edhe tek pjesa e rrjetit fisk, WiFi, apo internetit që kemi në shtëpi apo zyra, përveç rasteve kur interneti përdoret me VPN.
Por me anë të kësaj teknologjie mund të shihet sa është sasia e VPN-së, kush e përdor atë dhe nëse do të duan mund dhe e bllokojnë edhe VPN.
Dhe po të shikojmë se kush e përdor këtë teknologji kemi dy tipologji shtetesh: shtetet diktatoriale dhe autokrate, të cilët e përdorin për censurë. Por nga ana tjetër kemi dhe shtete demokratike të cilët e përdorin për mbrojtje dhe kjo bazuar në ligje shumë të forta.
Dhe shqetësimi im ky është: kemi implementimin e një teknologjie të tillë, por nga ana tjetër kemi një terr informativ dhe nuk kemi një bazë ligjore të detajuar.
E për sa kohë nuk kemi një bazë ligjore të tillë mundësia e keqpërdorimit e kësaj teknologjie është shumë e lartë.
Nuk kemi pse të besojmë në deklaratat e drejtuesve të institucioneve, apo në deklaratat e drejtuesve politikë të shtetit që thotë se po përdoret për bllokimin e TikTok-ut.
Mund të përdoret për këtë, por kush na jep garanci neve? Dhe këtë garanci duhet ta japë ligji, dhe jo deklaratat në rrjetet sociale apo intervista televizive që këto drejtues institucionesh mund të japin në media të ndryshme.
Kemi dhe shtete të BE-së ku është implementuar dhe kjo ëhstë shoqëruar me debate të shumta publike. Kurse në Shqipëri nuk kemi qoftë asnjë reagim prej javësh për këtë, por meqënëse nuk u mohua instalimi, informacionet që vijnë nga kolegët që kemi pranë institucioneve kuptohet që kjo pajisje është vënë tashmë në punë. Dhe po presim reagimet zyrtare të shikojmë se si do të mbrohen këtë herë.
Dhe kur jemi përballur me vjedhje të të dhënave më parë, nj nga shqetësimet që ngrihet është se kush po e përdor dhe nga kush po përdoret kjo teknologji?’, theksoi ndër të tjera eksperti i IT-së, Besmir Semanaj.
Çfarë është DPI?
DPI analizon trafikun e rrjetit në detaje, duke identifikuar paketat e të dhënave që lidhen me aplikacione specifike.
Nëse një rrjet (si ai i një kompanie, shkolle apo shteti) vendos të kufizojë “TikTok”-un, DPI mund të zbulojë dhe bllokojë trafikun e tij.
Megjithatë, përdoruesit mund të shmangin këtë kufizim duke përdorur VPN ose teknika të tjera të fshehjes së trafikut.
Pse mund të jetë i rrezikshëm?
Shkel privatësinë
Monitoron dhe analizon trafikun e internetit, duke parë se çfarë faqesh dhe aplikacionesh përdor një person.
Censurë dhe kontroll
Mund të përdoret nga qeveritë për të bllokuar faqe interneti dhe aplikacione, kufizuar lirinë e informacionit.
Hakerët dhe sulmet kibernetike
Nëse një sistem DPI bie në duar të gabuara, mund të përdoret për të spiunuar dhe manipuluar trafikun e përdoruesve.
Pra, DPI është një mjet i fuqishëm që mund të përdoret për siguri ose kontroll, dhe rreziku varet nga kush e përdor dhe për çfarë qëllimi.
Çfarë ndodh?
DPI nuk është një teknologji e panjohur, përdoret nga mediat sociale, nga ISP, përdoret nga kompanitë telefonike, por nëse kjo keqpërdoret mund të ketë pasoja dhe rreziqe të mëdha, pasi mund të mbledhë të dhëna personale, mund të përdoret, ashtu siç e theksuam më lart, për të përgjuar institucione, apo zyrtarë, prokurorë, gjyqtarë apo çështje të tjera.
Pra, në duart e gabuara ajo është një “bombë”.
Qeveria po e merr për të mbyllur platformën “TikTok”, por lind pyetja: A janë kapacitetet e duhura për ta menaxhuar këtë lloj programi? A është i përshtatur legjislacioni?
Kush mban përgjegjësi nëse kjo përdoret, po marrim një shembull, për të përgjuar opozitën apo gazetarët, apo prokurorët dhe gjyqtarët e SPAK-ut dhe GJKKO-së?
Me një hyrje në internet u morën nga iranianët, imagjinoni çfarë mund të ndodhë me DPI, pasi askush nuk jep garanci, sepse ky program varet se si do të konfigurohet.
Nëse përdoret vetëm për “TikTok”-un është “ok”, po nëse personat që kanë akses e konfigurojnë për çështje të tjera siç i sipërcituam, çfarë ndodh?
Pra, disavantazhi kryesor i DPI-së është se mund të ngrejë shqetësime për privatësinë, pasi përfshin inspektimin e përmbajtjes së trafikut të rrjetit, duke ekspozuar potencialisht informacione të ndjeshme.
Kjo kërkon një shqyrtim të kujdesshëm të privatësisë së të dhënave dhe implikimeve ligjore.
-
‘Mungesë transparence’/ Semanaj:Abuzimet me teknologjinë, heshtja e qeverisë Rama, rrezikojnë lirinë e internetit në Shqipëri
I ftuar në emisionin ‘A Show’ në Syri TV, me moderator Adi Krasta, Eksperti i IT, Besmir Semanaj u shpreh se shqetësimet lidhur me sigurinë e internetit dhe aksesin në informacion janë duke u shtuar në Shqipëri.
Ai theksoi se denoncimet nga kolegët e tij për abuzime me trafikun e internetit dhe përdorimin e pajisjeve për monitorimin e trafikut pa një bazë ligjore kanë ngritur alarmin për mungesën e transparencës dhe kontrollit të shtetit mbi këto teknologji.
Sipas tij, ndonëse disa shtete demokratike kanë implementuar masa të ngjashme, Shqipëria ka ende shumë mangësi në ligje dhe kontrollin e operacioneve të ISP-ve, duke lënë hapësirë për abuzime të mundshme.
Për ekspertin, një nga shqetësimet kryesore mbetet përdorimi i pajisjeve për monitorimin e trafikut pa miratimin e ligjshmërisë dhe pa mbrojtje të duhur ligjore.
Pavarësisht se ka pasur një heshtje nga autoritetet, shqetësimi për mungesën e një ligji të qartë dhe të transparencës mbetet i fortë.
Ekpserti:
Denoncimi pranë meje erdhi nga kolegë të cilët duan të mirën e vendit dhe qytetarëve. Kolegët qofshin këta edhe pranë organeve të ndryshme shtetërore. Në momentin që bëra denoncimin, shpresoja që të përgjigjeshin institucionet shtetërore, por sot e kësaj dite kemi një heshtje dhe një mbyllje hermetike.
DPI dhe nga emri bëjnë një analizë në kohë reale të trafikut të internetit, i cili ndahet në dy tipologji: i painkriptuar, që janë SMS-të që ne dërgojmë me telefon. Të gjitha këto paketa, persona të cilët kanë akses në këto pajisje mund t’i lexojnë. Kodi që vjen nga bankat, që kalon me SMS, apo i E-Albania, të gjitha këto mund të lexohen.
Pastaj, kemi për të parë se çfarë mund të përdoret. Shtetet autokratike apo diktatoriale, si Kina, Rusia, Irani dhe Turqia, i përdorin këto teknologji për të bllokuar ose ngadalësuar internetin. Në çdo moment, nëse qeveria ka këto pajisje, mund të bllokojë faqe dhe rrjete sociale të caktuara brenda pak minutash. Mund të bëhet edhe degradim i shërbimit; për shembull, nëse SYRI TV bën një prodhim online, mund ta degradojë shërbimin pa e mbyllur totalisht, pasi mund të bëhet vetëm një ngjarje.
Kemi dhe trafikun e inkriptuar, siç janë Facebook dhe WhatsApp. Këto janë teknologji të inkriptuara nga fillimi deri në fund, dhe nuk mund të lexohen nga askush me cilësi të lartë përveç përdoruesve të autorizuar.
Gjithashtu, kemi të bëjmë me pajisje fizike për një kompani, ku vendoset më shumë se një pajisje. Kemi gjithashtu një dollap që ka disa pajisje dhe gjithë trafiku kalon nëpër to. Kjo ka ndodhur në Shqipëri, sepse, siç e dini, tashmë TikTok-u u bllokua në telefonët mobilë dhe do të bllokohet edhe në internetin fiks. Kjo ka ndodhur për telefonët mobilë dhe unë prisja ta përgjigjeshin, por ka kaluar shumë kohë pa u përgjigjur, rreth 10 ditë. Kolegët kanë dërguar edhe foto të pajisjeve që e vërtetojnë këtë fakt. Tanimë, të gjithë e kanë pranuar.
Prisja një deklaratë nga kryeministri, por mendoj se u penduan, mund të jetë nesër ose pasnesër. Por ideja është kjo: shtetet demokratike që kanë implementuar këto teknologji, po të marrim për shembull Francën, ku u implementua pas një sulmi terrorist dhe në atë moment u miratua një ligj. Në Shqipëri, kjo është ajo që më shqetëson: nuk është problemi nëse do të instalohet apo jo një pajisje, por çështja është që po bëhet në fshehtësi, pa kërkesën e ISP-ve, nuk kemi një ligj, nuk dimë kush ka akses.
Të pasurit akses në këto pajisje nuk do të thotë se çfarë thotë kryeministri ose një drejtor. Ata mund të jenë pozitivë, por për sa kohë nuk kemi një ligj, nuk e dimë. Nëse Rama do të deklarojë se nuk do të abuzojë dhe të marrim këtë si të mirëqenë, çfarë do të bëjë ai që do të vijë pas tij? Si do ti përdorë këto pajisje? Këto pajisje janë pranë ISP-ve pa një bazë ligjore, nuk dimë kush i solli, dhe nuk e dimë sa kanë kushtuar.
-
Qeveria po “përgjon” telefonat e shqiptarëve për të kuptuar kush po përdor ende “TikTok”?
Sëfundmi, është përfolur se qeveria shqiptare ka përdorur një pajisje të quajtur “Deep Packet Inspection” (DPI) për të kontrolluar dhe ndaluar qasjen në TikTok. Ky veprim ka ngritur shqetësime të mëdha mbi lirinë e internetit dhe të drejtën për privatësi në vend.
Në “Shqipëria Live”, Besmir Semanaj, Inxhinier i sistemeve të Sigurisë, ka deklaruar se deri më tani dihet që kjo teknologji është instaluar në Shqipëri, por nuk dihet nëse ka nisur të përdoret.
DPI është një teknologji e avancuar që lejon monitorimin dhe filtrimin e trafikut të internetit në mënyrë të detajuar. Nëse kjo teknologji aplikohet, mund të kenë akses në të dhënat e qytetarëve, pra se çfarë kërkohet në google, çfarë platformash sociale përdor.
Ne dimë deri më tani që këto pajisje janë instaluar në Shqipëri. Nuk e dimë nëse kanë nisur të përdoren. Ka shumë shtete që i përdorin, si Turqia, Irani, Afganistani dhe Arabia Saudite që i përdorin për censurë, apo për kontroll. Kemi dhe Italinë që e ka të rregulluar me ligj përdorimin e DPI-së.”– tha Semanaj.