“Tosca”, “Madama Butterfly”, “Aida”, “Falstaf” janë vetëm disa nga veprat operistike, që ka sjellë në skenë regjisori Nikolin Gurakuqi, një prej figurave më të rëndësishme të operës shqiptare që në 25 korrik festoi 70-vjetorin e tij. Ai ka realizuar mbi 80 produksione operistike në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit, Universitetin e Arteve, qytete të ndryshme të Shqipërisë dhe jashtë saj, që janë mirëpritur nga publiku. Nikolin Gurakuqi “Mjeshtër i Madh” rrugëtimin artistik e nisi dekada më parë në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit, por që sipas tij nuk ka qenë i lehtë. Në intervistën për gazetën “SOT” regjisori Nikolin Gurakuqi vjen me një rrëfim për rrugëtimin e tij artistik që nisi më 1979 në TKOB në fillim si korist për të vijuar më pas si regjisor. Ai thotë se si regjisor në veprat operistike gjithnjë ka dashur të sjellë të reja, shkolla të reja teatri, shkolla të reja interpretimi dhe këndvështrime jotradicionale. Si pedagog pranë Universitetit të Arteve dhe mentor i dhjetëra artistëve të rinj, këshilla e tij për artistët e rinj lirikë është që nuk mjafton vetëm zëri, por duhet dhe që të studiojnë shumë me personazhin e të njohin mirë partiturën.
-Në 25 korrik ju festuat 70-vjetorin tuaj. Por prej më shumë se katër dekadash keni kontribuar me pasion dhe përkushtim në zhvillimin e artit skenik shqiptar. Çfarë mund të na thoni rreth rrugëtimit tuaj artistik, që nisi dekada më parë?
Rrugëtimin tim artistik në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit e kam nisur herët, që kur isha 22 vjeç u emërova në Opera sapo mbarova shkollën. Institucion, që edhe në atë kohë ishte institucioni kryesor i kulturës kombëtare në fushën e muzikës, e teatrit muzikor siç vazhdon të jetë edhe sot. Sigurisht që rrugëtimi nuk ishte i lehtë, por falë natyrës sime këmbëngulëse, falë dhe pedagogëve që më mbështesnin edhe talentit personal, sepse do dilje në skenë dhe do performoja përpara publikut, kështu që shkallët i ngjita dalëngadalë, por të sigurta dhe sot jam Nikolin Gurakuqi 70 vjeçar. Me mbi 80 opera të vëna në skenë, me dy tituj, me karrierë kombëtare dhe ndërkombëtare, pedagog, regjisor, këngëtar, skenograf, autor librash studimor dhe poetike letrare.
-Rrugëtimi juaj artistik nisi në vitin 1979 në TKOB si korist, më pas si solist ku realizuat një sërë rolesh. Pas një specializimi në Francë në 1992-1993 ju i përkushtoheni regjisë, duke sjellë në skenë vepra. Si i kujtoni sot fillimet tuaja?
Unë e kam thënë dhe më parë që kur jam paraqitur në Akademinë e Arteve jam paraqitur për regji, jo për kanto. Kam dashur që në fillim atje. Por në konkurrimin tim të parë nuk fitova dhe u mërzita, por duke qenë që regjisorin e kisha në shtëpi, babai im regjisor Luigj Gurakuqi më tha mos u mërzit do bëjmë bashkë mësim. Kështu që atë e superova shumë shpejt pas 3-4 vitesh studim me babain dhe duke bërë asistenca me regjisorin Pirro Mani, bëra dhe specializim në Francë, duke vijuar më pas aktivitetin.
-Keni realizuar mbi 80 produksione operistike në TKOB, Universitetin e Arteve, qytete të ndryshme të Shqipërisë dhe jashtë saj Itali, Greqi, Kosovë. Ku kanë qenë për ju momente të veçanta në punën tuaj?
Jeta artistike ka shumë të papritura gjatë vënies së shfaqjes në skenë. Këto të papritura e shoqërojnë artistin gjatë gjithë jetës së tij artistike në skenë dhe jashtë saj. Ka pasur dhe nga këto episode, që sigurisht janë tejkaluar. Një i tillë ka qenë e vënies në skenë të operës “Aida”, ku publiku po hynte në sallë dhe ne akoma nuk kishim mbaruar ndriçimin e shfaqjes ose të them nëpër turne në Itali, Greqi, nëpër skena verore jashtë shtetit dhe publiku hynte në amfiteatrot jashtë dhe ne na gjente akoma duke bërë prova në skenë. Elemente të tjerë pastaj gëzimi dhe triumfi ka plot.
-Në vijim të aktivitetit tuaj “Goca e Kaçanikut” është vepra e fundit operistike, që keni vënë në skenë. Një vepër që u shfaq në Kosovë dhe më pas në Shqipëri. Por “Goca e Kaçanikut” e shkruar nga Rauf Dhomi u shfaq premierë nga trupa e Teatrit të Operës dhe Baletit në Tiranë në korrik të vitit 1979, ku ju keni qenë korist. Dekada më pas jeni regjisori që e sollët këtë vepër në skenë. Çfarë mund të thoni më shumë për punën tuaj me këtë vepër shqiptare?
Unë me t’u emëruar në Opera në vitin 1978, në 1979 më thanë do të marrësh pjesë si korist në operën “Goca e Kaçanikut”. Po i thashë dhe mora pjesë. Po ama veprën e njihja përmendësh dhe nuk e pata të vështirë ta vija tani si regjisor në skenë, sepse e njihja. “Goca Kaçanikut” që trajton edhe temën e luftës për liri të shqiptarëve në Kosovë në skenë e solla, duke e lidhur edhe me aktualitetin e sotëm në Kosovë. Në shkurt 2024 u shfaq në Prishtinë në Kosovë, më pas në 19 nëntor Gjakovë dhe në vijim po në nëntor në TKOB në Tiranë.
-Veprat shqiptare sa ka rëndësi në jetën artistike, çfarë i përcjellin publikut me tematikat që trajtojnë?
Pa diskutim që kanë rëndësi të madhe, sepse jemi shqiptarë, kemi shtetin tonë, teatrot tona, kemi kulturën tonë. Ne kemi kompozitorët tanë, këngëtarët tanë, autorët tanë, regjisorët tanë, instrumentistët tanë. Populli shqiptar këtë teatër ka dhe shumë mirë që e ka. Ne një vend kaq i vogël kemi prodhuar vepra operistike. Italia është shtet i madh, kurse ne kaq sa jemi shumë vepra kemi vënë. Gjithnjë unë kam qenë mbështetës i teatrit kombëtar, kështu ka qenë edhe im atë. Unë sigurisht kam qenë edhe për repertorin e huaj dhe kam vënë shumë vepra në skenë, italiane, franceze, gjermane, etj, por kjo nuk do të thotë që ne të mohojmë veprat shqiptare. Unë i kam vënë me shumë kënaqësi në skenë veprat shqiptare, madje i kam vënë me optikën që të jenë sa me kreative të duken sa më bukur në skenë, që të jenë konkurruese me veprat e huaja. Ky ka qenë këndvështrimi im dhe mirë kam bërë, sepse teatri ynë muzikor siç po e tregon koha është dinjitoz.
-Ju keni realizuar mbi 80 produksione operistike, si regjisor çfarë keni synuar në punën tuaj, ajo që ka qenë prioritet për ju?
Unë gjithnjë kam qenë novator, gjithnjë kam dashur të sjell të reja, shkolla të reja teatri, shkolla të reja interpretimi, këndvështrime jotradicionale, por këndvështrime simboliste, metaforiste, këndvështrime kinematografike. Gjithë shfaqjet e mia të fundit janë me këndvështrime kinematografike. Sigurisht duke u bazuar mbi përparimet e teatrit muzikor botëror. Atë eksperiencë e kam implementuar në Shqipëri.
-Si pedagog pranë Universitetit të Arteve, mentor i dhjetra artistëve të rinj. Një këshillë sot për artistët e rinj në muzikën lirike?
Këngëtarët e rinj duhet të studiojnë shumë lëndët profesionale që janë teknika vokale, duhet të studiojnë shumë solfezh, të studiojnë shumë mjeshtri aktori, diksion dhe lëvizje skenike, sepse nuk mjafton vetëm zërin, si dhe duhet të studiojnë shumë me personazhin, të njohin mirë partiturën, veprën dhe marrëdhëniet midis personazheve, kjo është shumë e rëndësishme.
-Cili do të jetë projekti i radhës artistik?
Besoj që për sezonin e ardhshëm do të bëjmë një projekt po shqiptar. Një projekt shqiptar, që drejtori në TKOB e ka planifikuar, por vetëm muajin se kur ende jo.
Intervistoi: Juljana Vrapi
Rrugëtimi artistik
Nikolin Gurakuqi prej më shumë se katër dekadash ka kontribuar me pasion dhe përkushtim në zhvillimin e artit skenik shqiptar. Rrugëtimi i tij artistik nisi në vitin 1979 në skenën e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit, fillimisht si korist, e më pas si solist ku realizoi një sërë rolesh të ndryshme, ku mund të përmendim, Gjergj Arianiti nga opera “Skenderbeu”; Mateo, opera “Paja”; Komandanti, opera “Borana”; Deloja, opera “Nëna e trimave”; Il Marchese, opera “La Traviata”; etj. Ka interpretuar role edhe jashtë vendi si: në Francë e Itali. Pas një specializimi në Francë në vitet ’92-’93, Nikolin Gurakuqi iu përkushtua me sukses regjisë, duke sjellë në skenat shqiptare dhe ndërkombëtare një frymë të re interpretimi, një vizion bashkëkohor dhe një ndjeshmëri të thellë dramatike. Ai ka realizuar mbi 80 produksione operistike në TKOB, Universitetin e Arteve, qytete të ndryshme të Shqipërisë dhe jashtë saj Itali, Greqi, Kosovë. Disa nga veprat më të njohura që mbajnë firmën e tij regjisoriale janë: “Tosca”, “Il signor Bruschino”, “Carmen”, “Aida”, “Falstaff”, “Il trittico”, “Manon Lescaut”, “Otello”, “Rigoletto”, “Një ballo me maska”, “Goca e Kaçanikut”, e shumë të tjera. Përveç regjisë, Gurakuqi është gjithashtu autor i shumë skenografive, artikujve dhe librave që analizojnë regjinë dhe interpretimin në opera. Nikolin Gurakuqi më 25 korrik festoi 70-vjetorin e lindjes. Për kontributin e tij në artin shqiptar, Nikolin Gurakuqi është nderuar me: Urdhrin “Naim Frashëri i Artë”; titullin “Mjeshtër i Madh”.
