Lajmidites.com

Tag: studim

  • Arrat, aleati natyral për një trup të shëndetshëm

    Arrat, aleati natyral për një trup të shëndetshëm

    Një studim i fundit sugjeron se një stil jetese i shëndetshëm dhe dieta e pasur me lëndë ushqyese mund të ndihmojnë në ruajtjen e mprehtësisë mendore dhe të ulin ndjeshëm rrezikun e demencës, një gjendje e karakterizuar nga rënia e përgjithshme e funksioneve njohëse.
    Neurologët theksojnë se ndër ushqimet më të dobishme për trurin, arrat qëndrojnë në krye të listës. Ato janë burim i pasur i yndyrnave të shëndetshme dhe acideve yndyrore omega-3 me bazë bimore, të cilat ndihmojnë në mbrojtjen e trurit nga dëmtimet dhe përmirësojnë kujtesën dhe aftësinë e të mësuarit.
    Arrat janë të pasura me antioksidantë si acide fenolike, vitaminë E, selen dhe flavonoide, që luftojnë radikalet e lira dhe parandalojnë dëmtimet që mund të çojnë në sëmundje neurodegjenerative.

    Konsumi i rregullt i arrave ndihmon edhe në mbrojtjen e zemrës, e cila ka lidhje të ngushtë me shëndetin e trurit.
    Një studim zbuloi se pjesëmarrësit që hëngrën 30–60 gram arra në ditë për dy vjet shfaqën nivele më të ulëta të kolesterolit total dhe LDL, duke reduktuar indirekt edhe rrezikun e demencës.
    Ekspertët nxisin vëmendjen për shenjat që kërkojnë ndihmë profesionale: ndryshime të dukshme në kujtesë, zgjidhjen e problemeve ose përdorimin e gjuhës mund të jenë tregues të rënies njohëse.
    Arrat, të pasura me yndyrna të shëndetshme dhe antioksidantë, mund të jenë një aleat i fuqishëm për trurin dhe zemrën, duke ofruar mbrojtje natyrale kundër plakjes njohëse.

  • Konsumimi i një milkshake sjell pasoja negative për trurin, ja çfarë thotë studimi

    Konsumimi i një milkshake sjell pasoja negative për trurin, ja çfarë thotë studimi

    Konsumi i një milkshake-i me përmbajtje të lartë yndyre mund të ketë ndikim të menjëhershëm negativ në tru, thotë një studim i cili u publikua në revistën “The Journal of Nutritional Physiology”.
    Studiuesit zbuluan se një vakt i pasur me yndyrna, siç është një milkshake, ndikon pothuajse menjëherë në aftësinë e enëve të gjakut për t’u ngushtuar, çka lidhet drejtpërdrejt me shëndetin e trurit dhe të zemrës.
    Për këtë studim, u testuan dy grupe njerëzish: 20 persona të moshës 18 deri 35 vjeç dhe 21 persona të moshës 60 deri 80 vjeç. Të dyja grupet konsumuan një milkshake me shumë yndyrë, përbërësit e të cilit ishin: 350 ml krem qumështi, 2 lugë gjelle shurup çokollate, 1 lugë gjelle sheqer dhe 1 lugë gjelle qumësht pluhur pa yndyrë
    Milkshake-i kishte gjithsej 1,362 kalori, 48 gram karbohidrate dhe 9.5 gram proteina. Studiuesit përdorën ultratinguj për të matur rrjedhën e gjakut para dhe 4 orë pas konsumimit të milkshake-it, ndërkohë që pjesëmarrësit kryenin ushtrime të lehta fizike. Ata e cilësuan këtë pije si një “bombë për trurin”, sipas një artikulli të botuar në platformën “The Conversation”.
    “Rezultatet tona konfirmojnë gjetjet e mëparshme që tregojnë se një vakt me shumë yndyrë ndikon negativisht në aftësinë e enëve të gjakut për t’u zgjeruar, një faktor kyç për shëndetin kardiovaskular, si tek të rinjtë ashtu edhe tek të moshuarit,” theksuan studiuesit.
    Edhe pse një vakt i tillë herë pas here nuk pritet të shkaktojë dëme afatgjata, ka efekt të menjëhershëm në trup, thanë ata.
    Ndikimi negativ ishte 10% më i theksuar tek burrat më të moshuar, të cilët kanë më pak aftësi për të rregulluar presionin e gjakut. Kjo gjendje mund të çojë në qarkullim të pamjaftueshëm ose të tepërt të gjakut në tru, duke rritur rrezikun për goditje në tru dhe dementie (çrregullime të kujtesës) me kalimin e kohës.
    Shkencëtarët përfunduan se ky studim është një rikujtim i rëndësishëm se ushqimi nuk ndikon vetëm në shëndetin afatgjatë, por ndikon edhe menjëherë në funksionimin e trupit dhe të trurit.

  • Meshkujt e shkurtër jetojnë 3 vite më gjatë se meshkujt e gjatë

    Meshkujt e shkurtër jetojnë 3 vite më gjatë se meshkujt e gjatë

    Një studim i madh ka zbuluar se meshkujt me gjatësi më të shkurtër jetojnë mesatarisht tre vite më gjatë se ata më të gjatë. Shkencëtarët thonë se faktorë si gjenetika, nivelet hormonale dhe stresi i reduktuar mbi zemrën luajnë rol kyç në këtë diferencë.

    Lidhja mes gjatësisë dhe shëndetit

    • Rreziku i kancerit
    Studimi tregon se meshkujt më të shkurtër kanë më pak gjasa të zhvillojnë disa lloje kanceresh, pasi rritja e shpejtë e qelizave është shpesh e lidhur me gjatësinë.

    • Zemra më e mbrojtur Organizmi i tyre mbart më pak stres mbi zemrën, duke ulur rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare.

    • Stereotipet
    Këto gjetje sfidojnë idenë tradicionale se “më i gjatë” do të thotë gjithmonë më i shëndetshëm apo më i fortë.

    Përfundimi
    Ky studim i publikuar nga NIH (National Institutes of Health) sjell një perspektivë të re mbi marrëdhënien mes gjatësisë dhe jetëgjatësisë. Shkurt, fakti që je më i shkurtër nuk është disavantazh përkundrazi, mund të jetë një avantazh për jetën e gjatë dhe të shëndetshme.

  • E dinit? Hormonet mund t’i bëjnë gratë të shpenzojnë më shumë para pak ditë para periodave

    E dinit? Hormonet mund t’i bëjnë gratë të shpenzojnë më shumë para pak ditë para periodave

    Një studim i ri ka hedhur dritë mbi një sjellje të zakonshme që shumë gra e kanë vënë re tek vetja: shpenzimet impulsive pak ditë para periodave. Sipas hulumtimit të kryer nga Universiteti i Hertfordshire në Mbretërinë e Bashkuar dhe të botuar në revistën Personality and Individual Differences, ndryshimet hormonale gjatë fazës luteale të ciklit menstrual, që ndodh rreth 10 ditë para periodave, kanë një ndikim të drejtpërdrejtë në sjelljen e konsumit.

    Studiuesit shpjegojnë se gjatë kësaj faze, nivelet hormonale ndikojnë në rregullimin e emocioneve dhe në përballimin e stresit, duke e shtyrë trupin drejt kërkimit të shpërblimit të menjëhershëm. Kjo shpesh reflektohet në blerje të paplanifikuara, që shkojnë nga produkte kozmetike e veshje, deri te gjëra që nuk janë domosdoshmërisht të nevojshme. “Ajo dëshira e papritur për t’u kënaqur me diçka të re nuk është rastësi, por lidhet me biologjinë,” theksojnë autorët.

    Një shembull i përditshëm është “shopping-u i natës vonë” ose mbushja e karrocës virtuale me produkte që në fakt nuk janë të domosdoshme. Megjithatë, studiuesit theksojnë se edhe pse këto shpenzime mund të duken të panevojshme, ato shpesh i japin një ndjesi çlodhjeje apo kënaqësie afatshkurtër grave.

    Ekspertët sugjerojnë që njohja e këtij modeli sjelljeje mund të ndihmojë gratë të menaxhojnë më mirë financat e tyre, duke qenë të vetëdijshme se dëshirat e forta për të “trajtuar veten” në këtë periudhë janë pjesë e ciklit hormonal.

    Ky studim hedh dritë mbi mënyrën se si biologjia dhe psikologjia ndërthuren, duke treguar se edhe vendimet e thjeshta të konsumit shpesh kanë një bazë hormonale.

  • StudimI: Dieta mesdhetare përmirëson shëndetin e mishrave të dhëmbëve

    StudimI: Dieta mesdhetare përmirëson shëndetin e mishrave të dhëmbëve

    Dhëmbët dhe mishrat e dhëmbëve luajnë një rol të rëndësishëm në shëndetin e përgjithshëm të njeriut. Një studim i ri i publikuar në Journal of Periodontology ka zbuluar se ndjekja e dietës mesdhetare lidhet me një shëndet më të mirë të mishrave të dhëmbëve dhe me nivele më të ulëta inflamacioni.

    Sëmundja periodontale është lidhur prej kohësh me probleme serioze shëndetësore, përfshirë sëmundjet e zemrës, diabetin, kancerin dhe komplikacione gjatë shtatzënisë. Studiuesit nga King’s College London vunë re se pjesëmarrësit që konsumonin më shumë mish të kuq kishin sëmundje më të rënda të mishrave të dhëmbëve dhe nivele të larta të proteinave inflamatore si Interleukina-6 (IL-6) dhe CRP. Ndërkohë, ata që ndiqnin një dietë të pasur me fruta, perime, bishtajore dhe vaj ulliri, kishin shënues më të ulët inflamacioni.

    “Një dietë e ekuilibruar, e tipit mesdhetar, mund të zvogëlojë potencialisht sëmundjen e mishrave të dhëmbëve dhe inflamacionin sistemik,” tha studiuesi Giuseppe Mainas. Profesor Luigi Nibali shtoi se gjetjet e reja japin prova të rëndësishme mbi ndikimin e ushqimit në shëndetin oral, por theksoi se nevojiten kërkime të mëtejshme për qasje të personalizuara ndaj pacientëve.

    Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, rreth një miliard njerëz në mbarë botën vuajnë nga sëmundjet e mishrave të dhëmbëve, të cilat shpesh lidhen me higjienën e dobët orale dhe duhanpirjen. Simptomat variojnë nga gjakderdhja dhe ënjtja e mishrave, deri tek dhimbjet, era e keqe e gojës dhe rënia e dhëmbëve në rastet më të rënda.

    Ky studim shton edhe një përfitim tjetër në listën e gjatë të dietës mesdhetare, e cila tashmë njihet për mbrojtjen e zemrës, reduktimin e rrezikut nga disa lloje kanceri, përmirësimin e cilësisë së gjumit dhe shëndetit mendor.

  • Studim alarmues: Edhe një pije dietike në ditë mund të përshpejtojë plakjen e trurit

    Studim alarmues: Edhe një pije dietike në ditë mund të përshpejtojë plakjen e trurit

    Një studim i ri nga Shkolla Mjekësore e Universitetit të São Paulo ka nxitur shqetësime mbi konsumimin e pijeve të gazuara dietetike. Sipas gjetjeve, mjafton vetëm një pije në ditë për të përshpejtuar ndjeshëm procesin e plakjes së trurit.

    Studiuesit zbuluan se personat që konsumonin nivelet më të larta të ëmbëlsuesve artificialë përjetonin një rënie njohëse 62% më të shpejtë, e barabartë me rreth 1.6 vite plakje të parakohshme të trurit. Madje edhe konsumimi i moderuar – më pak se gjysma e një kanaçe – u shoqërua me një rënie 35% më të shpejtë.

    Ekspertët theksojnë se studimi nuk provon drejtpërdrejt se ëmbëlsuesit artificialë shkaktojnë humbje kujtese, por vë në dukje një lidhje të fortë mes përdorimit të tyre të përditshëm dhe plakjes më të shpejtë të funksioneve njohëse.

    Shkencëtarët apelojnë për kujdes të shtuar në konsumimin e pijeve dietike dhe sugjerojnë kërkime të mëtejshme për të kuptuar plotësisht ndikimin e tyre në shëndetin e trurit.

  • Nuk është i dëmshëm?/ Studim i ri vë në dyshim rrezikun e mishit të kuq për shëndetin

    Nuk është i dëmshëm?/ Studim i ri vë në dyshim rrezikun e mishit të kuq për shëndetin

    Një studim i fundit ka hedhur dyshime mbi njohuritë e mëparshme rreth ndikimit të konsumit të mishit të kuq në rrezikun për zhvillimin e kancerit, duke sugjeruar se proteinat shtazore mund të lidhen madje me ulje të vdekshmërisë nga kjo sëmundje.

    Për vite me radhë, Organizata Botërore e Shëndetësisë e ka klasifikuar mishin e kuq si “ndoshta kancerogjen”, ndërsa produktet e përpunuara si proshuta e salçiçet janë kategorizuar si kancerogjene. Por gjetjet e reja nga Universiteti McMaster i Kanadasë sjellin një perspektivë ndryshe.

    Studimi nuk u fokusua drejtpërdrejt vetëm te mishi i kuq, por analizoi një gamë të gjerë proteinash shtazore, përfshirë shpendët, peshkun, vezët dhe produktet e qumështit. Kjo e bën të paqartë nëse rezultatet pozitive lidhen me mishin e kuq, apo me efektet mbrojtëse të peshkut dhe produkteve të qumështit.

    Për më tepër, hulumtimi nuk dalloi mes mishit të përpunuar dhe të papërpunuar – një element kyç që kërkimet e mëparshme e kanë nxjerrë si dallim vendimtar.

    Një tjetër aspekt kontradiktor është se, ndryshe nga shumica e studimeve ekzistuese, kërkimi nuk gjeti lidhje të forta mes proteinave bimore dhe uljes së rrezikut nga kanceri. Kjo ka nxitur debat shtesë mbi kompleksitetin e faktorëve dietikë dhe ndikimin e tyre tek shëndeti.

    Ekspertët theksojnë se, pavarësisht rezultateve të reja, konsumi i tepërt i mishit të kuq mbetet i lidhur me sëmundje të tjera serioze si problemet kardiovaskulare dhe diabeti. Ata apelojnë që çelësi është moderimi, shumëllojshmëria dhe një dietë e balancuar që përfshin proteina të ndryshme, fruta e perime të freskëta dhe sa më pak ushqime të përpunuara.

    Studimi, i financuar nga Shoqata Kombëtare e Bagëtive të Mishit të Gjelit në SHBA, nuk pritet të japë fjalën e fundit mbi këtë debat, por hedh një dimension të ri mbi marrëdhënien e ndërlikuar mes ushqimit dhe kancerit.

  • A ndikon ngjyra e syve tek depresioni? Ja çfarë zbulon studimi i fundit

    A ndikon ngjyra e syve tek depresioni? Ja çfarë zbulon studimi i fundit

    Nëse e ndieni veten të depresionuar gjatë dimrit, ngjyra e syve mund të jetë një ndër faktorët e këtij emocioni.

    Një studim i ri ka zbuluar se personat me sy kafe kanë një rrezik më të lartë të zhvillimit të depresionit të dimrit – i njohur edhe si çrregullim emocional sezonal (SAD) – sesa ata me sy të kaltër.

    Në studim, hulumtuesit nga Universiteti i Uellsit Jugor anketuan 175 studentë për modelet e tyre të depresionit sezonal.

    Rezultatet zbuluan se njerëzit me sy të kaltër kishin më pak gjasa të zhvillonin depresion gjatë dimrit sesa ata me sy më të errët ose ngjyrë kafe.

    Studiuesit besojnë se arsyeja për këto dallime mund të jetë sasia e dritës që sytë e individit mund të përpunojnë.

    Njerëzit me ngjyrë më të çelur të syve janë më të ndjeshëm ndaj dritës dhe lëshojnë melatoninë gjatë dimrit – një mekanizëm i cili besohet të sigurojë njëfarë qëndrueshmërie ndaj depresionit të dimrit.

  • Trondit studimi i ri/ Temperaturat e larta ju plakin më shpejt, ja paralajmërimi i shkencëtarëve

    Trondit studimi i ri/ Temperaturat e larta ju plakin më shpejt, ja paralajmërimi i shkencëtarëve

    Një studim i ri ka zbuluar se ekspozimi i zgjatur në temperatura ekstreme përshpejton plakjen biologjike të njeriut. Efekti është i krahasueshëm me dëmet e shkaktuara nga duhani apo alkooli.
    Një studim i fundit tregon se jo vetëm duhani, alkooli apo qëndrimi gjatë në diell ndikojnë në një plakje të shpejtë.
    Kush jeton në zona me temperatura të larta, plaket më shpejt se pjesa tjetër e njerëzve.  Studim i publikuar së fundmi në revistën shkencore Natyra mbi Ndryshimet Klimatike tregon se periudhat e gjata me temperatura ekstreme mund të përshpejtojnë plakjen biologjike të njeriut.

    Grupi i studiuesve analizoi të dhënat shëndetësore të rreth 25 mijë të rriturve në Tajvan, për një periudhë 15-vjeçare.
    Rezultatet treguan se dy vite ekspozim me temperatura ekstreme mund ta bëjnë trupin të duket mesatarisht 8 deri në 12 ditë më i vjetër, duke ndikuar drejtpërdrejt në qeliza dhe organe.
    Sipas profesorit Cui Guo nga Universiteti i Hong Kongut, ky efekt është i krahasueshëm me dëmet që shkakton duhanpirja ose përdorimi i alkoolit.
    “Edhe pse duket si një ndikim i vogël, me kalimin e kohës dhe në shkallë popullsie, ai mund të ketë pasoja të mëdha për shëndetin e njeriut ”, theksoi ai.
    Studimi u mbështet në një sërë testesh mjekësore, përfshirë matjen e presionit të gjakut, nivelin e inflamacionit, kolesterolin dhe funksionin e mushkërive, mëlçisë dhe veshkave, për të përcaktuar moshën biologjike të pjesëmarrësve.
    Edhe  Universitetit i Kalifornisë Jugore arriti në përfundimin se personat që jetojnë në zona me mbi 140 ditë nxehtësie ekstreme në vit plaken deri në 14 muaj më shpejt biologjikisht, krahasuar me ata që përjetojnë më pak ditë të tilla.
    Mjekët theksojnë se nxehtësia ekstreme, përveç plakjes së parakohshme, përkeqëson edhe probleme ekzistuese si sëmundjet e zemrës, astma dhe çrregullimet neurologjike.
    Ndërkohë, shkencëtarët paralajmërojnë se më të rrezikuar janë punëtorët në terren, banorët e zonave rurale dhe familjet që nuk kanë ajër të kondicionuar, të cilët përballen më shpesh me temperatura ekstreme.
    Sipas Agjencisë Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit, SHBA përjetojnë sot mesatarisht gjashtë valë nxehtësie në vit, nga vetëm dy që ishin në vitet 1960. Çdo vit, rreth 2 mijë persona humbin jetën nga pasojat e të nxehtit, por ekspertët besojnë se numri real është më i lartë.

  • Studim alarmues: Tymi nga zjarret në pyje shkakton më shumë vdekje se sa mendohej më parë

    Studim alarmues: Tymi nga zjarret në pyje shkakton më shumë vdekje se sa mendohej më parë

    Tymi i prodhuar nga zjarret në pyje është shumë më i rrezikshëm për shëndetin e njeriut sesa vlerësohej deri më tani, ka zbuluar një studim i ri. Sipas hulumtimit, vdekjet e shkaktuara nga ekspozimi afatshkurtër ndaj grimcave të imëta PM2.5 janë nënvlerësuar me 93 për qind.

    Studiuesit kanë konstatuar se mesatarisht 535 persona në vit në Evropë kanë humbur jetën midis viteve 2004 dhe 2022 për shkak të thithjes së këtyre grimcave toksike, të çliruara nga zjarret në pyje. Në krahasim, metodat standarde të matjes parashikonin vetëm 38 vdekje në vit.

    Studimi vjen ndërsa zjarret kanë përfshirë Evropën Jugore, ku sipas të dhënave të reja të BE-së, mbi 895,000 hektarë janë djegur deri tani në vitin 2025, duke shënuar një rekord për këtë periudhë të vitit. Po ashtu, këto zjarre kanë çliruar më shumë se dyfishin e sasisë së PM2.5 krahasuar me mesataret e dy dekadave të fundit.

    “Më parë mendohej se grimcat nga zjarret dhe ato nga burime të tjera ishin po aq të rrezikshme. Por studimi ynë tregon se ndikimi shëndetësor i grimcave nga zjarret është më i fortë”, tha profesoresha Catherine Ton, epidemiologe mjedisore në ISGlobal, Barcelonë.

    Ndotja e ajrit, tashmë e njohur si një nga rreziqet kryesore për shëndetin, po rezulton të ketë ndikim edhe më të madh për shkak të zjarreve në pyje. Një studim i mëparshëm i publikuar në dhjetor i atribuoi ndotjes nga zjarret 1.53 milion vdekje në vit në shkallë globale.

    Sipas ekspertëve, ekspozimi ndaj tymit të zjarrit rrit rrezikun e vdekjes brenda një jave nga kontakti. Çdo mikrogram shtesë i PM2.5 në një metër kub ajër është lidhur me rritjen me 0.7 për qind të vdekjeve nga të gjitha shkaqet, 1.0 për qind nga sëmundjet e frymëmarrjes dhe 0.9 për qind nga sëmundjet kardiovaskulare.